Þjóðviljinn - 21.07.1973, Síða 2

fStfí/t — PJdíyÝltJftW AlWgariftígilr 21. júll 1973.
„Vinstri menn
ekki nógu
tortryggnir”
Bandariski lögfræðingurinn
Lennard Weinglass, sem var m.a.
verjandi Angelu Davis og Daniels
Ellsberg, hélt fyrirlestur i Nor-
ræna húsinu á mánudagskvöldið,
þar sem hann sagði frá ferð sinni
til Kambodiu og Norður-Viet-
nams fyrir skömmu ög útskýrði
aðgerðir Bandarikjastjórnar i
Indókina i ljósi Ellsberg réttar-
haldanna og þeirra uppljóstrana,
sem fram komu i Pentagon-skjöl-
unum. Siðan svaraði hann fyrir-
spurnum áheyrenda, sem voru
mjög fjölmennir.
Um ástandið i Kabódiu sagði
Weinglass,að stjórn Lon Nols væri
hrein skrýtla, þvi að hún réði ekki
yfir neinu landssvæði, sem heitið
gæti, yfirgnæfandi hluti landsins
væri i höndum þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar.
Mjög ömurlegt ástand rikti i
Pnom Penh, þvi að þar væri allt i
ólestri og öll þjónustustarfsemi i
molum, en hins vegar hefði Norð-
ur-Vietnömum tekizt að halda
allri þjónustustarfsemi gangandi
I Hanoi þrátt fyrir styrjöldina:
þar voru búðir opnar og strætis-
vagnar héldu uppi reglulegum
ferðum.
Weinglass var spurður að þvi,
hvort ástandið hefði ekki snúizt
við f Bandaríkjunum: á timum
kalda striðsins trúðu hægri sinn-
aðir Bandarikjamenn á samsæri
kommúnista, sem stefndi að þvi
að hneppa þjóðina i heljarkló ein-
ræðis, en nú væru það vinstri
menn sem tryðu á samsæri hægri
manna, sem stefndi að þvi að
gera Bandarikin að lögregluriki.
Weinglass sagði það rétt vera, að
vinstri menn hefðu oft verið ásak-
aðir um ofsóknaræði, en Vatns-
gatsmálið sýndi nú,að þeir hefðu
þrátt fyrir allt ekki verið nærri
þvi nógu svartsýnir: nýjustu upp-
ljóstranir sýndu,að ástandið hefði
veriö miklu verra en nokkur mað-
ur hélt. Hann lagði áherzlu á,aö
vinstri menn i Bandarikjunum
beittu ekki ofbeldi nema i sjálfs-
vörn, ofbeldið væri jafnan verk
lögreglu og hægri afla, og nefndi
hann mörg dæmi um það.
Þegar Weinglass kemur aftur
til Bandarikjanna, veröur það að-
alstarf hans að annast vörn Indi-
ánanna, sem gerðu uppreisnina i
Wounded Knee, til að krefjast
þess.að samningar við þá yrðu
virtir.
57,4% með fram-
haldseinkun
á landsprófi
Landspróf miðskóla 1973 fór
fram dagana 7.-28. mai, nema
hluti prófs i islenzku I (ritgerð),
sem fór fram 9. april. Prófið
þreyttu 1627 nemendur, eða
35.82% þeirra, sem verða 16 ára á
þessu ári. Próf stóðust 1334, þar
af 934 með framhaldseinkunn (6.0
eða hærri), en það eru 57.41%
þeirra, sem þreyttu prófið og
20.56% þeirra, sem verða 16 ára
árið 1973.
Heimild til að endurtaka i haust
próf í vissum greinum, hlutu 189
nemendur, sem við endurmat
hlutu meðaleinkunnir á bilinu
5.6—5.9. Eru það 11.6% þeirra,
sem þreyttu próf og 4.16% ár-
gangsins.
