Þjóðviljinn - 10.09.1972, Blaðsíða 9

Þjóðviljinn - 10.09.1972, Blaðsíða 9
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1«. septcmber 11)72 Sunnudagur 10. september 1972 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 9 aftnjótandi. Tvær stúlkur fara meó hvern hóp og þá er farið i berjamó. gengið á fjöll. teknar myndir. tfnd blóm og lifað reglu- legu útilegulifi. Vist er að þetta er hollt fyrir öll börn og ómetanlegt fyrir þau sem annars eru mikið inni. Á meðan hóparnir eru svo i sumarbústöðunum eru tekin inn börn sem eru á biðlista og fá þau að vera meðan húsrými leyfir. Meðan börnin dveljast á heimilinu yfir sumartimann er margt gert þeim til skemmtunar, farið i gönguferðir og berjamó, leikvöllur er þarna mikið notaður og eins og áður er getið er sund- laugin gjörnýtt yfir sumarið. Á veturna breytist lifið þarna töluvert. Meira reynir þá á hug- myndaflug starfsfólksins, þvi að börnin eru þá mest inni við og þurfa að hafa eitthvað fyrir stafni. Fyrir utan skólann og föndrið sem þarna er kennt er haft ofan af fyrir krökkunum með ýmsu móti. Mikill fjöldi leiktækja er þarna sem um leið eru kennslutæki, s.s. .’.púsluspil”, talnaþrautir og annað sem er hvorttveggja i senn, þroskandi og skemmtilegt. Þá eru vinsælar gönguferðirnar sem kallaðar eru ,.að labba stokkinn", en það er þegar gengið er eftir hitaveitu- stokknum þegar snjór er annars yfir öllu. Einnig eru kvöld- vökurnar geysivinsælar, en þær eru haldnar hálfsmánaðarlega og eru þá krakkarnir sjálfir látnir finna upp skemmtiatriði og flytja þau. Segja má að hver minúta sem til fellur sé notuð i undir- búning næstu kvöldvöku og leyndardómurinn kringum dag- skrá hverrar kvöldvöku er vand- lega geymdur af þeim sem skipa hverja skemmtinefnd. Skálatúnsheimilið er rekið af eins konar foreldra- eða vina- félagi Skálatúns. Heimilið er styrkt af Styrktarfélagi lamaðra og fatlaðra auk annarra félaga- samtaka sem láta fé af hendi rakna. bá greiðir hið opinbera dagpeninga með hverjum sjúk- ling kr. 650. —sem er af einhverj- um ástæðum um 400 kr. minna en með öðrum sjúklingum. Erfitt er að skilja hvers vegna þetta er svo og það er óréttlætanlegt að börn i Skálatúni eru einstaklingar frá fjögurra ára til 28 ára,en börn eru þarna i miklum meirihluta. Forstöðukona á vistheimilinu Skálatúni er Katrin Guðmunds- dóttir. þroskaþjálfi. en i fjarveru hennar da'ldu i mig fróðleik þær Jarþrúður Einarsdóttir og Guðný Guðmundsdóttir sem báðar eru útskrifaðir þroskaþjálfar. Úttekt Ekki er nokkur möguleiki að gera jafn viðamiklu efni sem þessu nokkur viðhlítandi skil i stuttri grein sem þessari. Til þess er þvi miður alltof mikill fjöldi vangefinna barna og heimila sem annast þau. Hlutverk blaða- manns. sem fær litinn tima til að lata mata sig á óþrjótandi fróð- leik um aðstöðu vangefinna barna á Islandi til að lifa sem eðlileg- ustu lifi hlýtur að miðast við að gefa aðeins örlitla innsýn i það lif er þessi hlutfallslega fámenni, en þó of fjölmenni, hluti okkar ts- lendinga lifir. Ef plássið væri óþrjótandi, hefði verið hægt að taka málið frá fleiri sjónarhorn- um en