Þjóðviljinn - 18.11.1976, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 18. nóvember 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Spœnskir hœgrisinnar víg-
búast í skjóli sundrungar
vinstrimanna
[ um það bil fjörutíu ár
tókstFranco einræðisherra
að halda til streitu banni á
pólitískum flokkum, en
það var bjargföst sannfær
ing hans, að margra f lokka
kerfi mundi steypa Spáni
beint í ringulreið og glötun.
En ekki var hann lengi
dauður þegar það kerfi
sem hann hafði fundið upp
og kallaði ,,lífrænt lýð-
ræði" var hrunið eins og
spilaborg.
Flokkamergð
Sú starfsemi pólitiskra flokka
sem haföi að sjálfsögöu ekki legiö
niöri meöan Franco lifði, tók
mikinn fjörkipp að honum látn-
um. Flokkar voru stofnaöir svo
tugum skipti, löglegir og ólöglegir
og niöurstaöan er mikill sægur
flokka og bandalag jafnt til hægri
vinstri sem og i miðju. Ef að nú-
verandi stjórn stendur viö loforö
sin verður efnt til kosninga eftir
um það bil hálft ár. En hætt er við
aö margur meöalspánverjinn eigi
erfitt meö aö átta sig á hinu
flókna tafli, sem nú er teflt bæði
fyrir opnum tjöldum og i skúma-
skotum og aö mörg atkvæöi megi
fá fyrir litiö þegar dagurinn renn-
ur.
Og margt bendir til þess aö
kosningabaráttu og kosningum
muni fylgja miklar sviptingar,
þvi það kemur æ betur i ljós meö
degi hverjum hve djúpstæður
klofningur stendur spænsku sam-
félagi fyrir þrifum.
Einangruð stjórn.
Meöan kröfur um sjálfstjórn
gerast æ háværari i Katalóniu,
Galisiu, Baskahéruöum og
Kanarieyjum er miöstjórnin i
Madrid að undirbúa þær lagabæt-
ur sem eiga að gera þingkosning-
ar mögulegar. En stjórnin starfar
einangruö. Hún er hvorki kosin af
þjóöinni né heldur kallar hún sig
bráðabrigðastjórn og hún sætir
mikilli gagnrýni og tortryggni
bæði frá hægri og vinstri.
Arias Navarro og stjórn hans
féll eftir að hafa um hálfs árs
skeiö brugöið sér i skollaleik sem
ekki hafði annan tilgang en þann
aö tefja þær umbætur sem lýö-
ræöisöfl Spánar kröfðust af æ
meiri þunga. Eftir þriggja mán-
aöa stjórn Adolfo Suarezar sem
einnig á sér rætur i fasiskri fortiö,
hafa menn komist feti nær
lýðræði sem á aö gera Span
stofuhæfan meðal þingræöislanda
Vestur-Evrópu.
Til dæmis hafa verib geröar at-
hyglisverðar hreinsanir i hern-
um, nokkrir mjög afturhaldssamii
herforingjar hafa veriö sendir á
eftirlaun. En á hinn bóginn hefur
það lika vakið mikla gremju
vinstrisinna, að spænskur hers-
höfðingi var sendur til Chile á
þjóöhátiðardag þess rikis og
haföi hann með spænsk heiðurs
merki handa ýmsum af her-
foringjum Pinochets.
Stjórn Suarezar á viö margan
vanda að glima. Um leið og háö
eru löng og hörð verkföll, politisk-
um morðum fjölgar og efnahags-
að undirbúa þjóðaratkvæöa-
greiðslu um stjórnarskrár-
breytingar (sem halda á i desem-
ber) og þingkosningar næsta vor.
Hægrisinnar telja að þar meö
sé ráðist i alltof mikib á of
skömmum tima. Vinstrisinnar
telja hinsvegar að umbótastarfið
gangi alltof treglega og án þess aö
mörkuð sé skýr stefna. Vinstri-
stjórnarandstaðan hefur hingað
til neitað að taka þátt i samninga-
viðræðum, og stjórnvöld hafa
heldur ekki sýnt frumkvæði i þá
veru.
Sundrung
1 vor mátti ætla að vinstrisinn1
ar væru sameinaðir i einskonar
alþýðufylkingu sem kallaði sig
Coordinacion democratica, en
þeir eru mjög sundraðir nú. Enda
ætlaði fylking þessi sér mjög vitt
sviö, allt frá kristilegum demó-
krötum nálægt miðju stjórn-
mála til marxista lengst til
vinstri. Innri ágreiningur hefur
veriö vinstriöflunum til mikils
trafala, en þeim hefur þó tekist að
standa saman um þá kröfu, að
kommúnistaflokkurinn, sem
Santiago Carillo hefur forystu
fyrir, verði lögleyfður og fái sama
rétt og aðrir flokkar — en gegn
Kommúnistaforinginn Carillo :
þrátt fyrir ágreininginn eru
vinstriöflin sameinuð i baráttu
fyrir rétti hans flokks.
