Þjóðviljinn - 08.09.1977, Síða 9

i 8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 8. september 1977
Fimmtudagur 8. september 1977 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 9
Þriöji og siöasti hluti viðtals bandariska blaðamannsins
Ted Szulc og konu hans við Orlando Letelier,
varnarmálaráðherra Chile í tíð Allendesf um vist hans
í fangabáðum valdaránsklíku Pinochets.
Úr chilenskum fangabúðum.
A very quiet
horror”
8. mai 1974 var Letelier -
hópurinn fluttur frá Dawson og
yfir á meginland Chile, ef til
vill vegna þess aö vetur var i
nánd og fangamir heföu ekki
lifaö hann af á eyjunni, en viö
brottförina frá Dawson var
þeim haldin einskonar kveöju-
veisla og grimmdin ekki skorin
viö nögl.
LETELIER: Viö fórum úr
byrgjunum klukkan fjögur um
nóttina. Okkur var fylgt á
nauöungargöngu frá Rio Chico
rúma 19 kilómetra, þar til viö
komum aö flugbraut. A leiöinni
uröum viö aö vaöa tvær ár
og fara úr öllum fötum,
áöur en viö stukkum út i
jökulkalt vatniö, til aö hafa
þau þurr á eftir. Alla leiöina
beindu veröirnir byssum sinum
aö okkur. Viö náöum til flug-
brautarinnar klukkan 9 um
morguninn, eftir fimm klukku-
stundir. Þar var okkur skipaö aö
leggjastá jöröina,og þannig héldu
þeir okkur i heila kiukkustund,
meöan stormurinn reif hörund
okkar. Loks vorum viö reknir
uppfnokkrar litlarflugvélar.sem
fóru meö okkur til Punta Arenas
og þar fórum viö um borö i liös-
flutningavél af geröinni Hercules
C-130. Einmitt eina af þeim
vélum, sem ég haföi keypt handa
chileanska flughernum, meöan
ég var ambassador I Washington.
Þegar ég klöngraöist upp i vélina,
bundinn og járnaöur, þótti mér
heldur kaldhæönislegt aö veröa
fluttur eins og dauöur farangur i
þessari vél.
Föngunum var flogiö til E1
Bosque flugbækistöövarinnar i
nágrenni Santiago reyröir meö
köölum i sæti fiugvélarinnar.
Þar tók á móti þeim ofursti úr
landhernum, og var sá
yfirmaöur Þjóölegu fanga-
stofnunarinnar, chileanskrar
hliöstæöu sovésku Gulag
fangabúöastjórnarinnar. Hver
fangi var ljósmyndaöur þar
sem hann stóö i rööinni á mal-
bikinu. Siöan komu hermenn
merktir Rauöakrossinum og
drógu hettur á höfuö fanganna,
áöur en þeim var fylgt aö
flutningabilum, sem biöu
þeirra. (Daginn eftir birti
stjórnarblaöiö frétt um komu
fanganna frá Dawson og lagöi
áherslu á hraustlegt Utlit
þeirra; þeir væru eins og þeir
heföu veriö i sumarleyfi. Og
þaö birti myndirnar, sem
teknar voru áöur en höfuö
þeirra voru hulin.). Flutninga-
vagnarnir stönsuöu fljótlega
hjá húsi einhversstaöar i
Santiago. Fangarnir voru
reknirniöur nokkur þrep og inn
i' kjallaraherbergi. Þegar
hettan var dregin af, sá
Letelier, aö auk hans voru sjö
samfangar hans i herberginu.
Þetta reyndist vera hús aka-
demiu chileanska flughersins.
Þaö, ásamt Tejas Verdes
gæslubúöunum, haföi orö á sér
aö vera versta pyntingastööin i
Chile. Þarna var Letelier
haldiö frá 8. maí til 20. júli.
LETELIER: Viö vorum i kjall-
aranum, þar sem viö glötuöum
fullkomlega öllu timaskyni.
Gluggakrilin á klefunum voru
byrgö og viö bjuggum viö rafljós
allan timann og úr hátölurum
glumdu sleitulaust hersöngvar og
rokktónlist. Á þvi gekk allan
sólarhringinn.
