Þjóðviljinn - 28.03.1973, Síða 7

Miðvikudagur 28. marz 1973. ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 7
„Atburðir”
Fr;í Kjarvalss.yningumii i Mynd listarhúsinu.
Skemmtilegt er lifið. Með
hæðum og dældum, óteljandi lit-
brigðum, þéttriðiö net marg-
slunginna tilfinninga, og hver
kennd hefur sitt eigið andlit, sem
gægist fram eins og draumsýn,
veruleiki sem hægt er að skynja
en ekki skilja. Dauðir hlutir hafa
verið gæddir anda og eru orðnir
lifandi. Strigi og farði hafa verið
bundnir saman órjúfandi böndum
og segja okkur aö einu sinni var
maður, sem ekki aðeins var til,
heldur liföi. Nú hafa þeir reist
musteri honum til dýrðar og
hengt uppá veggina verk hans
handa okkur að skoða. Það er
mikill atburður. Nýtt myndlistar-
hús hefur verið tekið í notkun.
Það stendur á Miklatúni, gaman
hefði'verið að mega segja
Klambratúni, Ætli Kjarval hefði
ekki verið sama þótt skikinn
hefið verið kallaður sinu gamla
nafni?
1 hinu nýja húsi er vitt til
veggja. Eg segi ekki hátt til lofts.
Forðast þangað að lita. Það voru
hræðileg mistök að hengja þessi
tröllauknu sjónertandi listaverk i
loft sala, sem i á að sýna aðrar
myndir. Illtað þurfa helzt að hafa
barðastóra hatta á höfði til að
geta ótruflað notið þess, sem
hengt er á veggi.
Tveir eru salir stórir. Báðir nú
fullir af lifi Kjarvals og iist.
Margra daga verk að skoða allt til
hlitar. Sjón er sögu rikari. Allir
eru velkomnir. í þetta hús á að
vera gott að koma, sagði borgar-
stjórinn. Vonandi að svo megi
alltaf verða. Vonandi að i sölum
þess megi viðsýni rikja og þangað
megi listin leiða öll sin skilgetnu
afkvæmi, bæði aldin og ung.
Vonandi að enginn reyni að gera
stóra sali að músarholum og að
engin músarholusjónarmið fái að
ráða þar rikjum.
Stórir eru salir tveir. Annar nú
og um framtið helgaður meistara
Kjarval, hinn mun siðar vett-
vangur hverskonar listsýninga og
menningarstarfsemi. Gott eitt
um það að segja og þörf á sliku
rými. Munum þó.að ekki er mest
um vert að sýningar séu sem
stærstar að vöxtum eða fjölda
verka. Ýmsar manneskjur njóta
sin bezt i fámennum hópi. Likter
oft um myndir. Þetta er ekki
gagnrýni á sýningu Kjarvals
verka. Yfirlit stórra manna verð-
ur að vera stórt.
Myndlistarhúsið á Miklatúni er
orðið til. Það eykur mjög á reisn
menningar okkar og gerir
umhverfi sitt að meiri stað.
Kannski timi til kominn að skira
túnið upp og kalla Meiratún?
Um Kjarval ætla ég ekki mjög
að fjölyrða. Hann var hamhleypa
við myndsköpun og snillingur á
sinu sviði. Myndir hans eiga fleiri
aðdáendur meðal Islendinga en
nokkursannars. Hann er ekki fyrir
misskilning dýrlingur orðinn.
Hann var samkvæmur sjálfum
sér og list sinni trúr. Ýmsir hafa
reynt að tileinka sér nokkuð
myndastil hans og likja eftir hon-
um, en með misjöfnum árangri.
Það fer enginn i fötin hans
Kjarvals. En af honum má læra
og það helzt, að við sanna list
MYND-
LISTAR-
ÞANKAR
Eftir Hallmund
Kristinsson
sköpun skyldi hver ganga i eigin
fötum.
En fleiri eru atburðir en hinir
stærstu. Um svipað leyti og finir
menn gerðu stóran atburð hátið-
legan á Miklatúni og blótuðu
meistara Kjarval, mættust i
Norræna húsinu litla stund þrjár
listgreinar. Lesinn var nýr ljóða-
flokkur eftir Ninu Björk, sýndar
litlar myndir, sem Þorbjörg
Höskuldsdóttir hefur gert við
hann, og leikin tónlist eftir
erlendan höfund, sem ég man þvi
miður ekki að nefna. Það er ekki
nýtt að gerðar séu myndir við
ljóð. En alltaf má hugleiða hvort
komi hinu til góða, ljóðið mynd-
inni eða myndin ljóðinu. Gömul
saga hermir að Eva hafi verið
gerð úr rifi Adams. Siðan mátti
deila um hvort kom hinu til góða,
Adam Evu eða Eva Adam.