þvi hafa hægrisinnar lagst af
miklu afli.
Það er sagt, að stjórnin hafi
heldur ekki horft hlutlaus á fram-
vindu mála á vinstra armi, heldur
gert sitt til að kynda undir misklið
i „Lýðræðislegri samstarfs-
fylkingu”. Það hefur meira að
segja reynst furðu erfitt sósial-
istaflokkunum tveim, PSOE und-
ir forystu TE Felipe Gozales og
PSP undir forystu Tierno Galvas,
að koma á virku samstarfi sin á
milli.
Einingarstarf á vinstri væng
reynist og erfitt vegna þess ara-
grúa af vinstrisamtökum sem
byggja á héraðs- eða minnihluta-
grundvelli hefur orðið til (i
Katalóniu, Baskahéruðum osfrv.)
Fasistar
Ekki skortir heldur sviptingar á
hægri væng spænskra stjórn-
mála. Falangistar, hinir spænsku
fasistar eru kofnir i þrjár fylk-
ingar, sem hatast innbyrðis og
telur hver hópur um sig að hann
einn hafi rétt til aö stýra
hreyfingunni i sönnum anda spá-
manns hennar, Jose Antonio
Primo de Riveras.
En það kemur lika á daginn, að
þessir hópar falangista geta
gleymt innbyrðis erjum þegar
þeim finnst mikið við liggja og
sýnt, að frankóisminn er ekki eins
dauöur og bjartsýnir vinstrimenn
virðast stundum halda. Þetta
sannaðist fyrir skömmu þegar
fram fór útför fimm manna sem
sjálfstæöishreyfing baska.ETA.
hafði ráöið af dögum — við útför
þeirra fóru fram faslskar fjölda-
Sósialistaforinginn Tierno
Galvan : alræöiskerfi er ekki
hægt aö endurbæta, þaö er aöeins
hægt aö láta annaö koma I staö-
inn.
göngur sem öflugri voru öllum
samkomum af þvi tagi siðan
Franco lést i fyrrahaust.
Nýr hægriflokkur
Sterk öfl nálægt miðju reyna nú
að færa sér i nyt ringulreiðina á
báðum örmum spænskra stjórn-
mála. Ýmsir ihaldssamir hópar
eru að hristast saman i bandalagi
sem vel gæti orðið áhrifamikiö á
næstunni. Þessi afturhaldssama
fylking, sem andstæðingarnir
kalla „helga bandalagið” fer af
stað fyrir frumkvæði ýmissa
fyrrverandi ráðherra i stjórnum
Francos. 1 forystu er enginn ann-
ar en Manuel Fraga Iribarne,
sem var innanrikisráðherra
fyrstu sex mánuði konungdæmis
Juans Carlosar, hraktist á brott
við illan leik en reynir nú að
ganga aftur inn á sviðið sem
flokksforingi.
Menn telja meiri ástæðu en
nokkru sinni fyrr til að tortryggja
yfirlýsta lýðræðisást þessa pó-
litiska kamelljóns. Einkum þegar
ljóst er við hverja hann einkum
leggur lag sitt — fyrrverandi ráð-
herra sem aldrei hafa reynt að
fela trúnað sinn við hugsjónir
Francos. Samtök sem sýndust
eiga að vera sterk fylking i miðju
(og Fraga hefur fengið nokkra
frjálslynda með sér) hafa nú þeg-
ar útlinur fjöldaflokks á hægra
armi. Búast má við þvi að slikur
flokkur geti fiskað mikið af at-
kvæðum meðal fólks, sem óvant
er opinni pólitiskri baráttu og á
enn erfiðara en margir aðrir með
að greina úlfa frá sauðum.
Samtök Fraga heita FAMO
(Federacion de Asociaciones del
Movimiento sem þýðir vist
„Samband samtaka hreyfingar-
innar” og reyni hver sem vil að fá
botn i svo leyndardómsfullt
heiti.). FAMO hefur orðið heil-
mikill segull fyrir reikula
frankósinna, sem áttu erfitt með
að segja skilið við hugsjónir
„hinnar þjóðlegu hreyfingar” og
sáu hér þann leik á 'borði að geta
verið áfram þeir sjálfir innan
ramma nýs flokks. Sem hafði
m.a. þann kost að ýmsir stórir
bankar studdu við bakið á honum.
