Þjóðviljinn - 05.11.1978, Blaðsíða 2

2 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 5. nóvember 1978
A sunnudaginn var stóð-
um við, sonur minn og ég, í
biðröð fyrir utan Gamla-
bíó. Við ætluðum að sjá
Disney-myndina Mary
Poppins. Biðröðin náði upp
að Bankastrætishorni. Við
biðum í hálftíma, en þegar
röðin var alveg að koma að
okkur fréttum við að úpp-
selt væri á sýninguna. Þá
náði biðröðin enn upp að
Bankastrætishorni.
Þessi mikla aðsókn aö ósköp
venjulegri Disney-mynd er auö-
skiljanleg ef gluggaö er i framboö
bióanna þennan sunnudagseftir-
miödag. Af tólf kvikmyndasölum
borgarinnar buöu aöeins fimm
upp á „barnasýningar”. Og
sumar þessara barnasýninga
voru satt aö segja ekki upp á
marga fiska: gamlar lummur og
ómerkilegar. Mary Poppins ljóm-
aöi og skein i þvi kompanii.
Þaö var ekki laust viö aö ég
vorkenndi krakkagreyjunum sem
uröu frá aö hverfa.Sem ég barst
þarna meö straumnum niöur Ing-
ólfsstrætiö heyröi ég einn hinna ó-
gæfusömu kvarta sáran. Móöir
hans reyndi aö hugga hann: þú
horfir bara á Stundina okkar i
staöinn. Drengurinn hnussaöi
fyrirlitlega: Stundin okkar. Þaö
er nú aldrei neitt variö i hana.
Stundin okkar; út yfir ailan þjófabálk
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
skrifar um
kvikmyndir
BÖRNIN OG
SJÓNVARPIÐ
Sjónvarpið
Samt var þetta þrautalending-
in. Þaö var horft á Stundina okk-
ar. Og ég get ekki annaö en veriö
hjartanlega sammála stráknum
sem hnussaöi.
Þá fór ég aö hugsa um alþjóö-
lega barnaáriö, sem i vændum er
og byrjar eftir tvo mánuöi. Ég
minntist lfka óteljandi barnatlma
sjónvarpsins i fyrravetur. Og nú
eigum viö a.m.k. þrjá barnatima
aö baki og ótal marga framundan
i vetur.
Þaö dettur engum heilvita
manni i hug aö gera þá kröfu til
bisnissmanna aö þeir hugsi um
eitthvaö annaö en gróöann sinn.
Þessvegna býst maöur aldrei viö
þvi aö gagnrýni á kvikmyndahús-
in I Reykjavik beri árangur, aö
hún hafi t.d. jákvæö áhrif á kvik-
myndavaliö. Rekstur þessara
húsa er eingöngu bisniss og i bisn-
iss gildir lögmál frumskógarins,
eins og allir vita. Þar þykir þaö
gott og blessaö aö græöa á þvi aö
sýna börnum afdankaöar kúreka-
myndir eöa „sprenghlægilegar”
elliærar gamanmyndir, áratug
eftir áratug.
Timinn sem ætlaöur er börnum
i sjónvarpinu er ekki mjög
langur: u.þ.b. tvær og hálf
klukkustund á viku. Vitaskuld
horfa eldri börn á miklu meira, en
þetta er semsé sá timi sem fer I
aö sýna þaö sem kallaö hefur
veriö „barnaefni”. Af þessum
tima fara yfirleitt ein og hálf
stund i aö sýna erlendar kvik-
myndir, en afgangurinn er þetta
fyrirbæri: Stundin okkar.
Ein stund á viku. Maöur skyldi
ætla aö ekki ætti aö vera stórum
vandkvæöum bundiö aö verja
svolitiu hugviti og jafnvel fjár-
munum til aö gera þessa stund á-
nægjulega og uppbyggilega fyrir
yngstu kynslóöina, þessa sem á
aö „erfa landiö” eins og þaö heitir
á alvarlegum augnablikum.
