Þjóðviljinn - 18.01.1975, Page 4

4 StÐA — ÞJÓDVILJINN Laugardagur 18. janúar 1975.
DJQÐVIUINN
MÁLGAGN SÓStALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson, Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 llnur)
Svavar Gestsson Prentun: Blaðaprent h.f.
FYLGIFISKUR ÍHALDSSTJÓRNAR
Eftir að núverandi rikisstjórn var
mynduð uppgötvaði islenska ihaldið
kreppuna. Efnahagsvandi auðvalds-
heimsins var þá löngu orðinn öllum öðrum
ljós, oliuhækkanir höfðu um misseraskeið
háð efnahagsstarfsemi auðvaldsheimsins.
Nú á siðustu dögum hefur kreppusöngur i-
haldsins gerst háværari með hverjum
deginum sem liður. Kreppan er ihaldinu
afskaplega kærkomið tilefni vegna þess að
með hana að vopni er unnt að skerða kjör
launafólksins og um leið að auka gróða
auðstéttanna, með þvi að telja launafólki
trú um það i krafti áróðursaðstöðu að
kreppan sé enn alvarlegri en raunin er á.
Nú er nauðsynlegt að launamenn og
stjórnmálasamtök þeirra taki höndum
saman um tillögur og aðgerðir til þess að
hamla gegn aðsteðjandi vanda, bæði þeim
erlenda, sem steðjar að, og þeim innlenda
sem felst i sóun auðstéttanna og i rikis-
stjórninni sjálfri,stefnu hennar og starfs-
háttum.
Þess hefur verið krafist hér i blaðinu að
fram fari eigna- og skuldakönnun i þjóðfé-
laginu. í framhaldi slikrar úttektar væri
eðiilegast að byrja á þvi að fyrirskipa for-
stjórum fyrirtækja og eigendum að spara í
rekstri hverskonar, með þvi móti mætti
spara ótalda miljarði króna. Þá væri eðli-
legt að samhliða og i tengslum við slika
úttekt færi fram athugun á þvi hvernig
unnt væri að bregðast við vandanum með
aðgerðum i atvinnumálum, með þvi að
efla þá atvinnustarfsemi sem fyrir er og
islenskan iðnað mjög verulega.
Þeir sem hafa trú á islensku forræði is-
lensku þjóðarinnar þurfa nú að sameinast
um slikar aðgerðir, — fyrst þurfa
þeir nátóúrlega að sameinast um að
knýja á um framkvæmd slikra aðgerða.
Enda þótt nú sé starfandi hægri stjórn
með mikinn þingmeirihluta er sá meiri-
hluti ekki að sama skapi traustur. Vitað er
að innan stjórnarflokkanna beggja og
meðal þorra fylgismanna þeirra standa
þau viðhorf traustum fótum að vandamál-
in beri að leysa á þjóðlegum islenskum
forsendum með hagsmuni launafólks, al-
mennings að leiðarljósi. Þau viðhorf eiga
semsé stuðningsmenn langt út fyrir raðir
stjórnarandstöðuflokkanna. Og þess
vegna er unnt að knýja á með árangri,
jafnvel svo að stjórnin gefist upp.
Verkalýðshreyfingin var skipulögð i
öndverðu með það markmið að breyta
þjóðfélaginu. A siðustu áratugum hefur
starfsemi verkalýðssamtakanna beinst að
þessu marki, en þó telja margir að ekki
hafi ætið verið fylgt þeim grundvallarlög-
málum, sem eðlilegt er að verkalýðs-
hreyfingin haldi i heiðri, — að áherslan á
dægurmálin hafi verið alltof einhliða. Nú,
hins vegar, stendur verkalýðshreyfingin
frammi fyrir þvi sem knýjandi nauðsyn að
skyggnast um við nýjar aðstæður, að taka
til við að hafa bein áhrif á að breyta þjóð-
félaginu sjálfu. Skynji verkalýðssamtökin
og stjórnmálaöfl verkalýðsins ekki þessa
meginstaðreynd er hætt við að stéttaró-
vinurinn sæki á enn um stund — og þá er
ekki einasta i hættu kaupmáttur launa,
heldur einnig þjóðleg reisn islendinga.
Það er nefnilega fylgifiskur ihaldsstjórn-
ar að trúin á þjóðlegan styrk landsmanna
þverr. Sú kreppa væri íslandi og islend-
ingum jafnvel enn háskalegri en nokkur
önnur kreppa.
Einkasafn gefið
Landsbókasafni
og Háskólanum
voru að mestu islensk rit, gefin út
vestan hafs, Þar á meðal blöðin
Heimskringla og Lögberg frá
upphafi, ennfremur allmörg rit á
ensku um Island eða islensk efni.
Má nærri geta, hver fengur safn-
inu var að þessari miklu gjöf.
I Arbók Háskóla tslands um há-
skólaárið 1963-64 var birt skipu-
lagsskrá fyrir Minningarsjóð dr.
Rögnvalds Péturssonar til efl-
ingar islenskum fræöum (nr. 79,
11. mai 1964). Stofnendur sjóðsins
voru frú Hólmfríður Pétursson og
Margrét dóttir þeirra hjónanna,
og stofnuðu þær hann á áttatiu og
þriggja ára afmæli Rögnvalds
Péturssonar 14. ágúst 1960. Sjóð-
urinn skyldi vera eign Háskóla ís-
lands, og hafa þegar margir efni-
legir fræðimenn hlotið styrk úr
honum. Höfuðstóll sjóðsins var
um siðustu áramót 2 miljónir og
782 þús. krónur.