Þeir hafa viljaö varna ykkur
svefns?
LETELIER: Augljóslega.
Klefinn var tiltölulega stór, 5x6
metrar, og viö vorum 8 talsins.
Veröirnir bundu fyrir augun á
okkur þegar faríö var I baöher-
bergiö, og þar uröum viö aö
standa langtimum saman upp viö
vegg og biöa eftir aö rööin kæmi
aö okkur. Þar voru lika fangar,
sem lágu á gólfinu. Sumir voru
látnir standa upp viö vegg i tvo til
þrjá daga meö bundiö fyrir augu,
þar til þeir hingu I ómegin. Um
nætur heyröust oft i klefann til
okkar veinin I föngum, sem veriö
var aö pynta i öörum klefum. Og
þarna voru líka konur.
Varst þú yfirheyröur I akadem-
lunni?
LETELIER: Já. Þeir sökuöu
mig um aö hafa látiö birta i
Bandarikjunum, áriö 1973, skjöl
þess efnis, aö ITT simafélagiö
heföi veriö I ráöum meö CIA um
samsærisaögeröir gegn Allende.
Þeir sögöust hafa sannanir fyrir
aö ég heföi greitt Jack Anderson
(viölesinn og áhrifamikill dálka-
höfundur i Washington — þýö.)
70.000 dali — nál. 3.5 milj. króna
— meöan ég var ambassador i
Washington, fyrir aö birta þessi
skjöl. En þaö villsvo til, aö ég hef
aldrei kynnst Anderson.
Hvaöa aöferöum var beitt viö
yf irheyrslurnar ?
LETELIER: Venjulega reyndu
þeir aö búa fanga undir yfir-
heyrslur, meö einangrun frá hin-
um. Oft vorum viö bundnir i rúm-
in. Til aö mynda var Coldomiro
Almeyda (áöur utanrikisráð-
herra) búinn undir yfirheyrslu
meö þvi, aö hann var látinn liggja
bundinn i rúminu í rösklega 30
daga. Fyrir kom, aö veröirnir
tóku af okkur fjötrana, þegar
komiö var inn meö mat. En sterk-
ust áhrif haföi á mig aö heyra
þaö, sem fram fór i húsinu. Og til-
finningin aö vita stund pynting-
anna nálgast! Hvaö mér viövék,
var undirbúningur fyrir yfir-
heyrslur skammur. Ekki nema
einn dagur. Ég var bundinn i
rúmiö meö hettu yfir höföinu.
Samt var ég, einhverra hluta
vegna, ekki látinn sæta nema sál-
rænum pyntingum.
En hvaö um félaga þina?
LETELIER: Þeir voru beittir
margskonar pyntingum. Pedro
Felipe Remierez (vinur Lete-
liers) fékk t.d. raflost, pentothal
(stungulyf, notaö viö svæfingar,
en gengur lika undir nafninu
„sannleikslyfið” — þýö.) og allt
þaö. Þarna voru konur, sem verö-
irnir nauöguöu fyrst og tróöu siö-
an rottum inn i leggöngin. Þiö
getiö lesiö ykkur til um allt þetta i
skýrslu Mannréttindanefndar
Samtaka Amerlkurlkja — OAS.
Varstu hræddur um aö þeir
myndu veita þér likamlega á-
verka?
LETELIER: Vitanlega. En
jafnvel suöur á Dawson ræddum
viö pyntingamar viö þá, sem
höföu gengið i gegnum þær. Viö
raf lost var til dæmis gagnlegt aö
öskra á vissu augnabliki. Læknar
voru alltaf haföir viö höndina, til
ab koma i veg fyrir aö fólkið dæi
og stundum sögöu þeir: „Nei,
ykkiu- er óhætt aö halda pynting-
unum áfram. Hann er enn ekki aö
þvi kominn að drepast frá ykk-
ur!” En oft kom fyrir aö fólk lét
lifið viö pyntingarnar. Þannig
ræddum viö fangarnir pynting-
arnar okkar á milli. Allt þetta
pyntingatal jók á spennunaTEn
ég vissi aö pyntingarnar stóöu
sjaldan lengur en sex eöa sjö
klukkustundir ieinu og vissi aö ég
gæti lifaðaf þann tima. En maöur
reyndi aö undirbúa sig sálfræöi-
lega fyrir yfirheyrslurnar.
