Þjóðviljinn - 23.01.1977, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 23. Janúar 1977
DJOBVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi: Útgáfnfélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eióur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann
Ctbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjör-
ieifsson
Auglýsingastjóri: Clfar Þormóösson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Siöumúla 6. Simi 81333
Prentun: Blaöaprent h.f.
...INN Á HVERT HEIMILI
Alþingiskosningarnar sumarið 1946,
fyrstu þingkosningar eftir heimsstyrjöld-
ina siðari, voru mjög örlagarikar. Það
stórmál sem þá var á dagskrá var krafa
Bandarikjanna um varanlegar herstöðvar
á Islandi, en Sjálfstæðisflokkur, Fram-
sóknarflokkur og Alþýðuflokkur vildu alls
ekki viðurkenna að það mál væri á dag-
skrá, þvi hefði verið hafnað i eitt skipti
fyrir öll haustið 1945. Og meginhluti þjóð-
arinríar festi trúnað á þessa svardaga. Þvi
urðu störf nýsköpunarstjórnarinnar meg-
inefni kosningabaráttunnar, og sumir þeir
sem gengið höfðu hvað nauðugastir til
myndunar hennar, voru nú ötulastir mál-
svarar hennar og lögðu áherslu á að hún
yrði að halda áfram. Einn þeirra var þá-
verandi formaður Alþýðuflokksins. Hann
var i framboði i Eyjafirði og lagði i ræðum
sinum réttilega mikla áherslu á það hvert
stórvirki hefði verið unnið með endurnýj-
un togaraflotans. Sú saga komst þá á
kreik, hvort sem hún var sönn eða tilbúin,
að hann hefði lokið einni lofgerðarræðu
sinni um nýsköpunina með þrumandi
kjörorði: Nýsköpunartogara inn á hvert
heimili!
Þessi saga var höfð að gamanmáli i
mörg ár. En einn kemur öðrum meiri,
einnig á sviði áróðurs og loforða. Gunnar
Thoroddsen hefur nú verið iðnaðarráð-
herra i rúm tvö ár. Störf hans hafa mótast
af þeirri sérkennilegu tegund dugnaðar
sem einkennt hefur feril hans alla ævi og
reykvikingar kannast ekki sist við. Hann
hefur stjakað til hliðar þeim stórfelldu
verkefnum sem unnið var að i iðnaðar-
ráðuneytinu, þegar hann tók við, stöðvað
gerð rismikillar iðnþróunaráætlunar, taf-
ið framkvæmdir i orkumálum og jafn-
framt viðhaft ábyrgðarlausan glannaskap
við Kröflu. Jákvæður áhugi hefur þvi að-
eins komið fram hjá honum að erlendir
aðilar hafi viljað nýta orkulindir okkar.
Og nú telur hann greinilega komið að úr-
slitastund. Hann hefur siðustu vikurnar
látið stuðningsmenn sina boða til funda
norðanlands, austan og sunnan til þess að
bera fram kröfur um álbræðslur. Sjálfur
er hann trúlega önnum kafinn við að
semja sléttmálga ræðu sem ljúki með
kjörorðinu: Álbræðsluinn á hvert heimili!
Og hvað er þá orðið um fyrra met for-
manns Alþýðuflokksins?
Vist er þetta skoplegten það er ekki að-
eins skoplegt.Gunnar Thoroddsen fer með
mikil völd i þjóðfélaginu um þessar mund-
ir, og hann beitir þeim þannig að hann
starfar i laumi. Þegar fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins ljóstraði þvi upp á þingi i
haust að Gunnar Thoroddsen hefði undir-
ritað stefnuyfirlýsingu ásamt aðalfor-
stjóra svissneska auðhringsins Alusuisse,
þess efnis að stækka álbræðsluna um
helming, koma upp erlendri súrálsverk-
smiðju á Reykjanesi og veita auðhringn-
um aðild að virkjunarrannsóknum á Aust-
urlandi i þvi skyni að koma upp nýjum al-
þjóðlegum auðhring, kom i ljós að sam-
ráðherrar hans vissu ekkert um þessa
undirskrift, né heldur félagar hans i þing-
flokki Sjálfstæðisflokksins. Gunnar Thor-
oddsen litur stórt á sig.
