Þjóðviljinn - 02.03.1979, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJ6ÐVILJINN Föstudagur 2. mars 1979
UOmiUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
l tnrfandi rtKáfufelaK l’Jdftviljans
h'ra mkvæmdast jóri: Kiftur Her^mann
Kitstjorar Arni Hergmann. Kinar Karl Haraldsson.
Króttastjóri VilborK HarPiardrtttir
Rekstrarstjóri: Ulfar Þormóösson
Auglysingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiftslustjóri: F'ilip W Franksson
Blaöamenn: AlfheiÖur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sigurö-
ardóttir. ^uöjón F’riöriksson. Ingibjörg Haraldsdóttir. Ingólfur Mar-
géirsson, Magnús H Glslason, Sigurdór Sigurdórsson tþróttafrétta-
maöur: Ingólfur Hannesson þingfréttamaöur: Siguröur G Tómasson
l.jósmyndir: F^inar Karlsson. Leifur Rögnvaldsson
t'tlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson
Handrita og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir. Elias Mar
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglysingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdótti». Þorgeir Olafsson
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir. Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla : Guömundur Steinsson. Hermann P Jónasson, Kristin Pét
ursdóttir
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir. Sigrlöur Kristjánsdóttir
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdóttir.
Ctkeyrsla: Sölvi Magnússon. Rafn GuÖmundsson.
Ritstjórn. afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6. Reykjavlk. sfml 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Þjóðar-
atkvæðagreiðslur
• Þrjú dagblöð gera í gær sprengidagsbombuna svo,
nefndu að umræðuefni í leiðurum sínum — þá sérstæðu
hugmynd Vilmundar Gylfasonar að efna skuli til þjóðar-
atkvæðagreiðslu um efnahagsmálatillögur Ölafs Jó-
hannessonar. Vilmundur sjálfur skrifar heiftarleiðara
um málið í Alþýðublaðið, og eru oddvitar Alþýðubanda-
lags og Alþýðusambands í hans túlkun orðnir að rauðu
íhaldi sem er skelf ilegra miklu en „gamla Framsókn og
íhaldið sjálft". Leiðari þessi er varla annað en tilfinn-
ingaleg sprenging. Enda hafa aðrir látið sér fátt um til-
lögur leiðarahöf undar f innast. Vísir túlkar þær til dæmis
á þann veg, að þær séu ekki til annars en að fullnægja
auglýsingaáráttu þingmannsins um leið og hann reyni
með þessum hætti aðtaka ábyrgð á því sem gerist nú um
mánaðamótin af Alþýðuf lokknum.
• Það hefur satt best að segja verið erfitt að taka
„bombuna" alvarlega. Enda erf itt að hugsa sér að kjós-
endur upp og of an geti tekið af stöðu til f rumvarpsdraga,
sem eru ekki skýrari en svo, að sérfróðir menn lesa úr
því á ýmsan hátt. Spurningar þær sem bornar eru undir
þjóðarálit þurfa óhjákvæmilega að vera miklu einfald-
ari, skýrari, ótvíræðari. En það er svo ekki nema rétt, að
(slendingar hafa alltof sjaldan átt þess kost að láta uppi
afstöðu sina til mikilvægra mála í þjóðaratkvæða-
greiðslu. Og þar með ber nauðsyn til að stjórnskipunar-
lög íslensk gefi miklu meira svigrúm þeim sem berjast
fyrir því, að vilji almennings sé kannaður með slíkum
hætti. Það er eins og hver önnur háðung, að í raun eru
ekki önnur mál en áfengismál borin beint undir atkvæði
almennings.
Þriðja risaveldið
• Um árabil hafa ráðamenn í Kína haldið uppi harðri
gagnrýni á risaveldin tvö. Þeir hafa sakað Bandaríkin og
Sovétríkin fyrir að skipta heiminum á milli sín og
þrengja kosti meðalstórra og smárra ríkja. Reyndar
hef ur gagnrýnin að undanförnu einkum beinst að grann-
anum í norðri, Sovétríkjunum, og þá á þeirri forsendu að
það risaveldi væri hættulegra sem er á uppleið en það
sem er á forbrekkisgöngu.
