Dagblaðið Vísir - DV - 31.01.1995, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 31. JANÚAR 1995
15
Sterk neytendasamtök
hagsmunir neytenda
í nútímaþjóðfélagi þar sem tækni
og fjölbreytni í framleiðsluvöru
eykst verða neytendámál sífellt
umfangsmeiri og mikilvægari. Það
er því mikilvægt að stjórnvöld gefi
þessum málaflokki meiri gaum en
verið hefur. Þátttaka okkar í fjöl-
þjóðlegum samtökum eins og EES
og WTO knýja okkur sem betur fer
til að sinna þessum málaflokki bet-
ur en við höfum gert.
Styrkja þarf
Neytendasamtökin
Framleiðendur og seljendur vöru
og þjónustu hafa alla möguleika til
að markaössetja afurðir sínar án
þess að væntingar neytenda séu
uppfylltar. Markaðurinn er fljótari
að aðlagast breyttum aðstæðum en
löggjafinn að setja lög um hvað sé
leyfilegt og hvað ekki. Vel skipu-
lögð, heiðarleg og samviskusamleg
neytendasamtök gegna sennilega
mikilvægasta hlutverkinu í því að
tryggja neytendavemd. Það ættí
því að vera eitt helsta verk stjóm-
málamanna fyrir utan að tryggja
neytendavernd í lögum að treysta
rekstrargrundvöll neytendasam-
takanna. Þeir sem eru í forystu fyr-
ir slík samtök er vandi á höndum
aö láta ekki blekkjast af gylliboðum
seljenda og framleiðenda og jafn-
framt að passa sig á að falla ekki í
þá gryfju að finna sér ímyndaðan
óvin til að kljást við.
Áherslur Framsóknar-
flokksins
Á flokksþingi framsóknarmanna,
sem haldið var í lok nóvember, var
mörkuð skýr og afdráttarlaus
stefna Framsóknarflokksins í neyt-
endamálum. Á það var lögð áhersla
að gæði neytendavamings væru
tryggð og markaðseftirlit með vör-
um sem neytendur afla sér til ör-
yggis og heilsubótar væri eflt. í því
sambandi er mikilvægt að lög um
öryggi vöru og opinbera markaðs-
gæslu verði sett. Sá þáttur í útgjöld-
KjaUaiiim
Finnur Ingólfsson
alþingismaður Framsóknar-
flokksins i Reykjavík
um fiölskyldunnar sem þyngst veg-
ur er nauðsynjavörur heimilisins,
því er lögð áhersla á það af fram-
sóknarmönnum að verð á matvör-
um getí lækkað og að neytendur
getí treyst því að verðkannanir gefi
glögga mynd af verði og gæðum
þannig að neytandinn sé ávallt að
bera saman sambærilega hluti. Því
þarf að auka samstarf við erlendar
stofnanir til að hægt sé að afla
handbærra upplýsinga um verð
vöru, gæði og þjónustu innfluttra
vara. Gæði og öryggi eru lykilorðin
í neytendavemd. Því er nauðsyn-
legt að eiturefni og hættuleg efni
verði ekki boðin til sölu án tilskil-
inna merkinga á íslensku og allar
vörur sem hættulegar geta verið
heilsu manna við ranga notkun
verði bannaðar nema þeim fylgi
íslenskar leiðbeiningar.
Samræmdar reglur
Fyrir utan það sem hér hefur
verið minnst á vilja framsóknar-
menn leggja áherslu á eftirfarandi
á þessu sviði: Að samræmdar verði
reglur um þóknun innheimtuaöUa,
aðvörunarferli og tímasetningar
milh greiðsluaðvarana og um lok-
unaraðgerðir kröfuhafa til að
tryggja skuldara vitneskju um
væntanlegar aðgerðir og kostnað
við þær í tíma. Að kröfuhafa sé
tryggður réttur vegna misferlis af
hálfu innheimtumanns. Að aðUar
sem fara með fiárvörslu almenn-
ings hafi lögbundnar tryggingar og
séu undir opinberu eftirUti. Að
vinnubrögð opinberra stofnana við
eftírlit með vöru og þjónustu séu
samræmd.
Finnur Ingólfsson
„Sá þáttur í útgjöldum fjölskyldunnar sem þyngst vegur er nauðsynjavörur heimilisins... “ segir Finnur í
greininni.