Frú Hólmfriður Pétursson lést i
Winnipeg 10. mars 1971. Aður en
hún dó, hafði hún ákveöiö i sam-
ráði við börn sin að gefa bókasafn
dr. Rögnvaids heitins til tslands,
og samkvæmt ákvörðun eftirlif-
andi barna þeirra hjóna, Mar-
grétar, og Ólafs, i nóvember 1971
skyldi safnið ganga til Lands-
bókasafns Islands og Háskóla ts-
lands sameiginlega til varðveislu
i hinni nýju Þjóðarbókhlöðu, þeg-
ar þar að kæmi. Þau Margrét og
Ólafur fengu listamann vestan
hafs til að gera bókmerki, er limt
yrði I hverja bók.
Safn dr. Rögnvalds Pétursson-
ar hefur nú borist hingað til lands
fyrir nokkru, og verður þaö varð-
veitt fyrst um sinn I Landsbóka-
safni.
Safnið er alls um 1100 bindi
bóka, nær öll innbundin og mörg i
forkunnarvönduðu bandi. Rögn-
valdur Pétursson var mikill
bókamaður, i senn viölesinn og
vel lesinn, og ber bæði efni safns-
ins og búningur þess honum fag-
urt vitni.
af velunnara i Winnipeg
Vestur-tslendingurinn Hólm-
friöur Pétursdóttir hefur sýnt hug
sinn tii háskóla tslands og Lands-
bókasafnsins meö stórhöföingleg-
um bókagjöfum og fjárframlög-
um. Og nú gefur hún þessum
stofnunum stórgjöf I þriöja sinn.
Um þetta segir i fréttatilkynningu
frá háskólanum og safninu:
I Arbók Landsbókasafns 1945
var frá þvi skýrt, að frú Hólm-
friður Pétursson, ekkja dr. Rögn
valds Péturssonar i Winnipeg,
hefði haustið 1945 sent Lands-
bókasafni Islands að gjöf rúm-
lega 80 bindi handrita og um 300
bindi prentaðra bóka, blaöa og
ritlinga. t sendingunni voru m.a.
handrit Stephans G Stephans-
sonar, og prentuðu bækurnar
Bókasafni dr. Rögnvaldar hefur nú veriö komiö fyrir I Landsbókasafn-
inu.
Uppdrættir að út-
saumi og vefnaði
tslenskur heimilisiðnaður hefir
gefið út að nýju gamla uppdrætti
fyrir útsaum og vefnað og er
þetta úrval úr gömlum mynstur-
bókum, er Heimilisiðnaðarfélag
Islands hefir áður gefið út.
Að undanförnu hefir verið mjög
litið um isl. uppdrætti eða
mynsturbækur, en vaxandi áhugi
er á islenskum fyrirmyndum og
ætti þessi bók að bæta eitthvað úr
þeirri þörf.
Uppdrættir þessir eru eftir
gömlum sessum, söðuláklæðum
og ábreiðum og eru þau tilvalin i
allskonar veggteppi, sessur og
annað.
Útskorin mvnd af dr. Rögnvaldi Bókin er til sölu i isl. heimilis-
Péturssyni. iðnaði, Laufásvegi 2 og Hafnar-
stræti 3 og kostar kr. 495.00.
Styrkur til háskóla-
náms í Svíþjóö
Sænsk stjórnvöld hafa tilkynnt aö þau bjóöi fram i lönd
um, sem aöild eiga aö Evrópuráöinu, 10 styrki til háskóla-
náms I Sviþjóö háskólaáriö 1975-76. Ekki er vitað fyrir-
fram hvort einhver þessara styrkja kemur I hlut islend-
inga. Styrkir þessir eru eingöngu ætlaöir til framhalds
líims við háskóla. Styrkfjárhæöin er s. kr. 1.320.- á mánuöi
I nlu mánuöi en til greina kemur aö styrkur veröi veittur
til allt aö þriggja ára.
Umsækjendur skulu hafa lokið háskólaprófi áöur en styrk-
timabil hefst.
Umsóknir um styrki þessa, ásamt staöfestum afritum
prófskirteina, meömælum og heilbrigöisvottoröi, skulu
sendar menntamálaráöuneytinu, Hverfisgötu <3, Reykja-
vik, fyrir 12. febrúar n.k. — Sérstök umsóknareyöublöö
fást i ráöuneytinu.
Menntamálaráöuneytiö,
13. janúar 1975.
Styrkur til háskóla-
náms í Svíþjóö
Sænsk stjórnvöld bjóöa fram styrk handa íslendingi til há-
skólanáms i Sviþjóö námsáriö 1975-76. Styrkurinn miöast
viö átta mánaöa dvöl og nemur styrkfjárhæðin s. kr
1.320.- á mánuöi.
Umsóknir um styrk þennan skulu sendar menntamála-
ráöuneytinu, Hverfisgötu 6, Reykjavik, fyrir 10. mars n.k.
°S fylgi staöfest afrit prófskirteina ásamt meömælum. —
Sérstök umsóknareyðublöð fást i ráöuneytinu.
Menntamálaráöuneytiö,
13. janúar 1975.