Þjóðviljinn - 28.03.1976, Page 24

IGA AÐ VERA
ÐLAÐANDI Ú

MOÐVIUINN
Sunnudagur 28. mars 1976
Viötal
viö
Þorbjörn
Broddason
borgarfulltrúa
Biöskýliö á Hlemmi telja Abl-menn I borgarstjórn sér til tekna
Fyrir skömmu var samþykkt i
borgarsjórn tillaga Þorbjörns
Broddasonar, borgarfulltrúa
Alþýöubandalags, um aö hafnar
skyldu viöræður við önnur
sveitarfélög um samræmingu
strætisvagnakerfa á höfuð-
borgarsvæðinu. Þessar tillögur,
segir Þorbjörn i byrjun þessa við-
tals, hlutu góðar undirtektir hjá
stjórn Strætisvagnanna og þessar
viðræður munu senn hefjast.
Erfiöur rekstur
Þetta er sjálfsagt hagkvæmnis-
atriöi eins og hver getur sagt sér
sjálfur. En þróun i þessa átt
leysir ekki þann vanda sem
stærstur er: aö eftir þvi sem
byggð þenst út, fjarlægðir aukast,
hefur strætisvagnakerfið til-
hneigingu til að dragast aftur úr
þörfum og kröfum. Um leið og
kvartanir aukast vegna þess að
tapið á rekstrinum fari sivaxandi
— en það er núna um 48% af út-
gjöldunum. Þetta er m.a. tengt
þvi, að nú er ekið lengra með
hvern farþega : 0,31 km 1974 en
0,25 km árið 1968. Kerfið verður
sifellt dýrara i rekstri, og það
verður alltaf lengra i það mark
sem sett var fyrir átta árum, að
tekjurnar eigi að hrökkva fyrir
reksturskostnaði vagnanna og
borgarsjóöurgreiði ekki annað en
fjárfestinguna.
Hækkun
Hvernig á að bregðast við
þessu? Við alþýðubandalags-
menn i borgarstjórn vorum á
móti tillögunni um 25% hækkun á
fargjöldum sem meirihlutinn
hefurdamþykkt. Við töldum ekki
réttlætanlegt að fara hærra en i
25% og tókum þá miö af þeim
almennu kauphækkunum sem
orðiö hafa hjá launafólki á einu
ári. Þótt að rekstarkostnaður
aukist enn meir finnst okkur það
ekki forsvaranlegt að leggja þá
hækkun á farþegana.
Reiknum dæmiö
öðruvísi
Nú er það reiknað út að það
þurfi aö borga um 200 miljónir
króna á ári með strætisvögnunum
og þetta finnst mönnum firnaleg
upphæð. En ég held það sé hollt
að reikna dæmið öðru visi og hafa
þá undir allan kostnaö af umferð.
Ef að það er rétt, að, hver einka-
bfll kosti mjög verulega upphæð á
ári i sliti á götum, þá sjáum við
strax, að hver einstaklingur sem
hættir að nota einkabil t.d. til að
fara i vinnuna 260 daga á ári, og
notar strætisvagna i staðinn,
hann kemur með I búið ákveðinn
sparnaö i viöhaldi á götum. Gróft
reiknað má segja sem svo, að ef
að 5000 manns — að meðaltali á
hverjum degi — nota strætis-
vagna i staðinn fyrir einkabila, þá
eru komnar ófáar miljónir i
sparnað á viöhaldi á götum — sú
Strætisvagnar eru
réttlætismál
upphæð sem borguð er með
strætisvögnunum nú hækkar að
miklum mun. Og þessir 5000
menn mundu á ársgrundvelli ekki
þýða nemasvosem 10% aukningu
á fjölda farþega.
Jafnrétti í umferð
Ef við höldum áfram á þessari
braut, þá má spyrja hvort það sé
ekki einmitt skynsamlegt að þola
jafnvel enn meiri halla á rekstri
strætisvagna, ef að á hinn bóginn
vaéri hægt að gera þá meira að-
laðandi til notkunar, einkum með
fjölgun ferða.
1 sumum skýrslum er um það
talað, að 40 af hundraði þeirra
sem þurfa að komast leiðar
sinnar i borg hafi alls ekki tök á
að nota einkabii. Þetta eru þeir
sem eru of ungir eða of gamlir og
ýmsir aðrir hópar. Það er mikið
jafnréttismál að þessu fólki sé
gertjjafnhátt undir höfði og þejm
sem skjóíast um á einkabil. Það
á kröfu á jafnhentugum farkosti.
Gallar einkabíla
Við þetta bætist svo, að sú
þróun gerist allsstaðar, að þar
sem fjölgun einkabila er látin
afskiptalaus fer svo, að einka-
bfllinn útrýmir sjálfum sér, með
öðrumoröum: þegar tala bila er
komin yfir ákveðinn fjölda hætta
þeir að gegna hlutverki sinu,
bilarnir tefja hver fyrir öðrum,
sivaxandi hluti tima manna fer i
að biða eftir þvi að komast áfram.
Það er nauðsynlegt að leggja
áherslu á þetta atriði vegna
þeirra, sem halda að við séum að
fjandskapast við þá sem fara i
einkabilum. Þvi fer viðs fjarri.
Málið er blátt áfram, að einka-
bfllinn getur ekki leyst umferðar-
vandann, það viðurkenna allir
sem vit hafa á.
Aövaranir
Það má i þessu sambandi vitna
til varnaðarorða borgarfulltrúa
Sjálfstæðismanna, Þóris Kr.
Þórðarsonar frá 1968. Hann tók
saman glöggskyggna álitsgerð
um það, i hvert óefni væri
stefnt ef ekki væri breytt um
stefnu. Hann sagði þá m.a.
„aukning bflafjölda hefur skapaö
vandamál sem borgir grann-
þjóðanna ráða ekki við nema með
næstum ókleyfum fjár-
festingum”. Þetta get ég alveg
tekiðundir. Það má lika vitna til
skýrslu sem danskt ráðgjafa-
fyrirtæki segir i skýrslu sem það
var beðið að gera fyrir borgina:
A siðustu árum er flestum ljóst,
að nauðsyn ber til að efla sterk-
lega almenningsfarartæki bæði
með tilliti til umhverfis, af félags-
legum ástæðum og þegar lengra
erhorft, þá e.t.v. af vistfræðilegri
nauðsyn”.
En hvað ber þá að gera? Fyrst
og fremst verður að búa þannig
að strætisvögnum að þeir séu
raunverulegur valkostur, láta
ekki þjónustu þeirra hnigna meö
þeim hætti, að fólk sé bókstaflega
hrakið upp i eigin bil hvað sem
hann kostar.
Úrræöi
Þetta gerist með endurbótum á
leiðarkerfi og með þvi að auka
tiðniferða. Æskilegaster að vagn
fari hjá á fimm minútna fresti svo
aldrei þurfi lengi að biða.
Ennfremur þarf aö bæta biðskýli
osfrv. Nú hefi ég ekki handbærar
tölur um það, hve mikið fé rót-
tækar umbætur kosta — en við
vitum að hver vagn kostar
nokkrar miljónir. Það er von-
laust að reikna dæmið þannig, að
fyrirtækið beri sig. En það er
sem fyrr segir hægt að reikna það
öðruvisi— skoðá kostnaö við um-
ferðina i heild og athuga hve
mikið aukin notkun strætisvagna
Vandi sem ekki verður úr leyst nema með næstum ókleyfum fjárfestingum.
Framhald á bls. 22