Þjóðviljinn - 13.05.1978, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugaritagw 13. mal 1*7«.
1. Greinar sem taka
fyrir vandamál
Vandamál lesendanna koma
fram i bréfum þeirra til blað-
anna. Langflest þeirra eru
skrifuð af konum. Vandamálin
eru tengd húshaldvútliti,ást (t.d.
framhjáhaldi og afbrýöisemi)
'og fjölskyldulifi i viðum skiln-
ingi.
23árakona sem á við offitu að
glima skrifar til fjölskyldu-
ladcnis SBT og leitar ráða þvi
hún gefst alltaf upp á
megrunarkúrunum eftir nokkra
daga. Læknirinn svar-
ar: „Liklega borðið þér
hreinlega meira en likaminn
brennir og þetta gerir fólk oftast
til að bæta sér upp einhverja
þörf. Sálfræðingurinn segir að
þetta stafi af ástarþrá.” (39).
Ekki getur þetta talist ýkja
læknisfræðilegt svar. Liklegt er
að konan þjáist af efnaskipta-
sjúkdómi sem hægt er að lækna
með réttri meðhöndlun. Svo
gerir almenningsálitið (sem
einmitt i þessu tilfelli er mótað
af vikubl.) feitu fólki afar erfitt
fyrir með þvi að segja að það sé
„ófint og púkó” að vera feitur.
Þá getur þú t .a.m. ekki klætt þig
skv. ný justu tisku og hefur þ.a.l.
minni möguleika á „persónu-
markaðnum”.
1 stað þess að benda á þessi
veigamiklu atriði eða önnur
svipuð - sem snerta orsakir og
afleiðingar offitu er engu likara
en læknirinn vilji koma inn hjá
lesandanum enn einum
komplexinum : að hann þjáist af
ástleysi. í staðhæfingu læknis-
ins felst tvennt: 1) Eigi ung
kona við eitthvert vandamál að
striða hlýtur það að vera i sam-
bandi við ást (sbr. það viðhorf
sem kemur fram alls staðar
annars staðar i blöðunum að
ástin sé aðalatriðiö i lifi hverrar
konu) 2) Kvenmaðursem vegur
90 kg hlýtur að þjást af „ástar-
þörf”.
Þetta svar álitum við vera
nokkuð dæmigert fyrir þá
„hjálp” sem vikublöðin veita
lesendum sinum.
tmörgum greinunum eru svo
tekin fyrir þau vandamál sem
koma fram i lesendabréfunum
ásamt fleiri vandamálum, sem
ritstjórnir blaðanna „gera ráð
fyrir ” að lesendurnir hafi. Þess-
ar greinar eiga aðallega þrennt
sameiginlegt:
1) Þær lýsa aðeins einkennum
vandamálanna en ekki orsök-
um.
2) Þær gera fremur litið úr
vandamálunum, fjalla gjarn-
an um þau i gamansömum
tón. Þau eigi sér „eðlilegar”
orsakir.þ.e. stjórnist af e-sk.
náttúrulögmálum eða óvið-
ráðanlegum orsökum en
ekki þjóðfélaginu. Þvi beri
ekki að taka þau of alvarlega.
3) Ef greinarnar setja fram
lausn á viðkomandi vanda-
máli, þá er hún ætið ein-
staklingsbundin en ekki sam-
félagsbundin. Einstaklingur-
inn á að herða sig upp og
Umsjjón:
Dagný Kristjánsdóttir
Elisabet Gunnarsdóttii
Helga ólafsdóttir
Helga Sigurjónsdóttir
Silja Aðalsteinsdóttir
Dönsku vikublöðin
Hugsunar- og hegðunarmynstur karla og kvenna
„Dönsku blöðin" eru ein vinsælasta lesning
Islendinga, og þarf víst ekki að f jölyrða um það frem-
ur en hitt að það eru aðallega konur sem kaupa þau.
Ýmislegt er til gagns og gleði í blöðum þessum, fróð-
leikur og uppskriftir að munum og mat til að búa til.