Óhætt virðist yfirleitt að lita á
hvort um sig, ljóð og mynd sem
sjálfstæð listaverk, þótt saman
geti þau ef til vill haft áhrif en
hvort um sig eitt sér. Persónulega
held ég að mér hefði fundizt ljóð
Ninu Bjarkar alveg jafngóð án
myndanna, og á sama hátt þótti
mér myndir Þorbjargar jafn-
góðar áður en ég heyrði ljóðið og
eftir það. En það er'eflaust mis-
jafnt hvernig menn skynja slika
hluti og gaman að bera saraan
reynslu manna i þessu efni.
Þessar tvær listgreinar, ljóð og
mynd, geta raunar tvinnazt
saman i eina heild, og menn hafa
gert hluti, sem ekki verður sagt
um hvort betur bera heitið ljóð
eða mynd. Skiptir enda ekki
mestu hvaða nöfnum við köllum
hlutina. Aðalatriði að við skynj-
um i þeim eitthvað sem gefur
samhljóm innra með okkur.
Ég hef aldrei getað séð neina
brennandi þörf á að halda hinum
ýmsu listgreinum svo mjög að-
skildum. Aðalinntak þeirra allra
er af sama jarðvegi sprottið.
Tjáning mannandans þarf á
mörgum meðulum að halda, og
virðist ekki þurfa að skipta öllu
máli hvort hún tekur þau inn til
skiptis eða öll i bland. Hinsvegar
er menntun listamanna oftast
bundin einni grein aðallega. Þvi
er skiljanlegt að blöndun list-
greina eigi dáiitið erfitt uppdrátt-
ar, þar sem þar við svo bætist að
hún striðir á móti venjubundnum
viðhorfum, sem eru sterkt afl og
þungt i vöfum. Óþarft er að skilja
orð min á þann veg að ég telji það
eindregiö æskilegast markmið að
útrýma hefðbundnum verka-
skiptingum innan listarinnar, En
allar tilraunir sem ýja i þá áttina
þykja mér áhugaverðar og
skemmtilegar eftirtektar. Hvort
heldur sem um er að ræða sjálf-
stæðar tilraunir eins eða mjög
náið samstarf tveggja eða fleiri,
nánara en þegar einn gerir
myndir við ljóð annars. Mörgum
er mjög til efs að svo náið sam-
starf henti við listsköpun. Og
óneitanlega virðist oft að það
miklir erfiðleikar séu á samstarfi
Alþýðubandaiagiö á Isa-
firði gekkst fyrir fjölmenn-
um fundi þar vestra á
sunnudaginn. Fjörugar
umræður urðu á fundinum,
og beindist áhugi manna
sérlega að þvi, að herinn
færi burt úr Miðnesheíðinni
sem fyrst.
Halldór Ólafsson fréttaritari
Þjóðviljansá Isafirði sagði okkur
svo frá:
— Siðast liðinn sunnudag
boðaði Alþýðubandalagið til al-
menns stjórnmálafundar á Isa-
firði. Voru frummælendur þeir
Haukur Helgason fulltrúi og
fjallaði hann um stöðu rikis-
manna að skertur yrði andi
þeirra til stóru átakanna við list-
ina sjálfa. En hvað um það. Enn
sem fyrr er það andi listamanna
sjálfra sem ræður för, og mikil-
vægast að hver gangi i sinum
fötum, hvernig svo sem þau eru
sniðin. Það er svo þeirra vandi að
sniða sér stakk eftir vexti.
stjórnarinnar almennt og stöðu
okkar i landhelgismálinu gagn-
vart Haag-dómstólnum; Karl
Sigurbergsson alþingismaður,
sem talaði um landhelgismáliö
almennl og herstöðvarmálið og
fleira; Jón Snorri Þorleifsson for-
maður Trésmiðaíélags Reykja-
vikur, sem talaði um verkalýðs-
mál.
Fundurinn var mjög fjölsóttur,
sóttu hann um 70 manns. Daginn
áður hafði Ihaldið haldið fund i
sama samkomuhúsi með Þorvald
Garðar i broddi fylkingar, og
voru þar aðeins 30 manns, og fóru
10 af l'undi áður en honum lauk.
Eftir að framsögumenn
Alþýðubandalagsins höfðu lokið
máli sinu, hófust fjörugar um-
ræður, og tók fjöldi manns þátt i
þeim. Fyrirspurnir voru margar
og málefnalegar, og vakti það at-
hygli hve mikill og almennur
áhugi var fyrir brottför hersins.