„Þeim sem eru í forystu fyrir slík sam-
tök er vandi á höndum aö láta ekki
blekkjast af gylliboðum seljenda og
framleiðenda og jafnframt að passa sig
á að falla ekki í þá gryQu að finna sér
ímyndaðan óvin til að kljást við.“
Það eitft er meginmál
Nýlega var haldin með mUtiUi
viðhöfn, svo sem haldið var að
hæfði svo göfugu tílefni, voldug
vínsýning í Perlunni. Að baki stóðu
víst velflestir þeir, sem af hafa fiár-
hagslegan ávinning að sem flestir
neyti og í sem mestu magni. Menn
komu forkláraðir í framan í sjón-
varpið og máttu vart vatni halda
af hrifningu yfir þessum mæta
„menningar“viðburði.
Tekur ekki af tvímæli
Kunningi minn kvað einkenni
þessa mikla menningarviðburðar
hafa verið það helst, að menn hefðu
gengið um ábúðarfuliir á svip með
alla heimsins menningu utan á sér
að sjálfsögðu, en háttemi þeirra
helst það að ganga um garða, ýmist
þefandi eða spýtandi. Þóttí kunn-
ingjanum sem er mér lítt sammála
um vín eða vinneyslu, sem allt yfir-
bragð hefði að ósekju mátt annað
vera og tók hann þó auðvitað þátt
í leiknum.
Varðandi vínsýningu þessa feng-
um við í Áfengisvamaráði eðlUega
umkvartanir vegna auglýsinga-
gildis sýningar af þessu tagi, því
ærin mun auglýsingin hafa verið,
enda fiölmiðlafólk ólíkt fúsara að
sækja slíka atburði heim en ýmis-
legt annað, m.a. þar sem varað er
við Ulum afleiðingum „menning-
ar“mjöðsins.
Löggjafinn þarf vissulega að
manna sig upp í að taka ótvírætt á
KjaUarinn
Helgi Seljan
er í Áfengisvarnaráði
öllum þeim þáttum sem lúta að
auglýsingum áfengi tengdum,
hvort og hvernig skuU á málum
taka svo sem þessum.
Hér búum viö nú við Iöggjöf, sem
tekur ekki af tvimæU öU, en aUir
munu .sammála um að svo þurfi
sannarlega að verða. Sumir vUja
eðlUega opna allar flóðgáttir, enda
vilja þeir hinir sömu að löggjöf öll
lútí lögmálum gróðans og engum
öðrum, allra síst mannlegum mein-
um.
Aðrir vUja að löggjöf öU taki mið
af samfélagslegum heUdarhags-
munum og m.a. alveg sér í lagi
sjálfsögðum heUbrigðissjónarmið-
um sem hafa ber í heiðri umfram
öU einkagróðaviðhorf umboðs-
manna eða sölumanna. Hér þarf
vissulega aö taka myndarlega á og
vonandi verður vínsýningin tíl
þess að löggjafinn áttí sig á nauð-
syn þess að hafa löggjöf alla vega
alveg ótvíræða.
Veruleikafirrt sýning
En þó þetta skiptí miklu er þó
meira um vert hvaða ímynd slík
sýning, þannig auglýst, gefur vín-
inu út í þjóðUfið, hina fegruðu
menningarmynd sem ekkert Ult
fylgir. Þegar veigar þessar eru sett-
ar í samhengi sannrar menningar,
vafðar ljóma einhverrar óút-
skýrðrar dýrðar, helgaðar hátíð og
gleði utan enda, þá er sannarlega
Ult í efni, því verstu blekkingum
er beitt, tálsýn teiknuð upp, öUum
venUeika firrt.
í margra vitund verður þetta til
þess að þurrka út annmarka alla,
líta aðeins til ljómans hið ytra,
ginningunni eru gefin öll völd. Of
marga hefi ég lútt á valdi vínsins,
sem einmitt hafa haldið sig vera
að gleðjast með glöðum, fylgjast
með fiöldanum á menningarbraut.
Tálsýnin hefur séð fyrir því og síð-
an of seint að finna fótum sínum
forráð, þegar vínið hefur völdin
tekið og neytandi aðeins reynst
auðmjúkur þræU undirgefninnar -
og ógæfunnar.