Vkkur föngunum fannst þá, aö
dálitill undirbúningur gæti gert
ykkur auöveldara fyrir?
LETELIER: Þaö kom aö
gagni. Yfirheyrslurnar yfir mér
fóru fram meö hinum mestu ógn-
um og móðgunum. Þeir spuröu
mig: „Eruö þér kynvillingur?”
Eruð þér þetta eða eruð þér hitt?
Þeir töluöu um eiginkonu manns
ogfjölskyldu og reyndu þannig aö
brjóta mann niður sálarlega.
Til hvers spuröu þeir hvort þú
værir kynvilitur?
LETELIER: Sú spurning var
látinn dynja á flestum föngunum.
Mitt álit er, aö 1 hópi þessara sál-
sjúku kvalara hljóti aö vera nokk-
uð margir kynvillingar. En hvaö
sem þvi liður, hlýtur spurningu
sem þessari, þegar hún er borin
fram á mjög ógnandi hátt, að
vera ætlab aö setja mann úr til-
finningalegu jafnvægi. Koma
manni i varnarstööu og segja sem
svo: „Hvað kemur ykkur til aö
halda slikt um mig? Hvaö hef ég
gert til aö veröskulda þaö?” Þeir
ræöa um æsku manns og spyrja
hvort maöur þekki þennan eöa
hinn. Svo skipta þeir um spurn-
ingar og heimta svör: „Hvaö
þekkið þér marga bandariska
blaöamenn? Hvaö um 70.000 dal-
ina? Vitiö þér aö kona yðar er
hóra?”
Ennú veröégaö segja ykkur aö
þeir fóru eftir mannviröingum að
sumu leyti. óbreyttir verkamenn
hafa veriö pyntaðir á hinn hroöa-
legasta hátt og þar á meöal ör-
kumla fólk, 1 Punta Arenas var
skósmiður nokkur kvalinn hroða-
lega fyrir þaö eitt aö vera i
kommúnistaflokknum. En hvaö
um þaö. Ég held aö allan fanga-
timann hafi ég átt versta ævi i
akademiu flughersins.
Þar var Letelier I hálfan
þriöja mánuö. 20. júli 1974 var
hann fluttur i Ritoque fanga-
búöimar á Kyrrahafsströnd-
inni, um 160 kilómetra fyrir
noröan Santiago. Svæðisstjóri
þar og yfirmaöur allra fanga-
búöanna var Eberhard flota-
foringi, sem veriö haföi flota-
málafulltrúi Leteliers meöan
hann var ambassador i Was-
hington. Yfirforingi flugstööv-
arinnar og sá, sem bar beina á-
byrgö á búðunum, var Enrique
Ruiz offursti og hann haföi ver-
iö flugmálafulltrúi Leteliers 1
Washington.
Hvernig brugöust þeir nú viö
þér?
LETLIER: Þegar ég yfirgaf
sendiráöiö áriö áöur og varö ut-
anrlkisráöherra, héldu þeir mér
kveöjuhóf i Washington. Þar töl-
uöu þeir um hve þakklátir þeir
væru mér fyrir framkomu mina
viö þá. Aubvitab sendu þeir kon-
unni minni, „ambassadors-
frúnni”, blóm og gáfu mér gjafir
aö skilnaði. Ég sá þaö ekki aftur
fyrr en i Ritoque-fangabúðunum.
Einu sinni var okkur skipaö út úr
klefunum árala morguns, þvi von
væri á „mikilvægri heimsókn”.
Það var Eberhard flotaforingi,
sem kom I þyrlu. Okkur var skip-
aö i raðir svo hann gæti kannaö
liöiö.”
Flotaforinginn spurði hvern og
einn um fanganúmer hans, en
þegar hann kom aö mér spurþi
hann: „Hvernig liður yður?” Ég
svaraöi: „Agætlega.” Hann
spuröi: „Þarnist þér nokkurs?”