1 tið siðustu vinstristjórnai" tókst að fá
Framsóknarflokkinn til þess að fallast á
ákveðna stefnumörkun, ef til þess kæmi
að islendingar stofnuðu orkufrekan iðnað i
samvinnu við útlendinga. Meginskilyrðin
væru þau að islenska rikið ætti meirihluta
i slikum fyrirtækjum, þau lytu i öllu is-
lenskum lögum, samstarfsaðilinn réði
hvorki yfir aðföngum né markaði. Flokk-
ar sem lýst hafa samþykki við slika stefnu
hafa nú 30 fulltrúa á þingi, og vitað er að
ýmsir þingmenn úr Alþýðuflokki og Sjálf-
stæðisflokki eru sama sinnis. Gunnar
Thoroddsen brýtur þvi jafnt pólitiskar og
siðferðilegar reglur með athöfnum sinum
og undirskriftum og það er háskalegt
mannorði islenskra stjórnarvalda að leyfa
honum að halda áfram á þeirri braut.
Ráðamönnum framsóknar er sem kunn-
ugt er illa við að standa i stórræðum. Þvi
skal þeim bent á milda leið út úr vandan-
um. Þeir ættu að beita sér fyrir þvi að gerð
yrði stór litprentuð mynd af Gunnari
Thoroddsen og send i gylltum ramma inn
á hvert heimili i landinu. Þetta myndi full-
nægja Gunnari enn meir en nýsköpunar-
togari og álbræðsla, svo að ekki sé minnst
á hagsmuni þjóðarinnar.
—m.
„Farið frá mér, þér
AÐAöSm,
bölvaðir...”
Matt. 25.41.
Það er nokkuð um liðið frá
þeim tima, er námsmenn voru
eftirlæti stjörnvalda á skerinu.
Það var áður en búiö var að inn-
ræta islendingum að námsmenn
væru meðsekir að fyrirbærum
einsog verðbólgu, kreppu og
öðrum innanmeinum, þeirra
einna hluta verðir, að menn
ræddu um þá í sama tón og
egyptar plágurnar forðum. A
þeim dögum hvöttu stjórnvöld
og „framsýnir” kapitalistar til
aukinnar menntunar, i þeirri
sælu trú, að hún byggöi þeim
óbrotgjarnan grunn hagvaxtar-
ins góða, lausnarorðsins sem
átti um ókomna framtið að
höggva á þá hnúta sem óreiðu-
samt efnahagslif reið landsins
börnum. Námsmenn voru á
þeirri tið ’tengdir borgarastétt-
inni blóðböndum að stórum
hluta, og þorri þeirra byggði
eina sæng með Ihaldsöflum
landsins. En timarnir breyttust
og viöhorfin uröu önnur. Náms-
menn hristu af sér drungann,
sveigöust til róttækni og brutu
af sér forystu sem aldrei gekk
lengra en tjóðurband móður-
flokksins leyfði, hófu ábyrga
stefnu til vegs. Þegar ráöamenn
urðu þess visari, að námsmenn
fýsti litt að sækja fóstur sitt til
ihaldsaflanna framar, skipuö-
ust veður og viðmótiö breyttist.
Erlend reynsla færði þeim einn-
ig heim sanninn um, að róttæk
námsmannahreyfing er að vlsu
ekki slikt afl, að hún geti knúið
fram skjótar og gagngerar þjóö
félagsbreytingar, en er þó undir
vissum kringumstæðum fær um
að ræsa fram ólgu I samfélag-
inu, vekja til óstöðugleika sem
reitt getur blóðlitlum stjórn-
völdum harða pústra. Full
ástæða var þvi til að hamla
vexti slikrar hreyfingar.
A sama tima og róttækni óx
fiskur um hrygg meðal skóla-
fólks, kviknuðu sóttir I holdi
þjóðarllkamans. Crræði ráða-
manna var sparnaður svo unnt
væri að veita meiru fé til „upp-
byggingar”, til hinn bókhalds-
slyngu útgerðarmanna og fén-
aöar af sama húsi. Sparnaöur-
inn fólst I þvl að skera af fjár-
veitingum til ýmissa þátta, sem
hvorki gáfu beinan né skjótan
gróöa, t.a.m. aldraöra, öryrkja
og einnig námsmanna. Ollum
þessum hópum er það sameig-
inlegt, að þeir hafa enga þrýsti-
möguleika, geta ekki stöövaö
þjónustu eöa framleiðslu, sem
gæfi kröfum þeirra slagkraft.
