Þjóðviljinn - 23.01.1977, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 23.01.1977, Blaðsíða 5
Sunnudagur 23. janúar 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5 CARILLO SVARAR SPURNINGALISTA Carillo (til vinstri): Viö vorum brautryðjendur. Franski rithöfundurinn og blaðamaðurinn Regis Debray hefur hvað eftir annað leitað uppi til viðtala ýmsa þá menn á vinstra armi stjórnmála sem hafa haft veruleg áhrif. Nafn Debrays fór mjög viða þegar hann um árið reyndi að ná tali af Che Guevara i Boliviu, en það efni var aldrei birt. Debray var hand- tekinn og Che Guevara féll. Nokkrum árum siðar birti Debray viðtal við Allende forseta Chile. Bókin Samtal við Allende (á islensku Félagi forseti f kilju- útgáfu Máls og menningar) varð eitt þeirra verka sem best lýsti pólitiskri afstöðu alþýðufylkingar forsetans og orsökunum til þess að hann var myrtur i september 1973. „Við vorum fyrstir” Siðasti viðmælandi Regis Debray er spænski kommúnista- foringinn Santiago Carillo. 1 bók- inni „Spánn eftir daga Francos” svarar Carillo löngum spurninga- lista frá Debray og franska sagn- fræðingnum Max Gallo. Einkum er þar komið inn á afstöðu spænska kommúnistaflokksins til Sovétrikjanna, sem hefur verið enn gagnrýnni en afstaða ítalskra kommúnista. Það kemur mjög greinilega fram, að það er öðru fremur inn- rásin i Tékkóslóvakiu 1968 sem veldur vinslitum milli sovéska kommúnistaflokksins . og hins spænska. En allmikið af forystu- liði hins spænska flokks var þá einmitt i útlegð i Prag. „Ef við hefðum verið við völd og her frá sósiallsku landi hefði farið yfir landamæri okkar, þá hefði ég boðið hernum út án þess að hugsa mig um tvisvar”, segir Carillo. Hann rifjar upp átök i flokksforystunni spænsku um Tékkóslóvakiu, en þekktur her- foringi frá borgarastyrjöldinni, Enrico Lister, hafði þá orð fyrir hópi manna sem stóð með sovét- mönnum i málinu. „Eftir langar umræður skildi allur flokkurinn okkar málflutn- ing og studdi okkur og ég get full- yrt það nú, að að þvi er varöar þá grundvallarreglu að við séum sjálfstæðir, þá er um það full ein- ing i flokknum. En það hefur kostaðpólitiska baráttu. Lister og hans hópur hélt að þeir ættu auð- veldan leik, einkum vegna þess að flokkurinn þurfti að starfa neð- anjarðar á Spáni. En sem betur fór komum við sterkari en áður út úr þessum átökum og niðurstaðan varð sú að við mörkuðum okkur sérstöðu sem ekki á sinn lika”. Carillo er nokkuð. drjúgur yfir þvi i viðtalinu, að hann telur að með þessu hafi spænskir kommúnistar gefið öðrum flokk- um i vestanverðri Evrópu for- dæmi til aukins sjálfstæðis i stefnumótun og telur að spán- verjar hafi verið einskonar braut- ryðjendur. „Það er altént stað- reynd, segir hann,að sjálfstæðis- hneigðir hafa reynst óafturkræfar I evrópskum kommúnistaflokk- um. Hér mætti þvi við bæta, að sérstaða italska flokksins á sér lengri sögu, og þótt italir hafi yfirleitt orðað sina gagnrýni af meiri varfærni er Carillo er hún þeim mun áhrifameiri sem þeir eru mjög fjölmennur flokkur I stöðugri sókn. Irmrásin Carillo segir frá þvi, að all- margir sovéskir kommúnistar, sem höfðu búið i Tékkóslóvakiu árum saman, hafi farið úr landí eftir innrásina. Meðal þeirra Modesto hershöfðingi, sem stjórnaði Ebróhernum i borgara- striðinu. Sjálfur var Carillo staddur á Krim þegar innrásin var gerð. Hann fór þá umsvifa- laust til Moskvu. „Ég skoðaði þetta plagg sem var birt i Moskvu,” segir hann, ,,um að meirihluti stjórnmálanefndar tékkneska kommúnistaflokksins hefði ákveðið að biðja um sovéskt herlið vegna þess að sósialisminn væri i hættu. En þá hugsaði ég einmitt sem svo: Þetta fær ekki staðist. Ef að slikur meirihluti er fyrir hendi, til hvers eru þeir þá að senda her á vettvang? Tékkar hafa sjálfir her, og lögreglu — skyldi það ekki vera nóg... Dubcek og Maó Carillo leggur á það áherslu að hann vilji taka sér til fyrirmynd- ar sósialisma Dubceks með „mannlegu yfirbragði”. „Þær breytingar sem urðu I Tékkóslóvakiu voru fyrst og fremst fólgnar i þvi að þroska raunverulegt lýðræði með átök- um milli skoðana i flokknum. Losna við forystu sem hafði stjórnað með tilskipunum að of- an. Þá var og um það að ræða að gera allt þjóðlifið lýðræðislegt og gefa fólki tækifæri til að taka þátt i æ fleiri ákvörðunum.” Carillo er meðal annars spurö- ur um afstöðu flokks sins til maó- ismans og Kina. Honum finnst að maóisminn sé fyrst og fremst marxismi lagaður að kinverskum aðstæðum. „Mér sýnist að Maó hafi reynt að taka tillit til raun- verulegs vanda sem Marx hefur skrifað um ágætlega; til þess að byltingin verði stöðugt að hverfa aftur til sjálfrar sin.. Þegar ég segi þetta vil.