Þjóðviljinn - 21.09.1978, Blaðsíða 9

(8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN; Fimmtudagur 21. september 1978
Rekstur Arnarflugs hefur yfir-
leitt gengiö vel og geysileg aukn-
ing verið i honum. Veltan hefur
nær tifaldast á tveimur árum og
fyrstu 6 mánuði þessa ársfluttum
viðhvorki meira né minna en 120
þúsund farþega. Við höfum þvi
horft fram á það með nokkru
stolti að félagið hefur verið
vaxtarbroddurinn í islenskum
flugmálum að undanförnu. Mikil
áhætta fylgir hins vegar svo
smárri rekstrareiningu sem okk-
ai; og á þessu ári urðum við fyrir
óhöppum sem bökuðu okkur fjár-
hagstjón. Okkur varð þá betur
Ijóst en áður hversu litið mátti út
af bera til að illa færi og þess
vegna var farið út I samninga viö
Fiugleiðir um sameiningu
þessara tveggja félaga. Þessi orð
mælti Magnús Gunnarsson fram-
kvæmdastjóri Arnarflugs i sam-
tali við Þjóöviljann nú f vikunni
um rekstur félagsins og ástæður
fyrir sameiningunni.
— Geturöu sagt mér nánar frá
rekstri félagsins, Magnús?
Arnarflug flutti hvorki meira né minna en 120 þúsund farþega fyrstu 6
mánuöi þessa árs en þar af voru aöeins 12% islendingar
— Er útlit fyrir mikiö tap á
Arnarflugi á þessu ári?
— Viö erum i ákveöinni pen-
ingalegri spennu en tröllasögur
um mikiö tap eru oröum ýktar.
Rönggengisskráninghefur komiö
okkur illaen á móti kemur að vél-
arnar hafa hækkað verulega i
veröi. Ariöerekki úti ennþá og ég
er ekki viss um aö útkoman verði
svo slæm og fullyrðingar um ægi-
lega útkomu eru út i loftiö.
— Nú eruö þiö eini aöilinn hér á
landi sem veitt hefur Flugleiöum
einhverja samkeppni. Verður
samruninn ekki'til aö hækka verö
á fargjöldum?
— Aðalforsendan fyrir samein-
ingunni er sú aö verið sé aö
styrkja islenskan aöila á alþjóö-
legum markaði og til aö gera
rekstur Arnarflugs öruggarihefði
félagiö þurft að auka starfsemina
á sviöi leiguflugs út fyrir alla
skynsemi úr þvi að ekki var
grundvöllur fyrir áætlunarflug.
Forsenda fyrir lágum fargjöldum
byggist á hagkvæmni i rekstri og
Arnarflug hefur verið vaxtar-
broddurinn í ísienskum flugmálum
— en áhættan er mikil.
Þess vegna var félagið
sameinað Flugleiðum.
— Félagiö var stofnaö i april
1976 og þá keyptar 3 flugvélar frá
Air Viking. Tvær þeirra voru út-
flognar og viö stóöum frammi
fyrir þvi aö taka ákvöröun um
hvort mundi borga sig aö láta þær
fara i' gegnum skoðun eöa selja
þær og láta i varahluti. Niöur-
staöan var sú aö viö seldum aöra
til Ameriku en notuöum hina sem
varahlutalager. Reksturinn gekk
þokkalega fyrsta áriö. Viö flugum
um 500 flugtima og fluttum 18
þúsund farþega, en komumst
fljótlega aö raun um aö ekki var
grundvöllur fyrir þvi aö halda
einni vél i gangi fyrir Islenskan
sólariandamarkaö eingöngu svo
aö viö fórum áö afla okkur viö-
bótarverkefna á erlendum
markaöi og sóttum jafnframt um
áætlanaleyfi til íslenskra stjórn-
valda en þeirri beiöni var synjaö.
— Hvers vegna?
— Þegar Loftleiöir og Flugfélag
Islands vorusameinuö i Flugleiö-
ir var þaö ein af forsendunum aö
samkomulagsatriöi viö rikiö aö
ekki yröi fieiri félög leyfö og get
ég út af fyr ir sig skiliö þaö sjónar-
miö. Menn veröa aö horfast í
augu viö ákveönarstaöreyndir og
samkeppnin er ákaflega hörö á
alþjóölegum markaöi. Þaö er i
raun og veru ótrúlegt hversu stór-
ir aðilar við Islendingar erum I
flugrekstri.
