Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1995, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 1. SEPTEMBER 1995
15
Er grasið grænna
hinum megin?
Þrátt fyrir að hér vanti fleiri hundruð manns i fiskvinnslu fiyst stór hóp-
ur fiskverkafólks búferlum til Danmerkur til að vinna sömu störf þar.
Eftir áralanga efnahagskreppu
hér á landi fór loks að rofa til á
síðasta ári og hagvöxtur jókst. Á
þessu ári er einnig spáð áframhald-
andi hagvexti og er talið að hann
verði allt að 3%. Þrátt fyrir aukinn
hagvöxt, lágt raungengi krónunnar
og lága verðbólgu hefur atvinnu-
leysi, því miður, ekki fariö minnk-
andi eins og vonast var til. Efna-
hagsbatinn virðist þó vera farinn
að koma í ljós því störfum hefur
fjölgaði um þrjú þúsund á milli
ára.
Aðgerðir hafa skilað árangri
Til að stemma stigu við atvinnu-
leysinu greip ríkisstjórn Sjálf-
stæðiflokksins og Alþýðuflokksins
til ýmissa aðgerða haustið 1992.
Tekjuskattsprósenta fyrirtækja
var m.a. lækkuð því stjórnvöld
töldu að með því að minnka álögur
á fyrirtækin yrði stærri hluti hagn-
aðarins eftir í fyrirtækjunum. Það
gæfi fyrirtækjum meira svigrúm til
fjárfestinga í nýjum atvinnutæki-
færum og skapaði þar með fleiri
og varanleg störf. Þessar aðgerðir
voru einnig gerðar tii að samræma
skattaálögur á íslensk fyrirtæki við
þaö sem tíðkast í ríkjum innan EES
til að gera þeim þannig kleift að
standast samkeppni.
Áður en þessar aðgerðir voru
gerðar voru fyrirtækin farin að
draga verulega saman seglin, hætt
að fjárfesta að miklu leyti og byrjuð
að fækka starfsfólki. Stjórnendur
fyrirtækja hafa haldiö að sér hönd-
um og ekki fjölgað starfsfólki svo
neinu nemur þrátt fyrir að at-
vinnuumhverfi þeirra hafi breyst
til batnaðar. Eflaust eru margar
KjaHaiinn
Sigurrós Þorgrímsdóttir
stjórnmálafræðingur
skýringar á þessari tregðu fyrir-
tækjanna. Ekki er ólíklegt að
stjórnendur þeirra séu að tryggja
fjárhagsstöðu sína enn betur áður
en þau fara að velta boltanum.
Yfir 35 milljónir atvinnu-
lausar
Enda þótt atvinnuleysi hafi ekki
farið minnkandi hér á landi und-
anfarin ár má þó segja að það hafi
ekki orðið sá hræðilegi bölvaldur
sem margir spáðu. En fyrir nokkr-
um árum töldu margir að atvinnu-
leysi mundi fara yfir 20% hér á
landi. Þessar aðgerðir stjórnvalda
hafa því haft veruleg áhrif og hald-
ið atvinnuleysinu í skefjum.
Samkvæmt nýlegri skýrslu um
atvinnuleysi í aðildarríkjum OECD
kemur fram að um 35 milljónir
manna séu atvinnulausar í þessum
ríkjum og jafnvel enn fleiri. Þrátt
fyrir þessa staðreynd virðast ís-
lendingar, samkvæmt fréttum,
flytja í stórum stíl til þessara landa
til að freista gæfunnar. Margir telja
e.t.v. að grasiö sé grænna hinum
megin!
Frá árinu 1993 þar til í júní í ár
fluttu um sautján hundruð fleiri
íslendingar frá landinu umfram þá
sem fluttu inn í landið og þar af
flutti 861 fleiri íslendingur út en
fluttu til landsins árið 1994. Þetta
eru vissulega ógnvekjandi tölur en
þó skal haft í huga að stór hluti
þessa fólks er námsmenn sem eru
að nema á erlendri grund. Það sem
er nokkuð óvenjulegt er að stór
hópur iðnlærðs fólks er að flytja frá
landinu í leit að atvinnu og virðist
straumurinn fyrst og fremst liggja
til Norðurlandanna, þ.e. Noregs,
Svíþjóðar og Danmerkur. Samt
hafa íbúðabyggingar dregist mun
meira saman í þessum löndum en
hér á landi á undanförnum árum.
Jafnframt hefur komið fram í
fréttum að nokkuð stór hópur fisk-
verkafólks flytjist búferlum til
Danmörkur til að vinna við fisk-
vinnslu, þrátt fyrir að hér á landi
vanti fleiri hundruð manns í slík
störf víða um land. En hvað er þaö
sem fær fólk til að taka sig upp, oft
með fjölskyldu, og flytjast búferl-
um til ókunnra landa? Er það ein-
göngu í atvinnuleit eða er þaö æv-
intýraþrá? Þrá eftir sumri og sól
og að komast í burtu frá þessu
haröbýla landi. Er almenningur
e.t.v. farinn að líta á Evrópu sem
eitt atvinnusvæði og finnst ekki
meira mál að flytjast búferlum frá
íslandi til Evrópu en að flytjast
búferlum milli atvinnusvæða hér á
landi? Hver svo sem ástæðan er
hefur þessi fámenna þjóð ekki efni
á því aö missa hæfileikaríka ein-
staklinga frá landinu.
