Þjóðviljinn - 13.06.1974, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 13. júnl 1974 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
sleppuhrogn) niður I glös hjá ORA hf.
landinu og nýtur sömu fyrir-
greiöslu, en greiöir sln gjöld til
iönaöarins.
— Hefur Sölustofnun lagmetis
yfir aö ráöa fjármagni, sem veitt
er til nýjunga i framleiösluhátt-
um?
— Sölustofnunin ræður yfir
sjóöi, sem nefndur er þróunar-
sjóöur. í þennan sjóö rennur
nokkuð af útflutningsgjöldum
rikisins á niðurlagöar og niöur-
soönar sjávarafuröir, sem seldar
eru til útlanda, álitleg upphæö ár
hvert.
Þessi sjóöur er eingöngu til
þess ætlaöur aö standa undir
framleiðslunýjungum. Enn hefur
litiö veriö veitt úr sjóönum, en
aftur á móti hefur hann staöiö
undir erlendri tækniaöstoö, sem
kemur lagmetisiðnaöinum i heild
til góða. Sem dæmi má nefna, aö
Gastronomisk Institut I Kaup-
mannahöfn hefur unnið fyrir okk-
ur aö stöölun uppskrifta og veitt
okkur mikilvægar upplýsingar
um smekk neytenda á hinum
ýmsu markaðssvæðum. Þá vinn-
ur sú stofnun lika aö þvi, sem
kallaö er þróun nýrra vöruteg-
unda, og hefur kynnt okkur fram-
leiðslunýjungar.
Óvíst hvort önnur
stjórn væri
iðnaðinum jafn
hliðholl
— Hvaöa áhrif myndu stjórn-
arskipti hafa á starfsemi Sölu-
stofnunarinnar?
— Enda þótt vinstri stjórnin
hafi búiö vel um hnútana, hvað
lagmetisiönaðinn varöar, er óvist
að önnur stjórn, sem við tæki,
væri honum jafn hliöholl.
Það er stórt atriði, aö lagmetis-
iönaöurinn veitir miklum fjölda
fólks atvinnu. Ef menn yröu aö
halda að sér höndum með upp-
bygginguna, dettur allt niður,
vegna þess að þá tekst okkur ekki
að halda mörkuðunum. Það er
hreint ekki litiö atriöi fyrir mörg
bæjarfélög, að rekstrargrund-
völlur lagmetisfyrirtækja sé
tryggður. Viö getum tekið sem
dæmi lagmetisiöju Kristjáns
Jónssonar & Co á Akureyri, sem
veitir hátt á þriðja hundrað
manns atvinnu.
Þrjú ár ekki langur
tími fyrir
ríkisstjórn
— Hvernig leggjast alþingis-
kosningarnar I þig?
— Ég er bara bjartsýn. Ég trúi
ekki öðru, en aö vinstri menn
vinni á, enda hefur vinstri stjórn-
in sannað, aö þar eru menn sem
hægt er að bera traust til. Ef litið
er á atvinnuþróun síöustu ára, get
ég ekki imyndaö mér aö fólk vilji
fá aftur yfir sig það ástand, sem
rikti i tiö viöreisnar. En þrjú ár
eru ekki langur timi fyrir eina
rikisstjórn. Þó hefur tekist alveg
ótrúlega t.d. að vekja á ný trú
fólks á sjálfstæðum islenskum
iönaði og atvinnuuppbyggingu I
landinu sem sé óháð erlendu f jár-
magni.
Ef við litum t.d. á þær miklu
framfarir sem oröið hafa i al-
mannatryggingamálum eru þær
útaffyrir sig nóg sönnun fyrir til-
verurétti og nauðsyn þessarar
rikisstjórnar. Þó svo aö Alþýðu-
flokkurinn hafi alla tið reynt aö
eigna sér uppfinningu almanna-
tryggingakerfisins, var það nú
einu sinni svo, meöan hann sat i
stjórn, að gamla fólkið lifði hung-
urlifi með ellistyrkinn sinn. Þar
hefur orðið stórbreyting á til
batnaðar, en samt er það eini
söngurinn sem maður heyrir, aö
þetta fólk þurfi lika að borga fast-
eignaskatta. En er fólkinu nokkur
vorkunn, ef það á þessar eignir.
