Þjóðviljinn - 19.09.1976, Page 15

Sunnudagur 19. september 1976. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 15
GRINISTINN
Laugarásbió sýnir nú myndina
„The Entertainer” eöa „Grinist-
ann” eftir samnefndu leikriti
John Osborne. Myndinni stjórnar
Donald nokkur Wrye, en aöalhlut-
verkiö, grinistann Archie Rice,
leikur Jack Lemmon.
Shelley Winers og Roman Polanski I myndinni Leigjandinn.
Leigjandinn
- Hryllingsmyndahöfundurinn
Roman Polanski á sjálfsagt
marga aðdáendur i hópi lesenda
og þvi ekki úr vegi aö greina ör-
litið frá siðustu uppátækjum
hans. A kvikmyndahátiöinni i
Cannes i sumar var sýnd ný
mynd eftir Polanski og nefnist
Leigjandinn. Polanski er nú
sestur ,að i Frakklandi
oger myndin frönsk. Hún fjallar
um útlending sem tekur her-
bergi á leigu í húshjalli einum i
Paris. Polanski leikur sjálfur
aðalhlutverkið, en Shelley
Winters leikur dyravörð i
húsinu og er nú orðin ansi
þrifieg eins og sjá má á mynd-
inni. Otlendingurinn á við
vandamál að striða, hann lokar
sig innii sjálfumsér og nærekki
sambandi við fólk.
Ég hef það eftir gagnrýnanda
sænska timarisins Chaplin að
Leigjandinn sé hroðvirknislega
gerð mynd enda hafi Polanski
litið undirbúið hana, hún hafi
orði til i snarheitum, sisona á
milli mynda, og verði ekki talin
til merkari mynda pólska
meistarans. Þó hefði mátt bæta
hana mikið ef framleiöandinn
hefði ekki verið að flýta sér
svona mikið að koma henni
til Cannes, en þangað kom
hún beint af klippiborðinu.
Hins vegar hrósar þessi heim-
ildarmaður minn Polanski mjög
fyrir leik hans i myndinni
og segir hann hafa átt verðlaun
skilin, þóttdómnefndin hafi ekki
reynst svo skarpskyggn aí
koma auga á það.
Þetta er ameríkanisering á
bresku leikverki og ekki annað að
sjá en staöfærslan hafi tekist
bærilega, enda margt likt með
skyldum þótt Oscar Wilde hefði
aðra skoðun á þvi máli á sinum
tima. Samt er einsog eitthvað
vanti. Kannski er það þessi
frægi herslumunur. Jack Lemm-
on vantar herslumuninn til að
verða frábær grinisti. Hann er
góður leikari, en enginn snilling-
ur. Sama er að segja um mynd-
ina i heild. Hún er svosem ágæt,
en ekkert snilldarverk. Allt er
f.vona nokkurnveginn á sinum
stað. Leikstjórinn nýtur þess að
hafa traustan leikrænan grund-
völl að byggja á, þvi hvað sem
sagt verður um Osborne er þó ó-
umdeilanlegt aö hann kann sitt
fag. Persónurnar eru skapaðar
og leikararnir gera sitt besta til
að túlka þaö sem Osborne ætlað-
ist til að þeir túlkuðu. En það
vantar i leik þeirra þetta sem fær
hjörtun til að slá hraðar i á-
horfendasalnum. Þessa blæðandi
sál sem listaverk getur ekki án
verið.
Archie Rice er skemmtikraftur
sem hefur verið að endurtaka
sömu fimmaurabrandarana
áratugum saman fyrir tómu húsi.
Hann er búinn að vera, ei! viíl
ekki viðurkenna það og heldur
áfram að berjast i bökkunum
einsog þar stendur. Faðir hans,
Billý Rice, sem nú er kominn á
ellilaun, var góður skemmtikraft-
ur a sinum tima, eða a.m.k.
vinsæll, og skonurinn hef
ur lifað I skugga hans
Ray Bolger (Billy Rice) og Jack Lemmon.
alla ævi. Myndin segir frá
heimilislifi þeirra konunni
Phoebesem Archie býr með og á
uppkomin börn meö, en umgengst
að ööru leyti eins og hún væri
borötuska; dótturinni Jeanie sem
er hjúkrunarkona i hernum og
kemur heim I fri (þetta gerist i
striðinu) og syninum Frank, sem
virðist ætla að feta i fótspor föður
eitthvað gerist er það algert
prump, svo notaö sé orð úr Is-
lenskri menningarumræðu. Þeg-
ar staðið er upp I myndarlok er
manni beinlinis meinilla við kvik-
myndastjórann fyrir að hafa látið
mann eyða dýrmætu kvöldi á að
horfa á annaö eins.