Margar konur kaupa blöðin vafalaust mest vegna
þessarna. En þær fá ýmislegt fleira í kaupbæti. Blöð
þessi stuðla öll sí og æ og ævinlega að því að sljóvga
lesendur sína benda þeim á gervilausnir við vanda-
málum, segja þeim frá einstaklingum en fela fyrir
þeim samfélagið og síðast en ekki síst ala þau á hefð-
bundnum fordómum í sambandi við karla og konur og
hlutverk þeirra. Jafnréttissíðu hefur borist ritgerð
sem var unnin í vetur um innrætingu dönsku
blaðanna. Jóhanna Sveinsdóttir og Guðrún Bjart-
marsdóttir skrifuðu ritgerðina sem birtist hér örlitið
stytt í dag og á laugardaginn kemur. Þær athuguðu
hegðun og áhugamál karla og kvenna í sex vinsælum
vikublöðum einu tbl. af hverju frá 1977. Blöðin eru
þessi: Alt for damerne (Afd) Söndags B.T. (SBT)
Hjemmet (Hj) Billed bladet (Bb) Romanbladet
(Rom) og Rapport (Rap).
breyta sér en aldrei minnst á
að neitt geti verið athugavert
við samfélagið Og ekki nóg
meðþað: vandamálin á oftast
að leysa inni á heimilunum
með skilningi og umburðar-
lyndi konunnar. Svo er sem
hún eigi að leggja mun meira
á sig en karlinn til að „halda
öllu vel smurðu”. Enda er
hún betur til þess fallin „frá
náttúrunnar hendi”.
Nú skulu heimfærð nokkur
dæmi þessu til stuðnings. Litum
fyrst á grein i Afd sem kallast
„Karlmenn eiga enga vini” og
fjallarum einmanakennd og til-
finningalega bæklun karla. Þar
er einnig nokkrum körlum gefið
orðið. í undirfyrirsögn segir
m.a.:
„Striðer háð. Allir berjast við
alla. Allir eru hetjur. Eyða ekki
timanum til einskis. Unna sér
engrar hvildar. Brosa ekki.
Stofna ekki til tilfinninga-
tengsla.” (39)
Karlmenn eru svona v.þ.a.
„samfélagið verðlaunar hetju-
dáðir.” Engin skýring er hins
vegar gefin á þvi hvers vegna
samfélagið er þannig að það etji
karlmönnum hverjum gegn
öðrunþverðlauni þá sem komast
átoppinnhafaverið nógu sterk-
ir til að hrinda öllum keppinaut-
um úr vegi þvi karlar „fórna
besta vini sinum ef það kemur
sér vel fyrir þá.” (41)
Hér er aðeins lýst einkennum
vandamálsins, þ.e. hrseðslu og
tilfinningabælingu karla.
Hvergi er reynt að útskýra að
vandamálið skapist af ýmsum
þáttum þess kapitaliska þjóð-
félags sem þeir búa við s.s.
taumlausri einstaklingsdýrkun
lifsgæðakapphlaupi og firringu.
Hið siðastnefnda skapast ekki
sist af þvi að siaukin verka-
skipting kapitalisks iðnaðar-
þjóðfélags einangrar ýmsa
þætti lifsinsfrá öðrum (yfirstétt
ihag). Menn geta ekki hjálpar-
laust náð félagslegri yfirsýn
þegartilveran hefurverið bútuð
niður i ótal einangruð svið og
dregur það stórlega úr sam-
takamætti manna og samhygð.
Þetta kemur skýrt fram i
viðtölunum við mennina fjóra i
Afd.
Viðtækasta skiptingin er svo á
milli opinbers lifs og einkalifs.
Reynt er að spyrna á mótiþví að
konur taki virkan þátt i sam-
félagslifinu. Þeim er innrætt
gildi móður- og eiginkonuhlut-
verksins (ekki sist af viku-
blöðunum) og afleiðingin er sú
að vitund margra kvenna af-
markast af fjórum veggjum
heimilisins.