— Hvernig gekk reksturinn eft-
ir þaö?
— Á árinu 1977 var siðustu vél-
inni frá Air Viking lagt og viö
geröum kaupleigusamning um
tvær Boeing-727 þotur sem reynd-
ust mikiu hagkvæmari i rekstri
en þær sem fyrir voru. Viö
hösiuöum okkur i auknum mæli
völl á erlendum markaöi og flutt-
um um 80 þúsund farþega á þvi
ári. Fyrstu 6 mánuöina á þessu
ári voru farþegarnir orönir 120
þúsund en aðeins 12% þeirra voru
farþegar frá Islandi. Fyrsta árið
voru niöurstöðutölur á reikningi
227 miljónir.árið 1977 voru þær 850
miljönir og likur eru á þvi aö þær
fari hátt í annan miljarö á þessu
ári. Til aö byrja meö voru starfs-
menn á launaskrá okkar 13 en eru
nú orðnir á 2. hundraö, aiit Is-
lendingar nema 3 flugstjórar.
Launakostnaöur á þessu ári
veröur milli 3 og 400 miljónir
króna.
— Hvar hafið þið haslað ykkur
völl erlendis?
— Viö höfum gert samninga viö
fjölmörg flugfélög, aöallega á
Bretlandseyjum, Skandinaviu og
einnig I Portúgal, á Möltu, i
Kenýa og viöar. Lendingarstaöir
Arnarflugs spanna nú alian heim-
inn frá Los Angeles til Bombay á
Indlandi.
— Cr þvi aö reksturinn hefur
gengiö þetta vel hvers vegna
sameinist þið þá Flugleiðum?
— Flugrekstur nú til dags er
glfurlega dýr og rekstrareining
okkar er svo litil á alþjóöamæli-
kvaröa aö hún er ekki hagkvæm.
Eins og áöur sagöi uröu okkur
fyrst fyrir alvöru ljósir þessir
annmarkar á þessu ári þegar viö
uröum fyrir óhöppum meö vélar
okkar. Nefhjóliö á annarri vélinni
brotnaði viö lendingu i London
sem tók hana úr umferð í 2
mánuöi og næstu 8 vikur eftir aö
hún komst i gagniö uröu tvi-
vegis bilanir í hreyflum. Þetta
getur alltaf komiö fyrir en við
máttum illa viö þessum skakka-
föllum og undirstrikuöu þau hinn
mikla áhættuþátti rekstri okkar.
Magnús Gunnarsson
Viðtal við
Magnús
Gunnarsson
framkvæmda-
stjóra
Frá upphafi höfum viö haft ýmiss
konar samráö viö Fluglei'öir, t.d.
um afgreiöslu I Keflavik, viöhald
o.fl. Eftir þessi óhöpp hjá okkur
þróuöust frekari umræður milli
félaganna sem leiddi siðan til
þessa samruna. Þetta er sama
þróun og er aö gerast viöa
erlendis. Þaö er mikil og hörö
samkeppni á þessum markaöi og
forsendan fyrir góöum árangri er
skipulag og samtök. Flugfélög
erlendis eru oft i samstarfi viö
leiguflugfélög til aö nýta tækifæri
sem þar koma upp og ég reikna
meö aö Flugleiöir hafi m.a. þess
vegna séö sér hag I aö kaupa
meiri hluta hlutabréfa i Arnar-
flugi.
hagkvæmari vélum. Þarer um aö
ræöa skipulag t.d. aö geta nýtt
réttar vélar á réttum timum. Ég
held þvf að þessi samruni geti
orðiö almennum neytanda frekar
til hagsbóta en hitt.
— Hér eru starfræktar margar
feröaskrifstofur sem eiga I haröri
samkeppni innbyröis. Nú fækkar
þeim aöilum sem þær geta leitaö
til um hagkvæm fargjöld. Er þaö
ekki neikvætt fyrir neytandann?
— Ég held að sætagjaldiö hafi
ekki gert útslagiö á val farþegans
hvert hann fer, þaö hefur ekki
veriö svo mikill munur á því.
