Þjóðviljinn - 13.06.1974, Blaðsíða 4

4 SÍÐA' — ÞJÓBVILJINN Fihimtudagur 13: júnl 1»74 ■
afli eða 80,2% Afl vatnsorkunn-
ar jókst um 12,3 megavött á
árinu vegna stækkana á tveim
virkjunum, Laxárvirkjun og
Andakilsárvirkjun. Laxár-
virkjun er nú 20,5 megavött að
nýtanlegri stærð (var 12,6) og
Andakilsárvirkjun 7,9 megavött
(var 3,5).
Afl jarðvarmastöðvarinnar i
Bjarnarflagi við Námafjall var
óbreytt, 2,6 megavött, og
heildarafl oliukyntra stöðva var
nær óbreytt frá fyrra ári.
Disilstöðin i Vestmannaeyj-
um hvarf að visu undir hraun
(hún var 3,9 megavött að afli); i
stað hennar kom önnur minni,
0,7 megavött, og ýmsar disil-
stöðvar i landinu voru
stækkaðar á árinu.
Um 5.000 rafvædd
bændabýli
1 Orkumálum kemur fram, að
i árslok 1972 höfðu 98% þjóðar-
innar rafmagn frá almennings
rafstöðvum, en 1% frá einkaraf-
stöðvum. 0,1% var þá án raf-
magns.
1 árslok 1972 voru rafvædd
sveitabýli alls 4.931, þar af 4.192
með rafmagn frá Rafmagns-
veitum rikisins. A árinu 1972
voru rafvædd 172 sveitabýli á
vegum Rafmagnsveitanna, árið
1971 202 býli, árið 1970 214 býli,
árið 1969 142 býli. 1 fyrra,1973
var lögð heimataug að 161býli.
A árinu 1973 þurfti að fram-
leiða 80 gigavattstundir af raf-
magni i oliuknúðum raf-
stöövum, en árið áður 43
GWstundir. 17,5 GWstundir
voru framleiddar á Akureyri,
5,9 á Sauðárkróki, 5,0 við Laxár-
vatn, 8,0 á Seyðisfirði og 7,5 i
Neskaupstað. Á Snæfellsnesi og
i Dölum voru framleidd 9,5 MW-
stundir á þrem stöðum, og i
Elliðaárstöðinni og i Straums-
vik samtals 5,5 MWstundir. 1
Vestmannaeyjum voru fram-
leiddar 4 MWstmdir.
950 MWst. í viðbót
Þrjár vatnsaflsvirkjanir eru
nú i smiðum, og koma þær i
gagnið á næsta ári og 1976. Þetta
eru Lagarfossvirkjun 7,5 mega-
vött að afli og Mjólká með 5,7
megavött, sem báðar verða til-
búnar 1975, og svo hin stóra Sig-
ölduvirkjun með 150 megavatta
afl sem á að verða lokið 1976.
Með þeirri meðalnýtingu sem
nú er á vatnsaflstöðvunum er
ekki fjarri lagi að áætla, að ár-
leg orkuvinnsla geti aukist um
950 megavattstundir við þessar
þrjár nýju virkjanir. 'jj—
30% AUKNING ORKU-
VINNSLU Á SL. ÁRI
Raforkuvinnsla á
islandi jókst um tæp 30%
á árinu 1973, og nam hún
um 10.800 kílóvattstund-
um á íbúa. Eru is-
lendingar þar með komn-
ir í fremstu röð hvað raf-
magnsf ramleiðslu
snertir og fylgja á hæla
Norðmönnum. Aðeins
3,5% raforkunnar var
framleidd í olíustöðvum.
Landsvirkjun framleiddi
86% orkunnar og hafði í
tekjur fyrir það 936 mil-
jónir króna.
Raforkuvinnsla á Islandi var
allveruleg á árinu 1973, segir i
ritlingi frá Orkustofnun sem
fylgir Orkumálum, timariti
Orkustofnunar. Var raforku-
vinnslan alls 2.285 gigavatt-
stundir (1972: 1.768), og var
aukningin frá fyrra ári 29,3%. I
vatnsaflstöðvum var unnin 2.181
GWstund eða 95,4% heildarinn-
ar, en jarðvarmastöðin i
Bjarnarflagi framleiddi rúm-
lega 1%. Raforkuvinnslan 1973
samsvaraði nákvæmlega 10.843
kilóvattstundum á ibúa (1972:
8.532), og mun aðeins eitt land i
heimi — Noregur, framleiða
meira rafmagn á ibúa.
Raforkuvinnslan skiptist
þannig á framleiðendur, að
Landsvirkjun framleiddi 86,2%,
Laxárvirkjun 6,3%, Rafmagns-
veitur rikisins 5,2%, Andakils-
árvirkjun 1,3% og ýmsar raf-
veitur, 9 að tölu, samtals 1,0%.