Tíðni þessi: meðaleinkunna var
9—10 0.7% 5—5.9 24.6%
8-8.9 6.2% 4—4.9 13.6%
7—7.9 19.0% 3—3.9 3.7%
6—6.9 31.8% 2—2.9 0.4%
Við endurmat landsprófsnefnd-
ar á úrlausnum frá skólum utan
Reykjavikur og nágrennis,
breyttust réttindi 23 nemenda úr
12 skólum.
Meðaleinkunnir i einstökum
greinum voru sem hér segir, skv.
prófskýrslum skólanna:
Rvik Utan Landið
ognágr. Rvik. allt.
Islenzka I 6.6 6.5 6.6
Islenzka II 6.5 6.4 6.5
Danska 6.6 6.2 6.4
Enska 6.3 5.8 6.1
Saga 6.0 5.4 5.7
Landafræði 5.9 5.8 5.8
Náttúrufræði 6.7 6.5 6.6
Eðlisfræði 5.5 5.2 ■ 5.4
Stærðfræði 6.1 5.7 5.9
Meðaleinkunn 6.2 5.9 6.1
Skipunartimi landsprófsnefnd-
ar rennur út 31.ágúst og er þvi
ekki aö vænta námskrár frá
nefndinni fyrir næsta vetur.
□
SKAMMTUR
AF IN MEMORIAM
SILFURLAMPINN F. 1954 — D. 1973
„Horfinn er lampi
leikdómara
slokknað er Ijós
en lögur fægi liggur
idós.
Þráði svo margur
miðill lista
að mega þín njóta
heima hjá sér á
hillu uppi"
kvað Jónas. Hve undur
vel eiga orð skáldsins
ekki við á þessari
stundu, þegar hinn elsk-
aði og virti kjörgripur,
sameiningartákn leikara
og gagnrýnenda er nú i
dag til hirzlu borin hinzta
sinni.
Þáð þarf ekki að fjöl-
yrða um það hvert áfall
hið sviplega fráfall
„Lampans", — en það
var hann jafnan kallað-
ur i vinahópi — var fyrir
marga, einkum þá, sem
enn höfðu ekki borið
gæfu til að njóta návist-
ar hans á heimilum sín-
um, en til þessa dags
hafði hann ávallt verið
aufúsugestur hvar sem
hann kom og hvers
manns hugljúfi.
Ekki þarf að fjölyrða
um það með hve svipleg-
um hætti Silfurlampinn
kvaddi þennan heim á
sviði Þjóðleikhússins á
dögunum, en óhætt er að
fullyrða, að „betra
fólkið" í bænum hafði
vart fyrr átt um jafn sárt
að binda, enda lampinn
því nákominn.
Silf urlampinn var
fæddur í Reykjavík árið
1954. Hann var af grísk-
um ættum og bar raunar
sterkt grískt svipmót.
Öskilgetinn var hann
sonur Ólafs Gunnarsson-
ar frá Vík í Lóni og ó-
nafngreindrar hefðar-
konu hér í bæ.
Varla var „Lampinn"
búinn að slíta barnsskón-
um, þegar hann strauk
úr föðurhúsum og af-
neitaði föður sínum, en
það vildi honum þá til
happs, að fína fólkið í
Reykjavík tók að sér að
koma þessum einstæð-
ingi í vist hjá „góðu
fólki" árlega. I þá daga
var sannarlega oft gam-
an að lifa, þegar við
betri borgararnir í höf-
uðstaðnum fórum í beztu
fötin okkarog borðuðum
saman í þjóðleikhús-
kjallaranum og hámark
veizlugleðinnar var þeg-
ar það var tilkynnt, hvar
vista skyldi þennan ein-
stæða niðursetning,
„Lampann", næsta ár.
Alltaf var honum tekið
opnum örmum af þeim
sem sá vandi féll i skaut
að bera af honum veg og
vanda næsta ár, enda
var hann eins og að
framan greinir hvers
leikara hugljúfi. Hann
fékk að vera uppi á hilli í
stofunni og þegar gestir
komu var dáðst að hon-
um og sagt: „Æ! hvað
hann er nú dætur litli
lampakúturinn".
