Þjóðviljinn - 19.01.1975, Page 2

Þjóðviljinn - 19.01.1975, Page 2
2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 19. janúar 1975. Unsjón: Vilborg Harðardóttir Yfirlýsing stjórnar BSRB: Kvennaáriö baráttuár fyrir sköpun jafnrar aðstööu beggja kynja Stjórn Bandalags starfs- manna ríkis og bæja hefur sent frá sér yfirlýsingu þar sem heilshugar er tekiö undir kjörorö Sameinuðu þjóðanna á alþjóðlega kvennaárinu um jafnrétti, framþróun og frið og at- hygli beint að atriðum sem sérstaklega snerta is- lenskar aðstæður að því er varðar jafnréttismál. Ávarp stjórnar BSRB er svohljóðandi: BSRB vill stuðla að þvi á al- þjóðlega kvennaárinu að efla skilning og viðurkenningu félaga sinna og allra landsmanna á fjöl- þættu vandamáli og hvetja til baráttu fyrir nýjum viðhorfum og breytingum, sem tryggja full- komið jafnrétti karla og kvenna á öllum sviðum þjóðfélagsins. Kvennaárið er baráttuár fyrir sköpun jafnrar aðstöðu beggja kynja og til að vinna að endur- skoðun aldagamalla hugmynda um verkaskiptingu eftir kynjum, þar sem m.a. verði lögð aukin áhersla á hlutverk föður i uppeldi og heimilishaldi, og að þjóð- félagið skapi aðstöðu til virkrar þátttöku beggja foreldra i at- vinnu- og félagsmálum. Á sviði atvinnulifs og mennt- unar verði ekki látið sitja við jafnréttisyfirlýsingar og laga- ákvæði ein saman um jöfn laun, heldur leitast við að breyta rikj- andi misréttishefð i námsvali og starfsskiptingu á vinnustað, og haga ber starfi skóla og annarra uppeldisstofnana svo, að báðum foreldrum verði auðveldað að sinna uppeldishlutverki sinu samhliða atvinnu sinni. Viðurkenna ber gildi sivaxandi hlutdeildar kvenna i atvinnuliíi og þjóðfélaginu, bæði vegna auk- innar verðmætasköpunar svo og vegna þess, að raunveruleg jafn- réttisaðstaða kynjanna m.a. með fullum pólitiskum og lagalegum réttindum kvenna mun leiða til bættra sambúðarhátta milli ein- staklinga, hópa og þjóða. Við viljum af heilum huga taka undir kjörorð Sameinuðu þjóð- anna á alþjóðlega kvennaárinu: JAFNRÉTTI — FRAMÞRÓUN — FRIÐUR Einstökum verkefnum verða Loks kom að þvi i fimm þúsund ára skráðri sögu mannkynsins, að upp rann hið alþjóðlega kvenna- ár. Hér á landi voru þessi tima- mót ekki fyrr i garð gengin en stofnað var bókasafn er safna skal öllum heimildum um lif og starf islenskra kvenna i bliöu, en þó einkanlega striðu, þau ellefu hundruð ár sem þjóðin hefur þraukað i þessu hretviðrasama landi. Mér sxilst að safn þetta muni stefna að þvi að varðveita allt það sem skráð er á bókum og i munnmælum gengur um baráttu mæðra, kvenna og meyja gegn veldi karlmannsins á jörðu niðri og hans hátignarlega yfirboðara á himnum, sem er hvorki meira né minna en drottinn almáttugur, eða með öðrum orðum faðirinn, sonurinn og hinn heilagi andi. Eins og við vitum að liðnu ,,þjóðhátiðarári” lifum við i far- sælu lýðræðisriki þar sem allir hafa „sama" rétt til atvinnu, menntunar, fristunda og eflingu hugar og handar i sjálfs sins þágu og samfélagsins. Þetta höfum við lesið i hverri þjóðhátiðarrollunni annarri snjallari og hlýtt á i hverjum lofsöng öðrum glæstari. SJALDAN LYGUR ALMANNARÓMUR Eftir Sigurð Guðjónsson rithöfund En við, sem lifum i hinum venjulega, óhátiölega veruleika og lesum tslandssöguna eins og hún