Ég sagöi: „Nei. Ég þarfnast
einskis.” Þá spurði hann mig
fáranlegrar spurningar: „Hvern-
ig liður konunni yöar?” Ég svar-
aði: „Henni liöur ekki vel. Hvern-
ig liöur konunni yöar?” Hann
sagöi: „Jú, henni lfður vel.”
Virtist hann vandræðalegur?
LETELIER: Þvi gæti ég ekki
svaraö. Ég imynda mér aö þessir
mennhafi þróaö meö sér einskon-
arhuglæga sjálfsréttlætingu. Ru-
iz offursti, sem var i fylgd með
flotaforingjanum, kom hinsvegar
aftan aö mér og sagði: „Hlustiö
þér á. Ég veit aö þab amar ekkert
að konunni yöar. Ég kem aftur og
ræöi viö yður.” Eftir nokkrar vik-
ur kom Ruiz offursti aftur I heim-
sókn i búöirnar. Þegar okkur var
skipaö i raöir, neitaöi ég og sneri
aftur til kofans. Ruiz gekk i veg
fyrir mig og sagöi: „HeyriÖ 'þér.
Ég vil fá að tala viö yöur. Ég vona
aö þessu fari bráöum aö ljúka.”
Svar mitt var bæöi snúöugt og
harkalegt, en ég varö ekki fyrir
neinum hefndaraðgerðum.
Hvert var álit þitt á þcssum
tveim foringjum, sem þú þekktir?
LETLIER: Ég áleit aö þeir
væru ofsahræddar mannverur,
fangar kerfis.
Leistu á þá sem svikara?
LETELIER: Já. Ég áleit þá
vera svikara. Svikara viö chile-
önsku þjóöina. Ég fann til yfir-
buröa gagnvart þeim. Eftir allt,
sem á undan var gengið, fann
maður ekki lengur til ótta. Mér
virtust þeir hræddari en viö — og
meö þvi á ég ekki bara viö þessa
tvo foringja — hugdeigir frammi
fyriröllum þeim ógnum, sem þeir
höfðu staðiö aö. Kúgunin, sem
beitt er i Chile, er veikleikamerki.
Áreiðanlega er enginn eins
grimmur og hugleysingi, hrædd-
ur maður.
Hcldurðu aö þeir hafi gert sér
það ljóst?
LETELIER: Sennilega. Á
Dawsoneyju kom fyrir aö sami
liðþjálfinn, sem haföi misþyrmt
þér I þrælkunarvinnunni, kæmi til
þin og segöi: „Sjáiö til. Ég er á
móti þessum aðferöum. Ég er
á móti herforingjunum. En þér
vitiö, að ég er kvæntur. Ég get
ekkert gert. Ég verb aö hugsa um
fjölskyldu mina. En liðsforinginn
er fasisti.” Brátt kom svo liösfor-
inginn og sagöi: „Heyriö mig,
senjor Letelier. Þér hatiö mig.
Erekki svo?” Nú. Ég svaraöi þvi
engu,og þá hélthann áfram: „Þér
hatiö mig, en þér veröiö aö gera
yður ljóst aö ég er atvinnumaður,
aöégverö aö hlýöa skipunum. Ég
er þjálfaöur til aö berjast viö ó-
vini. Ég fæ skipanir minar frá
Zamora höfuösmanni, sem er yf-
irforingihér.” Næst kom svo höf-
uðsmaðurinn og sagöi: „Jæja,
senjor Letelier. Þér haldiö sjálf-
sagt aö ég geri þessa hluti af
hefndarþorsta. Ég vilaö þér vitið,
aö sjálfur hef ég ekkert upp á yö-
ur aö klaga. Ég er atvinnumaöur.
Þaö er mæjorinn, sem gefur mér
skipanir, en ég frem færri illvirki
og grimmdarverk en hann ætlast
til af mér. En ef ég hlýddi ekki
skipunum, hvaö haldiö þér aö þá
yröi um mig? Ég yröi tekinn og
stungiö inn I einhvern af þessum
þrem klefum.”
Trúðirðu þeim? Þetta um
hlýðnina er orðin slitin plata.