Ég er aftur eins og aðrir Al-
þýðubandalagsmenn höggdofa
yfir þvi, hvað litið hefur áunnist I
herstöðvamálinu. Kanasjónvarp-
ið starfar ennþá af fullum krafti,
þótt ekkert heföi átt aö vera hæg-
ara en loka þvi strax i upphafi
stjórnartimabilsins. Þaö er bót I
máli, að sá niöurnegldi grund-
völlur fyrir brottflutningi hersins,
sem ávannst I mars, gefur góðar
vonir um, að skriöur komist á
málið ef vinstri stjórn veröur
áfram i landinu. Fólk hefur veriö
misjafnlega ánægt meö þann
grundvöll, en ég er maður litlu
skrefanna og lit á hvern áfanga af
þessu tagi, sem sigur fyrir okkur
herstöðvaandstæðinga. En ég
treysti aðeins rikisstjórn, sem Al-
þýðubandalagið á aðild að, til að
koma þessu máli áfram.
ráa.
A hægri hreyfingu
vestur á bóginn...
Reiulf Steen og Odvar Nordli, aðalpersónurnar i þeirri vaidabaráttu
sem nú stendur yfir.
um valda-
baráttuna í
norska
verka-
manna-
flokknum
Allt síðan baráttunni
um aði Id Noregs að E B E
lauk haustið 1972, hefur
norski Verkamanna-
flokkurinn átt í gífur-
legum erfiðleikum með
sjálfan sig. ósigur
flokksins þá stráði
megnri óánægju meðal
flokksmanna, og ekki
varð stórtap flokksins i
stórþingskosningunum í
fyrra til að bæta þar úr.
Segja má, að allt hafi
sigið á ógæfuhliðina.
Þótt flokkurinn stýri nú
landinu með minni-
hlutastjórn, er staða
hans ákaflega veik.
Opinberar skoðana-
kannanir sýna, að hann
á sífellt minnkandi fylgi
að fagna.
Syndaselurinn
Bratteli
Innan flokksins hafa harðar
árásir beinst gegn hinum 64
ára gamla flokksforingja, for-
sætisráðherranum Trygve
Bratteli, sem tók við flokknum
úr höndum hins gamalkunna
og virta foringja Einars Ger-
hardsen. Bratteli hefur sjálfur
gefið i skyn, að á landsþingi
flokksins næsta ár muni hann
ekki gefa kost á sér á ný sem
formaður flokksins. Slik á-
kvörðun er eðlileg og næsta ó-
hjákvæmileg. Ósigrar flokks-
ins i formannstið hans hafa
verið margir og bitrir, van-
matið á kjósendum afdrifa-
rikt, sbr. stuðning flokksins
við inngöngu landsins i EBE.
Að sjálfsögðu er þetta ekki á
hans ábyrgð eins, en sem for-
maður hefur hann orðið full-
trúi afturfarar og vonlausrar
baráttu. Persónulegar vin-
sældir hans meðal kjósenda
eru orðnar þverrandi litlar,
og innan flokksins gerir eng-
inn ráð fyrir aðflokkurinn gæti
náð sér aftur á strik undir for-
ystu hans.
Tvær fylkingar
innan flokksins
Innan flokksins er þegar
hafinn ákafur undirbúningur
að stjórnarskiptunum i
flokknum. Ber þar hæst tvær
fylkingar, sem segja má að
túlki tvenns konar grundvall-
arviðhorf með tilliti til stefnu
flokksins og starfs. Eins og i
flestum sósialdemókratiskum
flokkum er vaninn að kalla
þessatvoarma „vinstri arm”
og „hægri arm”. Foringjar
hins hægri arms eru f.o.f. for-
maður þingflokksins, Odvar
Nordli, Ronald Bye, aðstoðar-
ráðherra, og Bjartmar
Gjerde, mennta- og kirkju-
málaráðherra. Auk þess styð-
ur forysta norska Alþýðusam-
bandsins hægri arminn leynt
og ljóst. Af þremur ofannefnd-
um er það Odvar Nordli, sem
næst stendur þvi að taka við
sem aðalforingi flokksins,
verði þessi armur ofan á.