Almenn notkun og
„stórnotkun"
Raforkan skiptist þannig i
notkun, að 63,9% var stórnotkun
(það er Álbræðslan i Straums-
vik, Aburðarverksm iðjan,
Sementsverksmiðjan og NATO-
herstöð á Keflavikurflugvelli),
og 36,1% var almenn notkun.
Þáttur stórnotkunar jókst um
43,0% á árinu, en árið 1973 var
fyrsta árið sem Albræðslan fékk
fulla orku samkvæmt samningi
„viðreisnarstjórnarinnar” við
svissneska auðhringinn
ALUSUISSE um þá sölu. Al-
menn notkun var með 10,5% i
aukningu, og er það talsvert
meira en þau 7% sem talið hefur
verið hin almenna regla og
þýðir tvöíöldun á hverjum ára-
tug.
Uppsett afl i orkuverum
landsins var 468,7 megavött i
ársok 1973, þar af 376,1 i vatns-
Orkuvinnslan 1973 2.300 GWst., þar af
80 með olíu. Árleg rafmagnsframleiðsla
vatnsorkuvera eykst um eitt þúsund
GWst. á næstu 2 árum
íslendingar ein rafvœddasta þjóð heims

Hvenær vakna útgerðarmenn?
Verðum að vakna áður en síðasti
þorskurinn er veiddur...”
Rætt við Kristján
Ragnarsson. formann
Landssambands ísl.
útvegsmanna
Margir óuast. aS útgarfi 6 Islandi
geti átt erlitt uppdráttar á nastu
árum el ekki verður gripið til rót
taikra aSgerða i sambandi v>8 vernd
un iiskstolna eSa veiSarðar tak
markaðar meS einhverjum ráðum
I ÞaS er engin lurSa. þótt menn ber
| þennan ótta í brjósti. því aS ekki þarf
annaS en líta á tolur Irá siSustu
vetrar vertiB Þai eru ekki beint
glnsilegar. sár í lagi þegar i Ijós
kemur aS sóknin i liskstoinanna al
hállu islendinga heiur aldrei veriS
| meiri Á þessum tolum sást bezt. aS
þýSir aS kaupa endalaust ný
I skip, þegar liskurinn er ekki lyrir
Kher.di, Augu manna hljóta þvi aS
|era aS opnast lyrir þvi. að endur-
liskiskipailotans verSur
Iram^ eltir lanqtima
mun koma til verulegra
orðugleika slðai á ármu.
m a Iram i vetulegu at\
efnahags-
lem koma
nnuleysi i
un fiskiskipaflotans þarf aS hafa
samráS viS iiskifrnSinga og Hal
rannsóknastofnunina. on þaS helur
ekki veriS gert fram til þessa. og
fiskifrnSingar Hafrannsóknastoln
Sóknin of mikil?
. Hvað ber þájramtiðin i skauti sér>
Hvað (ramtiðma snertir hel ég
mestar áhyggjur af að sókntn i (isk
stofnana við tandið er o( mikil og við
eigum á h*ttu að (á á næstu árum enn
minm þorskafla en jafnvel á þessu án
Fiskilræðmgai telja að ástand þorsk-
stolnsms sé nú verra en nokkru sinm
siðan rannsókmr hólust og vegna
smæðar hrygnmgarstolnsms sé mikil
hætta á (erðum
.Nú holum við íslendmgar lagt
nnkla áher/lu á það á siðustu 2 — 3
árum að byggja nýja skuttogara Um
50 togarar munu nú vera kommr til
landsms Holum við kannski lanð o(
geyst í skuttogarakaupm’
Það ei ollum vel kunnugt að á
siðustu tvemiur árum hofum við gert
verulegt átak til uppbyggmgar togara-
skipa sem er'u um 50 talsins veiði
3000 lestir á án eða um 150 þúsund
lestu samtals og er það svipaður afli og
brezku togararmr hafa .veitt hér við
land á án hverju En nú standa málm
þannig að þcssi sókn er fyrir hendi
auk þess sem bre/kir togarar halda
áfram að veiða héi til haustsms 1975
Þvi er ástæða til að óttast mjog að
sóknm sé nú alltol mikil i fiskstolnana
Á siðastliðmni vetrarvertið kom i Ijós
að allamagmð i heild jókst ékkert þiátt
lyru þessa stó’rauknu sókn. og er eðli-
legt að álykta að alli annarra skipa hali
nunnkað vegna þessarar nýju súknar
Að visu hofðu ekki oll þessi nýju sk.p
hafið veiðar þvi að þau eru enn að
koma til landsms
Beztu framleiðslutækin
Eru þá skuttogararmr orðnir of
margir^
Þessi orð min má á engan hátt
skilja svo að ég sé á móti þvi að
