Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.1995, Side 15

Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.1995, Side 15
LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995 15 Heljartök snjóflóðsins i Súðavik. Þök tveggja húsa liggja hér hvort ofan á öðru. Þau höfðu borist hátt í tvö hundruð metra leið með flóðinu. DV-mynd Halldór Sveinbjörnsson, ísafirði Helgreipar náttúrunnar Þótt við lifum á öld mestu tækni- framfara í sögu mannkynsins fram til þessa stendur maðurinn enn vam- arlitill andspænis þeim ofsakröftum sem búa í náttúnmni. Viö slíkar að- stæður reynast jafnvel mestu tækni- undur jarðarbúa til lítils gagns. Síðustu dagana hafa hamsiaus náttúruöílin minnt á sig með ógn- vænlegum hætti. Snjóflóð í Súðavík hrifsar til sín fjórtán mannslíf, þar af átta böm, og leggur mikinn hluta byggðarinnar í rúst. Á sama tíma skekur jarðskjáM borgir í Japan og heimtar þúsundir mannslífa. Lamandi veðurofsi Þessi kalda vika, sem boðar komu þorrans, hefur fært öllum lands- mönnum heim sanninn um hvað það getur kostaö að búa í afskekkt- um byggðum íslands. Margra daga lamandi veðurofsi með mikilli snjókomu, blindhríð og frostkulda hefur haft Vestfirði og hluta Norðurlands í helgreipum. Hátt í eitt þúsund manns neyddust til að yfirgefa hýbýli sín dögum saman vegna snjóflóðahættu. Sam- göngur á landi hafa legið niðri á þessu svæði, sums staðar einnig innan bæjarmarka. Flugvelar komast ekki á loft. Skip lenda í hrakningum úti fyrir ströndum. Rafmagnskerfi gefa sig. Síminn bil- ar. Útvarp heyrist ekki. Snjóflóðin ógurlegu féllu í skammdegismyrkrinu og skildu eftir sig dauða og eyðileggingu. Fólki er fyrirvaralaust kippt í burtu úr þessu lífi. Líka litlu börn- unum sem voru rétt að byija að átta sig á veröldinni. Sorgin er auðvitað óbærilegust meðal þeirra aðstandenda hinna látnu sem eftir lifa. En þjóðin öll syrgir þá sem fórust í Súðavík og sendir eftirlifandi ættingjum og vinum innilegar samúðarkveðjur. Hetjur á heljarslóð íslendingar hafa rnargsinnis sýnt það í gegnum tíðina að þeir geta veriö ofurmannlegir til verka á þrautastundum. Það brást ekki í Súðavík. Allar aðstæður til leitar á þessari heijarslóð voru meö eindæmum erfiðar. Ofsarok og hríð, kuldi og myrkur. Skyggni afar lítið og stundum ekki neitt. Snjóflóðið bæði breitt og djúpt. Og björgunar- liðið gat einungis grafiö með skófl- um og öðrum handverkfærum. Heimamenn unnu þrekvirki fyrstu klukkustundimar eftir að snjóflóðið féll. Svo fór aðstoð að berast frá ísafirði - og seinna frá öðmm byggðarlögum. Allt þetta björgunarfólk lagði á sig gífurlegt erfiði við leitina, knúið áfram af voninni um að fleiri kynnu að reynast á lííi. Og kraftaverkin gerð- ust: fjórtán ára stúlka fannst lifandi eftir að hafa verið 15 klukkustund- ir í köldum snjónum og tíu ára pilt- ur eftir rúman sólarhring undir flóðinu. Björgunarmennimir í Súðavík sýndu í verki sannkallaðan hefju- skap. Þeir eiga skilið virðingu og þakklæti þjóðarinnar. Ógnarkraftar Atburðir síðustu daga hér og er- lendis ættu að kenna mönnum að vanmeta ekki ógnarkráfta náttúr- unnar. Jarðarbúar hafa gert margvísleg- ar tilraunir til að temja náttúmna og beygja hana nauðuga undir vilja mannsins, ekki síst á þeirri öld sem nú er að syngja sitt síðasta. Stund- um hefur þar gætt mennta- og tæknihroka af hálfu þeirra sem telja manninum allt mögulegt. Úpp á síðkastið hefur mörgum hir\s vegar lærst að þekkja takmörk mannlegrar getu í þessum efnum sem öðrum. Sífellt fleiri átta sig á þeirri staðreynd að maðurinn verð- ur að sýna náttúruöflunum til- hlýðilega viröingu í stað þess að reyna að drottna yfrr þeim. Átburðir af því tagi sem nú hafa gerst hér á landi og í Japan undir- strika mikilvægi þess að læra á náttúmna, semja sig að hegðun hennar og kenjum og verja sig Laugardags- pistiU Elías Snæland Jónsson aðstoðarritstjóri þannig