LETELIER: Ógnarst jór nin
innan herjanna er ægileg. Þar
starfar sérstök stofnun. DINA,
sem er chileönsk Gestapó. For-
ingjarnir eru ekki allir tengdir
henni. Höfuðsmaöurinn veit ekki
nema liösforinginn sé i DINA og
settur honum til höfuös og mundi
ákæra hann ef hann væri of mild-
ur viö fangana. Þannig er lif
þeirra fangavist i ógnarkerfinu,
sem þeir eru hluti af.
Geturðu fyrirgefiö þeim glæpa-
verkin af þeirri ástæðu?
LETELIER: Nei. Ég fyrirgef
þeim ekki. Ég held að rheðal
þeirra riki siörænn heigulshátt-
ur og sem heild get ég ekki
fyrirgefið þeim. Hinsvegar
mun ég ekki segja ykkur
að allir liösmenn chileönsku-
herjanna séu fasistar, aö
þeir séu allir kvalarar. Oft
reyndu óbreyttir dátar aö sýna
okkur mannúöarvott, þegar ekki
var fylgst meö þeim. T.d. gat dáti
átt til að segja: „Heyriöi, hvilið
þiö ykkur svolitiö meöan þeir sjá
ekki til.” Og stundum báöu dát-
arnir okkur um eiginhandar á-
skriftir, til að geta sagt frá þvi
seinna, að þeir heföu veriö á
Dawson og gætt þessara stór-
hættulegu pólitisku fanga, eins og
herforingjaklikan myndi oröa
þaö.
Letelier var haldið i Ritoque
búöunum, einum af a.m.k. 100
fanga, og gæslubúðum i Chile
til 9. september 1974.
LETELIER: Þá um kvöldið til-
kynnti búöastjórnin mér, að ég
yröi fluttur tafarlaust. t bilnum
heyröi ég foringja segja viö bli-
stjórann: „Letelier á aö fara i
Bustos stræti i Santiago.” Ég
vissi að sendiráö Venezuela var
viö Bustos stræti og þangaö kom
égum miðnættiö i strangri gæslu.
Ég býst viö aö herforingjaklikan,
sem þá lá undir gifurlegum, al-
þjóðlegum þrýstingi, hafi neyöst
til aö sýna einhvern lit. Þeir gáfu
úttværtilskipanir. Aöra um aö ég
væri látinn laus vegna þess aö
þeir hefðu engar sakir á mig, en
samkvæmt hinni var ég landræk-
ur frá Chile. Mér haföi veriö hald-
iö föngnum i 364 daga.
Listasafnid býdur uppá
almenn fræðslunámskeið
Þjóðviljanum hefur borist yfir-
lit frá Listasafni tslands um
starfsemi á vegum safnsins I
haust. Þar kemur fram að boðiö
'er upp á myndlistarnámskeiö af
margvlsiegum toga, auk annarr-
ar starfsemi:
1. Fræðsluhópar i listasögu
Listasafn Islands hefur frá þvi
voriö 1976 gengist fyrir starfsemi
fræösluhópa um ýmis efni mynd-
listar, og hafa um 300 manns not-
fært sér þessa starfsemi. Fyrir-
komulag þessarar fræöslu er aö
hver hópur kemur saman fjórum
sinnum, tvo tima I senn einu sinni
Iviku, og eru þátttakendur 15-20 i
hverjum hópi.
Nú I haust mun Listasafniö
gangast fyrir eftirfarandi
fræösluhópum:
1. Höggmyndalist á 20. öld, 15.
september — 15. október. Um-
sjónarmaöur Júliana Gott-
skálksdóttir.
2. Ný viöhorf i myndlist eftir 1960,
15. sept. — 15. okt. Umsjónar-
maöur Hrafnhildur Schram.
3. Um grafik, 15. september — 15.
október. Umsjónarmaður
Richard Valtengojer Jóhanns-
son.
4. Húsagerðarlist á 20. öld, 15.
október — 15. nóvember. Um-
sjónarmaður Hrafn Hallgrims-
son.
5. Abstrakt list á 20. öld, 15. októ-
ber — 15. nóvember. Umsjón-
armaður Guöbjörg Kristjáns-
dóttir.