Mennter máttur
Hér á landi, eins og reyndar ann-
ars staðar, virðist atvinnuleysið
bitna einna helst á ófaglærðu fólki.
Það er því eitt brýnasta verkefni
stjórnvalda að bjóða fólki upp á
fjölbreytta menntun, bæði háskóla-
og verkmenntun. Góð menntun
fyrir alla á að vera efst á forgangs-
lista þessarar þjóðar. Eitt það mik-
ilvægasta fyrir íslenskt atvinnulíf
er vel menntað og hæfileikaríkt
fólk.
En það er ekki nægjanlegt að
krefjast þess að allir fái fyrsta
flokks menntun; við verðum að
geta veitt þessu fólki atvinnu svo
það fari ekki til annarra landa til
að leita sér að vinnu. Við höfum
ekki efni á því aö mennta fólk fyrir
erlendan vinnumarkað.
Sigurrós Þorgrímsdóttir
„Er almenningur e.t.v. farinn að líta á
Evrópu sem eitt atvinnusvæði og finnst
ekki meira mál að flytjast búferlum frá
íslandi til Evrópu en að flytjast búferl-
um milli atvinnusvæða hér á landi?“
Af Færeyjabraut til arðsemi
Sjá íslands lýður, fögnuður er
boðaöur: Veiðileyfi skal selja, á
uppboði í einingaverði eftir veiðar-
færum og afkastagetu skipa. Allan
afla skal selja á uppboðsmarkaði.
Uppboðsmarkaöir skulu vera í
Reykjavík, Keflavík, Þorlákshöfn,
Vestmannaeyjum, á Höfn, Eski-
firöi, Þórshöfn, Húsavík, Siglufirði,
Skagaströnd, ísafirði, Patreksfirði
og í Ólafsvík og skal tilheyra
hverjum markaði ákveðið löndun-
arsvæði. Allir samningar landbún-
aðarins verði felldir niður, land er
hér ódýrt og afköst þess ágæt miðaö
við verð. Ein reglugerð dugir,
„Dýralæknar gefi út sláturleyfi,
heilbrigðisleyfi og búfjárbreyti-
leyfi, til ræktunar eða flutnings."
Lífeyrissjóður verði einn á vegum
tryggingastofnunar ríkisins, aðrir
lífeyrissjóðir sæti fjármagnstekju-
skatti. Allir ráðuneytisstjórar,
skrifstofustjórar ráðuneyta og rík-
isforstjórar verði ráðnir af
ríkisstjórn hverju sinni. Sá
skilningur verði á að lýðræöið sé
eins og Margrét Tatcher segir; val
um boðnar leiðir en ekki málamiðl-
unarpólitík sem enginn vill. Þing-
menn verði friðhelgir fyrir hags-
munaaðilum og leiti sjálfir eftir
upplýsingum um raunveruleik-
ann. - Hagsmunagæsla fari fram í
fjölmiðlum án beinna áhrifa á þing-
menn aðra en ráðherra.
KjaUaiinn
Þorsteinn Hákonarson
framkvæmdastjóri
I héraði
Sjúkrasamlög verði endurvakin,
ríkið reki einungis eitt háskóla-
sjúkrahús, sjúkrasamlög og sveit-
arfélög og þeirra samtök önnur.
Háskólasjúkrahús sé mannað til
sérfræði og sæti læknar þar kjara-
dómi og kennsluskyldu og hafi ekki
verkfallsrétt. Sjúkrasamlög semji
við aðra lækna. Framhaldsskóla-
stig sé rekið af sveitarfélögum en
nemendaaögangur þó ekki bund-
inn við sveitarfélag heldur greiði
hvert sveitarfélag fyrir sína nem-
endur. Grunnskólinn sé rekinn af
sveitarfélögum og sveitarfélög ráði
kennara og semji við þá í héraði.
Kennaraháskóli sé rekinn af ríki
og hafl umsjón með gæðum
kennslu. Kennsla verði greidd að
hluta eftir árangri kennara sem
mega nota hæfari nemendur sér til
aðstoðar.
Atvinnulíf
Miða skal við að rekstraraðstæð-
ur séu svipaðar fyrir hvaða rekstur
sem er, rýmka ber skattfríðindi á
áhættufé til rekstrar og hiutafé en
setja á fjármagnstekjuskatt á ör-
uggari vöxtum. Komið verði á
vaktaskipulagi um atvinnulífið allt
á þeim forsendum að fólk þjóni og
sé þjónað þannig að unnir séu 7
dagar á hverjum 14. Þetta þarf
vegna þess að framlegð er að miklu
leyti oröin þjónusta og ber að auka.