Nýir og gamlir fasistar, sem á
dögum Francos voru jafnan fljót-
ir að visa á bug hugmyndum um
þingræði á Spáni, hafa nú fundið
fast land undir fótum að þvi er
þeir telja. Hreyfing Fraga ætti að
hafa allgóöa möguleika ef að
henni tekst sjálfri aö forðast
klofning. En að sjálfsögðu er
mörgum spurningum ósvarað um
það, hvort Fraga sjálfur og lags-
bræður hans geti komist undan
heldur en ekki blakkri fortið sinni
á einveldistimanum. Tekst þeim
að hafa betur þegar aö vinstri-
öflin taka á þeim kröftum, sem
þau þrátt fyrir allt luma á, i
væntanlegum og hrikalegum
kosningaslag?
AB byggöi á Informatior
lifiö er I rammri kreppu er reynt
Fjöldaganga fasista I Madrid : þegar þeim finnst mikið viö liggja sýna þeir aö þeir eru ekki dauöir
öllum æöum.
Form
komið á
samskipti
við vestur-
íslendinga
Kikisstjórnin hefur ákveöið að
framvegis skuli það vera i
verkahring utanrfkisráðuneytis-
ins að fara með málefni er varða
opinber samskipti tslands og
vestur-islendinga. Akveðið var
jafnframt að skipuð yrði sérstök
nefnd, er hefði það hlutverk, i
samráði við utanrikisráðuneytið,
að samræma allar aðgerðir, sem
horfa til aukinna samskipta við
vestur-islendinga.
Ákveðið var jafnframt að skip-
uð yrði sérstök nefnd, er hefði
það hlutverk, i samráði við utan-
rikisráðuneytið að samræma all-
ar aðgerðir, sem horfa til aukina
samskipta við vestur-islendinga.
Hinn 16. september s.l. voru
eftirtaldir menn skipaðir af utan-
rikisráðherra til að taka sæti i
nefndinni:
Heimir Hannesson , lögfræð-
ingur, Reykjavik, sem jafnframt
var skipaður formaður hennar,
Arni Bjarnason, bókaútgefandi,
Akureyri, og séra Bragi Friðriks-
son, Barðabæ. Ritari nefndarinn-
ar verður Sverrir Haukur Gunn-
laugsson, deildarstjóri i utan-
rikisráðuneytinu.
Leiðbeininga-
þjónusta á
vegum Isl.
heimilisiðnaðar
tslenskur heimilisiðnaöurhefur
tekið upp þá nýbreytni að veita
ýmiss konar leiðbeiningaþjónustu
i versluninni.
Ráðunautur Heimilisiðnaðarfé-
lags Islands, Sigriður Halldórs-
dóttir mun annast þessa þjón-
ustu, sem fólgin er i þvi að veita
leiðbeiningarog aðstoð við margs
konar islenskan heimilisiðnað,
s.s. ýmsar hekl- og prjónaað-
ferðir og útfærslu þeirra i fatnaö
og fleira, einnig verður veitt að-
stoð við frágang á ullarvörum.
Um 30 hekl- og prjóna-
uppskriftir, sem hafa verið gerð-
ar á vegum félagsins og fást fjöl-
ritaðar hjá Islenskum heimilis-
iðnaði, verða kynntar með sýnis-
hornum og leiðbeiningum, ásamt
fleiri uppskriftum fyrir isl. ull,
sem fást i versluninni, þær eru af:
lopapeysum, húfum, sokkum,
vettlingum, sjölum hyrnum, dúk-
um o.s.frv.
Einnig verður hægt að fá hvers
konar leiðbeiningar um vefnað,
aðstoð við að reikna út i vefi. Þá
mun útveguð aðstoð vefnaðar-
kennara við uppsetningu vefja i
heimahúsum. Þessi þjónusta er
ætluð öllum, sem áhuga hafa á
islenskum heimilisiðnaöi, jafnt
þeim sem vinna eingöngu fyrir
sig og sina og þeim sem f ramleiða
til sölu.
Leiðbeiningar verða veittar
alla þriöjudaga frá kl. 9.00- 18.00
hjá tslenskum Heimilisiðnaði,
Hafnarstræti 3, þar sem hægt er
að fá aðrar upplýsingar i sima
11784.
r
Utflutnings-
bætur
Verðbætur á útfluttar land-
búnaðarafurðir fyrir verðlags-
árið 1975-76, eru taldar munu
nema um 1600 millj. kr. Þótt út-
flutningi verðlagsársins sé nú
lokið eru ekki allir reikningar
uppgerðirfyrir söluverði, og þvi
ekki fengin endanleg niöurstaða
fyrir útflutningsbótaþörfinni.
Þessi útflutningur svarar til um
8,5% af verðmæti landbúnaðar-
framleiðslunnar, en ef þurft
hefði að nýta heimild laganna
um 10% af verðmæti land-
búnaðarframleiðslunnar, yrðu
útflutningsbæturnar um 1874
millj. kr.