ég ekki blanda maó- isma saman við vissa tegund af „vinstriróttækni” sem nú hefur tekið sér hans nafn. Ég tel að menningarbyltingin hafi i raun verið tilraun til að fá alþýðu aftur þau völd, sem ákveðinn hluti flokksins hafði sölsað undir sig að meira eða minna leyti. Allavega sýnir hin kinverska þróun, að einnig I sósialisku riki geta orðið breytingar á hinu pólitiska stjórnarfari.” Á Spáni Santiago Carillo hóf feril sinn i sósialistaflokkinum spænska, PSOE, var um tima leiðtogi ungra sósialista en gekk svo i lið með kommúnistum. Vonir hans standa til þess að Spánn verði þegar fram liða stundir sósialiskt riki margra flokka. Hann telur að þróun til sósíalisma á Spáni verði löng lýð- ræðisleg barátta gegn fámennis- völdum og forréttindaklikum. Og þegar vikið er að lærdómum þeim sem draga megi fyrir Spán af valdaráninu gegn Allende i Chile segir Carillo: „Þegar menn reyna að gera sósialisma að veruleika á lýð- ræðislegan hátt og hafa ekki til þess stuðning meirihlutans, þá verða menn að hafa rænu á að vikja úr stjórn á réttum tima áður enspennan brýst fram i borgara- styrjöld og bera valkosti fram til þjóðaratkvæðagreiðslu. Og draga sig i hlé ef þörf krefur til að snúa aftur sterkari siðar.” Information Ambut oirpot MASSHAll (SIANOS MCIFIC OCEAM GH8ERT Equolor Téianos GUINEA<cS^ k SOIOMON ^ < Si OSIANDS NEW ' HÍBRIOESý I WOr. AUSTRAUA TlM£ Mop by i, PugIímo miiiíiiiitiíiiíiiiií Forseti agnarlítils ríkiser fallinn ur af Ástralíu. Þegnar þessa ríkis eru ekki nema um 4000 og stærð eyjar- innar aðeins um 14 fer- kflómetrar. Naúru var um tima þýsk ný- lenda, en siðan 1920 fór Ástralla með umboðsstjórn á eyjunni. 1968 varð Naúru sjálfstætt riki. Auðlindir eyjarinnar eru ekki margar, en það munar um það sem þær eru. Griðarlega mikil fosfatnáma gefur af sér svo miklar tekjur að hver naúru maður hafði sem svarar f jórum miljónum króna i tekjur I fyrra. Hammer De Roburt, fyrrum skólakennari, hafði verið helsta sjálfstæðishetja naúrumanna, og var hann kosinn fyrsti forseti landsins. En nú um áramót gerðist það, að 18 manna þing eyjarinnar vék forsetanum frá með fyllilega lögmætum hætti — með 9 atkvæðum gegn sjö. Við tók þritugur forstjóri kaupfé- laga á eynni, Bernard Dowiyogo. Hann segir þá helsta ástæðu fyrir „uppreisninni” að De Roburt hafi stjórnað að geð- þótta án þess að spyrja einu sinni ráðgjafa sina; vilji hin nýja stjórn (en i henni eru miklu yngri menn) stunda „opinn Fyrir skömmu var steypt með friðsamlegum hætti forseta einhvers minnsta rikis heims/ eyj- arinnar Naúru/ sem er einum 2000 km norðaust- hæða skrifstofubyggingu i Mel- bourne. Hann hefur byggt upp fjárfestingarsjóð, sem á aö nema um hálfri miljón dollara á hvern naúrumann árið 1995, en þá er gert ráð fyrir að þeir verði orðnir 6000 talsins. Það er meðferð á þessum mikla sjóöi sem hinir yngri naúrumenn vilja nú láta til sin taka um i auknum mæli. Frá strönd Naðru og hinn nýi forseti stjórnarstil” — segja fólki hvað er á seyði og hvers vegna. Vandamál naúrumanna eru mjög sérstæð. Þeir hafa miklar tekjur og þurfa reyndar ekki einu sinni að vinna við fosfat- námuna, það gera aðfluttir menn af öðrum Kyrrahafseyj- um. En þetta Edensástand get- ur ekki staðið nema til aldamóta — það er auðvelt að reikna það út, að um það leyti verða fosfötin búin. De Roburt forseti hafði reynt að búa landsmenn undir það sem koma skal með sinum hætti. Hann hefur stofnað flug- félag sem stundar Kyrrahafs- samgöngur, skipafélag, og reist fyrir opinbert fé heljarmikla 53

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.