Þjóðviljinn - 19.05.1978, Qupperneq 11

Föstudagur 19. mal 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 11
Rögnvaldur Sigurðsson, verkamaður:
Hugleiðingar
um landbúnað
og flæking
Það er ekki á góðu von þegar
hlöðukálfar Sjálfstæðisflokksins
taka að boða sparnað. Inntak þess
boðskapar hefur jafnan og löng-
um veriðeitt og hið sama.að gera
hinn fátæka fátækari. Breytir
litlu, hvort þessir spreðar ráðast
beint á kaup og kjör eða fremja
pólitfsk skaðræðisverk í atvinnu-
lifinu.Báðar aðferðir eru i fullum
gangi, þótt þeirri siðartöldu hafi
verið beitt af óvenjulegum
hrottaskap upp á siðkastið, sam-
anber jarðarför félagsrekinna
mjólkurbúða og tilvonandi útför
Landsmiðjunnar með fleiru. Eng-
in furða þótt menn spyrji hvað sé
eiginlega að gerast, þegar vel
rekin þjóðþrifafyrirtæki eru skor-
in niður við trog, að áeggjan póli-
tiskra hvolpa, og i trássi
við mannlega skynsemi.
Hryðjuverk af þessu tagi eru
þó engan veginn án fordæma. En
þegar menn, semgerakröfu til að
vera taldir með fullu viti, og vel
það, mælast til að höfuðatvinnu-
vegir þjóðarinnar séu lagðir nið-
ur, i sparnaðarskyni, og reyna að
hefja þann málflutning á stig full-
gildar þjóðmálaumræðu, þá
hlýtur ýmsum að renna kalt vatn
milli skinns og hörunds. I fljótu
bragði virðist ekki á'stæða til að
lita á kenningar af þessu tagi,
sem annað og meira en hvatvls-
lega viðleitni, til að ná einhverju
frumkvæði á hugmyndalegri
eyðimerkurgöngu Sjálfstæðis-
flokksins. En málið er þvi miður
háð þeirri viðteknu staðreynd, að
ekki þarf nema einn gikk I hverja
veiðistöð, svoaf verði hópur áður
en varir. Samkvæmt uppkveðn-
um stóradómi er islenskur land-
búnaður sá atvinnuvegurinn sem
ráðdeildarmenn ihaldsins hyggj-
ast leiða fyrstan til aftöku. Klám-
högg voru æ og löngum viðþekkt
afleiðing lélegs böðuls og illrar
axar,á þeirri tið þegar stóridóm-
ur var og hét. En það mun eins
dæmi að klússið skini við fyrir-
fram. Eða hvaða órugluð mann-
vera sér ekki, að niðurmurkað
búfé og mannauðar sveitir tákn-
ar i reynd helgöngu islensks iðn-
aðar, annars höfuðatvinnuvegar-
ins frá? „Það kennist á reiðinni
hvar höfðingjar fara”.
Stórhugur Sjálfstæðisflokksins
lætur sér ekki allt fyrir brjósti
brenna. Hamingjunni sé lof fyrir
fæðina i þeim hópi. Hvort sem
mönnum þóknast nú að lita á fyr-
irbæri af þessu tagi sem
skemmtilega trúaða, álitlega sig-
urvegara i kosningum eða eitt-
hvað annað, fylgir öllu gamni
nokkur alvara. I þjóðfélagi stöð-
ugra gengisfellingá og eilifra dag-
prísa getur vart öðruvisi farið,
en allt venjulegt verðmætaskyn
gufi blátt áfram upp.Þjóðin horfir
á allar tölur þenjast út og stækka
ár frá ár-i með þeim ólikindum,
að almenn viðmiðun stenst ekki
snúning. Einn eldspýtustokkur út
úr búð i dag kostar til dæmis
hvorki meira né minna en tvö
meðal lambsverð fyrir röskum
fjörtiu árum. Taumlaust öfga-
samfélag hlýtur fyrr eða síðar að
verða einn allsherjar leikvangur
ævintýramanna og myrkrabrask-
ara. En allt um það mun flestum
þykja ótrúlegt að til séu á Islandi
nokkur þau myrkraöfl einhvers
megnug, sem stefni að þvi sem á-
fanga á markaðri braut að eyði-
leggja atvinnuv«gi þjóðarinnar.
Jafnvel sá tilfinningaskekni hug-
sjónahópur, vaffellingar, mundi
vantvið búinn að leggja svo mikið
i sölurnar fyrir varanlega hlut-
deild i amerisku náðinni.