svo er ekki og þvi verður þetta að duga að sinni. Eitt er vist: Þessum afskiptu börnum og fólki er alltof litill gaumur gefinn af okkur hinum sem ekki erum tengd vangefnu fólki á nokkurn hátt. Það er vissu- lega freistandi að loka augunum fyrir þessu vandamáli sem við stöndum frammi fyrir og draga umræður og ákvarðanir á lang- inn. Þó munu mannlegar tilfinn- ingar eflaust knýja hvern þann, er litur þetta fólk augum, til að- gerða. Það er án efa erfitt að finna samansafn af fólki sem er jafn friðsamt og þakklátt fyrir það sem fyrir það er gert og van- gefið fólk. Það verður að treysta á okkur hin i blindni og biður eftir að þvi sé veitt enn betri aðstaða til ánægjulegs lifs. Orðið ,,van- gefinn” er misskilið af mörgum; sumir halda að vangefið fólk sé allt saman algjörir örvitar sem ekki eigi éinu sinni nema tak- markaðan rétt á að lifa. Þetta er alrangt — fjarstæða. Vangefinn getur sá maður verið sem vantar gáfur á einu sviði, en kunnátta Með lækkandi sól og hita- stigi fara börn, unglingar og aörir er þess þurfa að klifra upp á háaloft og taka niður skóladótiö. Ritfanga- verzlanir auglýsa, um borgina þvera og endilanga má fínna skólaföt á útsölu- verði og kátir krakkar arka um göturnar, þvi aö alltaf er fyrsta vikan i skólanum skemmtileg. Um þetta hefur oft veriö skrifaö og blöðin birta myndir og við- töl viö fólk á öllum aldri sem aftur er að setjast á skólabekk að loknu gróða- sömu sumarfríi. En einn hluti nemenda hefur verið nokkuð af- skiptur til þessa. Fæstir vita að geysimikil vinna er lögð i alls konar fræðslu- starfssemi til handa vangefnum börnum. Sér- menntaðir kennarar fara á milli gisti- og dagheimila og kenna þessum snið- gengnu nemendum handa- vinnu, sund, dans, leikfimi, og einnig að lesa, skrifa og reikna Erfitt er að gera svo viða- miklu efni sem þessu full skil nema með útgáfu margra doöranta en i þessari grein má þó vonandi finna eitthvað sem gefiö getur hugmynd um daglegt lif á heimilum fyrir vangefín börn. Ekki er viölit að heim- sækja öll þau heimili sem eru á Islandi. Þau sem urðu fyrirvalinu núna voru dag- heimilið Lyngás og gisti- heimilið Skálatún. LYNGÁS Dagheimilið Lyngás. Safamýri 5, var teiknað fyrir :i6 börn, en sökum mikillar aðþrengingar eru þar nú 48 börn,og vissulega þarf engan sérfræðing til að sjá að þar er heldur þriingt um sjúklingana. Var alltaf geysistór biðlisti sjúk- linga. sem þurftu að komast á þetta dagheimili. en hann minnkaði verulega mcð tilkomu Gisti og dagheimilisins Ifjarkar- áss sem tekið var i notkun i nóvember 1971. Á Lyngási eru nú svo til eingöngu börn en þó er þarna fólk allt upp til 33. aldurs- árs. Dagheimilið Lyngás er. eins og nafnið gel'ur til kynna. eingöngu dagheimili og eru börnin sótt á morgnana og skilað heim aftur að kvöldi. Mörg þeirra geta lært að lesa. skrifa og reikna,en þau sem ekki eru fær um það fá leið- beiningu við margs konar önnur verkefni og má finna þarna börn sem hafa ótrúlega mikla hæfi- leika til margra verka. Fallegar teikningar el'tir sjúklingana prýða veggi heimilisins og þarna eru unnin nútima listaverk sem gefa verkum