Þjóðviljinn - 08.04.1976, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐV ILJINN Fimmtudagur 8. april 1976.
Útvarpsleikritið í kvöld
hlœr”
„Júpíter
eftir A.J. Cronin
I kvöld kl. 20.10 verður
flutt leikritið „Júpiter
hlær" eftir A.J.Cronin, í
þýðingu Ævars R. Kvaran.
Leikstjóri er Ragnhildur
Steingrímsdóttir, en leik-
arar frá Hveragerði og
Selfossi standa að flutningi
verksins. Með helstu hlut-
verk fara: Valgarð Run-
ólfsson, Guðjón H. Björns-
son, Sigríður Karlsdóttir,
Þóra Grétarsdóttir, Sigur-
geir Hilmar Friðþjófsson
og Aðalbjörg M. Jóhanns-
dóttir.
„Júpiter hlær” fjallar um
lækna og starfslið á hjúkrunar-
hælinu Hopewell Towers. A slik-
um stofnunum skapast óhjá-
kvæmilega sérstætt andrúmsloft,
sem Cronin lýsir af kunnáttu og
skilningi. Innri spenna leiksins
nær hámarki með óhugnanlegum
atburði, sem breytir ýmsum við-
horfum. Átök gamla og nýja tim-
ans eru einnig fléttuð inn i at-
burðarásina.
Archibald Joseph Cronin fædd-
ist i Cardross i Skotlandi árið
1896. Hann var af fátæku fólki
kominn, en lauk þó prófi i læknis-
fræði i Glasgow 1925. Hann var
m.a. læknir á taugahæli og i
námuhéraði i Wales. Siðar tisku-
læknir i London. En eftir að „Höll
hattarans” gerði hann heims-
frægan 1931, sneri hann sér að rit-
störfum fyrir alvöru. Aðrar
þekktar sögur hans hér eru
„Borgarvirki” og „Lyklar
himnarikis”. Allar hafa þessar
sögur verið kvikmyndaðar.
Eftir Cronin hafa áður verið
flutt i útvarpi „Júpiter hlær” 1945
og 1955 og „Höll hattarans” sem
framhaldsleikrit 1963.
,Ekki nema’ 1/3 engilsaxneskur
af sjónvarpsdagskrá vikunnar
bað vekur nokkra athygli hve
litið af sjónvarpsefni þessarar
viku er komið frá hinum engil-
saxneska heimi. bað er kannski
ekki rétt að nota orðið litið eitt
sér, heldur fremur Iitið sé borið
saman við það sem algengast
hefur verið til þessa. Ekki er
hægt að ráða af þessari einu
viku hvort um stefnubreytingu
er að ræða hjá sjónvarpsmönn-
um, en óneitanlega væri gleði-
legt ef svo væri.
Til marks um þessa vitneskju
er rétt að nefna tölur. Ekki er
annað ameriskt efni á dag-
skránni en tvær biómyndir (að
visu báðar myndir vikunnar, en
hvað um það). Samtals eru þær
3 klst. á lengd.
Breskt efni er erfiðara að
ákvarða, þar sem ekki er sér-
staklega greint frá efni sumra
þátta. (Nýjasta tækni og visindi
o.fl.) bó mun láta nærri að
breskt efni sé um 4 1/2 klst eða
rúmlega það i útsendingu. Sam-
tals er lengd dagskrár i vikunni
áætluð 24 klst., þannig að engil-
saxneskt efni nær vart þriðjungi
hennar. Á þessu mætti verða
framhald á. bó ber að taka það
skýrt fram, að það er ekki nóg
að aukaefni frá öðrum löndum,
heldur verður lika að vanda til
þess, þannig að það sé ekki
lakara en hið engilsaxneska
sem út er fellt i staðinn. Að öðru
leyti er ekki nema gott eitt um
það að segja, að sjónvarps-
áhorfendur fái að komast i
kynni við aðra framleiðslu en
enska eða bandariska.
—erl
Um spurningakeppni sjónvarpsins
.....- ............... ....... ...—
Valslanga — slöngyivél?
A sjónvarpslausum degi er
ekki úr vegi að minnast stutt-
lega sjónvarpsins. Miklar deilur
eða öllu heldur ádeilur, hafa
komið upp vegna vafasamra
dóma, eða óljósra spurninga, aö
menn telja. Er svo að sjá, að
þær geti fyllt siður blaðanna
fram eftir sumri, ef marka má
pennagleði islendinga þegar
hægt er að rifast um eitthvað.
Undir þá skoðun skal tekið
hér, að nauðsyn hefði borið til að
sá dæmdi, er spurningar semdi.
Jafnvel þótt svör séu afdráttar-
laus á blaði, sem dómara er
fengið i hendur, er þess alltaf að
vænta að við einhverjum spurn-
ingum fáist ónákvæm svör sem
gangi i rétta átt, eða jafnvel
önnur jafnrétt. Sá er spurningar
semur getur aldrei fulltryggt
það að öll rétt svör komi á blaðið
hjá sér, og þvi verður hann að
mæta sjálfur til að úrskurða
vafaatriði.
Með þessu er ekki verið að ef-
Jón og Ingibjörg að starfi
ast um hæfni Ingibjargar sem
dómara, en hún hefði þá þurft
að eiga hlutdeild að samningu
spurninganna.
Ekki skal orðlengt um þessar
deilur hér, en þær hafa til þessa
allar orðið út af fyrsta þætt-
inum. I þættinum um siðustu
helgi kom hins vegar fram vafa
atriði er spurt var um myndina
af vigvélinni. Rétt svar á papp-
irnum hjá Ingibjörgu var
Valslanga, eða valslöngva.