Burðarásar
þjódfélagsins
OUum sem vita vilja er ljóst, að
islensk tilvera hvilir á herðum
sjómanna, verkamanna og
bænda. Þessar atvinnustéttir .eru -
-burðarásar þjóðfélagsins, hér
sem annarsstaðar, og ættu að öllu
sjálfráðu að standa saman i ein-
um stjórnmálaflokki: Verka-
mannaflokki Islands. Timi til
kominn að leggja niður sjálfdauð
og úldin áróðursslagorð I nafn-
giftum stjórnmálaflokka. En það
er önnur saga, og verður vist litlu
um þokað eins og sakir standa.
Það eruekki aðeins bændur, sem
eiga afkomu sina undir gengi is-
lensks landbúnaðar, heldur fjöldi
fólks til sjávar og sveita hvar-
vetna á landinu. Og staðreynd er
að fjölmargir sem starfa að úr-
vinnslu búvara, og ýmsum þjón-
ustugreinum landbúnaðarins,
hafa einhverjar bestu og
öruggustu tekjur sem gerast i
iðju og iðnaði hérlendis, og i
mörgum tilfellum mun betri. en
meginþorri bænda. En allt um
það unna bændur þessu fólki sins,
öfúndarlaust,og standa traustum
fótum á islenskri jörð, saklaus-
astir allra manna af þeim efna-
hagslegu landskjálftum, sem
tröllriða samfélagið á fárramán-
aða fresti.
Heildsalakúfurinn
Einn er sá hlutur sem lengi hef-
ur valdið uppsteyt og áhyggjum
manna á meðal, en það eru upp-
bæturnar illþokkuðu. Vissulega
er meiraenlitið öfugsnúið að gefa
forrikum útlendingum mat. Þvi
hefur hinsvegar verið haldið
fram, af mönnum sem vel mega
vita, að sökum of litillar útflutn-
ingsframleiðslu búvara sé svo til
ógerlegt að vinna islenskri land-
búnaðarframleiðslu markað. Sá
grunur læðist þó óhjákvæmilega
að manni, að á þessum vettvangi
hafi kaupsýslan brugðist hrapal-
lega, eins og oft áður. Þaö er ekk-
ert timanlegt peningaatriði að
standa trúan vörð um tilvist
bænda, þeirrar öldnu stéttar sem
til skamms tima var þjóðin og
lengst hefur dugað i landi hér,
heldur siðmenningarskylda,
grundvölluð á þjóðhagslegri
nauðsyn. Um réttmæti ogbráða
þörf spamaðar, eins og nú horfir,
munu fáir efast, og allra sist
sveitafólk. En aftur á móti þvi
meira um vænlegan árangur af
rassboruhnoði manna sem aldrei
geta hugsað sér að ganga framan
að verkefninu og byrja á byrjun-
inni. Það er vitað mál að hér og
þar i þjóðfélaginu er hægt að
spara miljarða, og aftur milj-
arða, öllum að skaðlausu. Ekki
bara tiu miljarða, heldur tugi
miljarða. Það er svo allt annað
mál, að það er vita þýðingarlaust
að reyna að fela þá staðreynd, að
hlutfallið milli búvöruverðs og al-
mennra launatekna á íslandi er
eitthvert hið óhagstæðasta sem
þekkist á byggðu bóli. Það er auð-
vitað fræðilegur möguleiki að
flytja inn landbúnaðarvörur og
hækka heildsalakúfinn, en al-
menningi hefur nú fundist til
þessa, að forsjá þeirrar þjóð-
félagsstéttarf leiddi litt til bú-
hnykkja. Það leiðir að sjálfu sér,
að þótt ihaldið þykist sjá ein-
hverjar flisar sem við risa, mun
lausn vandans láta á sér standa,
sökum bjálkans i hinu sameigin-
lega auga Sjálfstæöisflokksins,
glyrnu ránfuglsins I skjaldar-
merkinu. Það er allra vægast
sagt á takmörkum eðlilegra yf-
irsjóna, að Sjálfstæðismenn skuli
aldrei muna eftir öllu þvi geri
af höndlurum, starfandi hlið við
hlið göturnar á enda i höfuðborg-
inni, sem fórna sér fyrir þá óeig-
ingjörnuhugsjón að koma búvör-
um ihendurneytenda fyrir helm-
ing framleiðsluverðs. Vitanlega
dettur engum til hugar að hlutur
þessara voluöu vesalinga mætti
vera minni, hvað þá aö fækka i
stéttinni, sem virðist þó vera
gustuk, svo vonlaus sem lifsbar-
áttan kvað vera að sögn.
Gerviþarfasmiðir
Allt aulabullið um bændur og
landbúnað leiðir hugann óhjá-
kvæmilega að þeirri grimmilegu
fjársóun, sem felst i útblásnum
gerviþörfum og hverskonar mun-
aðarbruðli, svo ginnheilögu að
hvergi má við hrófla, þótt alls
staðar skorti fé til lifsnauðsyn-
legra hluta. Sé ógerlegt að heim-
færa bruðlið undir þörf, þá er for-
heimskunin einfaldlega hafin
til mannréttinda, eins og
dæmin sanna og litil-
lega verður vikið að. Löglegir
vasaþjófar vaxa sifellt úr grasi,
jafnvel heilar þjóðféi®°sstéttir.