Manni gæti jafnvel dottiö i hug aö
forráöamenn sjónvarpsins
myndu kappkosta aö fá til þess
sérmenntaöa og hæfa menn aö
gera Stundina okkar aö góöri
stund. Aö þeir leituöu jafnvel til
einhverra af okkar ágætu upp-
eldisfrömuöum og listamönnum i
þessu skyni.
Sannleikurinn er hinsvegar sá,
aö vandfundinn mun ómerkilegri
sjónvarpsbarnatimi. Slæmur var
hann I fyrravetur, en þeir þrir
þættir sem ég hef horft á nú i
haust taka þó út yfir allan þjófa-
bálk.
Afdalamennska
og stjörnudýrkun
Einhverntima fékk einhver þá
ágætu hugmynd aö sjónvarpiö
efndi til keppni meöal unglinga
um bestu 8 mm kvikmyndina. Nú
er veriö aö sýna okkur þær mynd-
ir sem borist hafa i keppnina, og
er ekki nema gott eitt um þaö aö
segja. Myndirnar eru einsog viö
var aö búast.En heldur finnst mér
ósmekklegt aö stilla „kvik-
myndastjórunum” (meöal ann-
arra oröa: af hverju eru þetta
eintómir strákar? Fást stelpur
ekki viö kvikmyndun?) upp eins-
og þeir séu einhverjar stórstjörn-
ur og láta Arna Johnsen hafa viö
þá iöng og húmorslaus viötöl. Ef
slikt efni á erindi i sjónvarp á
annaö borö finnst mér þaö ætti
frekar heima i þætti fyrir af-
markaöri áhorfendahóp, t.d. tóm-
stundaþætti eöa jafnvel kvik-
myndaþætti —■ en ástæöulaust
finnst mér aö stela þannig mörg-
um dýrmætum minútum af
krakkagreyjunum sem horfa á
Stundina okkar.
En hefur nokkurntima veriö
gerö á þvi könnum, hvaöa aldurs-
hópar horfa á Stundina okkar?
Hverjum er hún I rauninni ætluö?
Oft á tiöum finnst manni eins og
hún sé eiginlega engum ætluö —
þaö sé bara veriö aö fylla upp I
gat. Eöa hvaö á maöur aö halda
þegar stór hluti timans fer I aö
fletta bók — aö visu ágætri bók,
Berjunum á lynginu, — og sýna
myndirnar úr henni um leiö og
textinn er lesinn? Odýrara „sjón-
varpsefni” er áreiöanlega ekki
til. Og takiö eftir aö lesarinn var i
þessu tilfelli unglingsstúlka sem
ekki er komin á leikarataxta.
Stundum þarf ekki einu sinni aö
finna heppilega bók til þessara
nota; þá eru teknar teikningar
sem börnin senda þættinum og
kyrfilega getiö um nafn og heim-
ilisfang hvers teiknara. Ég er
ekki alveg viss um þaö, hvort
þessi nafnalestur er hreinræktuö
afdalamennska eöa hvort þarna
er um aö ræöa enn einn angann af
þeirri stjörnudýrkun sem Stundin
okkar keppist viö aö innræta
börnum landsins.
1 rauninni skiptir engu máli
hvort aöstandendur Stundarinnar
okkar eru sér meövitaöir um þaö
sem þeir eru aö gera eöa ekki:
útkoman er hin sama, og þaö er
hún sem mætir augum barnanna.
Staöreyndin er sú, aö Stundin
okkar er kennslustund i meöal-
mennsku og heimskulegri afþrey-
ingu.
Þetta eru kannski stór orö, en
ég segi einsog kellingin: manni
getur nú sárnaö. Manni sárnar
þegar börnum er boöiö aö gerast
sljóir og auösveipir neysluþrælar,
þegar þeim er kennt aö dýrka
jafnaldra sina sem standa þeim
„framar”, kunna t.d. aö syngja
og vagga sér i mjöömunum, eöa
hafa efni á aö taka kvikmyndir.
Manni sárnar þegar börnum er
misboöiö, hvernig sem þaö fer
fram, og af hvaöa hvötum sem
þaö er til komiö.
Fræðsla og
skemmtun
Hvernig vill hún þá hafa Stund-
ina 'okkar? — spyr nú kannski ein-
hver.