Tollfríðindi verði á búnaði til út-
leigu fyrir feröamenn. Veitinga-
rekstur og ferðaþjónusta greiði 3%
söluskatt en fái ekki endurgreidd-
an virðisaukaskatt, með öilum við-
skiptum með kassakvittun. Eftir-
litsiönaður ríkisins verði stórlega
skorinn niður og færður til sveitar-
félaga. Ráð og nefndir verði aflagð-
ar og ráðuneytin taki við verkefn-
unum. Póstur og sími, hitaveitur
og raforkufyrirtæki veröi gerö að
hlutafélögum. Ríkisbankar verði
gerðir að hlutafélögum. Vald Seðla-
banka til að koma í veg fyrir spá-
kaupmennsku verði aukiö og yfir-
dráttur ríkisins í Seðlabanka verði
óheimill.
Við erum nú á Færeyjabraut, við
missum 100.000 tonn í sjóinn af afla
vegna heimskulegs kvótakerfis, við
erum meö verulegar offjárfestingar
og komið að þvi að hætta þeim og
reka til arðs. Við verður að bregð-
ast hart.
Þorsteinn Hákonarson
„Sá skilningur veröi á að lýðræðið sé
eins og Margrét Thatcher segir; val um
boðnar leiðir en ekki málamiðlunar-
pólitík sem enginn vill.“
Ofurtollar á landbúnaðar-
vörur
Óhjákvæmi-
legt
„Við erurn
því miður svo
stutt á veg
kotnnir i
framleiðslu
og vinnslu á
landhúnaör-
vörum aö við
keppum ekki
Óverndað við Art Teltsaon, torma«ur
aðrar þjóðir B“ndasamlaka isiands.
Eg tel að það
sé óhjákvæmilegt að beita jöfn-
unartollum til þess aö vernda ís-
lenskan landbúnaö fyrir aðflutn-
ingi á mismikiö niðurgreiddum
landhúnaöarvörum. Erlendisbúa
bændur oftast nær við allt önnur
og hagstæðari veöurfarsskilyröi
en við. Þar eru einnig oft allt aðr-
ar kröfur um heilbrigði og um-
hverfi en hér á landi. Fyrir vikið
er verðið lægra en setja má
spurningarmerki um hollustuna.
GATT-samningurinn gerir ráð
fyrir 6 ára aðlögunartíma. Ef
bændur og aðrir sem að vinnslu
afuröanna koma verða of væru-
kærir mun það reynast hættu-
legt. Ég held að það sé ekki nema
gott eitt um þaö aö segja þó Guð-
mundur Lárusson og fleiri bendi
á það að við verðum aö taka til
höndunum
Á síðustu árum hafa bændur
náð miklum árangri í því að
lækka verð á landbúnaöarvörum.
Til aö geta staðið í slagnum verð-
um við aö lækka framleiðslu-
kotnaðinn þó þaö sé ólíklegt að
viö náum að framleiða á sama
verði og bændur á suðlægari
slóðum. Ég hef því ekki trú á.því
að jöfnunartollai' hverfi. Bændur
munu reyna að sporna gegn því
að þeir lækki það ört að þeir verði
tekjulausir og gefist upp.“
Gagnast ekki
„Með til-
komu GATT-
samninganna
hefur opnast
fyrir inn-
flutning land-
búnaðarvara,
annars vegar
svokailaður
lágmarksað-
gangur og
hins vegar
Gudmundur UruMOn,
lormaður Land6sam-
bands kúabænda.
innflutningur með tollum sem
tekur mið af mismuninum á
heimsmarkaðsveröi og verðinu
hér á landi. Ég tel að þessi inn-
flutningur ógni ekki beinlínis af-
komu kúabænda, ekki nema þá
lágmarksaögangurinn. Það er
hins vegar umhugsunarefni
hvort rétt sé að beita tollunum
eins og gert er því að við vitum
að ekki verður hægt að verjast
innflutningi með þeim hætti til
frambúðar.
Menn verða að nota þann tíma
sem til stefnu er til þess að endur-
skipuleggja allt kerfið: fram-
léiðsluna, úrvinnsluna og stoð-
kerfið. Einungis þannig getum
við mætt auknum innflutningi.
Mér finnst örla á því að menn séu
of værukærir í þessum efnum og
muni ekki nota þann tnna sem
viö höfum samkvæmt GATT til
að búa okkur undir óþjákværai-
lega samkeppni.
Úr því sem komið er verða sam-
tök bænda, forsvarsmenn afuröa-
stöðva og þá væntanlega fulltrúar
landbúnaðaráöuneytisins að
móta mjög ákveöna stefnu um
það hvernig við ætlum að nota
aðlögunartímann okkur til fram-
dráttar þannig að í lok þessa
tímabils verði íslenskur landbún-
aður hæfari en nú er til að takast
á við erlenda samkeppni.“ -kaa