Þjóðviljinn - 13.06.1974, Blaðsíða 14

14 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 13. júnl 1974
LEIF
NORMAN
ROSSE
GULL-
HANINN
varö hugsaö til pabba, heima
haföi alltaf verið viðkvæðið hve
lánsamur ég væri, en ég hafði
aldrei fengið að vita hvers vegna
það væri svo slæmt, að þurfa að
deila með einhverjum.
— Gamla bókhaldsbókin uppi á
lofti, sagði Elisabet. — Var hún
ekki frá honum komin?
Móðirin leit á hana með
gremjusvip: — Jú, reyndar, en ég
skil ekki hvers vegna þú minnist á
hana. Þar voru bara athuga-
semdir um farmgjöld og verð á
timbri og þviumliku og skriftin
auk þess óskýr og klúðursleg. Ég
er viss um að tengdapabbi hefur
ekki einu sinni nennt að lesa
hana; við fundum hana i skúffu
eftir lát hans hjá alls konar
drasli, sagði hún við mig.
Ég hefði ekki átt að nauða
meira i gömlu konunni, ég
vissi að ég var uppáþrengj-
andi. Hún var bersýni-
lega orðin þreytt og ég hafði
fyllstu ástæðu til að vera bæði
glaður og þakkiátur fyrir allt sem
éghafði fengið að vita. En ég gat
með engu móti farið fyrr en ég
hafði séð þessa bók, tölur geta
lika sagt sina sögu.
— Takið hana með yður, eigið
hana sem minjagrip, sagði gamla
konan þegar Elisabet kom ofanaf
loftinu. — En þér finnið tæpast
,,persónuleika” eins og þér kallið
það i þessari bók. Aftur sá ég
votta fyrir brosi á gamla andlit-
inu, móðurlegu brosi — mér
fannst einhvern veginn sem henni
félli vel við mig. Og nú skildi ég
hvers vegna hún hafði verið
svona kuldaleg i fyrstu. Hún hélt
sennilega, að ég kæmi til að
heimta eitthvað.
— Lesið um gömlu Kristianiu,
sagði hún þegar ég var ferðbúinn.
— Það var göfug borg. Og i ýms-
um bókum finnið þér sitthvað um
Gyldenhahneættina, hún hefur
verið norsku höfuðborginni mikils
virði, já,landinu öllu. En gleymið
ekki, að til þess að þekkja fólkið,
Listahátíð íReykjavík
7 — 21. JÚNÍ
MIÐAPANTANIR í SÍMA 28055
o
VIRKA DAGA KL 16 00 —19 00
þarf að þekkja timann sem það
lifði á.
Flautandi bilar og hringingar i
sporvögnum mættu mér utan
dyra eins og köld vatnsgusa. Ég
hafði reikað um borg föðurafa
mins og um sali Gyldenhahn-
anna,. Stokkhólmur nútimans
gerði mig ringlaðan. Ég forðaði
mér inn i litið veitingahús og
pantaði mat, en i huganum var ég
ennþá staddur i gömlu Kristianiu.
Það var gott að vera barnfæddur
þar — borgin hét það ennþá fyrstu
æviárin min — vera hagvanur
þar. Pabbi, afi, langafi, allir
höfðu þeir starfað i höfuðborg
Noregs, verið hluti af henni. Og
trúlega enn fleiri af forfeðrum
minum.
Það hafði verið sérstök reynsla
að hitta ,,Frúna”, þennan dæmi-
gerða fulltrúa gamla timans sem
var ekki lengur til. „Lausaleiks-
barn” hafði hún sagt — með
fyrirlitningu. Ef til vill var það á-
stæðan til þess að pabbi hafði
aldrei sagt mér frá ættinni, að
hann hafði skammast sin fyrir að
vera „lausaleiksbarn”.
— Jæja, hvað á það að vera?
Hún tvisté óþolinmóðlega litla ó-
svifnislega konan með matseðil-
inn. Fannst ég vist ekki svo
merkileg persóna, hélt vist að ég
væri einhver óbreyttur kontóristi
eða eitthvað þviumlikt og norsari
i þokkabót. — Ég heiti Gylden-
hahne, barón Gyldenhahne, ætli
tónninn hefði þá ekki breyst. Ö,
þessir Sviar.