Ég held aö börn þurfi aö sjá
sjálf sig og umhverfi sitt á sjón-
varpsskjánum. (Fullorönir þurfa
þess lika, og eru næstum þvi eins
afskiptir á þessu sviöi og börnin.
En nú erum viö aö tala um börn-
in). Sjónvarpiöer einsog allir vita
sterkasti og áhrifarikasti fjöl-
miöill nútimans. Þaö getur haft
slæm áhrif, en þaö getur lika látiö
gott af sér leiöa. Ég kalla þaö
slæm áhrif þegar sjónvarpiö
deyfir félagslega vitund einstakl-
ingsins, beinir athygli hans aö ó-
raunverulegum glansheimi sem
hvergi er til nema I sjónvarpinu,
og telur honum trú um aö þetta sé
hinn eini sanni heimur, þaö eina
eftirsóknarveröa. Hinsvegar
getur svo sjónvarpiö miölaö
fræöslu og ýmiskonar skemmti-
legheitum úr raunveruleikanum.
Og þegar ég segi fræöslu á ég ekki
viö þessa ömurlegu umferöar-
fræösluþætti sem nú er troöiö inn i
alla barnatlma. Fræöslu á aö út-
búa þannig aö hún lifi I minning-
unni sem eitthvaö skemmtilegt og
nauösynlegt.
Raunveruleikinn er fullur af
sjónvarpsefni. En þaö þarf visst
hugvit til aö sjá þaö. Og þaö þarf
peninga til aö gera þaö vel úr
garöi. Þaö þýöir ekki aö koma
alltieinu meö heilan hóp af kvik-
myndatökufólki I dansskóla eöa
siglingaklúbb, reka hljóönemann
upp aö andlitinu á næsta manni og
spyrja: finnst þér gaman? Viötöl
viö krakka krefjast undirbúnings.
Hve oft hefur maöur ekki horft á
pinnastifa og grafalvarlega ung-
linga segja: já já, mér finnst voöa
gaman. Sömu unglingar heföu ef-
laust haft frá mörgu skemmtilegu
aö segja, ef þeir heföi aöeins
fengiö tima til aö átta sig á hlut-
unum, kynnast spyrjandanum
o.s.frv.
En umfram allt þarf Stundin
okkar aö vera skemmtileg.
Hvérnig stendur á þvl að rithöf-
undar eru ekki fengnir til aö
skrifa fyrir þáttinn? Areiðanlega
munu margir sammála mér um
þaöaö Palli Guörúnar Helgadótt-
ur hafi veriö góöur gesturl sjón-
varpssal. Hversvegna var ekki
.haldið áfram á þeirri braut? Ég á
ekki viö aö Palli hefði þurft aö
lifa lengur sem sllkur, heldur hitt,
aö rithöfundar á borö viö Guö-
rúnu heföu átt aö skrifa fyrir
þáttinn.
Ég vil fá lifandi efni, góöan
texta og myndir sem sóttar eru I
islenskan veruleika. Ég vil aö
tekin séu til meöferöar mál sem
börnin okkar hafa áhuga á, og
sem þau fást viö I sínu daglega
lifi. Sjónvarpiö á aö hjálpa börn-
um til aö skilja og skynja lifiö I
kringum sig. Þaö á umfram allt
ekki aö eyöileggja smekk þeirra
meö fánýtu prjáli og gervi-
mennsku, lélegum bröndurum og
einhæfu efni.
Ungdom og seksualitet
Ritgerð Ásgeirs Sigurgestssonar sál-
fræðings,,Ungdom og seksualitet”, hefur
verið endurprentuð og fæst nú aftur i Bók-
sölu stúdenta.
Þurrkaður harðviður
Einnig fyrirliggjandi hnota, japönsk eik
og oregon pine. Harðviðargólflístar fyrir
parket. Sendum i póstkröfu um allt land.
HÖFÐATÚNI 2 - REYKJAVÍK
Sfmi: 22184 (3 Ifnur)
Blaðberar óskast
Suðurströnd, Sæbraut, Selbraut —
Tjarnarból, Tjarnarstigur (sem fyrst)
MOBWJINN
Síðumúla 6. sími 81333