Þjóðviljinn - 02.02.1977, Blaðsíða 5

Miövikudagur 2. febrúar 1977. ÞJÖDVILJINN — SÍÐA — 5
SOUDANl E T H I

\ t T H I " " 1 P
OUGANDAl
TANZANIE
Kort af Kenýa.
Tansania. Eins og sjá má er Mbeya suftur undir landamærum
Sambiu og Malawi.
Samnorræn þróunaraðstoö
Þrjú verkefni í Afríku
i siðustu viku voru á fer
hér á landi þrír
norðurlandamenn sem
hafa með að gera
þróunaraðstoð
Norðurlandanna við
Kenýa og Tansaníu. Með
þeim var kenýamaður
sem er yfirmaður
samvinnuhreyfingarinn-
ar Kenýa og jafnframt
embættismaður stjórnar-
innar þar.
Menn þessir voru hingaö
komnir til viðræöna viö þá
islendinga sem sótt höföu um
stööur I Kenýa viö svonefnt
samvinnuverkefni i Kenýa en
það er heitiö á þróunaraöstoð
Noröurlandanna. Einn Islend-
ingur var ráöinn en ekki er
útséö um að þeir veröi fleiri.
Verða alls ráönir 11 noröur-
landamenn aö þessu sinni.
Tiu ár eru nú liöin slöan sam-
vinnuverkefnið i Kenýa hófst.
Arið ’67 náöust fyrst samningar
um þessa aöstoö til fimm ára.
Þeir samningar voru
framlengdir um önnur fimm ár
áriö 1972 og nú hafa þeir enn
verið framlengdir um þrjú ár.
Þátttaka Islands hófst fyrir
þremur árum og slöan hafa 12
Islendingar veriö ráönir til
starfa I Kenýa og Tansaníu en
aðstoö viö siðarnefnda landiö
hófst áriö 1968.
Hér á eftir fer stutt lýsing á
þessari þróunaraðstoö.
Segja má aö hér sé um þrjú
sjálfstæö verkefni aö ræöa:
samvinnuverkefniö I Kenýa,
samskonar verkefni i Tansanlu
og landbúnaöarverkefniö i
Mbeya i Tansaniu.
Kenýa
Samvinnuhreyfingin i Kenýa
mun eiga sér rúmlega 30 ára
sögu. Eftir aö landiö öölaöist
sjálfstæöi hefur stjórnin lagt
mikla áherslu á eflingu hennar
og nú eru félagar hennar orönir
um 700 þúsund talsins. Ef tekiö
er mið af venjulegri fjölskyldu-
stærö i Kenýa (5—7 manns) má
áætla að um fjórar miljónir
manna njóti þjónustu hreyf-
ingarinnar en þaö er hartnær
þriðjungur þjóðarinnar.
Samvinnuhreyfingin i Kenýa
er skipulögö á grundvelli uþb.
1.200 samvinnuþorpa sem aftur
sameinast i svæöisdeildir.
Þorpin eru mjög misstór og
telja allt frá 10-20 fjölskyldum
upp i 11 þúsund. Félagarnir eru
bændur sem rækta kaffi,
jaröhnetur, baömull, sykurreyr
eöa reka mjólkurbúskap. Nú er
einnig veriö aö auka starfsem-
ina þannig aö hún nái til fiski-
manna.
Verkefni Norðurlandanna er
tviþætt. Annars vegar starfa
noröurlandamenn að fræöslu-
málum i skóla samvinnuhreyf-
ingarinnar og viö eflingu sam-
vinnufræöslu úti um land. Hins
vegar vinna þeir aö ýmiss konar
skipulagningu fyrirtækja og
leiöbeiningum um samvinnu-
rekstur, bókhald, áætlanagerö
oþh. á vegum rikisstjórnarinar.
Tansanía.
Samvinnuhreyfingin i
Tansaniu er eldri en sú i Kenýa
þvi þar var fyrsta samvinnu-
félagið stofnaö af kaffi-
framleiöendum áriö 1925. I
fimm ára áætlun sem gerð var i
landinu og gilti fyrir árin
1969—74 var efling samvinnu-
rekstrar eitt þeirra markmiöa
sem að skyldi keppt. Hins vegar
áttu stjörnvöld erfitt um vik
vegna skorts á sérfræöingum og
tæknimönnum. Var þá leitaö til
einstakra Norðurlanda um
aöstoö. Danir og sviar voru þá
reyndar þegar byrjaöir að veita
slika aðstoð en árið 1972 bættust
finnar og norðmenn i hópinn og
var þá samið um aö aöstoö þessi
skildi rekin á samnorrænum
grundvelli. Islendingar tóku
fyrst þátt i þessu verkefni áriö
1973.