birtist á spjöldum atburð- anna svo sem þeir gerast frá degi til dags og i hugum og' hjörtum þess fólks er við höfum að sam- ferðamönnum, kunnum frá ýms- um tiðindum að segja, er hingað til hafa ekki þótt þess virði að vera i letur færð. Ég kann a.m.k. eina slika sögu. Hún er þvi miður óttaleg raunasaga og okkur öllum til skammar. En hún bregður skýru ljósi á vissan þátt i kjörum þeirra kvenna, sem á islensku eru heiðraðar með þvi yfirlætislausa nafni „einstæðar mæður”. Fjöl- t ORÐ í BELG Hann bíöur 5 ór, hún 3 í siðasta belg var vakin at- hygli á mismunandi mati fað- ernis og móðernis i sambandi við islenskan rikisborgararétt barna og nýlega hringdi Ren- ataog vakti athygli á, að þetta væri ekki eina mismunun kynjanna i lögunum um rikis- borgararétt. Þannig þarf út- lend kona, sem gift er islensk- um karlmanni að biða 3 ár eft- ir rikisborgararétti, en útlend- ur karlmaður giftur islenskri konu veröur hinsvegar að biða heil fimm ár eftir sinum rétti. skrúðugustu heimildir um að- stöðu þessara kvenna er liklega að finna i sjúkraskýrslum geð- lækna sem fáir hafa aðgang að. Þess vegna vildi ég forða þessari frá glötun. Kannski er hún aðeins munnmælasaga, en „sjaldan lýg- ur almannarómur”. Sagan er eitthvað á þessa leið: Ung kona stofnar til sambands við jafnaldra sinn. 1 nokkur ár leikur allt i lyndi og þau eignast tvö „mannvænleg” börn. En sið- an bregður blikum á loft. Ævin- týrið fagra verður martröð og endar loks eins og griskur harm- leikur. Sambandið rofnar og hvort gengur sina leið. Karlmað- urinn stikar frjáls og glaður á vit nýrra afreka. Hann borgar með- lagið skilvislega og finnst sem hann uppfylli skyldur sinar. Ef til vill gerir hann það — stundum. En konugarmurinn stendur hins vegar uppi með tvö börn ung að árum. Þvi var nú ver og miður að hún hætti i menntaskóla þegar fyrra barnið kom i þennan heim til að „helga sig móðurhlutverk- inu”, en faðirinn hélt áfram sinu langskólanámi. Hann var einmitt að ljúka glæsilegu embættisprófi þegar skilnaðarósköpin dundu yf- ir. Þar eð konan getur ekki séð farborða sér og börnum sinum nema leita út á hinn almenna vinnumarkað fer hún að þreifa fyrir sér með atvinnu. Þvi miður hefur hún engum glæsilegum prófgráðum að hampa svo hún verður að sætta sig við illa laun- aða og lélega atvinnu. En móðirin ann börnum sinum og sér fram á, að með þessum hætti auðnast henni ekki að veita þeim það at- læti og uppeldi er hún telur nauð- synlegt til að þau verði sem nýt- astir þjóðfélagsþegnar og mann- eskjur i þess orðs sönnustu merk- ingu. Fyrir þvi brýst hún i tima- frekt og viðamikið nám. Hún von- ar að eftir að þvi ljúki geti hún tryggt sinum börnum það likam- lega og andlega veganesti er full- nægir kröfum timans. En þetta námsuppátæki hefur óhjákvæmilega þær afleiðingar, að konan verður að minnka við sig vinnu og starfar þvi aðeins hálfan daginn. Minni vinna þýðir Ný tegund af bónus Gunna skrifar eftirfarandi bréf: „Um daginn settum við tvö auglýsingu i blað eftir vinnu i jólafriinu undir yfirskriftinni „Tveir háskólanemar”... o.s.frv. Tveim dögum siðar hringdi maður og kvaðst vera að hringja frá ákveðinni ljós- myndastofu, þar sem vantaði stúlku til afgreiðslustarfa og aðstoðar i stúdiói. Svosum allt i lagi með