Það er enginn hörgull á fjár-
magnsfyrirgreiðslu, þótt undir-
stöðuatvinnuvegir þjóðarinnar
standi i svelti.
A öðru er auðvitað ekki von á
meðan gangsterhugmyndir Sjálf-
stæðisflokksins ráða lögum og
lofum I efnahagskerfinu. Innan
Sjálfstæðisflokksins þrifst og
dafnar stór hópur manna, sem
meðréttumætti kalla gerviþarfa-
smiði. Eitt nærtækasta dæmið er
sú hrikalega flækingsmálastarf-
semi sem rekin er i landinu i dag.
Enda mun hérlendur afætulýð-
ur aldrei hafa komist i aðra eins
gullnámu og sá fámenni hópur
sem gumsast i orlofsfé lands-
manna. Og svo harter barist um
fjáraflahlíSðn, að seg ja má að
alar maskinur séu á útopnuðu
samtimis, útvarp , sjónvarp og
prentsmiðjur.
Fatauglur
og flækingsbrask
Þeim er sannarlega ekki fisjað
sanQr, sem ekki bogna fýrr eða
siðar uö'dan þeim holskeflum af
kynæsingum og gylliboðum sem
úr þessu maskinarii veltur. Við-
lika draugar hafa ekki riðið hús-
um á Islandi svo sögur fari af,
nema ef vera skyldi amirikuag-
entarnir illræmdu á velmektar-
dögum Þorgeirsbola. Matur og
drykkur hefur löngum haft sitt að
segja, enda eru hátiöir og grisa-
veislur haldnar með þeim fyrir-
gangi, að við sjálft liggur að
hólminn sporðrisi undan gal-
skapnum. Æsilegasti hápunktur
þessara forkostulegu veiði-
bragða er þó þegar tommustokk-
urinn er dregin upp úr rassvasan-
um ogtekið til við að mæla hina
aðskiljanlegu likamshluta
kvenna með franskan læragægi
i forgrunninum. Spurning hvort
búvaran færiekki að ganga út, ef
bændur tileinkuðu sér eitthvað af
þessum glæsibrag. Væri ekki ráð
að leggja með kindakjötinu nokkr
ar gangandi fatauglur ásamt-
frönsku læragræjuvottorði; óvist'
nema sauðskepnan færi að standa
undirsér uppbótalaust utan lánd-
steinanna. Undirrót sölutregð-
unnar skyldi þó aldrei vera rót-
gróið vanmat bænda á flónum og
fiflalátum. Engum dylsthve sölu-
mennskutækni flækingsmála-
braksaranna er miklu máttugri
aðferð til skjóttekins gróða en sá
hljóðláti þumbaraskapur, sem
rikir yfir og allt um kring á is-
lenskum búvörumarkaði. Nú
þykir að likindum ýmsum nóg
komið, en flæking^iálabraskar-
inn kann drjúgum meira fyrir
sér. Utanlandsreisur i formi bing-
óvinninga þykja sérlega til-
trekkjandi. Þess eru dæmi að tiu
sh'kir ferðavinninghr hafi fokið á
einu auglýsingaskralli i hjarta
höfuðborgarinnar. Hver sem vill
j»etur metið þann grikk til fjár.
Aftur verður manni hugsað til
bænda. Hvaðskyldi þurfa margar
smjörskökur til að borga slika
brellu? Gott ef smjörfjallið fræga
yrði ekki upp urið áður en and-
virði fyrstu smjörklipunnar
hlotnaðist staður i vösum fram-
leiðenda.
Flækingar á víxlum
En óprúttnum sölumönnum
verður seint ráðafátt. Ef einhver
kújóninn skyldi þrátt fyrir allt
gjóa augum i budduna, þá er ein-
faldlega auglýst eftir samþykkj-
endum á vixla. Gerið svo vel,
ferðist fyrst, borgið siðar. Þjón-
usta sem segir sex. Hvenær
skyldi sá dagur renna að peninga-
■stofnanir landsins bjóði almennt
tilsvarandi þjónustu? Sennilega
liður nú ár og dagur þangað til.
En eitt er vist að Búnaðarbank-
anum er óhætt að vikka hurðar-
gættina, ef bændur eiga að geta
hlaupið út um torg og trissur og
boðið landbúnaðarvöru á hlið-
stæðum kjörum. Það er sannast
að segja hryllingsmynd að ótind-
ur flækingur suður til MiöjarðaP-
hafslanda með botnlausu gjald-
eyrissukki skuli fá svo til ótak-
markaða fyrirgreiðslu á sama
tima og atvinnuvegir þjóðarinnar
eru að svelta i hel, og þar ofan i
kaupið hundeltir með skitakasti.