6 íslensk myndlist á 20. öld, 15.
nóvember — 15. desember.
Umsjónarmaöur Ólafur Kvar-
an.
7. Myndlist á 20. öld, 15. nóvem-
ber — 15. desember. Ólafur
Kvaran.
Þátttökugjald er kr. 3000 og
skal tilkynna þátttöku sem fyrst
til Listasafns Islands i sima 10665
eöa 10695.
2. Kvikmyndir um myndlist
Kvikmyndasýningar um mynd-
list eruáætlaöar einu sinni imán-
uöi I Listasafninu og veröa þær
auglýstar sérstaklega.
3. Fyrirlestur
Rannsóknarfyrirlestur verður
haldinn i október af Guðbjörgu
Kristjánsdóttur listfræöingi, og
fjallar hann um tslensku teikni-
bókina i Arnasafni. Fyrirlestur-
inn er öllum opinn.
4. Námskeiö fyrir mynd- og
handmenntaken nara
Listasafn tslands hefur löngum
haft mikinn áhuga á aö stuöla aö
auknum heimsóknum nemenda á
grunnskólastigi i safnið i fylgd
kennara. t þeim tilgangi veröur
efnt til sérstaks námskeiðs fyrir
mynd- og handmenntakennara
um islenska myndlist á 20. öld.
Mun þaö standa yfir frá október-
lokum og fram i nóvember.
5. Fyrirlestrar um myndlist utan
Stór-Reykjavfkursvæðisins.
Fyrr á þessu árisendi Listasafn
Islands bréf til sveitarstjórna og
skóla viös vegar um landiö til aö
kanna áhuga á þvi aö fá frá Lista-
safninu fyrirlestra eöa stutt nám-
skeiö um erlenda og innlenda
myndlist.
I ljós kom aö m jög mikill áhugi
var fyrir þessari starfsemi, og
hafa þegar veriö haldnir fyrir-
lestrarum myndlist i Borgarnesi,
Selfossi, Akranesi, Blönduósi,
Siglufiröi, tsafiröi og Reykjum i
Hrútafirði.
NU á þessu hausti veröur þess-
ari starfsemi fram haldiö.
6. Listsvningar haustið 1977
Auk sýninga á islenskum og er-
lendum verkum i eigu safnsins
veröur haldin sérsýning á þeim
gjöfum sem Listasafninu hafa
borist aö undanförnu.
Framkvœmdastjórar á Austurlandi:
Oll hús rekín með tapi
A fundi, sem framkvæmda-
stjórar fiskvinnslustööva á
Austurlandi, sem haldin- var i
Valaskjálf 1. september, var
meöal annars komist aö þeirri
niðurstööu aö öll fiskvinnsluhús á
Austurlandi væru rekin meö tapi.
Framkvæmdastjórarnir geröu
eftirfarandi samþykkt á fundin-
um:
Rekstrarerfiöleikar þeir, sem
rætt hefur veriö um aö undan-
förnu hjá frystihúsum á
Suðvesturlandi, eru aö mati
fundarins ekki bundnir viö
einstaka landshluta, heldur eiga
viö um allt land.
Rekstrarerfiöleikar þessir
steöja heldur ekki einungis aö
frystiiönaöinum,heldur ekki siöur
aö saltfisk- og skreiöarverkun i
landinu.
Vandi þessi er einkum tvlþætt-
ur.
I fyrsta lagi er um aö ræöa aug-
ljósan stórfelldan rekstrarhalla,
þar sem allur rekstrarkostnaöur
hefur hækkaö til muna meir en
nettóskilaverö afuröa I islenskri
mynt, en iööru lagi erum aö ræöa
mjög mikinn rekstrarfjárskort.
Væntanlega dylst engum, aö
meginorsök þessa tviþætta vanda
er sú mikla veröbólga sem er i
landinu og veldur þvi. aö þrátt
fyrir hagstæöustu markaösskil-
yröi er ástandiö slikt sem raun
ber vitni.
Greinilegteraf skrifum ýmissa
blaöa undanfariö, aö vanrækt
hefur veriö aö kynna nægilega
hag fyrirtækja i sjávarútvegi og
þýöingu þeirra fyrir útflutnings-
framleiöslu þjóöarinnar.