Samvinnuverkefnið i Tansaníu
er mjög áþekkt þvi i Kenýa og
er þvi engin ástæöa til aö lýsa
þvi frekar.
1 áöurnefndri fimm ára áætl-
un var ráögert aö koma á fót
rannsóknar- og fræöslustofnun-
um fyrir landbúnaöinn viös-
vegar um Tansaniu. Ein þess-
-ara stofnana er i Mbeya sem er
héraöshöfuðborg i suðvestur-
hluta landsins. Eftir samninga-
viðræður tóku Noröurlöndin aö
sér aö kosta stofnun og rekstur
þessarar stofnunar aö 80
hundraöshlutum og var samið
um þetta snemma árs 1972.
Starfsemi þessarar stofnunar
er þriþætt. 1 fyrsta lagi er rekin
þar tilraunastarfsemi sem
miðast aö þvi aö auka
framleiöslu i landbúnaöi. 1 ööru
lagi er um aö ræöa skóla þar
sem kennd eru búvisindi, hús-
mæðrafræðsla og dýralækn-
ingar. A sá skóli að geta útskrif-
að 280 manns árlega i fræöum
þessum þegar hann er kominn i
fulla notkun. Loks er rekið
þarna einskonar fyrirmyndarbú
á 900 hektara landrými. Þar er
stunduö tilraunastarfsemi i
samvinnu við rannsóknadeild
stofnunarinnar, nemendur i
búfræði fá þar hagnýta þjálfun
og einnig er gert ráö fyrir þvi að
afrakstur þessa búrekstrar geti
að nokkru staöiö undir kostnaöi
við stofnunina.
Norrænt samstarf.
Yfirstjón þessara verkefna er
skipt á milli landa. Danska þró-
unarstofnunin Danida stjórnar
báöum samvinnuverkefnunum
en finnar hafa með landbún-
aöarverkefniö að gera. Frá þvi
þátttaka íslands I þessum
verkefnum hófst fyrir þremur
árum hafa 12manns veriö ráön-
ir héöan til þessara starfa og
eru þeir allir aö störfum enn aö
tveimur undanskilum. Sjö
manns starfa I Kenýa og þrir i
Tansaniu, þar af einn i Mbeya.
ísland tekur einnig fullan þátt i
fjármögnun verkefnanna.
Norrænt samstarf um aðstoð
við þróunarlöndin hófst I
upphafi sjöunda áratugarins og
var þá gerður bráðabirgða-
samningur um þaö. Ariö 1968
þótti mönnum þessi bráöa-
birgöasamningur ekki hæfa
lengur svo nýr samningur var
gerbur i Osló i júli það ár. tsland
varö svo aðili aö samstarfinu
árið 1973. Þessi þrjú verkefni
Gamti borgarhlutinn I Mom-
basa, helstu hafnarborg Kenýa,
en þar verður starfsvettvangur
Tómasar Sveinssonar við-
skiptafræöings sem boöið var
starf þar nú um siðustu helgi.
sem greint er frá hér aö ofan eru
þau einu sem öll löndin eiga
aðild að en auk þeirra starfa tvö
eða fleiri Norðurlönd saman aö
ýmsum verkefnum. Islendingar
eiga þó ekki aðild að neinu sliku
verkefni og stafar þaö af þvi að
fjárveitingar til aðstobarinnar
hafa ekki gert meira en að
nægja fyrir verkefnunum i
Kenýa og Tansaniu. Ekki er þó
loku fyrir það skotið að slik
aöstoö hefjist nú þar sem
alþingismenn sýndu þann
rausnarskap við afgreiðslu
fjárlaga nú i desember aö
tvöfalda fjárveitinguna til
Aðstoðar Islands viö þróunar-
löndin — úr 12.5 miljónum i 25.
Meðal Norðurlandanna hefur
veriö rætt um að stofna til fleiri
verkefna þar sem öll löndin
væru með.