siðskeggjaðara listamanna litt eftir. Kegluleg kennsla hefst i Lyng- ási mánudaginn 11. sept. Þar kenna 2 kennarar bóklegar grein- ar. s.s. lestur og reikning, 1 kennari kennir handavinnu margskonar, og eini karl- maðurinn sem vinnur að ein- hverju leyti þarna er svo tóp- þjálfari. en öllum er börnunum þarna sameiginlegt að hafa mjög gaman af tónlist. En viðar er kennt þarna en inni i skólastofum. Farið er með börnin i gönguferðir um borgina og strætisvagnarnir notaðir óspart til útsýnisferða. Um leið eru bornunum svo kenndar umferðarreglur og reynt er að gera þau sem mest sjálf- bjarga i umferðinni. Annar ávinningur af þessum ferðum er að með þvi að vera sem mest fyrir utan háa girðinguna sem umlykur heimilið komast börnin i mun meiri snertingu við' um- hverfið og Iifið og eins gæti heil- brigt fólk jafnvel vanizt þeirri sjón að sjá afbrigðileg börn og hætt að snúa sér við á miðri götu til að horfa á þessa ..furðulegu” sjón. Eins og áður hefur verið getið fer fram leikfimikennsla á Lyng- ási. Það ber að hafa i huga að oft liggur geysileg vinna á bak við það að geraseinumeinstaklingum sem þarna dveljast fært að stunda leikfimi. Oft eru börniri ekki fa‘r um að hreyfa neinn hluta likamans svo að nokkru nemi vegna vöðvarýrnunar. litils jafn- vægisskyns eða annarra hluta vegna. Þess vegna starfar sjúkraþjálfari á vegum heimilisins og það starf er hann vinnur hefur. að sögn forstöðu- konu. gert mörgu ósjálfbjarga barninu kleiftað ganga og jafnvel öðlast nægan styrk til að vera farnt um að teikna og vinna aðra handavinnu sem er ómetanlega mikilvæg tómstundaiðja fyrir þessi börn sem ekki lifa i eðlilegu umhverfi. Sjúkraþjálfari i Lyng- ási er Anna Þórarinsdóttir. Á Lyngási, eins og annars staðar. virðist skórinn kreppa að. Vangefin börn krefjast mun meiri aðhlynningar en börn sem hafa tilhneigingu til og eru fær um að bjarga sér sjálf. Þau eiga erfitt með að finna sér verkefni nema þeim sé hjálpað og eftir að verk- efni er fundið þarf að vera þeim innan handar ef eitthvað fer úr- skeiðis. Þá eru þessi börn ærsla- fengin eins og önnur börn, jafnvel meira. og mestu prakkararnir hafa gaman af að láta starfs- stúlkur hendast á eftir sér um viðan völl. Þær eru lika ólatar við það og þolinmæði starfsfólksins og ummönnun er aðdáunarverð. Keynt er að skipta starfsfólki og sjúklingum þannig að 5-6 börn séu á hverja stúlku. A sumrin, þegar engin kennsla fer fram, hafa börnin minna við að vera og er þá enn vandasamara að finna þeim næg verkefni. I einni stofunni, en þær eru fjórar, er ein 18 ára gömul stúlka sem vinnur við af- leysingar i sumar, ein seinni hluta dagsins með 13 börn. Þolin- mæði hennar og hugmyndaflug við að finna þeim verkefni er óþrjótandi, en að hennar eigin sögn væri hægt að gera miklum mun meira ef þær væru fleiri. Að visu var þetta timabundið ástand en alltaf er leiðinlegt að horfa upp á ástand sem þetta. Á veturna vinna á Lyngási. að meðtöldu kennaraliði. sem ekki er þar allan daginn, átta stúlkur við daglega gæzlu. Af þeim eru þrjár lærðar til að annast van- gefið fólk, og kallast þær þroska- þjálfar. Það