Samtök sjávarútvegsins veröa
sem fyrst aö gera átak I þessum
efnum.
Þessi undirstööuatvinnuvegur
veröur aö geta greitt sinu fólki
góö laun og þróast á eölilegan
hátt, en slikt hefur ekki veriö
hægt undanfarið, hvaö þá nú.
Eins og fram hefur komiö i f jöl-
miölum, ,eru ýmis fiskvinnslu-
fyrirtæki stöövuö eöa aö stöövast.
A Austurlandi eru nú öll fisk-
vinnslufyrirtæki rekin meö tapi.
Skuldasöfnun er gifurleg og i raun
ekki hægt aö halda rekstri áfram
lengur á eölilegan hátt.
Undirstaöa alls atvinnulifs á
Austurlandi er sjávarútvegur og
þvi er reynt aö halda fyrirtækjun-
um gangandi eins lengi og hægt
er.
Þaö er nú gert meö þvi aö nota
fé annarra i reksturinn, meö þvi
aö safna lausaskuldum.
Þeir menn sem sinna
stjórnunarstörfum, eyöa nú tima
sinum i að slá lán fyrir næstu út-
borgun, eða aö svara innheimtu-
mönnum.
Svona ástand er óviðunandi
meö öllu og veldur stórtjóni á
margvislegan hátt.
Ráöamenn þjóöarinnar viröast
enn ekki lita rekstrarafkomu
fiskvinnslustööva nógu alvarleg-
um augum. Nægileg gögn liggja
þó nú þegarfyrir, til þess aö hægt
sé aö taka á málinu.
Eftirtaldir aöilar vilja nú taka
undir meö öörum fulltrúum fisk-
vinnslufyrirtækja og itreka nauö-
syn skjótra ráöstafanna til þess
aö tryggja áframhaldandi rekst-
ur fiskvinnslufyrirtækja.
t húfi er atvinna fjölda fólks
sem vinnur viö fiskvinnslu og
raunar fleiri, þar sem ekki er nóg
Framhald á bls. 14.
„Svört sfld” á
Noregsmarkaði
Sildarútvegsnefnd segir I upp-
lýsingabréfi sem blaðinu barst I
gærkvöld, að gera megi ráð fyrir
þvi að mikiö verði um „svarta
sild” á markaönum frá Noregi i
vetur og haust, en með oröunum
„svört sild” virðist nefndin eiga
við sild þá sem veiðast kann um-
fram veiðiheimildir I norsk-is-
lenska sildarstofninn i haust.
Þaö er nokkuö um liöiö siöan
norski sjávarútvegaráöherrann
leyföi veiðar á sild af norsk-is-
lenska sildarstofninum, „Noröur-
sjávarsildinni”. Veiöikvótinn er
ákveöinn 10 þúsund tonn, en sl.
vetur var bannaö meö öllu aö
veiöa sild af þessum stofni. Veiöi-
kvótinn i hitteöfyrra, 1975, var
3.800 lestir og 1974 7.700 lestir. Nú
er gert ráö fyrir aö veiöa 2.700
tonn Ireknet en 7.300 tonn i hring-
nót. Auk þessa hefur verið heimil-
aö aö veiöa sild i landnætur og eru
þær þegar hafnar. Samkvæmt
upplýsingum sildarútvegsnefnd-.
ar er fitumagn þessarar sildar
geysihátt eöa 25-27%, þ.e. eins og
best var á þeim tima sem sild af
sama stofni veiddist fyrir noröur-
og austurströnd tslands. Til sam-
anburöar er þess getiö aö fitu-
magn af I. stæröarflokki Suöur-
landssildar reyndist á sl. ári aö-
eins 15-18% og áriö áöur 14-17%.
Aö lokum segir I bréfi sildarút-
vegsnefndar:
„Meö tilliti til reynslunnar frá
árunum fyrir 1976 má búast viö aö
veiöi norömanna á norsk-islensku
sildinni veröi langtum meiri en
heimilaö er og aö mikiö veröi um
svokallaöa „svarta sild” á mark-
aðnum frá Noregi i haust og
vetur”.