Hótelsamningar erlendis og val
staöa skapafyrst og fremst sam-
keppni milli feröaskrifstofanna.
Þaö er sá vettvangur sem þær
hafa barist á.
— Nú hefur SIS og dótturfyrir-
tæki þess veriö stærstu hluthaf-
arnir i Arnarflugi og Samvinnu-
ferðir þvi tengdar félaginu.
Hvaöa áhrif hefur þessi breyting
á þá ferðaskrifstofu?
— Arnarflug hefur verið rekið á
hreinum viöskiptalegum grund-
velli frá upphafi,og þegar þaö var
stofnaö varö Sunna strax einn
aöalviöskiptavinurinn. Þaö heföi
veriöhreinn dauðadómurað beita
einhverjum bolabrögöum gegn
Sunnu en hygla Samvinnuferöum
og hefurþvi breytingin ekki meiri
áhrif. á þá ferðaskrifstofu en
aörar.
— Voru hluthafar Arnarflugs
allir samþykkir þvl aö Flugleiöir
tækju Arnarflug yfir?
—- Nei, þaö voru mjög skiptar
skoðanir meöal þeirra, en máliö
var i höndum stjórnarinnar sem
haföi allar upplýsingar undir
höndum sem ollu þvi aö þessi
ákvörðun var tekin.
— Veröur einhver breyting á
rekstri Arnarflugs i kjölfar sam-
einingarinnar?
— Það er I smiöju ennþá
hvernig rdisturinn mun þróast og
þaö veröur rekiö áfram sem sjálf-
^tætt félag meö leiguflug sem
aðaiverkefni þó aö þeir rekstrar-
þættir, sem hagkvæmt þykir,
veröi samræmdir.
—GFr
Fimmtudagur 21. september 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Ávarp Magnúsar
Kjartanssonar,
jafnréttisdaginn
19. september 1978
Magnús Kjartansson: Hafið þið
stofnanir, sérfræðinga og fjár-
muni til þess að fjalla um sam-
göngur okkar sem fatlaðir erum?
Þá getum viö
lyft Grettis-
tökum
Borgarstjóri, borgarfulltrúar, aðr-
ir áheyrendur.
Heilbrigði er eitt þeirra orða,
sem við sínotum i daglegu tali
okkar, án þess að hugsa um merk-
ingu þess. Þvi er ástæða til að
staldra við og hugleiða hvað I orð-
inu felst.
Það er ekki fléttaö úr raunsæju
mati á ástandi manna, heldur er
það sótt i veröld hugsjónanna.
Meðal þeirra miljarða manna sem
búa á heimskringlunni er ekki einn
einasti maður, sem getur notað það
orð um varanlegt ástand sitt, og I
gervallri sögu mannkynsins hefur
aldrei verið til slikur maður.
Heilbrigði er ekki ástand heldur
markmiðt það er hugsjón, svo aö ég
noti orð sem þykir fornfálegt á
okkar köldu timum. öll heilbrigöis-
þjónusta stefnir að þvi marki aö
færa okkur sem næst hugsjóninni
og afrek heilbrigöisvisindanna eru
i minum huga undursamiegasti
þátturinn i sögu mannkynsins.
Mannkyniö nær trúlega aldrei þvi
marki að allir verði heilbrigöir alla
ævi, en hugsjónin verður engu að
siöur að lifa i brjósti manna alla
tið.
Við erum mislangt frá markmiö-
inu. Fatlaö fólk skiptir til að mynda
mörgum hundruöum milljóna um
alla heimskringluna. Alþjóðlegir
staölar bera meö sér að i Reykja-
vikurborg eru 250 einstaklingar
sem einvörðungu geta hreyft sig i
hjólastól. Hér i höfuðborginni eru
átta þúsundir manna sem ekki geta
gengið upp og ofan tröppur nema
meö miklum erfiðismunum. Átta
þúsund og fimmhundruð Reykvik-
ingar hafa mjög skerta hreyfigetu.
Og það eru hvorki meira né minna
en fimmtán þúsund höfuðborgar-
búar sem eiga viö einhverja fötlun
að striða.