Vestlendingar fengu hins vegar
bágt fyrir sina slöngvivéL Nú
fannst mér sem ég kannaðist við
slöngvivél einhvers staðar úr
bókum þótt valslanga væri tam-
ara. 1 orðabók Menningarsjóðs
voru bæði orðin sem Ingibjörg
hafði upp gefin, en ekki önnur. í
orðabók Blöndals hins vegar
finnst ekki orðið valslanga, en
aftur á móti valslöngva og
valslengja. (Á dönsku þýtt m.a.
með valslynge) . f orðabók
Blöndals er hins vegar að finna
slöngvivél (d. kastemaskine).
bá höfum við það. I orðabók
Menningarsjóðs er gefin sú '
skýring á valslöngu að hún sé
áhald til að kasta steini með”.
Ætli „kastemaskine” sé það
ekki lika?
Sem sagt: Valslanga —
valslöngva — slöngvivél, og eitt
viðbótarstig til Vesturlands.
Fleiri atriði úr þessum þætti
mætti gagnrýna, en þvi verður
sleppt, a.m.k. að sinni. —erl.
útvarp
7.00 Morgunútvarp. Veður-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Morgunleikfimi kl. 7.15 og
9.05. Fréttirkl. 7.30, 8.15 (og
forustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.55.
Morgunstund barnanna kl.
- 8.45:
eftir Mary Norton (15).
9.05. Unglingapróf í ensku
Tilkynningar kl. 9.30. bing
fréttirkl. 9.45. Létt lög milli
atr. Viðsjóinnkl. 10.25: Ing-
ólfur Stefánsson sér um
þáttinn. Tónleikar. Morgun-
tónleikar kl. 11.00:
12.25 Fréttir og veðurfregnir,
Tilkynningar.
Á frfvaktinni.
14.30 Póstur frá útlöndum.
Sendandi: Sigmar B.
Hauksson.
15.00 Miðdegistónleikar.
16.00 Fréttir. Tilkynnmgar.
(16.15 Veðurfregnir). Tón-
leikar.
16.40 Barnatlmi: Gunnar
Valdimarsson stjórnar.
Samfelld dagskrá úr verk-
um Jónasar Arnasonar.
17.30 Framburðarkennsla I
ensku.
17.45 Tónleikar. Tilkynning-
ar.
18.45 Veðurfrégnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki. Tii-
kynningar.
19.35 Lesiö I vikunni. Harald-
ur Olafsson talar um bækur
og viðburði liðandi stundar.
19.50 Gestur I útvarpssal:
Simon Vaughan syngur lög
eftir Vaughan Williams,
Maurice Ravel og Henri
Duparc. Jónas Ingimundar-
son leikur á pianó.
20.10 Leikrit: „Júpiter hlær”
eftir Archibald Joseph
Cronin.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Lestur
Passiusálma (44).
22.25 Kvöldsagan: „Sá svarti
senuþjófur”, ævisaga Har-
alds Björnssonar. Höfund-
urinn, Njöröur P. Njarðvik,
les (6).
22.45 Létt músik á síðkvöidi.
23.30 Fréttir. Dagskrárlok.
varps
brjú á palli hafa haft Jónas Árnason sem sinn einkatextahöfund. I
barnatimanum i dag syngja þau eitthvað af textum hans.
Kynning
á verkum
Jónasar
Arnasonar
Klukkan tuttugu minútur
fyrir fimm I dag stjórnar
Gunnar Valdimarsson barna-
tima. Gunnar hefur I vetur
kynnt skáld okkar, eitt i hverj-
um tima, og er þetta siðasti
þátturinn af þvi tagi, en Gunnar
mun þó halda áfram að sjá um
fjórða hvern barnatima, a.m.k.
til háustsins eins og hann sagði
sjálfur.
1 dag er það Jónas Arnason,
sem Gunnar kynnir i þættinum.
Skáldið mun sjálfur lesa sögu
sina ER Hó? ásamt Svanhildi
óskarsdóttur. önnur saga hans
verður lesin i timanum. bað er
Marsilie, sem borsteinn
Gunnarsson leikari les. Marsilie
er skúta, og á sagan um hana og
leiki barna á henni vel við i dag
á timum landhelgisstriðs. En
Jónas Árnason
drengirnir á Norðfirði fara i
strið á skútunni og skjóta m.a.
sveskjusteinum. Báðar þessar
sögur mun Jónas hafa skrifað á
þeim tima, er hann var kennari
á Neskaupstað.
1 barnatimanum verður lika
frumflutt lag, sem Skúli Hall-
dórsson hefur samið við ljóð
Jónasar, sem hann fór með i
sjónvarpinu i vetur og haföi ort
eftir vin sinn, Jóngeir D. Eyr-
bekk. Skáldið sjálft mun lesa
ljóðið við undirleik Skúia.
—erl
Margrét Guðmundsdóttir kynnir óskalög sjómanna E þættinum „A
frivaktinni” aö loknum lestri frétta og tilkynninga i hádegisútvarpi
i dag. Alltaf er nóg af kveðjum og ekki hægt að sinna þeim öllum.
Sjómannalögin eru snar þáttur I nútimamenningu þjóðarinnar, og
ekki grunlaust um að þau hafi fært ýmsum björg i bú. Hljómplötuút-
gefendur og flytjendur gera a.m.k. margir út á mið frivaktarinnar,
og þar eru engar líkur á aflaþurrö I bili. Róðrar þangað eru þvi arö-
vænlegirog útgerðin sennilega hin hagstæðasta nú þegar allir tapa.
En hvað um það — sjómannavalsarnir hljóma mörgum til yndis-
auka upp úr hádeginu, og töluvert af annars konar tónlist ætti að
vera i þættinum lika ef að likum lætur.