Sennilega var þetta einmitt
gamalt aðalsnafn, hugsaði ég
þegar hún var farin með pöntun-
ina — og gullni haninn skjaldar-
merki ættarinnar. Ef til vill
dönsk-þýsk greifaætt, nafnið
gæti bent til þess. Tja, ekki svo að
skilja að það skipti miklu máli, en
það gæti verið fróðlegt að vita og
ég ætlaði að komast að þvi. Nú
var ég kominn á bragðið, nú ætl-
aði ég ekki að gefast upp fyrr en
ég hefði haft upp á ættföðurnum
sjálfum.
Meðan ég beið eftir matnum,
tók ég utanaf bókinni. Hún var i
stóru broti og bundin inn i svartan
striga. Siðurnar voru þéttskrifað-
ar með fingerðri, oddmyndaðri
skrift. Og enn datt mér pabbi i
hug. Hann hafði verið svo ákafur
að kenna mér gotnesku, ég átti að
verða prentari. Og ekki aðeins
prentletrið, hann hafði lika reynt
að kenna mér gotnesku skriftina.
Einhvers staðar heima átti ég
gömlu forskriftarbókina sem
hann hafði sjálfur notað i skólan-
um. Ég fletti bókhaldsbókinni.
Og þá gerði ég svo furðulega
uppgötvun, að ég gleymdi hvar ég
var og blistraði hátt. Þetta var
engin bókhaldsbók, þetta var
dagbók sem ég hafði fyrir framan
mig — dagbók langalangafa mins
frá 1785! En gat þetta verið? Ég
hafði einmitt verið að hlusta á
sögu um hann langafa minn frá
árinu 1888 eða þvi sem næst, var
hugsanlegt að stökkva heila öld
frá einni kynslóð til annarrar? Ég
reiknaði þetta út: Langafi hafði
verið gamall maður árið 1888,
segjum að hann hafi verið fæddur
um 1813. Faðir hans var roskinn
maður þegar sonurinn kom i
heiminn, yfir fimmtugt að
minnsta kosti, hann var þvi fædd-
ur 1762 eða fyrr, og hefði getað
verið tuttugu og þriggja ára, jafn-
vel eldri, árið 1785. Jú, þetta gat
komið saman og heim.
Sú ósvifnislega horfði á mig
með vandlætingu þegar hún kom
með matinn; ekki mildaðist hún
þegar ég gerði ekki annað en
borga og fór burt án þess að
bragða á matnum. Ég gat ekki
beðið, ég varð að fara samstund-
ist heim á hótelið með þennan
dýrgrip. En þetta var of erfitt,
mér tókst ekki að lesa innihaldið
án forskriftarbókarinnar hans
pabba. Ég vonaði að hægt væri að
hafa upp á henni. Og sama kvöld-
ið fór ég aftur til Osló.
Bókhaldsaðstoð
meö tékkafærslum
rFBÚNAÐARBANKINN
Vfl/ REYKJAVÍK
Misskilningurinn var ofur eðli-
legur, hugsaði ég þegar ég sat
daginn eftir niðursokkinn i bókina
við skrifborðið heima og með
hjálparbókina hjá mér. Vissulega
snerist mest um farmgjöld og
timburverð eins og Cathrine
Gyldenhahne hafði sagt og um
kaupog sölu og greiðsluskilmála.
Hér voru tölur á hverri einustu
siðu, og þess vegna hefði svo sem
mátt kalla þetta bókhaldsbók.
Næstum allt var skoðað frá fjár-
hagslegu sjónarhorni. Og það litla
sem stóð þarna um einkamál var
stuttaralegt og orðknappt. Væri
minnst á veislu, og þær voru
margar, var nákvæmlega getið
um kostnaðinn, nöfn gestanna,
matarréttina og vinin. En það var
aldrei minnst á sjálfan fagnaðinn,
tilfinningarnar, veislugleðina. Jú,
einstöku sinnum vottaði fyrir til-
finningum ef eitthvað hafði haft
mikil áhrif á hann.