Þessi mikli fjöldi fatlaöra Reyk-
vikinga hefur engu að siöur mikla
starfsgetu, svo er ekki sist endur-
hæfingarlækningum fyrir aö
þakka, en þróun þeirra er eitt af
undrum heilbrigðisvisindanna. Þaö
er, hins vegar erfitt fyrir okkur
fatlaöa að nýta starfsgetuna i þjóö-
félagi, sem einvörðungu er skipu-
lagt i samræmi við þarfir þeirra
sem ófatlaðir eru.
Viö lifum á öld bilsins og um-
ferðamál eru rikur þáttur i störfum
þeirra sem stjórna þjóöfélögum
eða hlutum þjóöfélaga. Þið, sem
eigið sæti i borgarstjórn Reykja-
vikur og fjallið mikið um sam-
göngumál; þið hafið myndarlegar
stofnanir og hóp sérfræöinga sem
vinnur að þvi með aðstoð mikilla
fjármuna að gera alla vegi sem
greiðfærasta bilum, hafa þá breiða,
með bundnu slitlagi, forðast mis-
fellurá vegum, hryggi og holur. En
ég spyr ykkur sem starfiö i borgar-
stjórn: Hafið þið stofnanir, sér-
fræöinga og fjármuni til þess að
fjalla um samgöngur okkar sem
fatlaöir erum? Eg svara spurning-
unnisjálfur.Þaö er ekki ein einasta
króna i fjárhagsáætlun Reykja-
vikurborgar til þess aö auðvelda
fötluöum aö komast leiöar sinnar,
viö komumst ekki með neinum al-
menningsfarartækjum; viðast hvar
i borginni komumst við ekki einu
sinni yfir götu i hjólastól. Vandi
okkar sem fatlaðir erum er hinn
sami og vandi bilsins; við þurfum
misfellulausa braut til þess að
komast leiðar okkar jafnt innan
húss sem utan; en við erum aðeins
fólk, ekki vélar — þess vegna hefur
athyglin ekki beinst að okkur. Hér i
Reykjavik eru margar stofnanir
starfandi i þágu þjóðarheildar-
innar, sumar aö forminu til i eigu
rikisins. Við höfum hér til aö
mynda Þjóöminjasafn og Listasafn
tsiands. Það er ámóta erfitt fyrir
fólk i hjólastól að komast inn i
þessar stofnanir og það væri fyrir
bil aö aka þangaö upp. Bill á ekkert
erindi i Þjóðminjasafn og Lista-
safn, en við sem fatlaðir erum
eigum þangað sama erindi og aör-
ir, að kynnast sem best menningar-
fjársjóðum þjóðarinnar. Viö erum
menn, ekki vélar. Eg veit að söfn
þessi eru formlega i eigu rikisins,
en þau eru starfrækt i Reykjavik.
Væri ekki ráð að borgarstjórn
Reykjavikur tilkynnti rikisstjórn-
inni að starfsemi þessara safna
veröi ekki heimiluö, nema komiö
veröi fyrir lyftu handa fötluðum i
lyftugöngum þeim sem staöið hafa
auð siðan húsiö var byggt. Eg nefni
ekki kostnaðinn; hann er svo hlægi-
lega litill i samanburði við þær
miljaröatölur sem stjórnvöld láta
fjölmiöla flytja okkur dag hvern.
Ég nefndi kostnað, og ýmsir
kunna að spyrja hvort þaö veröi
ekki dýrt aö veröa viö jafnréttis-
kröfum okkar. Þvi er öfugt farið.
Það eru ekki hugsanlegar arö-
samari framkvæmdir i þjóöfé-
iaginu en að gera fötluðu fólki kleift
aö nýta hæfileika sina. Viö þurfum
á þjóöfélaginu aö halda, en þjóöfé-
lagið þarf einnig á okkur að halda.
Við undirbúning þessa jafn-
réttisdags hef ég leitað liösinnis hjá
fjölmörgum mönnum. Ég hef hvar-
vetna fengið sömu viðtökur, hjálp-
semi, skilning, áhuga — og það
sannar, aö nú er lag til að breyta
hugsjónum i veruleika á skömmum
tima.
Forseti Islands, dr. Kristján Eld-
járn, hefur beöið mig að koma hér
á framfæri kveðjum sinum og
Framhald á 14. siöv
Arnór Pétursson:
Atvinnumál
fatlaöra, stada
þeirra og úrbætur
Arnór Pétursson: Af 1500 örorkulif-
eyrisþegum i Reykjavik tel ég aö
um 300 gætu hafiö starf nú þegar ef
þeim væri gert kleift aö stunda at-
vinnu á hinum almenna vinnu-
markaöi.