nám tekur á Islandi 2 1/2 ár og fer kennsla fram i hús- næði Kópavogshælis. Dagheimilið Lyngás er rekið af Styrktarfélagi géfinna barna. Gjörbreytti það aðstöðunni til að gera sjúklingun- um til hæfis,en langur vegur er þó frá að nægilega sé að gert, ef ta’ma á þann biðlista sem er hjá heimilum sem þessum. í Skálatúni. sem annars staðar, er mikið lagt upp úr þvi að _fá börnin til að taka að sér einhver verkefni sem eru þeim nokkuð erfið en þó ekki ofviða. Það er ótrúlegt hvað hægt er að gera ef viljinn er fyrir hendi, og starfs- fólkið i Skálatúni hefur verið viljugt við að leggja á sig mikla sjálfboðavinnu við uppsetningu og gerð verka sem börnin vinna. Til dæmis má nefna að 17. júni s.l. var settur á svið á túninu fyrir utan heimilið mikill söngleikur, Litla gula hænan, og voru öll hlut- verk leikin af dvalargestum i Skálatúni. 1 maf s.l. var haldin sýning á verkum eftir börnin i Félagsheimili Kópavogs, og enginn vafi er að geysileg vinna liggur á bak við framtak sem þetta og meirihluti þess er unninn i sjálfboðavinnu starfsstúlkna. Mikill lærdómur fyrir börnin felst i að vinna að einhverju sem þessu og vafalaust er þetta föndur þeirra stór hluti kennslunnar i Skálatúni. Bókleg kennsla fer fram i Skálatúni og hefst hún um miðjan þennan mánuð. Þarna kenna, eins og annars staðar, 2 kennarar bóklegu greinarnar. einn handa- vinnukennari og einn leikfimi- kennari. Þá kemur þarna reglu- lega á vetrum tónþjálfari og er hann i miklum metum hjá börnunum. Sérstök sundlaug er þarna við heimliið og er hún mikið notuð — bæði af starfsfólki og dvalargestum. Þar er börnun- um kennt að synda á sumrin og eins á veturna ef vel viðrar. Að sögn er börnunum nokkuð sama hvort þau eru látin staglast gegn- um stafrófið og reikninginn eða hvort þeim er kennt að synda eða leika sér á annan hátt — þau eru þakklát fyrir allan fróðleik sem þeim er veittur. Með mikilli þolinmæði hefur tekizt að þroska þau svo mikið að handbragð þeirra er glæsilegt og margir þeirra hluta sem þeim er kennt að SKÁLATON Fæstir vita hvernig búið er að vangefnum börnum á íslandi eða hvernig lifi þeirra er háttað. Þeir eru þó ófáir sem gera sér einhverja mynd af þessu, en þá er imyndunaraflið oftast látið ráða,og sú mynd á sér þá oftast enga stoð i veruleikanum. Greinarhöfundur hafði sjálfur gert sig sekan um að imynda sér alls kyns þvætting um lif vangefinna barna, taldi þau vera ósjálfbjarga vesalinga sem ekki væru fær um að gera nokkurt handtak, hvað þá að geta unnið sjálfstætt að einhverjum verkefnum. Þegar hann svo opinberaði fávizku sina fyrir skömmu var honum ráðlagt að kynna sér málin og þá mundi ýmislegt koma i ljós. Árangri þeirra kynnisferða sést hér safnað saman i örstutt lesmál/ig vonandi rennur upp Ijós fyrir fleirum en höfundi við lestur þessarar greinar. Myndir og texti: Gunnar Steinn Dagheimilið Lyngás cr að hefja kennslu nk. mánudag, og verður öllum almennum kennslugreinum gerð skil. Börnin eru sótt á morgnana, og er myndin tekin þegar verið er að aka með þau heim að kvöldi. Vistheimilið Skálatún er nýlegt og glæsilegt hús, sem tekizt