Fram úr öllum þessu þurru töl-
um og staðreyndum birtist æ
skýrari mynd af þeim sem haldið
hafði á pennanum. Manni sem
beitt hafði allri orku sinni við
starfið, þegar hann varð óvænt
eigandi mikilla skóga og jarða og
fyrirtækja af ýmsu tagi. Það var
augljóst að hann hafði frá þvi
fyrsta tekið fast um stjórnvölinn
þótt ungur væri, og það hafði lán-
ast vel. En sumardag nokkurn
greiddu forlögin honum þungt
högg og um það hafði hann skrif-
að nákvæmlega,og geðshræringin
leyndi sér ekki...
— Riddaraliðshöfuðsmaðurinn
er i lystihúsinu, er svarað. Og
gesturinn heldur samstundis á-
fram. Hann veit að húsbóndinn
vill ekki láta trufla sig þegar hann
er staddur i litla, skrautlega hús-
inu með súlum og turnspirum
sem siendur á hæsta stað landar-
eignarinnnr.
Hitinn heiur verið þjakandi
þennan júnidag og Car! Fredrik
Gyldenhahne er þreyttur eftir
langa reið til nokkurra af fjarlæg-
ustu býlum sinum. En hér á hæð-
inni er svalt, og glas af Charenti
hressir hann. Þvi að lystihúsið er
ekki aðeins eftirlætisdvalarstað-
ur hans yfir sumartímann, þar
sem hann hvilir hugann milli á-
takanna; hér lætur honum einnig
best að vinna.
Gegnum litla gluggann birtist
honum hin fegursta útsýn sem
hann fær augum litið: Frjósamir
hagar hans sjálfs og blómlegur
kúahópur.fremst, þá skógivaxnir
ásar og siðan fjöll að baki og i
miðju bærinn Kristiania, höfuð-
borgin með beinum götum og
rauðum tigulsteinaþökum, með
virkinu á hamrinum og kirkjunni
með lága turninum. Þessi bær
hefur valið hann bæjarráðsmann
og hann er nátengdur honum
vegna viðskipta sinna, útgerðar
og timburverslunar - og pappirs-
myllunnar, sem hann er nýbúinn
að stofna á austurbakka Akersár-
innar. Og i höfninni vaggar nýja
skonnortan sem er nýkomin að
landi eftir fyrstu, vel heppnuðu
siglingu sina með timburfarm til
Newcastle.
Hægur andvari gárar spegil-
sléttan hafflötinn, hann fer að
tindra i siðdegissólskininu eins og
örlát hönd hafi stráð þúsundum
gullmynta yfir skyggndan flötinn
og þær depla til hans uppörvandi:
Skipin þin eru traust og örugg,
skemmur þinar hlaðnar varningi
og á planinu biða þrjú þúsund
lestir tilbúnar til útskipunar — þú
getur notið sumarsins áhyggju-
laus.
Carl Fredrik Gyldenhahne hef-
ur ekki heldur neinar áhyggjur af
framtiðinni, sem hann situr við
kringlótt, hvitt borðið i lystihús-
inu og horfir yfir landið. Þetta
hafa verið góð ár, viðskiptin út-
heimta ekki lengur að hann fari
daglega til bæjarins. En þrátt
fyrir það eyðir hann ekki sumrinu
i aðgerðaleysi; hér heima eru
verkefnin lika mörg.
Staða fjölskyldunnar er nú orð-
in slik, að það sæmir ekki að
vinnufólkið búi i gömlu herbergj-
unum við skemmuna og i karla-
skála eins og á venjulegum
bóndabæ — það þarf að reisa nýja
þjónustufólksálmu að norðan-
verðu við aðalbygginguna. Hún
gefur setrinu aukinn virðuleik. Og
svo á að rækta jörðina á allt ann-
an hátt en áður. Hann heíur rætt
málið við nýja, þýska ráðsmann-
inn og þeir hafa gert áætlun —
hún liggur á borðinu fyrir framan
Fimmtudagur 13. júni
7.00 Morgunútvarp.
Veðurfregnir kl. 7.30, 8.15 og
10.10. Morgunleikfimi kl.
7.20. Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og
forustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.55.
Bessi Bjarnason heldur
áfram lestri sögunnar ,,Um
loftin blá” eftir Sigurð
Thorlacius (14). Morgun-
leikfimi kl. 9.20.
Tilkynningar kl. 9.30. Létt
lög á milli liða. Við sjóinnkl.