Ávarp Theódórs
A. Jónssonar á
Kjarvalsstödum
Theódór A. Jónsson: Rannsóknir
sýna aö ef tillit er tekiö til fatl-
aöra strax þegar Ibúöin er skipu-
lögö kostar hún sáralitiö meira
en ella.
Jafnrétti til
vinnu
Betur má ef
duga skal
Borgarstjóri, borgarfulltrúar,
ágæta göngufólk.
Um 1500 örorkulifeyrisþegar i
Reykjavik njóta tekjutryggingar.
Vegna starfs mins og kynna af
þessu fólki og málefnum þeirra, tel
ég aö um 300 gætu hafiö starf nú
þegar væri þeim kleift meö skipu-
lögöum vinnubrögöum aö stunda
atvinnu á hinum almenna vinnu-
markaöi. Um hin má segja þaö, aö
þó nokkrir hafa einhverjar vinnu-
tekjur þó litlar séu, en stærsti
hópurinn getur enga atvinnu
stundaö vegna likamlegs og and-
legs ástands, nema á undan fari
viöamikil atvinnuendurh æfing,
sem því miöur er ekki til staöar.
Benda má á aö á Noröurlöndunum
eru iönskólar fyrir fatlaöa. Nokkuö
margir úr slöast nefnda hópnum
gætu stundaö atvinnu á vernduöum
vinnustaö.
Um 5000 ellilifeyrisþegar njóta
tekjutryggingar, alls ómögulegt er
aö leiða getum aö atvinnuþörf og
getu þeirra, en þar hlýtur hópurinn
aö skipta hundruöum.
Hver skyldi vera aöal orsökin
fyrir aö svo margir fatlaöir komast
ekki á vinnumarkaöinn?
Svarið er umferöarhindranir.
Þjöðfélag okkar er þannig upp-
byggt að ekki er reiknaö með
fötluöu fólki, sem er þó 15% af þjóö-
inni. Mörg störf gætu fatlaöir innt
af hendi i Reykjavik en sá hængur
er á aö þaö kemst ekki einu sinni aö
dyrum vinnustaöarins hvaö þá
lengra. A minum vinnustaö T.R.
varö ég aö taka stýrishringana af
hjólastólnum til aö geta komist inn
i lyftuna, auk þess sem tröppur eru
viö alla innganga og handriö aöeins
við bakdyr. Þetta er aðeins eitt
dæmið af þúsundum, en kannski
nærtækast, þvi á engan staö á
fatlaö fólk oftar erindi en i T.R.
Umferöarhindrunumveröur gerö
nánari grein hér á eftir svo ég fer
ekki meira út I þá sálma.
I nýafstöönum borgarstjórnar-
kosningum töluöu frambjóöendur
allra stjórnmálaflokkanna um
borgina okkar. Viö erum hér til aö
minna á aö ýmislegt þarf aö gera
fyrir 15% borgarbúa til aö Reykja-
vik veröi borg þar sem allir ibúar
njóta jafnréttis til atvinnu og ferða-
frelsis um borgina.
Hvaö er helst til úrbóta I atvinnu-
málum:
Viö leggjum áherslu á eftirtalin
atriði:
1. I 16. gr. Endurhæfingarlaganna
segir: „Þeir sem notiö hafa
endurhæfingar, skulu aö öðru
jöfnu eiga forgangsrétt til at-
vinnu hjá riki og bæjarfélögum”.
Þessi lagabókstafur hefur veriö
dauöur og ómerkur. Beita skal
honum þegar viö á,þó verður aö
varast aö misnota hann, þvi
krafaokkar er jafnréttvekki for-
réttindi.
2. Endurskipuleggja ber vinnu-
miðlun borgarinnar meö þarfir
fatlaöra i huga.
A vinnumiðlun borgarinnar
starfar nú aðeins einn maður aö
málefnum aldraöra og öryrkja.
