Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.1995, Síða 16

16
LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995
Guðmundur Jónsson, arkitekt í Noregi, hannar ólympíusafn og víkingagarð:
Reyni alltaf að
koma íslandi að
Yfirlit yfir höfðingjasetrið í vikingagarðinum en garðurinn nær yfir 20 hektara.
Guðmundur Jónsson, arkitekt i Noregi, hefur hannað ólympíusafn og vík-
ingagarð.
Gísli Kristjánsson, DV, Ósló:
Ég kom til vinnu einn morguninn
og hafði nákvæmlega ekkert að gera.
Ég var orðinn einn eftir á stofunni
og útlitið ekki bjart. Þá bauðst mér
fyrir tilviljun aö taka þátt í sam-
keppni um hönnun Noregssögusýn-
ingar á ólympíuleikunum í Lille-
hammer. Ég sigraði í samkeppninni
og eftir það fór boltinn að rúlla,“ seg-
ir Guðmundur Jónsson, íslenskur
arkitekt, sem undanfarin ár hefur
starfað í Ósló og er orðinn einn af
eftirsóttustu arkitektum Noregs.
Þvi til sönnunar má nefna að hann
hefur nú nýlokiö við að hanna vík-
ingagarð sem opnaður verður í vor
skammt austan Óslóar. Þá er Noregs-
sögusýningunni í LUlehammer ætlað
aö standa til frambúðar. Hún laðar
að fjölda ferðamanna. Vinsældir sýn-
ingarinnar hafa síðan leitt til þess
að Guðmundur var valinn til að
hanna sérstaka ólympíusýningu á
sama stað.
„Þetta er sýning sem á að gefa yfir-
Ut um 100 ára sögu ólympíuleikanna
með áherslu á hlut Norðmanna.
Þetta er mikið fyrirtæki og er m.a.
hugsaö til að auka enn áhuga ferða-
manna á Lillehammer," segir Guð-
mundur. Sýning verður opnuð á
næsta ári, afmælisári ólympíuléik-
anna.
Tónlistarhús
og heimssýning
Guðmundur hefur nú um nær tíu
ára skeið rekið eigin arkitektastofu
við Bygdo AUé, rétt við miðborg
Óslóar. Hann hefur reynt bæði súrt
og sætt í samkeppninni á norska og
íslenska markaðnum. Fyrst vakti
hann athygli á íslandi árið 1986 og
þegar hann sigraði í samkeppni um
hönnun tónlistarhúss í Reykjavík.
Nú nær áratug síðar er húsið enn á
pappírunum og svo er um fleiri hús
sem hann hefur teiknað fyrir íslend-
inga. Hús Guðmundar hafa til þessa
öll risið í útlöndum.
Guðmundur var einnig umtalaður
á íslandi vegna hönnunar íslands-
skálans á heimssýningunni í Seville.
Skálinn reis aldrei vegna þess að ís-
lendingar vildu ekki borga. Norski
skipakóngurinn Knut Kloster fékk
þó áhuga á verkefninu og vildi leggja
fram fé en samt varð ekkert úr. Þá
fékk Guðmundur menningarverð-
laun DV árið 1991 fyrir frumlegt rað-
hús í Malmö í Svíþjóð.
„Já, það er hálfleiðinlegt til þess
að vita að enn hefur ekkert af mínum
húsum risið á íslandi," segir Guð-
mundur. „Lengi framan af vann ég
þó nær eingöngu að verkefnum á
Islandi þótt ég væri búsettur í Nor-
egi. Meðan á hönmm tónlistarhúss-
ins stóð hafði ég um tíma sjö menn
í vinnu en síðan dró mjög úr verkefn-
unum.“
Núna starfa fjórir arkitektar með
Guðmundi á stofunni. Tveir þeirra
eru norskir en þar eru einnig íslend-
ingamir Guttormur Magnússon,
sem mikið hefur unnið að víkinga-
garðinum, og Ingunn Helga Hafstað.
Og verkefnin virðast óþijótandi.
Víkingatíminn
sviðsettur
Guðmundur kom til Noregs árið
1975 og lauk prófi í arkitektúr árið
1981. Hann segir að markmiöið hafi
verið að flytja heim að prófi loknu
en áður þótti honum þó rétt að afla
sér rey nslu á norskum arkitektastof-
um. „Ég er ekki farinn heim enn,“
segir Guðmundur. „Ég byrjaði strax
á að taka þátt í samkeppnum með-
fram fastri vinnu og var á endanum
kominn með eigin stofu. Reyndar
verð ég að koma mér upp útibúi á
íslandi þegar bygging tónlistarhúss-
ins hefst. Og það er ekki spurning
um hvort heldur hvenær húsið rís.“
Guðmundur leggur áherslu á orðin.
Síðustu mánuðina hefur víkinga-
garðurinn austan Óslóar verið aðal-
verkefni Guðmundar. Þetta er
skemmtigarður sem kostar um 400
milljónir íslenskra króna í byggingu.
Norska menningarráðið hefur lagt
blessun sína yfir verkið. Það fá færri
en vilja að byggja löggilt víkingasöfn
í Noregi.
Garðurinn verður um 20 hektarar
að stærð og stndur við hliðina á Tus-
enfryd, öðrum skemmtigarði í eigu
sömu aðila innan við klukkutíma
akstur frá Ósló. Eigendurnir reikna
með að allt að 200 þúsund gestir komi
árlega í garðinn.