10.25: Ingólfur Stefánsson
ræðir við Ingvar Pálmason
fyrrum skipstjóra. Morgun-
popp kl. 10.40. Hljómplötu-
safnið kl. 11.00 (endurt.
þáttur G.G).
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar.
13.00 A frlvaktinni. Margrét
Guðmundsdóttir kynnir
óskalög sjómanna.
14.30 Síðdegissagan: „Vor á
stæðinu” eftir Christiane
Rochefort. Jóhanna Sveins-
dóttir þýðir og les (12).
15.00 Miðdegistónleikar.
Filharmóniusveitin i
Stokkhólmi leikur Serenötu
fyrir stóra hljómsveit op. 31
eftir Wilhelm Stenhammar;
Rafael Kubelik stj. Danskir
söngvarar syngja
rómönsur eftir Heise og
Lange-Miiller.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
16.15 Veðurfregnir.
16.20 Popphornið.
17.10 Tónleikar.
17.30 í Norður-Amerfku
austanverðri. Þóroddur
Guðmundsson skáld flytur
ferðaþætti (5).
18.00 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá .
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki.
19.35 Daglegt mál.
Helgi J. Halldórsson cand.
mag. flytur þáttinn.
19.40 Samleikur f útvarpssai.
Rögnvaldur Sigurjónsson,
Rut Ingólfsdóttir, Helga
Hauksdóttir, Graham Tagg
og Pétur Þorvaldsson leika
Kvintett i A-dúr fyrir
pianó, tvær fiðlur, lágfiðlu
og knéfiðlu eftir Antonin
Dvorák.
20.15 Leikrit: „Tómstunda-
gaman” eftir Einar
Kristjánsson frá Her-
mundarfelli. Leikfélag
Akureyrar flytur.
Leikstjóri: Magnús Jóns-
son. Persónur og leikendur:
Sögumaður — óttar Einars-
son; Jón i Skriflu — Þráinn
Karlsson; Hallfriður —
Kristjana Jónsdóttir; Sig-
riður — Sigurveig Jóns-
dóttir; Lovisa Bergs — Saga
Jónsdóttir; Birna Hálfdánar
— Guðlaug Hermannsdóttir.
21.00 Frá listahátið: Otvarp
frá Háskólabfói.Kvöldstund
með Cleo Laine, John
Dankworth, André Previn,
Arna Egilssyni, Tony
Hyman, Roy Jones og Danyl
Runswick;— fyrri hluti tón-
leikanna,
21.40 „Hversdagsleikur”
Ómar Þ Halldórsson les úr
bók sinni.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. „Kvöld-
sagan: „Eiginkona i
álögum” eftir Alberto
Moravia. Margrét Helga
Jóhannsdóttir les (10).
Atvinna
Flugvallarstjóri Vestmannaeyjum
Flugmálastjórn óskar eftir að ráða flug-
vallarstjóra i Vestmannaeyjum sem fyrst.
Kjör samkvæmt samningum BSRB.
Nánari upplýsingar veitir skrifstofa flug-
málastjóra Reykjavíkurflugvelli,simi (91)
17430.
Umsóknir sendist til undirritaðs fyrir
22/6.
Agnar Kofoed-Hansen
flugmálastjóri
Sveitarstjóri óskast
Neshreppur utan Ennis óskar að ráða
sveitarstjóra. Umsóknir ásamt upplýsing-
um um aldur,menntun og fyrri störf send-
ist skrifstofu Neshrepps Hellissandi fyrir
22. júni nk.
Hreppsnefnd
í*f8SíiS(«
Indversk undraveröld.
Mikið úrval af sérkennilegum, handunnum
munum til tækifærisgjafa, m .a. Bali-styttur,
veggteppi, gólf-öskubakkar, vegg- og horn-
hillur, rúmteppi og púöaver, bahk- og ind-
versk bómullarefni, Thai- og hrásilki, lampa-
fætur, gólfvasar, slæður, töskur, trommur,
tekk-gafflar og -skeiðar I öllum stærðum,
skálar, öskubakkar, kertastjakar, borðbjöll-
ur, vasar, könnur og margt fleira nýtt.
Einnig reykelsi og reykelsisker. Mikið úrval
af mussum.
Jasmin
Laugavegi 133 (við Hlemmtorg).
LatÍ
m
iMðftðHtflfftíMflRllR