I riti Jóns Björnssonar sálfræö-
ings, Könnun á vinnugetu og at-
vinnumöguleikum aldraöra og
öryrkja. á bls. 114, fyrra bindi
segir: ,,Af gefnu tilefni skal tekiö
fram að einn starfskraftur, sem
heföi þaö hlutverk aö leita
einstaklingsbundiö á vinnu-
markaöinum, án alls áhrifavalds
á hann, mundi i fáu eöa engu
breyta um atvinnuástand jaöar-
hópa frá þvi sem nú er”.
3. Komið veröi á fót á vegum
borgarinnar tveim til þrem
vernduöum vinnustöðum með
nokkuö fjölbreyttri vinnu; vinnu-
stöðvar þessar ættu I flestum til-
fellum aö vera stökkpailur fyrir
fólk út á hinn almenna vinnu-
markaö.
4. Efla þarf Iönskóla borgarinnar
svohannveröi megnuguraö taka
á móti fötluöu fólki og fólki meö;
sérþarfir til iönnáms; einnig
mætti I tengslum viö skólann
vera atvinnuendurhæfing fyrir
þá, sem sökum fötlunar eöa sjúk-
dóms veröa algjörlega aö skipta
um starf.
5. Framhalds- og menntaskólar
borgarinnar veröi geröir aö-
gengilegirfötluöum.svoþeir geti
aflaö sér menntunar til þeirra
starfa sem áhugi þeirra beinist
að.
6. Reykjavikurborglátiárlega fara
fram skipulagða læknisskoöun á
starfsfólki sinu svo komist veröi
hjá að starfsfólk borgarinnar
veröi öryrkjar vegna erfiörar og
einhæfrar vinnu.
Borgarstjóri, ágætu borgarfull-
trúar, þvi miöur eru fleiri en eitt
og fleiri en tvö dæmi til i þessari
borg aö fatlaö fólk hafi árum
saman leitaö atvinnu, en alls
staöar komið aö lokuöum dyrum;
aö endingu hefur þetta fólk
brotnað saman, þaö lokar sig
inni og liöur i dag andlegar
kvalir.
Ég kalla þetta andlegt morö,
hvort sem þaö er vegna skilnings-
leysis rikis, borgar eöa sveitarfé-
lags.
Látiöslik örlög ekki henda fleiri.
I 23. gr. Mannréttindayfirlýs-
ingar Sameinuöu þjóöanna segir:
„Hver maöur á rétt á atvinnu aö
frjálsu vali, á réttlátum og hag-
kvæmum vinnuskilyrðum og vernd
gegn atvinnuleysi.” Hafiö þetta
ávallt hugfast.
Þjóöfélagiö þarf á vinnu okkar aö
halda. Reykjavikurborg þarf á
vinnu okkar aö halda.
Viö krefjumst jafnréttis til aö
býggja þessa borg, búa i henni,
hlúa aö henni, vinna að uppbygg-
ingu hennar, bæta hana og fegra.
Viö krefjumst jafnréttis til vinnu.
Arnór Pétursson.
ibúöarhúsnæöi og umhverfi
ibúöarhúsa hefur mikil áhrif á Hf
og lifsskilyröi fólks, ekki sist
þeirra, sem eru fatlaöir, vegna
þess aö þeir eyöa oft lengri tima en
aörir i Ibúö sinni, eöa nágrenni
hennar.
Þrátt fyrir þetta búa fatlaöir oft I
minni, óhentugri og lélegri ibúöum
en fólk almennt. Þaö er staöreynd
aö góö, hentug og velinnréttuö ibúö
er nauösynlegt framhald góörar
endurhæfingar.
Um næstu áramót ganga i gildi
ný byggingarlög, sem tryggja eiga
fötluöum aö byggingar rikis og
bæjarfélaga, sem ætlaöar eru til
sameiginlegra nota, veröi
hindrunarlaust aögengilegar öllum
þjóöfélagsþegnum. En hvaö meö
eldri byggingar þessara aöila?
Hvað með ibúöarhús, vinnustaöi,
samkomustaöi, iþróttamannvirki,
skóla o.fl.?
1 eigu Reukjavikurborgar er
mikiö og margháttaö húsnæöi. Viö
skorum á Reykjavikurborg aö
verja verulegri fjárhæö árlega til
breytinga á eldra húsnæöi, I eigu
borgarinnar, tii þess aö gera þaö
aðgengilegt fötluöum. Viö skorum
á ykkur borgarfulltrúa aö setja inn
i byggingasamþykkt Reykjavikur-
borgar ákvæöi um lágmarlits dyra-
breiddir, staösetningar og stæröir á
lyftum, slétt inn á jaröhæöir o.fl.