Þessi hópur vill færa flokkinn
til hægri frá þvi sem nú er, og
leita aukins fylgis i röðum
frjálslyndra og miðlægra
kjósenda, jafnframt þvi sem
þeir vilja nánara samstarf við
borgarflokkana.
Hinn hópurinn, vinstri arm-
ur flokksins, er undir forystu
teiulfs Steen, sem er lang-
GUÐMUNDUR
SÆMUNDSSON
SKRIFAR
FRÁ ÓSLÓ
yngstur þessara manna, og
var kjörinn formaður
flokksins á siðasta landsþingi
hans. Hann nýtur stuðnings
margra af hinum róttækari i
röðum eldri félaga og allrar
ungmennahreyfingarinnar.
Sem varaformaður flokksins,
og þar með i rauninni formað-
ur i öllu sem lýtur að innra
starfi og utanþingsstarfi hans,
nýtur hann mjög vaxandi
stuðnings, og ýmsir telja, að
hann eigi betri möguleika á
þvi en Odvar Nordli að hljóta
kosningu sem foringi
flokksins. Heldur versnaði þó
aðstaða hans við þann klofn-
ing, er varð þegar fjöldi
vinstrisinnaðra félaga klauf
sig frá og tók upp náið sam-
starf við Sósialiska þjóðar-
flokkinn og Kommúnistaflokk
Noregs. Staða hans er þó enn-
þá mjög sterk.
Foringjaskipti
strax?
Hægri armurinn gerir sér
fulla grein fyrir þeirri hættu,
að Reiulf Steen verði arftaki
Brattelis, ef foringjaskiptin
veröa látin biöa næsta lands-
þings. Þess vegna knýja þeir
nú á, að stjórnin segi af sér og
skipt veröi um foringja um
leið „til að vinna á ný trúnað
kjósenda”. Leggja þeir til, að
stjórn Brattelis geri einhverja
tillögu, sem vitað sé, að ekki
nái fram að gana á Stórþing-
inu, að stjórnarslitamáli.
Megi þá kenni Sósialiska
kosningabandalaginu, sem i
vissum mæli styður stjórnina
nú, um fall stjórnarinnar, og
mynda nýja stjórn Verka-
mannaflokksins með stuðningi
mið- og hægriflokka að ein-
hverju leyti.
Bratteli forsætisráðherra,
sem sjálfur tilheyrir hægri
arminum, er hér á milli
tveggja elda. Annars vegar
stendur hann andspænis þeirri
hættu, að vinstri armur
flokksins verði ofan á. en það
má heita ljóst, að slikt er hon-
um ekki að skapi. Hins vegar
blasir sú smán við, að hann
verði að hrökklast frá með
skömm. Hann hefur þvi hing-
að til algjörlega hafnað þeirri
hugmynd að segja af sér, og
vill heldur lafa áfram i þeirri
von, að takast megi á þeim
tima, sem eftir er til lands-
þingsins, að sætta andstæð-
urnar innan flokksins. Þessa
stefnu styður vinstri armur-
inn, þ.á.m. ungir jafnaðar-
menn, sem hingað til hafa ver-
ið hvað ákafastir innan flokks-
ins við að gagnrýna orð og
gerðir Brattelis. En þetta er
eðlilegt. Sem stendur er Bratt-
eli trygging þess, að valda-
jafnvægið haldist óbreytt. Og
sitji hann fram að landsþing-
inu, aukast möguleikar Rei-
ulfs Steen.
Sættir líklegar
Sem stendur virðist hvorug
fylkingin nægilega sterk til að
ganga með algjöran sigur af
hólmi. Það virðist einnig vera
orðið of seint að koma i kring
foringjaskiptunum með þvi að
„búa til” stjórnarkreppu.
Ekkert mál virðist nú á döf-
inni eða i uppsiglingu, þar sem
rikisstjórnin muni lenda i
minnihluta. Hin endanlega á-
kvörðun verður þvi að öllum
likindum tekin á landsþinginu
næsta vor. Og þá er liklegt, að
Bratteli muni sjá uppfyllingu
drauma sinna um samkomu-
lag i flokknum. Liklegasta
samsetningin verður sú, að
Framhald á bls. 13