Þessi skipting kemur strax i
ljós i „karlmenn eiga enga
vini”. Allir karlmennirnir sem
rætt er við segja að lausn þeirra
sé „að halda vandamálunum
inni á heimilunum” (40), m.a.
vegna þess að „konur njóta
þeirra forréttinda að mega tala
um tilfinningar” (39). Karl-
mönnum er nefnilega innrætt
frá blautu barnsbeini að þeir
megi aldrei nokkurn tima láta
neina „veikleika” í ljós, s.s.
hræðslu og tilfinningasemi. Það
veikir aðstöðu þeirra i sam-
keppninni við aðra karla. Þess
vegna gengur körlum lika betur
að slappa af i návist kvenna,
„þvi maður þarf ekki að keppa
við þær” (41).
1 þessari greinerkonunni sem
sagt innrætt, að innan og utan
hjónabandsins verði hún að
vera blið og góð og skilningsrik
við karlmanninn, þvi hann eigi
svo skelfing bágt i karlasam-
keppninni á hinum opinbera
vettvangi. Að sjálfsögðu er
hvergi minnst á þá tilfinninga-
legu og andlegu bæklun sem
getur fylgt þvi að vera „skiln-
ingsrik húsmóðir” 24 tima
sólarhringsins.
Ein afleiðing hugmyndafræði-
legrar innrætingar neyslu- og
samkeppnisþjóðfélags okkar er
niinnimáttarkennd i ýmsum
myndum. Einstaklingnum er
smám saman talin trú um, aö
hann sé litils virði nema hann
skari fram úr á e-u sviði: i
skólanum,i iþróttum, iútliti (að
konur komist t.d. ótrúlega langt
með óaðfinnanlegri snyrtingu
og klæðaburði), i vinnunni
o.s.frv. — Hvernig auglýsingar
spila á minnimáttarkennd fólks
verður komið að siðar.
Að sjálfsögðu er það ekki
nefnt að fjölmiðlar s.s. vikublöð
og kvikmyndir eigi drýgstan
þátt i að koma inn minnimáttar-
kennd hjá fólki, þar sem það
hlýtur óhjákvæmilega að.bera
sig saman við það fulUÁmna
fólk sem þar birtist.
1 grein i SBT (18) um hjóna-
band, „Hvað á að gefa hjóna-
bandinu mörg tækifæri?”, er
látið heita svo að verið sé að
fjalla um vanda beggja kynja.
Samt er þar langmest talað um
vanda kvenna rétt eins og
hjónabandið sé fyrst og fremst
þeim i hag. Gengið er út frá þvi
aðoftast sé karlmaðurinn sterk-
ari aðilinn i hjónabandinu, kon-
an sé kúguð af honum. Það er
talað um, að karlmenn berji
konurnar sinar, eigi sér hjákon-
ur, liti á eiginkonurnar sem ein-
hvers konar vinnukonur. Minnst
er á þá manngerð sem „alltaf
gerir kröfu til þess að konan sé
eins og hann vill hafa hana. En
þegar hún er farin að renna
saman við flisarnar á eldhús-
gólfinu, skammar hann hana
fyrir að vera fúl og leiðinleg.”
Það er gert ráð fyrir þvi að
flestar konur séu hræddar við
eða beinlfnis ófærar um að
bjarga sér sjálfar, geti ekki ver-
ið án eiginmanns: „Konur
standa verr að vigi i þjóðfélag-
inu af þvi að þær hafa minni
menntun og atvinnumöguleika
og bera meiri ábyrgð á börnun-
um.” Ekki er bent á leiðir til að
styðja við bakið á konum svo
þær verði færar um að bjarga
sér.
Ekki er reynt að grafast fyrir
um orsakir þess að svo margir
karlar eru „drottnarar og
kúgarar” og svo margar konur
ófærar um að standa á eigin fót-
um, ekki deilt á það samfélag
sem skapar slika einstaklinga
með þvi að innræta körlum
hörku og stjórnsemi, en konum
Þegar vel er að gáö eru myndir af vinnandi fólki (nema forstjórum og leikurum) mjög sjaldgæfar I
dönsku blööunum. Fólk á auglýsingum er llka alltaf i frii þegar þaö nýtur hinna keyptu gæöa. A þessari
auglýsingu situr kjarnfjölskyldan og nýtur litsjónvarpstækisins, sem hún segist hafa valiö öll saman.
Dulinn boöskapur myndarinnar er þó sá aö ljóshæröi, glaöbeitti karlinn fremst á myndinni haföi átt þar
drýgstan hlut aö máli.