Þjóðviljinn - 08.04.1976, Qupperneq 13

Fimmtudagur 8. april 1976. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Sighvatur9 Jónas og Karvel vilja láta
Hraða rannsókn
sakamála
Jónas Karvel Sighvatur
Alþingi ályktar að skora á
rikisstjórnina að gera nú þegar
ráðstafanir til þess, að öll þau
dómaraembætti, sem hafa með
höndum rannsókn umfangs-
mikiila sakamála, geti ráðið til
starfa nauðsynlegan fjölda lög-
fræðinga, rannsóknarlögreglu-
manna og bókhaldsfróðra manna
i þvi skyni að hraða rannsókn
þessara mála svo þeim verði
lokið sem allra fyrst.
Svo hljóðar tillaga til þings-
ályktunar sem þeir flytja Sig-
hvatur B jörgvinsson, Jónas
Árnason og Karvel Pálmason.
Tillögu sina rökstyðja þeir á
þessa lund:
Timafrekar
bókha Idsrannsóknir
1 þeim miklu umræðum, sem
fram hafa farið um dómsmál nú
að undanförnu, hefur m.a. komið
i ljós, að þau opinberu embætti,
sem fást við rannsóknur saka-
mála, eru mjög vanbúin að
starfsliði og starfsaðstöðu. Þetta
hefur gert það að verkum, að
rannsókn mála hefur dregist
mjög — stundum langt úr hömlu.
Einkum og sér i lagi virðist ganga
mjög seint að rannsaka afbrota-
mál, þar sem meiri háttar fjár-
svik hafa átt sér stað. Slik mál
krefjast þess, að umfangsmiklar
bókhaldsrannsóknir eigi sér stað,
en i þeim efnum eru dómstólar
mjög vanbúnir og má þar t.d.
nefna, að embætti rfkissak-
sóknara hefur ekki einn einasta
endurskoðanda starfandi á sinum
snærum, heldur verður embættið
jafnan að leita til endurskoðenda,
sem stunda sjálfstæða endur-
skoðunarstarfsemi, til þess að
vinna slik bókhaldsrannsóknar-
störf. Þessar endurskoðunar-
skrifstofur eru oftast störfum
hlaðnar, rannsóknarstörfin verða
þæar að taka að sér i aukavinnu
sé þá á annað borð unnt að fá þær
til þess að taka þau störf að sér,
og þvi liður oft mjög langur timi,
jafnvel mörg ár, áður en bók-
haldsrannsókn er lokið. Þá hefur
það einnig gerst, aö þegar
rannsókn er komin vel á veg
tengist málinu einhver viðskipta-
vinur endurskoðunarskrif-
stofunnar þannig að ekki sé talið
rétt, að sú endurskoðunarskrif-
stofa haldi bókhaldsrannsókninni
áfram. Verður þá að leita til
annarrar og hefja rannsókn
málsins að nýju.
Klúbbur, Jörgensen
Vátryggingarfélagið
Allt verður þetta til þess að
tefja rannsóknina, stundum úr
hófi fram, en i málum, sem þess-
um erhætta á, að afbrot fyrnist ef
rannsókn liggur niðri um langan
tima. Þá verður hinn mikli drátt-
ur á bókhaldsrannsókninni einnig
til þess, að aðrir þættir i rann-
sókn sakamáls geta dregist eða
liggi jafnvel alveg niðri. Oft er
hér um að ræða mjög umfangs-
mikil afbrotamál þar sem mjög
stórar f járhæðir koma við sögu og
þarf auðvitað ekki að lýsa þvi
hvaða áhrif það getur haft á við-
horf almennings til réttarfarsins i
landinu ef rannsóknirá mjög um-
fangsmiklum fjársvika- og af-
brotamálum dragast mjög óhóf-
lega á langinn, eins og dæmi eru
til um. Af málum af þessu tagi má
t.d. nefna svonefnt „Klúbbmál”,
en rannsókn á þvi, þ.á.m. um-
fangsmikil bókhaldsrannsókn,
hófst haustið 1972 og lauk ekki
fyrr en með birtingu ákæru nú ný-
verið. I öðru lagi má nefna mjög
umfangsmikið mál Friðriks
Jörgensens, sem tekið var til
rannsóknar árið 1966 og er enn
ekki lokið. 1 þriðja lagi má svo
nefna rannsókn á gjaldþrotamál-
um Vátryggingafélagsins hf., en
sú rannsókn hófst fyrir alllöngu
og er ekki lokið enn. Þá er það
einnig talsvert áberandi hversu
langan tima það virðist taka frá
þvi embætti skattrannsóknar-
stjóra lýkur rannsókn og meðferð
á skattsvikamálum og þangað til
þeim lýkur með ákæru og dómi.