Það er meginmál að sýning sem
slík er veruleikafirrt, sýnir upp-
hafna skrautmynd, en skelfingar
staðreyndanna eru faldar.
Mín vegna mega menn ganga
þefandi og spúandi um sah og
mikla sig af einhverri menningu.
En það á að þegja um shkt eða þá
segja aUan sannleikann umbúða-
laust um orsök og afleiðingar. Það
er meginmál.
Helgi Seljan
„Löggjafmn þarf vissulega að manna
sig upp í að taka ótvirætt á öllum þeim
þáttum sem lúta að auglýsingum áfengi
tengdum, hvort og hvernig skuli á
málum taka svo sem þessum.“
Meðog
Salan á Lyfjaversluninni
aðild skilar
Við undir-
búning að
sölu hluta-
bréfa í Lyfia-
verslun ís-
lands var lögö
áhersla á aö
einstakling-
um yrði gef-
inn kostur á
að eignast *** SlgtwBKm, rMglaH
hiut í fyrir- S*m,á|ar4*herra-
tækinu. Sérfræðingar Kaupþings
hf. fengu það hlutverk að meta
söluvirði hlutabréfanna og beittu
þeir sams konar aðferðum og gert
er við sölu hlutabréfa í öðrum
almenningshlutafélögum. Þá var
mat sérfræðinga Kaupþings hf.
staðfest af verðbréfafyrirtækinu
Handsal hf.
Það er afar mikilvægt fyrir rík-
issjóö aö treysta samkeppni á
lyfiamarkaðinum eins og á öllum
þeim sviðum þar sem samkeppni
verður við komið. Dreifð eignar-
aðild að Lyfiaverslun íslands
treystír stöðu fyrírtækisins á
lyfiamarkaði og eykur þairnig
samkeppni sem skilar sér til
neytenda.
Akvörðunum drepa eignarað-
ild að Lyfiaverslun íslands stuðl-
aði að þ ví að um 1.600 einstakling-
ar keyptu hlut í fyrirtækinu. Stór
hluti þeirra hefur ekki áöur eign-
ast hlut í fyrirtæki og því hefur
einnig tekist að breikka hóp
þeirra sem eiga hlut í fyrirtækj-
um. Forsenda öflugs atvinnulífs
er heilbrigð samkeppni og sterk-
ur hlutabréfamarkaður sem sala
á hlutabréfum í Lyfiaverslun ís-
lands stuölar að.“
Stórskaði
„Gengi
hlutabréf-
aima og kjör-
in við sölu
þeirra benda
til þess að rík-
issjóður hafi
veriö aö gefa
hlut sinn í
Lyfiaverslun
íslands en ,:,nnu,' "'flon***"
ekki að selja
hann.
Þegar við framsóknarmenn
tókum þátt í því að heimila sölu
á hlut ríkisins þá sömdum við um
það viö ríkisstjórnarflokkana að
það yrði gert í ákveðnum áfóng- :
um, til dæmis að einungis helm-
ingur bréfanna yrði seldur til að
byija með. Sú sala fór fram í
haust og þá kom strax fram mik-
il eftírspum eftír bréfunum. Þau
seldust á augabragði.
Eftírspumin gaf þá þegar til
kynna að gengi bréfanna væri of
lágt og að kjörin væm óeðlileg.
Vegna þessa vildum við fram-
sóknarmenn ekki heimila áfram-
haldandi sölu bréfanna þegar
frumvap þess efnis var lagt fram
á Alþingi fyrir jólin. Á hinn bóg-
inn var fyrir þvf heimild í 6. grein
fiárlaga að selja bréfin sem fiár-
málaráðherra hefur nú nýtt sér.
Að minu mati era þétta óeðlileg
vinnubrögð enda sjáifsagt að bera
það undir þingið beint hvort
halda ætti sölunni áfram og þá
meö hvaöa hætti þaö væri gert
Salan um daginn fór fram með
svipuöum hættí og i haust enda
gengi bréfanna ákveðiö með svip-
uðum hættí og síöast og kjörin
»u sömu. Fyrir vikið seldust
>réfin á augabragði. Niðurstaðan
hlýtur að vera sú að þeir sem
áttu að gæta hagsmuna ríkisins
hafistórskaðaöríkissjóö.“ -kaa