Þjóðviljinn - 14.01.1976, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 14. janiiar 1976.
DJÚÐVIUINN
MÁLGAGN SfiSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
’útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri; Einar Karl Haraidsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Árni Bergmann
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Sfmi 17500 (5 linur)
Prentun: Biaöaprent h.f.
TIL JÓSEPS LUNS
í dag er væntanlegur hingað til lands
Jósep Luns aðalritari Atlantshafsbanda-
lagsins. Islendingar hefðu áreiðanlega eitt
og annað að segja i eyruþessa manns sem
er einskonar yfirkafteinn bresku herskip-
anna á íslandsmiðum. Þvi miður er ekki
liklegt að þeir sem varpa á hann orði færi
aðalritaranum þann boðskap sem þjóðinni
liggur þyngst á hjarta, en i tilefni komu
hans vill Þjóðviljinn ávarpa aðalritarann
nokkrum orðum:
Bresk NATO-herskip hafa haldið uppi
ofbeldisverkum á íslandsmiðum um
margra vikna skeið. Þauhafa gert tugi til-
rauna til þess að sigla á varðskip islend-
inga og hvað eftir annað hafa þessar til-
raunir valdið stórskemmdum á islensku
varðskipunum, þegar skipshöfnum þeirra
tókst ekki að sigla undan bryndrekum At-
lantshafsbandalagsins. Með háttalagi sinu
hafa skipstjórar þinir, herra Luns, sett is-
lenska sjómenn, lif þeirra og verðmæti, i
stórháska og Þjóðviljinn vill i þessu sam-
bandi minna á þá hræðilegu atburði sem
urðu hér á miðunum i fyrra þorskastriði,
1973. Ákeyrslurnar og ofbeldisverkin eru
yðar sök, herra Luns, og yfirstjórnar At-
lantshafsbandalagsins. Þau eru sök NATO
vegna þess að yfirstjórn bandalagsins hef-
ur neitað að fyrirskipa bretum að hverfa
með herskipin af íslandsmiðum.
Nú siðast leitaði islenska rikisstjórnin
til Atlantshafsbandalagsins sérstaklega
og fór fram á fund i fastaráði þess og fund-
urinn var haldinn sl. mánudag. Það eina
sem kom út úr þessum fundi var það að
fastaráðsmenn sögðust hafa áhyggjur af
ástandinu á íslandsmiðum. Ekkert ann-
að! x
Þessi dæmalausi aumingjaskapur
NATO-ráðsins stafar af þvi að yfirstjórn
þess er gjörsamlega sama um islendinga
og hagi þeirra. Yfirstjórn NATO lætur sig
engu skipta þegar islendingar eru að
reyna að vernda lifsafkomu sina. Yfir-
stjórn NATO sýnir islendingum fyrirlitn-
ingu, herra Luns, og islendingar eru ekki
svo geðlausir að þeir taki þvi með þökkum
þegar sjóræningjaskip hernaðarbanda-
lagsins eru að ræna litla þjóð lifsbjörginni.
Þess vegna er það sem þér eigið það erindi
eitt til íslands að fyrirskipa yfirmönnum
herskipanna að hypja sig á brott úr is-
lensku landhelginni á stundinni. Annað
hafiðþér ekki hingað að gera, Jósep Luns.
Ef þér hins vegar gerið ekkert i þá veru og
látið eins og fyrri daginn sitja við orða-
gjálfrið eitt mun þeirri kröfu enn vaxa ás-
megin á íslandi að ísland slíti öllum
samskiptum við Atlantshafsbandalagið.
íslendingar eru andvigir þvi að yfir-
gnæfandi meirihluta til, að semja við
breta um veiðar innan landhelginnar. ís-
lendingar vilja ekki þakka fyrir ofbeldis-
verkin með þeim hætti. Það kemur ekki til
greina. Islendingar vara yður við að taka
mark á þvi ef einhver kynni að hvisla þvi i
veisluglaumi ráðherranna fleðulega að ef
til vill fái bretar að veiða hér fisk hypji
þeir sig með herskipin. Slikt er fráleitt.
Þjófurinn fær ekki þýfið að launum fyrir
afbrot sitt.
Þjóðviljinn vill leggja á það áherslu að
landhelgismálið er islenskt innanrikis-
mál. Það mál kemur yður ekki við, herra
aðalritari, og islendingar vilja helst, af
slæmri reynslu, að þér haldið yður sem
allra lengst frá þvi. íslendingar eru ein-
færir um að verja landhelgi sina og þeir
munu þvi ekki, sem fyrr segir, semja um
veiðar innan landhelginnar, við bresku
sjóræningjana. En herskipin eru yðar
mál, herra Jósep Luns: skipið þeim
að fara út fyrir mörkin strax.
íslendingar eru staðráðnir i þvi að vinna
sigur i landhelgisdeilunni. Timinn og
heimurinn allur fyrir utan nokkur afdönk-
uð stórveldi vinna með okkur.
—s.
Milliganga Luns veröur örugg-
lega háö skilyröum.
Strið og friður
Eftir skúr kemur skin, og eftir
striðiö friður. Þetta eru ekki ný
sannindi, en mega heita nokk-
urnveginn algild. Hvað strið og
friö varðar er málið þó ekki eins
einfalt og i veðurfræðinni. Það
skiptir nefnilega verulegu máli
hvernig friðurinn er sem á
kemst eftir striðið. Arðránsfrið-
ur, kúgunarfriður og vopnaður
friður er svo sem enginn friður.