Er hægt að nefna mörg dæmi þar
um, bæði nýleg og eldri,
Beiðnum ekki sinnt
Skortur á bókhaldsfróðum
mönnum til starfa hjá dómara-
embættum er ekki eina orsök
þess, að rannsókn mála tekur
óhæfilega langan tima. Þessi em-
bætti skortir yfirleitt flest, sem til
þarf, bæði i aðstöðu og starfsliði. I
þvi sambandi visast t.d. til viðtals
við Þórð Björnsson rikissaksókn-
ara, sem birtist i Þjóðviljanum 6.
febr., s.l., svo og til fjölmargra
blaðaviðtala við bæði hann og
aðra yfirmenn rannsóknar- og
dómsmála þar sem m.jög er und-
an þvi kvartað, að beiðnum
þeirra um aukið starfslið og bætta
starfsaðstööu sé litill skilningur
sýndur. Verður gerð nánari grein
fyrir þessum atriðum og fleiru i
framsögu.
Réttarfarið gagnrýnt
A undanförnum árum hefur al-
menningur ekki sýnt dómsmálun-
um mikinn áhuga. Þetta hefur
breyst mjög á undanförnum
mánuðum og mun nú um fá mál
meira rætt. 1 ljós hefur komið að
margt i þeim málum þarfnast
mikilla úrbóta og ýmislegt er þar
hægt að leysa með auknum fjár-
veitingum og meiri skilningi Al-
þingis og rikisstjórnar. Þegar svo
er komið, að svo illa er búið að
dómstólum og þeim embættum,
sem fást viö rannsókn afbrota-
mála, að slik mál af alvarlegasta
tagi dragast á langinn von úr viti
með þeim afleiðingum að sjálft
réttarfarið i landinu verður fyrir
harðri og ákafri gagnrýni og
menn velta þvi fyrir sér i alvöru
hvort verið geti, að allir is-
lendingar séu ekki jafnir fyrir
lögunum, þá má ekki við svo búið
standa. Alþingi islendinga verður
þá að sjá til þess, að dómstólun-
um verði sköpuð sú aðstaða, sem
geri þá hæfar til þess að verða við
eðlilegum og sjálfsögðum kröfum
um röska og rétta úrlausn mála. t
þeim tilgangi að þetta geti orðið
með sem skjótustum hætti er
þessi þingsályktunartillaga flutt.
Hertar reglur um skotvopn
Lagt hefur verið fram á alþingi
stjórnarfrumvarp um skotvopn,
sprengiefni og skotelda, og eiga
lögin að taka við af gildandi lög-
um frá 1936 um skotvopn og
sprengiefni. Þótti nauðsynlcgt að
setja skýrari og fyllri reglur um
þessi efni en veriö hafa.
1 frumvarpinu eru bráða-
birgðaákvæði sem fela það i sér
að öll skotvopnaleyfi falli úr gildi
1. júni á næsta ári og þarf að
endurnýja leyfin samkvæmt
þessum nýju lögum sem gert er
ráð fyrir að öðlist gildi 15. júni i
ár. Samskonar endurnýjun leyfa
þarf að fara fram vegna verslun-
ar með skotvopn, skotfæriogskot-
elda, svo og vegna framleiðslu á
slikum tækjum, og ennfremur
leyfi manna til að mega annast
sprengingar.
Helstu ákvæði frumvarpsins
Gert er ráð fyrir
að endurnýja
þurfi byssuleyfi
og öll önnur
gögn varðandi
byssur og
skotvopn
og sprengiefni
um meðferð skotvopna og skot-
*færa eru þessi:
Skotvopnaleyfi fást hjá lög-
reglustjóra og skal i þeim greina
nafn, nafnnúmer, stöðu og
heimilisfang leyfishafa. Einnig
skal tilgreina hvaða skotvopn eru
leyfð, þar á meðal tegund ,
hlaupvidd og númer þess. Lög-
reglustjóri heldur skrá yfir veitt
skotvopnaleyfi. Hver sá sem ber
á sér eða notar skotvopn skal hafa
leyfið meðferðis og sýna það er
löggæslumaður krefst þess. Að-
eins má afhenda þeim skotfæri
sem hafa skotvopnaleyfi. Ef skot-
vopn eyðileggst, týnist eða þvi er
stolið, skal eigandi þess (leyfis-
hafi) tilkynna lögreglu um það.