kevpiir séu skuttogarar ég tel þá Ivi-
mælalaust be/tu fiamleiðslutækm
sem við eigum kost á i dag Þeu
fryggia mem bg belri vinnu en onnu.‘
(iskiskip hafa gert og stuðla f
að meira byggðarjalnvægi
En ég tel að i (ramtiðmn
að gera áætlamr um endurnýjurB
skipastólsms og taka ákvarðam
Iram um hvað morjj skip á
hverju sinni Siðar á svo að ]
ákvarðamr um það hvert þau e
lara Þetta þarf að gera til að koil
veg fynr þrýsting og undanlátssæ
og með þessu móti á að vera hægl
koma i veg fyrir oI mikla sókn
hlýtur að vera okkar æðsta markJj
þegar yrð hugsum ttl IramtiðarmnaB
Þegar lanð verður út i sk.pak^
framtiðmm þaif þá ekki að hafajf
ráð við liskifræðmga um þau
Ég hef lyrir satt að ekkert s
hali verið haft við HafrannsókrJ
unma og fiskilræðmga u
fiskiskipaflotans með tilliti til s
hskstofnana Sjálfur tel ég a
rannsókna á liskstofnum sé n
svo vel á veg að við voiðum |
tillit til þeirra og haga
kvæmt þvi ef við eigum e
upp við það i nánustu framtij|
holum vedt siðasta þroskin
með knmið i veg (ynr áfraij
búsetu i þessu landi
Undanfarna daga hefur mátt
lesa og heyra i fjölmiðlum mikinn
barlóm hjá útgerðarmönnum. Að
vanda tala þeir um að allt sé að
sigla i strand. Ein helsta máipipa
þessara manna er formaður LIU-
klikunnar Kristján Ragnarsson
sem virðist eiga sérlega greiðan
aðgang að fjölmiðlum, ekki bara
málgagni útgerðarmanna
Morgunblaðinu, heldur lika rikis-
fjölmiðlunum. En á sjómanna-
daginn birtist furðulegt viðtal
við Kristján i Morgunblaðinu sem
bar fyrirsögnina „Verðum að
vakna áður en síðasti þorskurinn
er veiddur”,og mun þar átt við að
timabært sé fyrir útgerðarmenn
að vakna af þeim svefni sem
þjakað hefur þá stétt i landhelgis-
málinu. Menn hafa ekki enn
gleymt samþykkt útgerðar-
manna á Suðurnesjum 1971 þar
sem mótmælt var ákvörðun um
útfærslu landhelginnar i 50 milur.
Menn muna einnig að útgerðar-
menn hafa stutt Sjálfstæðis-
Rokkinn i áratugi, fiokkinn sem
ekki gerði neitt f þessum máli all-
an sjöunda áratuginn og var and-
vigurákvörðun um 50 milna land-
helgi fyrir kosningar 1971.
Það er hins vegar ofur eðlilegt
að þegar að þvi kemur að út-
gerðarmenn vakni þá sjái þeir
ýmsar sýnir eins og skepnur er
vakna af vetrardvala. En það
býst hins vegar enginn viö þvi að
LÍU-klikan gegni nokkru forystu-
hlutverki um frekari friðun fiski
stofnanna við landið, þeir hafa
aldrei skilið annað en skamm-
tima gróðasjónarmið og stundar-
hagsmuni.
En Kristjáni er ýmislegt annað
gefið,m.a. að hafa i hótunum við
sjómenn og þá er starfa að
vinnslu aflans i landi.Hann spáir
efnahagsörðugleikum siöar á
árinu og telur að þeir komi ,,m.a
fram í verulegu atvinnuleysi
haust”og allt þetta á að vera nú
verandi rikisstjórn að kenna
Þetta stingur aftur á móti nokkuf
i stúf við það sem siðar segir i við
talinu þvi þá hrósar hann núver
andi rikisstjórn fyrir skuttogara
kaupin og segir:
„Ég tel þá tvlmælalaust beste
framleiöslutækin sem við eig
um kost á i dag. Þeir tryggja
meiri og betri vinnu en önnui
fiskiskip hafa gert og stuðla þai
með að meira byggðajafn
vægi.”
Þessi yfirlýsing er harla ólik
skrifum Morgunblaðsins á sjó-
mannadaginn og ræðu Sverris
skörungs Hermannssonar þann
sama dag, þar sem þvi var lýst að
allt væri ómögulegt sem rikis-
stjórnin hefði gert — vinstri
stjórnin væri versta stjórn sem
sjávarútvegurinn hefði búið við.
Þannig rekst hvað á annars horn i
málflutningi ihaldsmanna. En
lesendur hljóta að spyrja; hvenær
vakna útgerðarmenn?