Menn kröfðust þess að herinn yrði
látinn fara burt af landinu á kjör-
timabilinu. Áberandi var hve
margt ungt fólk sótti fundinn.
Til máls tóku, auk frum-
mælenda, Helgi Björnsson, Gisli
Hjartarson, Halldór Þorgilsson,
Arnór Benónisson, Helgi
Haraldsson, Þuriður
Pétursdóttir, Jón Á. Jóhannsson,
Magnús Reynir Guðmundsson,
sem er einn helzti forvigismaöur
SFV hér á Isafirði. Lýsti hann
þeirri skoðun sinni, og óskaði eftir
þvi að henni yröi komið á fram-
færi, að flestir Frjálslyndra á tsa-
firði væru andvigir þvi, að
tslendingar sendu mann til Haag,
heldur ætti aö láta auðu stólana
tala. Kvað Magnús það hafa
komið sér á óvart, að Hannibal
hafi lýst þeirri skoðun að hann
taldi rétt að sénda mann til Haag.
Taldi hann að Hannibal mundi
láta af þessari skoðun sinni.
Að loknum fundinum buðu
nemendur Menntaskólans á Isa-
firði Karli Sigurbergssyni á rabb-
fund i skólanum. Sat hann á fundi
með stórum hópi skólanema langt
fram eftir kvöldi. Kynnti Karl þar
stefnu flokksins, og sýndu
nemendur mikinn áhuga fyrir þvi
að herinn færi burt úr Miðnes-
heiðinni sem fyrst. —
Jörgen múrari í heimsókn
Les upp kvæöi og fræöir
um veggmyndagerð
Jörgen Bruun Hansen,
Ijóðskáld og múrari, er
kominn hingað og heldur
námskeið á vegum
Myndlista- og handiða-
skólans í gerð vegg-
mynda úr mósaík og
steinsteypu. Og hann les
upp Ijóð sin í Norræna
húsinu.
Jörgen er fæddur 1927. Það
var á Njálsgötu I Kaupmanna-
höfn. Máske er það þess
vegna, segir hann, að drjúgur
hluti vina minna eru Islend-
ingar. Hann var i múraranámi
á striösárunum og tók þátt i
andspyrnuhreyfingunni.
Nokkrueftirstrið fór hann til
þeirrar riku Sviþjóöar og
starfaði þar. Hann gaf út
fyrstu ljóðabók sina um 1950;
er hún á öreigamállýsku
Kaupmannahafnar sem er ná-
kvæmt og gagnort mál — seld-
ist bókin vel, segir Jörgen,
enda kostaði hún aðeins þrjár
krónur. Næsta bók er tengd
kynnum minum af lista-
háskólanum og þvi endurmati
sem þau neyddu mig til; þá
kemur bók sem byggð er upp
um Kristmótif með nokkuð
óvenjulegum hætti. 1 haust er
væntanleg bók sem heitir
„Sýningarmaðurinn er dauð-
ur” sem er m.a. um ómennska
steinkassa samtimans, bygg-
ingar- og sambýlishætti sem
gerir fólk einmana og hjarta-
kalt. Þá hefur Jörgen skrifað
frásögn um þýzkt skáld og
heimspeking, Wegerknapf —
sem i reynd var aldrei til. I
þeirri bók, segir hann, sýni ég
fram á að þegar þörf er á ein-
hverri figúru i menningarlifi,
þá er hún búin til — úr lifandi
manni eða dauðum. . .
Jörgen les upp úr verkum
sinum ásamt Ólafi Hauki
Simonarsyni i Norræna húsinu
kl. 16,30 á laugardag. Helga
Hjörvar les þýðingar nokk-
urra ljóðanna á islenzku. N.k.
þriðjudag flytur hann fyrir-
lestur á sama stað um „listina
og listamanninn sem nytja-
gripi”. Og á fimmtudag j
næstu viku flytur hann erindi á
vegum Arkitektafélagsins um
samstarf listamanna^ og
arkitekta. En Jörgen m'úrari
hefur i meira en áratug verið
ráðunautur i veggmyndadeild
danska listaháskólans um út-
færslu mynda i steinsteypu og
annað þvi viðkomandi. Hann
hefur unnið með próf. Dan
Sterup Hansen, sem manna
mest hefur beitt sér fyrir sam-
starfi myndlistamanna og
arkitekta i Danmörku.
Jörgen heldur sem fyrr seg-
ir námskeið sem stendur i
tvær vikur og hefst 30. april i
húsakynnum Myndlistaskól-
ans. Námskeiðið er einkum
ætlað starfandi listamönnum
og listnemum.
Frá fundi Alþýðubandalagsins á Isafirði
Frjálslyndir vestra
andvígir því að senda
mann til Haagdómsins