Þjóðviljinn - 01.05.1965, Blaðsíða 7

Laugardagur 1. maí 1965
HÖÐVILIINN
SlÐA J
LEIKFÉLAG KÓPAVOGS:
FJALLA-EYVINDUR
eftir Jóhann Sigurjónsson
Leikstjóri: Ævar R. Kvaran
Mánuður er liðinn frá því
Leikfélag Kópavogs frumsýndi
„Fjalla-Eyvind“ Jóhanns Sig-
urjónssonar, verk ,það er flest-
ir telja stórbrotnast og snjall-
ast íslenzkra leikrita; það var
að sjálfsögðu ætlan mín að
geta atburðar þessa að nokkru,
þótt ekki gæti ég komið því
við af gildum ástæðum. Nú
skal reynt að gera ofurlitla
úrþót þótt harla seint sé og
ég geti ekki bætt neinu mark-
verðu við umsagnir annarra;
en ötulu starfi áhugaleikend-
anna í Kópavogi, fórnfúsri
baráttu og örðugum aðstseðum
hef ég kynnzt allt frá því fé-
lagið hóf göngu sína fyrir átta
árum.
Það er sízt af öllu ætlan mín
að rseða um „Fjalla-Eyvind"
að þessu sinni, feril hins seið-
magnaða harmleiks. auðuga og
ótvíræða kosti og vissa ann-
marka, verks sem hlaut Ev-
rópufrægð fyrst og eitt ís-
lenzkra leikrita, og er löngu
sigilt orðið í heimalandi sínu
og verður túlkað kynslóð eftir
kynslóð. „Fjalla-Eyvindur“ er
siðrómantísk hetjusaga og
unpistaðan að nokkru sótt í
alkunnar sagnir frá átjándu
öld. en svo óháð er skáldið
efnivið sínum að leikurinn er
í raun og veru óbundinn stað og
stundu og jafnvel skyldari Is-
lendingasögum en þjóðsögum
síðari alda, eða getur nokkr-
ar stærri og skýrari and-
stæður en Höllu Jóhanns og
nöfnu hennar í munnmælun-
um? Halla sameinar fortíð og
nútíð með sérstæðum hætti,
enda tvímælalaust mikilfeng-
legust kvenlýsing í íslenzkum
. leikritum, hún er konan sem
öllu fórnar fyrir ást sína, ver-
. aldargæðum, heiðri og loks
börnum sínum, konan sem er
1 í öllu ábyrg gerða sinna, vel-
ur hiklaust sinn eigin veg og
veit að henni er aðeins eitt líf
gefið og enginn lausnari og
enginn guð — kona sem þolir
hinar ótrúlegustu raunir og
bognar aldrei fvrr en ástin
kulnar í brjósti hennar og hún
' finnw að fórn hennar er unn-
in fyrir gíg. Lýsing Höllu
þiýtur að vera mitimemönnum
að skapi þrá-tt fyrir ágang ár-
anna, hrífa bá og rata til
hjartans — Jean-Paul Sartre
og fylgismenn hans mættu
1 meðal annars vera hreyknir af
hinni íslenzku söguhetju.
Það er skylda leikhúsanna í
höfoð-taðnum að sýna hið si-
i gilda öðru hverju. bregða
skærri birtu yfir harmi þrung-
in örlög útlaganna. En hve-
nær á að flytja „Fjalla-Ey-
vind“? er eðlilegt að soyrja.
Þegar ieikhúsin geta sagt með
fsahhi: nú eigum við þá leik-
' konu sem virðist til þess kjör-
. in að leika Höllu — þá og
(ekki fj'rr, það er mín skoðun.
j Til tómstundaleikara eru auð-
; vitað allt aðrar og minni kröf-
j ur gerðar. og veigamikil ís-
> ienzk viðfang=efni hljóta að
freista þeirra öðru framar og
reynast vænlegust til þroska.
lífi erlendra þióða er þeim
tiðast ofraun að lýsa. Vegna
næsta nágrennis við höfuðstað-
inn virðist það óneitanlega
mikil dirfska af Leikfélagi
VApavógs ^að svna „Fjalla-Ey-
vind“ og Óf mikiö færzt í fang,
einkum þsr sem vita mátti að
hin unea l?tt revna leik'rona
Oktavía Stefánsdóttir fengi
ekki risið undir hlutverki
Höllu, enda varð sú raunin á;
og þó var sýningin fremri
mínum vonum. Oktavía er
dugmikil stúlka og tiðum
furðu örugg i orðum og gerð-
um og þróttmest og viðfeldn-
ust í hinum litríka þriðja
þætti, en skortir mjög innlif-
un og tilfinningahita og þann
fríðleik og þokka sem skáldið
leggur á mikla áherzlu. í ann-
an stað er hún blessunarlega
laus við hégómaskap og tildur.
Og í hinum örlagaþrungna
lokaþætti bregzt hún algerlega,
kiknar bókstaflega undir allt
of þungri byrði. Þar er túlkun
hennar viðvaningsleg um skör
fram, og talið svo ankanalegt
og ógreinilegt að örvingluð orð
Höllu um andvana ást og
brostnar vonir sem eru aðal
leiksins skiljast vart i munni
hinnar skýrmæltu stúlku.