hefur að gera skemmtilegt og vistlegt að innan. Fyrir utan er leikvöllur fyrir börnin, og hestarnir sjá um að ekki þurfi að slá grasblettinn i kring. vangefinna og var heimilið reist árið 1960 á vegum félagsins. Dag- legur rekstur er kostaður af dag- peningum sem hið opinbera greiðir með hverjum sjúklingi og eins fé sem Styrktarfélag van- gefinna ieggur fram. Dvöl barnanna á Lyngási er foreldrum eða forráðamönnum barnanna algjörlega að kostnaðarlausu. Forstöðukona heimilisins er Hrefna Haraldsdóttir, þroska- þjálfi, og hefur hún veitt greinar- höfundi þær upplýsingar er komið hafa fram. minna og eldra fyrir drengi. Skálatúnsheimilið var stofnað fyrir u.þ.b. 20 árum af templara- hreyfingunni og var þá i þvi húsi sem drengirnir eru i núna. Fyrir 6 árum hófust siðan byggingar- framkvæmdir við annað hús við hliðina á þvi eldra, mun sfærra og að sjálfsögðu hannað sérstaklega til notkunnar við gæzlu van- vinna eru það vel unnir að þeir væru fullboðlegir til sölu hvar sem væri. Einnig það má þakka starfsfólkinu. Á sumrin leigir heimilið tvo sumarbústaði og er farið þangað með börnin i hópum, 10 daga i einu. Það er umræðuefni sem gengur allt árið og ein almesta skemmtun sem þau verða sem þarfnast jafnmikillar um- mönnunar og kennslu og vangefin börn skuli hafa svo miklu lægri daggjöld en t.d. ellisjúklingar. A Skálatúni eru 54 börn og þar vinna 4 þroskaþjálfar og 25 starfsstúlkur. Hver vakt saman- stendur að meðaltali af um 10 stúlkum að meðtöldum þroska- þjálfum. (Goethe ) hans, minni og hæfileikar get verið geysilegir á öðrum sviðum Fyrir þessi takmörkuðu svið gál unnar lifir þetta fólk, og það e skylda okkar, sem erum fær ur að hjálpa,að gera það — og ger það strax. Það vekur athygli þegar komið er i Skálatún hve allt er þar heimilislegt og eiginlega nota- legt. Blóm og myndir prýddu veggi og gólf, teppi sem krakkarnir höfðu rýjað voru á gólfum, og púðar sem þau höfðu einnig gert og saumað siðan út voru i sófunum i dagstofunni. Þarna dvelja börnin lika allan sólarhringinn, sum i áratugi,önn- ur skemur. Það er þvi ekki van- þörf á að hafa vistarverurnar þægilegar og vissulega hefur þeim tekizt vei upp stafs- stúlkunum i Skálatúni. Annars virðist sama hvar er á svona heimilum, starfsfólkið, sem einhverra hluta vegna er allt kvenfólk. er ákaflega þægilegt, og eðli vinnu þeirra krefst mikillar þolinmæði og vandvirkni sem stúlkurnar virðast hafa i rikum .. mæli. Tillitssemi þeirra er lofs- verð og ekki er hægt annað en fyllast aðdáun yfir hve vel þær leysa starf sitt af hendi. Vist- heimilið Skálatúni er i tveimur húsum, annað fyrir stúlkur og hið 17. júni sl. settu börnin á vistheimilinu Skálatúni á svið söngleikinn Litlu gulu hænuna. Margir áhorfendur voru og þótti þessi skemmtun takast vel. öll hlutverkin voru leikin af vangefnum börnum i Skálatúni Sundlaugin á Skálatúni er mikið notuð, bæði sumar og vetur. Heitt vatn er tekið úr stokknum, sem er þarna rctt viö, og snyrtilegir búningsklefar eru á laugarbarminum. Eimskip Austur- Síberíu 1 skrifstofu forstjóra Austur- Siberiu-eimskipafélagsins hangir stórt landakort upp á vegg. For- stjórinn, Valentin Bjankin segir: ,.