Ég hef alls staðar reynt að koma
íslandi að í víkingagaröinum," segir
Guðmundur. „Aðalskálinn er t.d.
gerður eftir fyrirmynd frá Stöng í
Þjórsárdal. Ég kallaði hann í gamni
Snorraskála og það hefur fest við
hann. Norðmenn eru hins vegar
margir hveijir ekki meö það á hreinu
að Snorri var íslendingur. Enn verra
er að koma Norðmönnum skilning
um að Leifur heppni var líka íslensk-
ur. Það er því fuU ástæða til að halda
íslandi á lofti og minna á hlut okkar
í víkingatímabihnu. Norðmenn fall-
ast líka á þetta og hestamir í garðin-
um verða íslenskir og eigendurnir
hafa einnig af einhveijum ástæðum
beðið um íslensk hænsni."
Árás þegar
minnstvarir
Garðurinn er skipulagður þannig
aö gestirnir fara í hringferð um vík-
ingjans. Fyrirmyndin er frá Stöng i
Þjórsárdal.
ingaslóðirnar. Þeir koma inn á kaup-
vang og fara þar í víkingaklæði. Þeir
ganga fram hjá víkingum aö hlaða
skip sitt vamingi, sjá víkingaskip í
smíðum, koma á þingstað og fá að
sjá í haug víkings áður en komið er
að höfðingjasetrinu þar sem jarlinn
sjálfur býr. Gestirnir geta séð völvu
fremja seið og inni í fjallshlíð við
hlið garðsins er boðið upp á víkinga-
ferð með Leif heppna viö stýrið.
„Það verður engin fost dagskrá
heldur geta gestirnir fylgst með fólki
víkingatímans við dagleg störf,“ seg-
ir Guðmundur. „Inni á milli verða
svo uppákomur þar sem víkingar í
öllum herklæðum gera áhlaup eða
skotiö er á þingfundi og fleira í þeim
dúr.
Það er margsannað að garðar af
þessu tagi laða að fjölda ferðamanna.
I þessu tilfelli er það einkafyrirtæki
sem lætur gera garðinn og á vafa-
laust eftir að hagnast á öllu saman.
Það hlýtur því að koma vel til. greina
að gera eitthvaö þessu líkt á íslandi.
Náttúran laðar vissulega marga að
en ferðamenninir vilja sjá eitthvað
meira, eitthvað um söguna.“
Norómenn
taka öllum vel
Guðmundur segir að hann hafi nú
mestan áhuga á verkefnum við húsa-
hönnun í Noregi eftir vinnu við
þrenn sögusöfn. Hann hefur tekið að
sér hönnun menningarmiðstöðva í
Geirangursfirði og á Hamarey í
Norður-Noregi. Þá hefur hann nýlok-
ið við hönnun innréttinga í skart-
gripaverslun í Ósló. Það verk varð
m.a. Aftenposten tilefni til ítarlegrar
umfjöllunar.
„Það er ekkert vandamál fyrir út-
lendinga að fá verkefni í Noregi, svo
fremi að verkið sé boölegt,“ segir
Guðmundur. „Eftir minni reynslu
eru Norðmenn upp til hópa lausir
við allan hroka gagnvart útlending-
um. Þeir eru mjög stoltir af sínu eig-
in þjóðerni en það birtist aldrei í
andúð á útlendingum. Hér skiptir
engu hvaðan fólk kemur.
Norðmenn halda mjög upp á fán-
ann, kónginn, þjóðhátíðardaginn og
þjóðsönginn en eru um leið umburð-
arlyndir og lausir við þjóðrembu.
Þeir leggja sig t.d. fram un að skilja
útlendinga, jafnvel þótt norskan sé
léleg. Ein ástæða fyrir þessu er að
Norðmenn eru svo vanir því að skilja
fjöldann allan af mállýskum. Að
þessu leyti eru þeir ólíkir flestum
öðrum þjóðum."
íslendingar hafa lengi haft horn í
síðu Norðmanna, miklu lengur en
Smugan margfræga hefur verið á
sjókortunum. Guömundur kannast
vel við miður góðan þokka íslend-
inga á frændum sínum.
„Ég er fyrir löngu vaxinn upp úr
því að tala illa um Norðmenn," segir
hann. „Það er landlæg skoðun á Is-
landi að Norðmenn séu allir sveita-
menn og að Ósló sé stærsta sveita-
þorp í heimi. Þetta er alrangt. Ósló
er t.d. að mörgu leyti meiri heims-
borg en Kaupmannahöfn.
Fordómar íslendinga gagnvart
Norðmönnum eru að miklu leyti
komnir frá íslenskum námsmönnum
sem rottuðu sig saman í háskólan-
um, sátu saman á kaffistofunni,
drukku saman bjór á kvöldin og
kynntust aldrei Norðmönnum. Þess-
ir menn fóru heim að námi loknu til
að tala illa um Norðmenn.
Fyrir tuttugu árum var Ósló ef til
vill eins og risastórt sveitaþorp en
það er liðin tíö. Það er kannski merki
um sveitamennsku hvemig Norð-
menn hugsa um náttúruna og taka
tillit til staðhátta við allt skipulag. í
Ósló hefur t.d. tekist að gefa borginni
stórborgarblæ um leið og náttúran
nær alveg upp að húsdyrum. Það er
að mínu viti ekki merki um sveita-
mennsku heldur góðari arkitektúr."
Fráskildir arkitektar
Vegna starfa sinna á íslandi fer
Guðmundur heim annan hvern mán-
uð að jafnaði. Það býr móðir hans,
María Brynjólfsdóttir, en faöirinn
Jón Ólafsson, er látinn. Dóttirin
Tinna er hins vegar í Ósló.
Guömundur er fráskilinn „eins og
90% allra arkitekta," segir hann.
„Það er merkileg staðreynd að hjóna-
bönd endast illa í þessari stétt.
Ástæðan er sennilega að vinnutím-
inn er ekkert venjulegur."