Hér er óhætt áð segja ótakmark-
aða fyrirgreiðslu, sökum þess að
flestir ábyrgir aðilar hafa lokað
öllum skilningarvitum gagnvart
svartamarkaðsbraskinu i gjald-
eyrismálum. Og slik er forherð-
ingin, að manni skilst helst, að þá
sé best, ef hægt væri að koma
minnst þriðjungi þjóðarinnar á
árlegt mánaðarfylliri suður á
Spáni. Og eru þó uppi raddir um
að gera enn betur. Kemur það
einkum tilað Portúgalir séu mjög
vansæmdiraf viðskiftajöfnuði við
Islendinga. Það erhelst að skilja
að þar sé aðeins eitt ráð til, að tvi-
efla brennivinsdrykkju þjóðar-
innar við Miðjarðarhaf. Jafnvel
sjálfur viöskiftaráðherrann hefur
borið fram þá frómu ósk i sjón-
varpi, að islenskum flækingum
mætti auðnast að jafna metin,
Portúgölum i vil. Býsna öfugsnú-
in utanrikisviðskifti þjóðar sem
skuldar útlendingum sex hundruð
þúsund krónurper kjaft i landinu.
Þannig er miljörðum króna
glutrað og grýtt i svaðið. A hinu
leitinu sér rikisstjórn landsins
þann eina útveg að leggjast i
vasaþjófnað meðal ekkna og
munaðarleysingja til að bjarga
þjóðarbúinu undan*
Þeir sem gerst mega vita telja
að gjaldeyrissóun þjóðarinnar i
beinan flæking sé nú þegar kom-
inn i tiu miljarða á ársgrund-
velli. Opinberar tölur i þessu
sambandi eru marklausar með
öllu. Væri ekki að athuguðu máli
réttast að láta bændur landsins i
friði á meðan að fjármunir þjóð-
arinnar eru bornir i skitinn jafn
purkunarlaust? Hér er aðeins um
eitt dæmi að ræða þótt auövelt
væri að nefna mörg.
Átthagatryggðin og
hlutur landbúnaðar
Það er fyrst með kalda striðinu
sem farið er að tala um ótindan
flæking sem mannréttindi. Hins-
vegar hafa áróðursbykkjur
Atlantghafsbandalagsins lítið
minnst á þær þrjátiu miljónir
manna sem ganga atvinnulausar
á verndarsvæði Nató. Atvinnu-
öryggi og mannsæmandi lifskjör
er nefnilega ekki mannréttindi á
þeim bæ. Það ætti öllum að vera
ljóst að á meðan að þannig er um
hnútana búið verður lúxusflakk
forréttindi en ekki mannréttindi.
Manndrápssérfræðingarnir "i
Nató eiga sér aðeins eitt takmark
með ferðafrelsi, sem sé að
gera út flugumenn i austur-
veg með steyttar tuðrur af
kreppuhagfræði. Margir menn
lifðu svo og dóu i minni
sveit að lita aldrei utan
einn fjallahring. Sú staðreynd
varðþessu fólki ekki að einhverj-
um glórulausum mannréttinda
vaðli. Átthagatryggðin var kjöl-
festa bændaþjóðfélagsins. Þetta
var fyrir daga hernáms og niður-
lægingar og þess óaeðslega lifs-
gæðakapphlaups, seni geisar eins
. og farsótt meðal bjargálna fólks
á vesturlöndum i dag. Ein i-
smeygilegasta röksemd land-
búnaðarandstæðinga höfðar
mjög til landverndar. En það er
sú kenning að gróðri lansins stafi
bráð hætta af offjölgun búfjár.
Vera má; ,,oft ratast kjöftugum
satt á munn”. En má spyrja, til
hvers ef bændur og búfé eiga að
hverfa? A að verja þúsundum
miljóna króna til að viðhalda arð-
lausum gróðurvinjum hér og þar,
sumum aövisu djásnum islenskr-
ar náttúru, i þvi eina augnamiði
að fáeinar f jölskyldur sem græða
á túrismageti lifaði vellystingum
praktuglega?
Væri ekki nær að losa sig við
túristasukkið áður en hálf þjóðin
eða svo verður orðin að skriðdýr-
um? Takmarkalaus yfirtroðsla
útlendra f lækinga er satt að segja
litið geðslegra fyrirbæri en her-
nám. Landeyðingin ein verður
áður en varir litt bætanleg. Eink-
ar glæsilegt, með tilliti til þess, að
allt heila flækingsmálaklabbið
jafnast ekki atvinnulega séð á við
hlut landbúnaðarins i einni miðl-
ungssýslu.
Rögnvaldur Sigurðsson