Þessa þrjá liöi skal ég rökstyöja
aöeins nánar. Þaö hefur veriö land-
lægt hér aö hafa salernisdyr m jórri
en aörar dyr i húsum, þannig aö I
miklum meirihluta ibúöarhúsnæöis
er gjörsamlega útilokaö fyrir fólk I
hjólastólum aö komast á salerni.
1 mörgum húsum eru ónauösyn-
legar tröppur viö útidyr. Þess eru
jafnvel dæmi aö jafnmargar tröpp-
ur eru upp utan dyra eins og þær
eru niður innan dyra, á neöstu hæö.
Lyftur þurfa aö vera þaö rúmar að
þær rúmi hjólastól, aö hægt sé aö
komast I þær slétt frá götu og aö
þær stoppi á hverri hæö, en ekki á
milli hæöa eins og er t.d. i háhýsi
við Kleppsveg.
.Þjóðfélag, sem vill teljast vel-
ferðarþjóöfélag, veröur aö tryggja
öllum þegnum sinum bestu mögu-
legu lifsskilyröi og aöbúnað, án
tillits til aldurs eöa fötlunar.
Þaö er grundvallaratriöi aö allar
ibúöir, byggingar og opin svæöi
veröi aögengileg fyrir alla. Aö
byggja aöeins sérstakar ibúöir
fyrir ákveöna þegna I þjóöfélaginu
er engin framtiöarlausn. Viö sem
erum fötluö eigum ættingja og vini,
sem eru ófötluö. Viö viljum geta
heimsótt þá. Viö viljum ekki þurfa
aö flytja úr þvi ibúöahverfi sem viö
erum oröin rótgróin i, vegna þess
aö i hverfinu eru engar ibúöir sem
henta mikið fötluöu fólki.
Rarinsóknir sem geröar hafa
veriö i Sviþjóö og Danmörku, sýna,
að ibúöir sem byggðar hafa veriö,
eöa breytt þannig aö þær væru
hentugar mikiö fötluöu fólki hafa
einnig betra notagildi fyrir ófatlað
fólk.
Rannsóknirnar sýndu lika aö ef
tillit var tekið til fatlaðra strax,
þegar ibúöin var skipulögö kostaöi
bygging hennar sáralitið meira en
ella.
Þaö sem þaö er viötekin hefö hér
á landi, aö húsbyggjendur vinni
mikið viö byggingu ibúöarhúsnæöis
sins, gefur þaö auga leiö aö þaö er
mun dýrara fyrir fatiaöa en aöra
aö koma yfir sig þaki, þar sem þeir
þurfa aö kaupa út alla vinnu. Eins
er um breytingar á eldri ibúð. Þaö
er þvi brýn nauðsyn aö fatlaðir eigi
kost á hærri og hagstæöari lánum
til húsbygginga, en nú er. Þurfa
borgaryfirvöld aö koma þar til
móts viö fatlaöa, i samvinnu viö
Húsnæöismálastofnun rikisins.
I ályktun Allsherjarþings Sam-
einuöu þjóöanna frá 9. desember
1975, um réttindi fatlaöra. segir
meöal annars aö fatlaöir eigi rétt á
aö lifa meö fjölskyldu sinni eöa for-
ráöamönnum og taka þátt i öllum
störfum samfélagsins og tóm-
stundaiökunum. Meö tilliti til
heimils eigi fatlaöir sama rétt og
aðrir.
Sama ár, 1975, sendu Sameinuöu
þjóöirnar út skýrslu i 76 liöum um
byggingar og innréttingu þeirra.
Er þar einnig skýrt kveðiö á um
réttindi fatlaöra og byggingu ibúöa
þannig aö öllum henti.
Viö Islendingar erum meöal
stofnenda Sameinuöu þjóöanna og
ættum þvi að hugleiöa þessa
ályktun og skýrslu vel og taka hana
til eftirbreytni.
Góðir borgarfulltrúar! Viö van-
þökkum ekki þaö sem vel hefur
verið gert, en betur má ef duga
skal.
Theodór A. Jónsson
Frá jafnréttisdegi fatlaðra