En það var erfitt að réttlæta
stórfellda skerðingu á námsaö-
stoð, eftir að ráöamenn höfðu
reytt af sér yfirlýsingar um
fjárhagslegt jafnrétti til náms
árin á undan, I slag slnum um
atkvæöin. Ennfremur bar nauð-
syn til að rýra þau áhrif, sem
vinstri sinnaöur námsmanna-
meirihluti og aðgerðir hans,
kynnu aö hafa á hæstvirta kjós-
endur, enda hafði auðstéttin
litla arðsvon af þvi að hampa
námsmönnum sem vaxtar-
broddum sinnar þjóðar, eftir aö
þeir höfðu sagt upp vistinni.
Þjóöinni var þvl innrætt ný
mynd af skólafólki.
Fjölmiðlar sem áður höfðu
sungið þeim lof, brugðu þeim nú
á spjót sin, og drógu upp
skuggalega mynd af þeim.
Mátti af henni ráða, að þar sem
námsmenn færu, gæfi að lita
húsgangslýð meö betlistaf I
hönd, argasta pakk sem engu
nennti nema láta sér vaxa hár
og skegg og veröa sjálfum sér
og öðrum til skammar. Aö þvi
var látið liggja að þeir fengju
námslán endalaust, en lægju á
meltunni i stað þess að taka
próf. Eða svo vitnað sé i siöustu
syrpu i blaði allra stétta, friö-
helg dekurbörn og betlibusar,
sem eyða námslánum suður i
sólarlöndum, meðan landslýð-
urinn stritar. Á þennan hátt
hafa fjölrniðlar og handhafar
þeirra skapað viðhorf til náms-
manna á meöal vinnandi fólks,
að þvi verður best lýst með orð-
um guðspjallamannsins
sáluga” farið frá mér þér bölv-
aðir.”
Meö þvi að vekja til slíkra for-
dóma og kveikja þá saman við
óánægju alkennings með bág-
borinn efnahag, hefur þeim tek-
Eftir Össur
Skarphéðinsson,
formann
Stúdentaráðs
ist að brjóta þessari imynd tá-
festu meðal manna, og með þaö
að bakhjarli er rlkisvaldinu
kleift að rýra kjör námsmanna i
sibylju, draga úr samneyslu
einsog þaö heitir á máli stjórn-
valda.
I kjölsogi slikra „sparnaðar-
ráðstafana”, leynast margvis-
legri ávinningar fyrir auðstétt-
ina en sparnaöurinn einber. All-
ur niöurskuröur leiðir til þess að
skólafólk veröur að reiða sig æ
meir á stuðning ættmenna, og
kemur þvl haröast I koll þeim,
sem eiga efnalitla að vanda-
mönnum — eða enga. Þeir sem
flosna frá námi vegna skertra
eða slöbúinna lána eiga þvl
flestir ættir aö rekja til þeirra
sem minnst hafa milli handa, til
vinnandi alþýðu. Þessir náms-
menn eru einmitt þeir, sem
vegna stéttaruppruna sins eru
róttækastir, hafa gleggstan
skilning á eðli auðvaldsþjóöfé-
lagsins, og skipa þá sveit sem
harðast berst fyrir samstöðu
náms- og menntamanna með
hreyfingu verkalýðsins. Skert
námsaðstoð greiðir þvi götu
auöstéttarinnar á tvennan hátt;
hún minnkar útgjöld til mennta-
mála, og brýtur um leið hvöss-
ustu klær námsmannahreyfing-
arinnar með þvi að hrekja frá
námi þá menn, sem freklegast
hneigjast til róttækni. Með
þessu er þekkingarstreyminu
einnig haldið fremur en ella inn-
an vébanda efri þjóðfélagslag-
anna, og i sama mæli er komið i
veg fyrir að börn alþýðunnar
nái að tileinka sér þekkingu,
sem gæti reynst þeim skætt
vopn i baráttunni siðar meir.
Ennfremur er ljóst, aö þegar
kjör námsmanna eru hert, eru
þær heröingar i raun nýjar álög-
ur á heröar margra foreldr-
anna. Þvi flestir þeirra leggja
metnað sinn i aö styðja við bök
barna sinna þegar I harðbakka
slær, enda er fólki vafalaust enn
sárara að sjá sin eigin börn
hrökklast frá námi, og geta
þeim enga björg veitt af fátækt-
ar sökum, en fara sjálft á mis
viö þau gæði. Þeim greiðslum
sem rikisvaldið neitar að inna af
hendi er þvi i flestum tilvikum
velt sem nýjum álögum á herð-
ar foreldranna. En hversu lengi
taka þau viö?
Niðurskurður á námsaðstoð
leiðir því ekki aöeins til „sparn-
.aðar” heldur skeröir hann stór-
lega möguleika lágtekjumanna
til að mennta börn sin, veltir
Framhald á bls. 22 (