það. En svo kom bónus! Stúlkan þyrfti að sitja fyrir á tiu létt- klæddum og nektarmyndun, þvi þeir þyrftu að uppfylla á- kveðinn samning viö eitthvert franskt timarit fyrir lok mán- aðarins. Þegar ég gerðist svo frökk að afþakka þennan ágæta bón- us, var maöurinn fljótur til svars og sagði: „Nú, þá nær það ekki lengra”. Skyldi þá hafa vantað ein- hvern til afgreiðslustarfa, eða hvað?” óþörf skilgreining H.G., sem er húsmóðir, hringdi vegna setningar i grein Ara Trausta á siðustu jafnréttissiðu (12. jan.), þar sem hannsegir: „Vinnandi al- þýða landsins telur um 80% þjóðarinnar, þaraf konur lið- lega helmingur, séu heima- vinnur meðtaldar”. En hvað eru heimavinnandi konur ef ekki vinnandi al- þýða? spyr H.G. og finnst ó- þarfi að geta þess sérstaklega að þær séu meðtaldar Látum ekki misnota árið! Einsog margoft hefur komið fram i umræðum um alþjóð- legt kvennaár Sameinuðu þjóðanna er til þess stofnað með það fyrir augum að eyða eða a.m.k. minnka það mis- rétti eða mismunun sem konur búa við viða um heim og þá ekki sist i þróunarlöndunum. Að þessu er ætlunin að sé unn- ið bæöi sameiginlega á al- þjóðavettvangi, en auk þess sérstaklega að úrbótum i hverju landi, jafnvel hverju héraði eða atvinnustétt, t.d. má benda á að sérstök áhersla hefur veriö lögð á stöðu og kjör sveitakvenna og verka- kvenna i þessu sambandi. Einstaka maður hérlendis (en sem betur fer mjög fáir) hefur viljað gera litið úr þörf á slikri baráttu. Ýmsir hafa árið i flimtingum, sem er svosem i lagi, þvi hvar værum við stödd ef við hættum að geta séð skoplegar hliðar málanna lika? Sumir hafa hinsvegar misskilið tilganginn og halda vist, að árið sé til heiðurs kon- um, eða jafnvel til minningar um þær og enn aðrir, að nú sé ætlunin að snúa misréttinu við og fara að kúga karlmenn! En dæmi um mjög alvarleg- an misskilning á tilgangi árs- ins og grófa misnotkun á tæki- færum, sem með þvi eru gefin, gaf að heyra i auglýsingu i út- varpinu um daginn, þar sem auglýst var „fyrsta bútasala kvennaársin”! Það lá við að maður ældi. (Getið þið hugsað ykkur, það sem á eftir kann að koma: Eiginmenn, gefið eig- inkonunni nýjan náttkjól i til- efni kvennaársins... gleðjið eiginkonuna með gullhring á kvennaárinu... hyllið unnust- una með blómum á kvennaár- inu...o.s.frv.) Neysluþjóðfélagið og kaup- mennskan lætur ekki að sér liæða. En fyrir svona misnotk- un verður að taka og er hér með skorað á kaupmenn og auglýsendur annarsvegar og neytendur hinsvegar að vera á verði gegn sliku. Greinar SÞ um stööu kvenna Og úrþvi farið er að tala um kvennaárið er ekki úr vegi að vekja athygli áhugafólks um jafnréttismál á þvi, að fylgirit Timans, Heimilistiminn, sem Snjólaug Bragadóttir ritstýr- ir, hefur byrjað birtingu á greinaflokki frá Sameinuöu þjóðunum um stöðu kvenna viða um heim. Fyrsta greinin, um konur þriðja heimsins, birtist i blaðinu 9. janúar og önnur nú i vikunni, en alls eru þetta 7—8 greinar, að þvi er Snjólaug sagði jafnréttissið- unni. Er mikill fengur að fá þessar greinar i islenskri þýð- ingu, þvi ýmis samtök, þ.á m. Kvenfélagasambandið og Rauðsokkar hafa einmitt hugsað sér að hafa á árinu starfshópa vinnu um kjör kvenna i þróunarlöndunum. —vh

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.