Vist er það satt, að
ar Sifurlampinn fór að
eldast gerðist hann æ
erfiðari, eins og títt er
um unglinga, en aldrei
mun það hafa flökrað að
neinum góðum manni að
nokkur . leikari gerðist
svo harðbrjósta að neita
honum um vist á hillunni
heima hjá sér.
Þegar þetta skeði i
Þjóðleikhúsinu á dögun-
um, var því sannarlega
mikill harmur upp kveð-
inn meðal aðstandenda,
en svo mjög fékk þetta á
„Lampann", að hann
kvaddi þennan heim.
Trúlegt er; að hann sitji
nú við vinstri hönd Guðs
Föður almáttugs, skap-
ara himins og jarðar og
muni þaðan koma og
dæma lifendurog dauða,
og væri það sannarlega
vel.
Lampi minn. Um leið
og ég kveð þig hinzta
sinni langar mig til að
votta aðstandendum
þínum einlæga samúð
mína.
Ég veit, að svo mörg
okkar hefðu svo gjarnan
viljað hafa þig hjá okkur
á hillu heima í stofu. Þú
hefðirýljað okkur við eld
þinn, lýst okkur við Ijós
þitt, og hver veit nema
þú hafir búið yfir sömu
töfrum og lampi Alla-
dínsforðum, aðekki hafi
þurft nema nudda sér
svolítið utaní þig, þá
birtist manni hinn mikli
eilífi andi, sem greiðir
allar götur manns á
hinni grýttu braut lífs og
listar.
En nú er Ijós vonarinn-
ar slokknað, Ijós þitt er
kulnað. Þú ert allur. Far
vel og megi okkur, sem
eftir lifum, auðnast að
raula þetta vísukorn:
Leiður er nú leikarinn
leiðari gagnrýnandinn
látinn er nú lampurinn
lampa lampakúturinn.
Flosi
ERLENDAR BÆKUR
Marlborough as Military
Commander.
David Chandler. B. T. Batsford
1973.
B.T. Batsford gefur út röð rita
um fræga herforingja fyrr og
siðar og er þetta ein þeirra.
Inntakið er hernaðarsaga þessa
forföður Churchills og einnig
stjórnmálasaga siðari hluta 17. og
fyrri hluta 18. aldar. Hér eru
nokkuð nákvæmar útlistanir á
herferðum og orrustum og
samningamakkinu bak við
tjöldin, sem var alltaf snar þáttur
i styrjöldum. Styrjaldir eru land-
stjórnarmönnum hentugt skálka-
skjól.þegar landsstjórn heppnast
ekki sem bezt, þá var og er ráðið
að draga af stað til manndrápa.
Nú á dögum heyrast oft raddir,
sem segja að styrjöld sé alltaf
styrjöld og enginn munur sé á
styrjaldarrekstri rikja, hvorki
fyrr né nú. Þessar raddir hafa
verið nokkuð háværar i sambandi
við styrjaldir Bandarikjamanna i
Asiu og ætlunin með þessháttar
tali er að afsaka þennan gróða-
vænlega atvinnuveg U.S.A. En
styrjaldir verða ekki flokkaðar i
eitt, styrjaldarrekstur er mjög
mismunandi, aðferðir og mat á
hvað sé samboðið herjum fer eftir
aðstæðum á hverjum tima og sið-
ferðismati aðila. Styrjaldir 18.
aldar voru mjög frábrugðnar
styrjöldum nú á dögum, kemur
þar til tækni og meiri hófsemi i
manndrápum.
Marlborough var einn þeirra
fáu hershöfðingja á 18. öld, sem
kunni og beitti hertækni, en oftar
var svo,að tilviljunarkennd við-
brögð og kunnáttuleysi einkenndi
striðsreksturinn, þessu eru gerð
góð skil af Chandler, sem starfar
nú við liðsforingjaskólann I
Sandhurst. Uppdrættir, kort og
myndir fylgja ásamt registri.