Aðeins má veita þeim einstak-
lingi leyfi til þess að eignast skot-
vopn, er sýnir fram á, að honum
sé það gagnlegt eða nauðsynlegt.
Aðeins sá einstaklingur getur
fengið leyfi til þess að eiga skot-
vopn sem uppfyllir eftirgreind
skilyrði:
1. Hefur náð 20 ára aldri og hefur
ekki verið sviptur sjálfræði.
2. Hefur ekki gerst brotlegur við
ákvæði almennra hegingar-
laga, áfengislaga eða laga, er
varða meðferð skotvopna.
3. Hefur nægilega kunnáttu til
þess að fara með skotvopn, er
andlega heilbrigður, og er að
öðru leyti hæfur til þess að fara
með skotvopn.
15—16 þúsund
skotvopn til
Skráning skotvopna hófst hér á
landi á árinu 1936. Þá voru sett
Framhald á bls. 14.
HORN
í SÍÐU
Eru
mannaskipti
framundan
i ríkisstjórn
Menn velta þvi nú fyrir sér
hvort það séu hin ógnarlegu á-
tök i Sjálfstæðisflokknum eða ó-
stjórnin i landinu, sem valdið
hafa þeim furðulega feluleik,
sem forsætisráðherra landsins,
Geir Hallgrimsson, nú er i. Þeir
sem trú hafa á Geir Hallgrims-
syni (þrir menn á Morgun-
blaðinu og tveir á Visi) telja, að
hér sé aöeins um að ræða vinnu-
lag ráðherrans: honum sé tamt
að vinna i kyrrþei að velferðar-
málum eins og sannkristnum
manni sæmir! Aörir telja, að
hræðsla hans við þjóðina og þau
verkefni, sem rikistjórnin þyrfti
að glima við valdi þeim ein-
kennilega leik, sem ráðherrann
leikur, og enn aðrir telja, að
hann hafi svo mikiö að gera við
að bera klæði á vopn samflokks-
bræðra sinna, að hann hafi ekki
tima aflögu til þess að sinna
stjórnarstörfum og láta af sér
heyra á almennum vettvangi.
Svo eru til þeir, sem telja að
hvorutveggja það siðast nefnda
valdi feluleik hans.
Staða ráðherrans sjálfs er
mjög tæp talin. Þannig verður
hann að sætta sig við háðs-
glósur fljótamannsins I dóms
málaráðherrastólnum án þess
að hræra legg né lið, hann
verður að sætta sig við sifelldar
aðfinnslur flokksbræðra sinna
ogsamþingsmannafyrir linkind
i öllum málum, og hann verður
að sætta sig við það, að þjóðin
hefur hann að háði og spotti, og
við öllu þessu verða alvarleg
augu hans að taka án þess að
skapgerð hans leyfi honum að
bera hönd yfir höfuð sér.
Innanflokksvandi ráðherrans
er honum hve erfiðastur.
Sterkar raddir og háværar
vinna að þvi leynt og ljóst, að
losa tvo ráðherra út úr rikis-
stjórninni, en ráðherrann berst
á móti þvi, þar sem hann telur
að slikt muni hafa mjög alvar-
legar afleiðingar i för með sér
fyrir álit rikisstjórnarinnar auk
þess sem hann litur málið i
þetta skipti réttum augum:
þeim, að næst komi röðin að
honum og hann verði látinn
vikja úr ráðherrástóli, takist að
vikja þeim tveimur ráðherrum
burt, sem nú er að unnið.
Þessir tveir ráðherrar eru
iðnaðarráðherrann Gunnar
Thoroddsen og fjármála-
ráðherrann Matthias A.
Matthiesen.
Það þarf vart lengi að tiunda
hver ástæðan er fyrir þvi, að
sjálfstæðismenn vilji þessa tvo
ráðherra á burt. Frammistaða
iðnaðarráðherra hefur verið
slik, að lengur geta ekki orða
bundist flokksblöð ráðherrans.
Helsti kvarnarsteinninn um
háls Gunnari er til orðinn vegna
framistöðu hans i orkuöflunar-
málum, og fær þjóðin væntan-
lega að súpa seyðið af henni á
næstu misserum þegar rafmagn
til heimilanna verður hækkaö
um allt að 100% frammistöðu
ráðherrans vegna.