Ég var rétt i þessu að fá staðar- ákvörðun skipa okkar. Skip okkar hafa varpað akkerum i 31 iandi. Við siglum til Indlands, Japan, Indónesiu, Burma, Egyptalands, Alsir, Liberiu. Túnis, Kúbu, Gana, Frakklands, Austur- Þýzkalands. italiu og Noregs...” Hann bendir á hvert hafið á fætur öðru, og ekkert þeirra verður út undan. ,,Við höfum mikla möguleikaað auka verzlunarsambönd okkar á hafinu.” segir hann. Þó að vöru- flutningar eimskipafélagsins hafi aðeins tvöfaldast á siðustu fimm ára áætlun, skipuðu hafnarverka- menn upp 379 þúsund tonnum um- lram árs-áætlunina. I flota eimskipafélagsins bætast stöðugt ný skip, bæði far- þega- og vöruflutningaskip, sem smiðuð eru i Austur-Þýzkalandi. Á siðustu fimm ára áætlun fékk Eimskipafélagið i Austur-Siberiu sjö vöruflutningaskip til umráða, sem voru 17.900 tonn að stærð og smiðuð i skipasmiðastöðvum ..Varnoverft" i Warnemíinde (Austur-Þýzkaland) og 16 skip, sem voru 7.220 tonn að stærð, sem smiðuð voru af Neptúnfyrirtæk- inu i Kostock. Aætlað er, að fyrir- tækið fái tvö farþegaskip árið 1974, og verður hvort þeirra með 750 kojum og bilageymslu fyrir 25 bila. Á þessu ári voru teknir i notkun 12 kranar af Sokolgerð- inni, og geta þeir lyft allt að 30 tonnum. Frá Vladivostok eru flutt til Austur-Þýzkalands mörg þúsund tonn af vörum, bæði með járnbrautarlest og skipum. Og á þessu ári mun flutningurinn aukast enn meira, þar sem áætlunin um sósialiska efnahags- lega samhæfingu tengir löndin enn nánar. Á siðustu limm ára áætlun tvö- faldaðist vöruflutningurinn. En þetta á ekki einungis við um flutningsmagn, heldur koma aðrar breytingar þarna til greina. I höfnum Vladjvostok og Nakhodka hafa verið teknar i notkun tækjasamsetningar til að skipa upp vörum i stórum kössum. Vegna fullkominnar vinnuhagræðingar og tækni við uppskipun og hleðslu, hafa afköst haínarverkamanna i Vladi- vostok, Nakhodka og Nagajevo þrefaldast á siðastliðnu ári. Afköst slippstöðva munu aukast um 77 prósent, en íyrir þvi er gert ráð i fimm ára áætlun þróunar eimskipafélaganna. Höfuðstofninn mun tvöfaldast og hafnarvinna kemst á hærra ta'knistig. VILKN BKUNJKO. APN. Semja um stjórnmála- samband HELSINKI 6/9. — Finnar og Austur-Þjóðverjar eru nú búnir að ná samkomulagi um það, hvernig skipa skuli stjórnmála- sambandi milli landanna. Viðræðum sendimanna bcggja landanna lauk i dag með þvi að tveir samningar voru undirritað- ir. Annar samningurinn f jallar um það að taka skuli upp stjórnmála- samband milli landanna, og hinn samningurinn kveður á um það að öll samskipti landanna skuli fara fram á jafnræðisgrundvelli. Austur-Þjóðverjar lýsa því yfir að þeir muni virða hlutleysis- stefnu Finna og bæði rikin skuld- binda sig að leysa öll deilumál sin án valdbeitingar. 1 samningunum er einnig fjall- að um bætur fyrir skaðann, sem Finnar urðu fyrir af völdum þýzkra hersveita 1944—45, og sagt að um það atriði skuli samið. Meðan á samningaviðræðunum stóð, höfðu Finnar náið samband við rikisstjórn V-Þýzkalands.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.