Kári er nokkuð undarlega
samsettur maður sem alkunn-
ugt er, veiklyndurog stelsjúkur
og þó framar öllu hetja að
fornum sið, afreksmaður mik-
ill, glæsimenni og eftirlæti
kvenna. Sigurður Jóhannesson
er geðfeldur leikari og hefur
oft farið laglega með lítil hlut-
verk, og skal það játað að ég
bjóst ekki við miklu og varð
ekki heldur fyrir vonbrigðum.
Hann er snotur maður, en ekki
hvatlegur né hetjulegur í
neinu, og í réttunum tekst
honum bezt er hann skýrir
Höllu frá veikleika sínum, og
mjög að vonum. En Sigurði
vex ásmegin er á líður og
leikur skýrt og blátt áfram í
síðasta þætti, tekst að koma
orðsvörum og viðhorfum Kára
furðuvel til skila. Björn
Magnússon er líka mjög við-
feldin leikari og hefur stund-
um unrnð sigra, en- auðnast
ekki að gera Arnes. hinn
beisklynda, fyrirlitna útilegu-
þjóf og flæking nógu hugtæk-
an og lifandi, túlkun hans er
of létt á voginni. Beztur er
hann í samskiptunum við
Höllu uppi á fjöllum, þar er
sönn tilfinning og talsverður
þungi í orðum hans. Gestur
<$>—-------------------------------
Gíslason er myndarlegur
hreppstjóri, en ekki nógu ör-
uggur, hnittilegur og fastur
fyrir, þar skortir einhvem
herzlumun.
Af aukahlutverkunum ber
fyrs,t að nefna Amgrím holds-
veika sem hinn aldni og geð-
þekki leikari Sveinn Halldórs-
son lýsir af miklum skilningi
og ósviknum þrótti, búinn á-
gætu gervi, lifandi og átakan-
leg mannlýsing. Og Auður
Jónsdóttir lýsir Guðfinnu
einnig ágæta vel, traust og
sannfærandi í hverjum hlut;
þessum þekktu leikendum hef-
ur aldrei tekizt hetur svo ég
viti. Ýmsir aðrir eru síðri, til
að mynda Guðrún Hulda Guð-
mundsdóttir, lagleg stúlka sem
leikur Oddnýju mjög viðvan-
ingslega, enda eflaust alger ný-
liði. Við framgöngu smalans
unga Leifs Haukssonar mátti
vel una, og hún Tóta litla, það
er Dagbjört Gunnarsdóttir
vann allra hugi. Loftur Ás-
mundsson var að vísu gervi-
leglegur og ósvikinn fjár-
bóndi, en túlkun hans ekki
skemmtileg að sama skapi —
snilli Friðfinns Guðjónssonar
er okkur að sjálfsögðu í minni;
sýslumaðurinn Guðmundur
Gíslason gerði skyldu sína.
Allir eru leikendurnir á-
hugafólk búsett í Kópavogi, en
leikstjóri og leikmyndateikn-
ari sóttir til Reykjavikur og
ekki kastað höndum til neins.
Leikstjóri er Ævar R. Kvaran
og vinnur verk sitt af alúð og
glöggsýni að því ég fékk séð;
sviðsetning hans rétilega hefð-
bundin, en smekkvís í bezta
lagi; um smáatriði má auðvit-
að deila. Sýningin var nokkuð
langdregin og hefði að ósekju
mátt stytta leikinn dálítið a
vissum stöðum, sleppa atrið-
um þeim sem sízt eru drama-
tísk í eðli, að minnsta kosti
langri sögu Arnesar í réttun-
um. Það er ekkert helgibrot,
meðal annars vegna þess að
skáldið var sífellt að breyta
leikritinu, útgáfum þess á hin-
um ýmsu þjóðtungum þer ekki
saman. Búningar eru smekk-
legir og ekki iburðarmiklir um
Arnes (Björn Magnússon) og Arngrímur holdsveiki (Sveinn Halldórsson).
skör fram eins og stundum
hefur viljað við bregða, og
allar " sviðsmyndir Sigfúsar
Halldórssonar gerðar af hag-
leik og listfengi og fremri
þeim sem listamaðurinn gerði
fyrir Þjóðleikhúsið árið 1950,
þótt margt gott mætti um þær
sagja. Þarf ekki annað en
minna á stílhreina og einfalda
öræfalýsingu hans, þar ber
jökul mikinn við loft, en ó-
sýnilegur foss niðar í dimmu
gljúfri; „£ jöklinum hljóða
dauðadjúpar sprungur.“
Á. Hj.
FLÝGUR FISKISAGA!
Landburbur af síld?
Ball um næstu helgi?
Nei, -
ná talar allt plássið
um vorfargjöld
Flugfélagsins.
Flugfélagið býður 25% afslátt af fargjoldum
til útlanda í aprít og mal.
Leitið upplýsinga um lágu fargjötdin hjá
Flugfélaginu eða ferðaskrifstofunum.

z
fa/ZzfSj
j/jt
ICELJXIXDJXÍH
er flugfélag Islands
S t M I
2 4 113
Sendibílastömn
Borgartúni 21
SOVETRIKJUNUM býður
DRÁTTARVÉLAR
til allskonar
LANDBÚNAÐAR -JARÐVINNSLU - OG
ÞUNGAVINNUFRAMKVÆMDÁ
FULLKOMIN VIÐGERÐA- OG VARÁ-
HLUTAÞJÓNUSTA
Einkaumboð:
Dráttarvélar til sýnis á staðnum.
BJÖRN & HALLDÓR H.F.
Síðumúla 9 Reykjavík. — Símar: 36030 og 36930.