áfollum, í stað þess að reyna að breyta því sem maðurinn fær einfaldlega ekki við ráðið. Einungis með slíku hugarfari er hægt að fyr- irbyggja mannskaða af völdum náttúruhamfara - að svo miklu leyti sem það er í mannlegu valdi. Þekkingarskortur Þekking á því hvemig náttúran hegðar sér er forsenda þess aö vel fari í sambýli við harðneskjulegt umhverfr. Nú þegar er ljóst að álit stjómvalda á snjóflóðahættu í Súðavík sem og á öðmm hliðstæð- um þéttbýhsstöðum á landinu hef- ur byggst á þekkingarskorti og vanmati. Mörg mannskæð snjóflóð hafa fallið á byggð hér á landi á öldinni. Engu að síður er út af fyrir sig eðli- legt að sums staðar séu af skornum skammti upplýsingar um hvernig snjóflóð hafa hagað sér áður fyrr á þeim stöðum þar sem nú er þétt- býli. Ástæðan er auðvitað sú að víða er þéttbýlið tiltölulega nýlegt. Þar hafa því vafalaust falliö mörg snjóflóð í tímans rás án þess aö það hafi þótt í frásögur færandi, eða nokkur yfrrleitt tekið eftir því. Vanmatið á þeim upplýsingum sem þó liggja fyrir hlýtur hins veg- ar að koma almenningi mjög á óvart. í samræmi við ákvæði laga frá árinu 1985 hefur hætta á snjóflóð- um verið sérstaklega metin á hin- um ýnrsu þéttbýlisstöðum og þá byggt á upplýsingum um fyrri snjó- flóð á svæðinu. Rangar forsendur Fram hefur komið að við þetta hættumat hafa sérfræðingar gefið sér þá forsendu að snjóflóð sem áður hafa fallið séu hámarksflóð. Með öðrum orðum, að það geti ekki fallið meiri eða stærri flóð á til- teknu svæði en vitað sé um frá fyrri tíð. Síðan hefur sú byggð sem sam- kvæmt þessari formúlu reyndist utan marka fyrri flóða verið opin- berlega yfirlýst sem hættulaust svæði - jafnvel þótt eldri snjóflóð hafi staðnæmst þar rétt fyrir ofan. Það átti til dæmis við um flest þau hús sem snjóflóðið í Súðavík hreif með sér og tætti í sundur síðastlið- inn mánudag. Sú byggö var á kort- um stimpluð sem hættulaust svæði. Allar aðgerðir heimamanna fyrir flóðið tóku enda mið af slíkri skilgreiningu stjómvalda. Margan manninn hefur væntan- lega sett hljóðan við að heyra einn sérfræðinginn skýra frá þessari forsendu hættumatsins í viðtali við fjölmiðla strax eftir harmleikinn í Súðavík. Að starf síðustu tíu ára við ákvöröun á snjóflóðahættu skuli hafa verið byggt á slíku van- mati á hegðun náttúrunnar er með ólíkindum. Ríkisstjórnin ákvað strax í kjöl- far Súðavíkurflóðsins að láta end- urskoða forsendur hættumats af völdum snjóflóða. Svo vitnað sé til orða umhverfisráðherra í vikunni: „Það væri glapræði við þessar aöstæður að fara ekki í gagngera endurskoðun á aðferðafræöinni á öllu sem lýtur að snjóflóðavörnum og fráleitt viö þá vinnu að færa sér ekki í nyt þekkingu erlendra sér- fræðinga." Undir þessi orð skal heilshugar tekið. Vonandi verður þetta verk unnið af krafti og dugnaði og ekk- ert til sparað. Annar vetur má ekki ganga í garð án þess að búið sé að endurmeta snjóflóðahættuna af raunsæi. Samhugur í verki Fjölmiðlar landsins hafa tekið höndum saman með hjálparstofn- unum um landssöfnun vegna nátt- úruhamfaranna í Súðavík. Söfnun- in hófst með ávarpi forseta íslands. Þar sagði Vigdís Finnbogadóttir: „Við stöndum máttvana and- spænis því sem orðið er og ekkert fær breytt. En tíminn nemur ekki staðar, heldur er sá einn kostur okkar aö halda áfram og leita allra leiða til að milda áfollin og vemda þá sem fyrir reiðarslagi hafa orðið. Okkur gefst nú öllum færi á að rétta þeim hjálparhönd og votta þeim samkennd okkar í landssöfn- un... Stuðningurokkarogeinhug- ur getur á þann veg veitt þeim, sem að hefur veriö vegið, styrk til að ganga til móts við komandi tíð.“ Viðbrögð landsmanna voru af- bragðsgóð strax í upphafi, eins og vænta mátti, og lýsa vel hlýju við- horfi til Súðvíkinga á þessari miklu sorgarstund í lífr þeirra. Söfnun- inni lýkur annaö kvöld.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.