Nú þegar landhelgisstriðið er
að ná hámarki er gott að hug-
leiða svolitið það sem við kann
að taka áf striðinu. Þetta er ekki
okkar fyrsta þorskastrfð og ef til
vill á ótti útgerðarmannsins i
Grindavik, sem i blaðinu i gær
sagði að þetta yrði heldur ekki
siöasta þorskastriðið við breta,
eftir að sannast.
Sú spurning er áleitin hvort
ekki megi lesa út úr þróun sið-
asta þorskastriðs frá 1. septem-
ber 1972 til 13. nóvember 1973
visst munstur, sem er að endur-
taka sig nú og varast ber.
Sterkar hótanir
Þá eins og nú snerist almenn-
ingsálitið gegn bandariska setu-
liöinu og NATÓ vegna aðgerð-
arleysis þeirra i þorskastriðinu.
Þáð var látið viðgangast að
bretar sýndu okkur skefjalaus-
an vopnaðan yfirgang mánuð-
um saman. Þó er manni til efs
að andstaðan gegn hernum og
NATÓ hafi sprottið upp jafn
sjáifkrafa og án flokkspólitisks
áróöurs vinstri aflanna þá eins
og nú.
Nitjánda mai ’73 réðust bresk
herskip inn fyrir fimmtiu milur
og nú hófust ásiglingar og önnur
áreitni. Rikisstjórnin sagði upp
„varnarsamningnum” við
Bandarikin og strax I júni er
Ólafur Jóhannesson farinn að
taka mið af almenningsálitinu
og hótar endurskoðun á aðild ís-
lands að NATÓ, hætti bretar
ekki yfirgangi sinum. Hið sama
er aö endurtaka sig nú. I júli
taka islenskir stjórnmálamenn
sérfri að venju, en átökin á mið-
unum halda áfram.
Siðan stigmagnast átökin og
islensk stjórnvöld herða þumal-
skrúfuna á NATÓ með hótunum
um endurskoðun á aðild og ósk
um að bandariski herinn verfti
látinn fara. Þá rekur að þvi 3.
september að vegna þrýstings
frá Alþýðubandalaginu fallast
framsóknarmenn á að slita
stjórnmálasambandi við breta
við næstu ásiglingu. Það var þó
ekki gert eftir ásiglingu sem
varð 11. sept. Þá var ákveðið I
rikisst jórninni að slita við næstu
ásiglingu. Það var heldur ekki
gert eftir tvær ásiglingar Lin-
colns á Ægi 23. september, en
27. september setur stjómin
bretum úrslitakosti. Séu þeir
ekki farnir með freigátur sinar
úr landhelginni 3. nóv. áttu
stjórnmálaslitin að koma til
framkvæmda.
Einleikur Ólafs
Og nú hefst skritinn leikur.
Luns framkvæmdastjóri NATÓ
Ætli þaö eigi fyrir þessum herramönnum aö liggja aö
endurskoöa aöild tslands aö NATó?
haföi á ýmsan hátt reynt að
líðka málin og lagt fast að bret-
um aö semja. Þriðjudaginn 25.
september kom bréfið frá Heath
þar sem hann kveðst reiðubúinn
að draga herskipin út fyrir
fimmtiu milur ef islensku varð-
skipin hætti áreitni við breska
togara. A þetta gat rikisstjórnin
ekki fallist, en samt sem áöur
gáfu bretar sig að morgni 2.
október og sigldu út.
Upp úr þessu fór Ólafur Jó-
hannesson til Lundúna, land-
helgisgæslan hætti áreitni við
breska landhelgisbrjóta, Ólafur
lagði sjálfur fram tillögur við
Heath, sem hann svo kom með
heim lítið breyttar, sem úrslita-
kosti breta og lagði um leið
stjórnarsamstarfið að veði til
þess að fá þær samþykktar. 1
stuttu máli er ekki hægt að lýsa
þessum einleik ólafs hér, en sá
grunur læðist að manni, að ein-
mitt þegar landhelgisdeilan sið-
astvar i hámarki ogþegar bret-
ar virtust á yfirborðinu vera á
undanhaldi hafi Ólafur Jó-
hannesson verið byrjaður á ein-
leik sinum bak við tjöldin. Ekki
er að efa að NATÓ-öflin á fs-
landi hafi stutt hann dyggilega i
þessum ráðagerðum. Þess er
lika að vænta að milliganga
Luns i deilunni þá hafi verið
bundin skilyrðum um undan-
slátt hjá islendingum, sem
aldrei hafi verið látin uppi innan
vinstri stjórnarinnar, en verið
„einkamál” framsóknar.
Samið bak við
?
•
Það er einmitt svipaður leik-
ur, sem menn óttast nú. Að um
leið og Luns og NATÓ fari að
blanda sér i málið verði samið
bak við tjöldin án vitneskju og
áhrifa almennings á samnings-
gerðina. Að hægt sé að búast við
að þorskastriðið magnist nú upp
I hástig á næstu vikum, en botn-
inn detti siðan skyndilega Ur þvi
með skyndisamningum, sem
þjóðinni verði stillt frammi fyr-
ir sem orðnum hlut.
Og munu þá þeir, sem nú af
ofur eölilegum ástæðum spyrja
til hvers bandarlkjaher sé hér
og til hvers við séum I NATÓ,
þakka NATÓ-herrunum lausn
deilunnar, þegar búið verður að
semja um 65þúsund tonnin hans
Einars Agústssonar? Og hætta
þeir þá þegar I stað að efast um
gildi NATÓ-samstarfsins og
herstöðvarinnar?
Vafalitið gera núverandi
stjórnvöld ráð fyrir þvi, en
skyldi það vera of mikil bjart-
sýni að gera ráð fyrir þvi, að við
núverandi aðstæður sé þetta
vanmat á háttvirtum kjósend-
um?
—ekh.
... OG SKORIÐ