Hefur þá einkum komið til
tals að hefjast handa i hinu
nýfrjálsa Mósambik á
svipuðum grundvelli og i
Kenýa. og Tansaniu. Hin
Norðurlöndin fjögur hafa öll
tekiö jákvæða afstöðu til þessa
verkefnis en ekki Isl. Akvörð-
un hefur enn ekki veriö tekin um
þetta og veldur það helst aö ekki
er vitað hvaða óskir stjórnvöld i
Mósambik hafa i þessum efn-
um.
Stjórn Aðstoðar Islands við
þróunarlöndin er kosin af
alþingi á fjögurra ára fresti og
er hún þannig skipuö nú:
formaöur er Ólafur Björnsson
prófessor en aðrir i stjórn eru
Gunnar G. Schram prófessor,
Ólafur R. Einarsson mennta-
skólakennari, Jón Kjartansson
forstjóri og Pétur Einarsson
laganemi. Starfsmaöur
Aðstoðarinnar hefur veriö frá
upphafi Björn Þorsteinsson
menntaskóiakennari. — ÞH
Skipun framkvæmdastjóra Sölunefndar varnarliðseigna
Frestaövegna anna ráöherra
Ekki verið ákveðið hvort nöfn
umsækjenda verða birt
Vakiö hefur athygli sá mikli
fjöldi umsækjenda sem sótti um
stööu framkvæmdastjóra Sölu-
nefndar varnarliöseigna ( — þeir
eru 32 —) og ennfremur sú leynd
sem hvllir yfir nöfnum þeirra.Nú
hefur ráöherra ákveöiö að biðja
Helga Eyjólfsson aö gegna starf-
inu áfram enn um hrlö. Páll As-
geir Tryggvason, ambassador ts-
lands á Miönesheiði og deildar-
stjóri varnarmáladeildar utan-
rikisráöuneytisins, sagöi Þjóövilj-
anum I gær aö þessi ákvöröun
væri komin til af þvi aö ráöherr-
ann væri nýkominn frá Strass-
borg og heföi ekki mátt vera aö
þvi aö setja sig inn I málin enn.
Páll sagöi ennfremur aö hann ætti
eftir aö tala um þaö viö ráöherra
hvort birta ætti nöfn umsækjenda
en þaö léki vafi á þvi hvort laga-
leg skylda bæri til þess.
Skv. lögum er skylda aö láta
viðurkennd starfsfélög vita um
nöfn umsækjenda. en Páll Asgeir
sagöi að ekki væri hægt aö ein-
skoröa umrædda stööu við
ákveðib starf. Margs konar
menntun kæmi til greina i það, en
þekking á f jármálum og viðskipt-
um og eins á vörum væri
nauðsynleg. Mikill hluti starfsins
er fólginn i verðlagningu.
Þjóöviljinn hringdi i Helga
Eyjólfsson og spurði hann hvað
það væri sem geröi starfið svona
eftirsóknarvert. Helgi sagði aö
mánaðarlaun sin væru núna 182
þús. krónur skv. launaflokki B-4.
Aö auki fær hann bilastyrk upp á
21 þús. kr. á mánuöi, en starfinu
fylgdu daglegar feröir milli
Reykjavikur og Keflavikurflug-
vallar. Engin önnur hlunnindi
fylgja aö sögn Helga.
Sölunefnd varnarliðseigna er
opinbert fyrirtæki.og rennur allur
hagnaður, en hann mun hafa
orðið um 81 ipiljónir króna á
siðasta ári, i rikissjóð. Að auki
voru söluskattsgreiðslur um 30
miljónir. Reikningar eru i rikis-
reikningum og öllum opnir.
Þaö sem sölunefndin hefur á
boðstólum er keypt suöur á Kefla-
vikurflugvelli, bæði gamalt og
nýtt og bæði af hernum og ein-
staklingum.
Vegna sparnaðar i rikiskerfinu
á dögum vinstri stjórnar var
þriggja manna stjórn sölu-
nefndarinnar lögð niður og fyrir-
tækiö gert aö sjálfstæöri rikis-
stofnun sem heyrir beint undir
utanrikisráöuneytið.
Páll Asgeir sagöi i samtali viö
blaöið i gær að útistandandi
skuldir i vixlum næmu nú um 70-
80 miljónum og þyrfti aö hafa
fulla aögát á þeim. Venja er að
lána helming af andviröi stórra
hluta til 1-3 mánaða og er sú
skýringin á þessum skuldum.
—GFr