Svona eru sumar myndir. Allt
virðist vera fyrir hendi til þess að
úr verði eitthvað gott: kunnátta,
hæfileikar, peningar. En eitthvað
veldur að ekki verður neitt úr
neinu. Kannski andlegur tóm-
leiki. Kannski hefur þetta fólk
ekkert að segja.
Eitt af þvi sem vantar i mynd-
ina er raunveruleikinn. Ekki
verður betur séð en söguhetjurn-
ar séu úr öllum tengslum við um-
heiminn. Auk þeirra þriggja sjást
aðeins tveir menn, gamall fiski-
maður sem býr á hótelinu, og
sins og verða misheppnaður
skemmtikraftur. Þriðja afkvæmi
Archie, Mick, er hetja og særist i
striöinu en ferst siðan i bilslysi á
leiðinni heim i veikindaorlof.
Archie hyggst bjarga fjármálum
sinum og lifshamingju með að-
stoð hjóna utan af landi og dóttur
þeirra sem dreymir um að verða
fræg stjarna. Hann fær hjónin til
að lofa að leggja fram peninga i
nýja revíu sem dóttirin á að koma
fram i. Svo flekar hann dótturina
til að leggja enn frekari áherslu á
málið og kveðst skulu giftast
henni. En þá tekur Billy gamli
Rice sig til og fer á fund föbur
stúlkunnar og segir honum allt af
létta um fjölskyldulif Archie.
Hjónin og dóttirin flýta sér burt
með peningana sina. og Archie
situr einn eftir i skuldasúpunni.
Billy gamli fær samviskubit
þegar hann sér hvernig komiö er
fyrir Archie og býðst til að koma
fram i reviunni til að bjarga mál-
inu. Billy er nefnilega „nafn”
sem dregur að áhorfendur einsog
segulstál. Salurinn troðfyllist og
Billy leikur á als oddi, syngur og
dansar þar til hann fellur niður
örendur i leikslok.
Myndinni lýkur eins og hún
byrjar: Archie stendur á sviðinu
og reynir að fá freðýsulega áhorf-
endur til að hlæja að fimmaura-
bröndurunum sinum.
Susan Georg Vanessa Redgrave og Cliff Robertson.
Mánudagsvonbrigöi
„Hótelgesturinn” (Out of Sea-
son) heitir mánudagsmyndin sem
Háskólabió býbur nú uppá. Kvik-
myndastjórinn heitir Alan Bridg-
es og hefur einkum getið sér orð-
stir sem stjórnandi sjónvarps-
kvikmynda, en einnig gert nokkr-
ar myndir fyrir bióhúsin, þ.á.m.
The Hireling, sem hlaut gull-
pálmann i Cannes á sinum tima
og Brief Encounter, sem er
splunkuný mynd með Soffiu Lor-
en og Richard Burton i aðalhlut-
verkum. Leikarar i „Ilótclgestin-
um” eru heldur ekki af verri end-
anum: Vanessa Redgrave, Cliff
Robertson og ung bresk leikkona
að nafni Susan George. Myndin
fjallar um mæðgur sem reka litið
og hallærislegt hótel i sjávar-
plássi einhversstaöar i Englandi.
A sumrin er þarna slangur af
fólki og fjör.I viðskiptunum, en
myndin gerist að vetrarlagi og
aðeins einn hótelgestur sjáanleg-
ur þar til annan ber að garði. Þar
er kominn Cliff Robertson og á
eitthvað vantalað við húsfreyju,
enda hefur hann komið þarna áö-
ur. Siðan eru tuttugu ár. Dóttir
húsfreyju er 19 ára.
Andrúmsloft myndarinnar er
mjög vel heppnað. Allt frá upp-
hafi býst áhorfandinn við að eitt-
hvað skelfilegt taki að gerast. Hó-
telið er afar dapurlegt og úti rign-
ir stööugt. Mæðgurnar þjást af
leiðindum og er samband þeirra
hið geðveikilegasta. Cliff Robert-
son litur út einsog hann sé kominn
til að myrða einhvern. En svo
lengist myndin og lengist og ekk-
ert gerist og áhorfandanum tekur
að leiðast þófið. Og loks þegar
bréfberinn. Hvar er allt hitt fólk-
ið? Eftir þvi sem á leið hið sál-
fræðilega drama á hótelræksninu
jókst löngun min til aö sjá framan
i fleira fólk en þennan eilifa þri-
hyrning, sem hér er kryddaður
með sifjaspelli. Leikræn upp-
bygging myndarinnar þykir mér
fölsk og „leikhúsleg”. Eiginlega
minnir myndin meira á leikrit en
kvikmynd og hefði sennilega not-
ið sin best sem sjónvarpsleikrit.
Best hefði þó verið að eyöa pen-
ingunum i eitthvað annað, þarf-
ara.
Jack Lemmon segir fimmaura
brandara.