Ótal margt annað mætti til
tina, en verður eftirlátið flokks-
blöðum Sjálfstæðisflokksins
þegar þeim þykir timi til
kominn að slá þennan ráðherra
sinn endanlega af.
Ekki þykir frammistaða fjár-
málaráðherrans glæstari. t
hans stjórnartið hefur verið sett
Islands- og Evrópumet i verð-
bólgu. Fjárlög rikissjóðs hafa
aldrei verið fjarri þvi að
standast i sögu þjóðarinnar,
sem hans fyrstu voru, og vart er
talið að örlög þeirra, sem nú
gilda, verði þau, aö standast.
Erlendar skuldir hafa stór-
aukist og þrátt fyrir sifellt tal
ráðherra um að nú verði ekki
tekin fleirilán erlendis er sifeld-
lega verið að taka ný og ný lán
þar og frá áramótum mun vera
búið að taka erlend lán að upp-
hæð 16 miljarðar, en það var
einmittaðalboðskapurinn i fjár-
málaræðu ráðherrans, að
erlendum lántökum yrði hætt
með öllu.
Enn eina ávirðingu hafa
flokksmenn fjármálaráð-
herrans á hann borið, þá, að
hann selji vitandi vits verðlaus
skuldabréf fyrir miljónatugi
mánuðhvern. Er svo um talað,
að „verðbréf ”, sem ganga undir
nafninu „verðleysisbréf” rikis-
sjóðs, verði aldrei greidd út i
peningum, heldur með öðrum
„verðleysisbréfum”. Þykir
mönnum að vonum, sem ráð-
herrann ætti sjálfur að sjá að
hver ju stefnir i þessum málum
og hætta sölunni fyrr en svo er
komið, sem flokksmenn hans
spá.
Iðnaðarráðherra hefur haft
nokkuð jafnt fylgi við forsætis-
ráðherrann i þingflokknum.
Mun það nú vera að tinast af
honum og i hinar ýmsu áttir, en
þó ekki til forsætisráöherrans.
Er fátt manna eftir i liði
Gunnars af þingmönnum annar
en Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son.
Fjármálaráðherrann hefur
ekki haft neinn flokk að baki sér
innan þingliðsins og hefur enda
ekki enn. Náði hann kjöri til
embættis sins vegna þess, að
margir vildu ná þvi, engir
þeírra kusu hver annan, heldur
köstuðu þeir atkvæöi sinu á
þann mann, sem óliklegastur
var til þess að hljóta hnossið,
sem hann þó siðan gerði.
Sjávarútvegsráðherra, sem
hefúr verið afspyrnuóheppinn i
ráðherradómi, á einnig á
brattan að sækja meö að halda
ráðherradómi sinum. Er sá að-
stöðumunur með honum og
hinum þeim, sem óskað er eftir
að hverfi burtu úr rikisstjórn, að
hann vill sjálfur gjarnan losna.
Það sem að likindum kemur til
með að valda þvi, að hann sitji
ertn um hrið i embætti er, að
margir vilja setjast í stólinn
hans, en enginn einn hefur til
þess nægilegan stuðning innan
þingliðsins.
Um eftirmenn ráðherrana er
nokkuð rætt. Helst er talað um
að fjármálaráðherra veröi
sendur i útlegð og fengi undir
bossann sendiherraembætti eða
bankastjóraembætti i Lands-
bankanum, sem mundi losna ef
flokksbræðrum hans tækist það
ætlunarverk að fá Jónas Haralz,
fyrrverandi sósialista, i em-
bætti fjármálaráðherra og siðan
fái Jónas einnig sæti ráðherrans
á flokkslistanum i Reykja-
neskjördæmi.
Þá mun Albert Guðmundsson
sækja stift eftir að fá að setjast i
sæti Gunnars Thor, en á and-
stöðu að mæta. þvi fleiri hafa
hugsað sér aö setjast þar. Guð-
mundur H. Garðarsson hefur
og áhuga á ráðherrasæti, og
horfir þá helst til sætis sjávarút-
vegsráðherra, en þó jafnframt
til annarra sæta sem kynnu að
los na.
Eins og af þessu má sjá, sem
er þó aðeins litill hluti þess
ógnarvanda, sem að forsætis-
ráðherranum steðjar, er
kannski ekki nema eðlilegt, aö
hann vilji fremur vera i feluleik
við þjóð sina en að standa
frammi fyrir henni og gera
henni reikningsskil gerða sinna
og sinna manna. — ú.þ.