• Þessu fylgdi föst formúla í kínverskum áróðri útá-
við sem innávið. Á plaköt jafnt sem fjallshlíðar var
skrifað, aðaldrei mættu Kínverjar leitast við að ná „for-
ræði" yfir öðrum.
• Innrásin í Víetnam kemur illa heim og saman við
þennan málflutning. Menn hafa tekið eftir því, að sá
maður sem mestu sýnist ráða um stefnumótun hjá Kín-
verjum um þessar mundir, Deng Xiaoping, réttlætir inn-
rásina ekki aðeins með tilvísun til þess, að það þurf i að
„refsa" Víetnömum fyrir íhlutun þeirra í Kampútseu.
Hann hefur komist svo að orði, að eini tilgangur Kín-
verja með innrásinni sé að af sanna þá trú, að Víetnam sé
þriðja öflugasta herveldi heims.
• Kreddumeistarar mega reyna að koma slíku tali inn í
eitthvaðsem þeir vilja kalla marxisma — það breytir því
ekki, að hér er um dæmigert stórveldatal að ræða. Kín-
verjar vilja afsanna að Víetnamar eigi þriðja öflugasta
her í heimi, til þess að sýna, að þeir sjálfir séu þriðja öf I-
ugasta herveldið—og haf i „rétt" til áhrifa á gang mála
i samræmi við það. Það er engum blöðum um það að
f letta, að þriðja risaveldið er í sköpun. Og ef við eigum
að taka mark á formúlum Kínverja sjálfra, þá eru stór-
veldi á uppleið öðrum varhugaverðari.
IÁtökin innan Alþýöubanda-
lagsins i Kópavogi hafa vakiö
mikla athygli, enda þótt það sé
• til siös þar i bæ að klofriingur sé
Ii flokkum. Hinsvegar hefur þaö
ekki veriö til siös I Alþýöu-
bandalaginu frá þvi það var
* formlega stofnaö sem stjórn-
Imálaflokkur fyrir tiu árum aö
bera innanflokksdeilurá torg. A-
stæðan til þess er örugglega
* einkum arfurinn frá þeim ti’ma
Isem Alþýöubandalagiö var
kosningabandalag ýmissa hópa,
allt logaöi i innbyröis deiium og
• nánast var skorið Ur hverju
Imáli meö dramatlskum at-
kvæöagreiöslum. Það er ekki
nema eölilegt aö slikt timabil
1 skilji eftir sig spor og maöur
Igangi undir mannshönd aö sýna
einingu útáviö, þegar nýstofn-
aöur stjórnmálaflokkur er aö
■ sli'ta barnsskónum. Þessi
Ieiningarkrafa sem verið hefur
mjög sterk i flokknum og óttinn
viö klofning hefur valdiö mörg-
J um óánægjuogþvi veriö haldiö
I fram, aö hún stuölaði aö þvi að
I svæfa deilur i staö þess aö leysa
■ þær, hindra umræöur um
J stefnuágreining, og torvelda
I nauösynlegt markvisst starf aö
I stefnumálumog starfsaöferöum
• á hinum mörgu vigstööum sem
I' sósialisk hreyfing heyr sina
baráttu á, hvort sem það er i
sveitarstjórnum, á Alþingi, i
verkalýöshreyfingu eöa öörum
I* fjöldasamtökum. Innan flokks-
félagsins i Kópavogi hafa lengi
staöiö deilur um forsendur
, meirihlutasamstarfs I bæjar-
Istjórn og vinnubrögð Alþýöu-
bandalagsmanna i núverandi
meirihluta, sem i eru auk þeirra
, Framsóknarmenn og Alþýöu-
Íflokksmenn. Eins og rækilega
hefurveriöskýrtfrá iblööum og
öörum fjölmiðlum er nú svo
komiö, aö Helga Sigurjóns-
* dóttir, forseti bæjarstjórnar,
Ihefur sagt af sér störfum og
meö henni 12 fulltrúar Alþýöu-
bandalagsins i nefndum og ráð-
J um bæjarins.
I Sammála um eitt
, A almennum félagsfundi
IAlþýöubandalagsins i Kópavogi
sem haldinn var i Þinghól i
fyrrakvöld þar sem meirihluta-
a samstarfiö var til umræöu voru
Ifundarmenn aöeins sammála
um eitt atriöi. Það var aö þessar
deilur innan flokksfélagsins
, heföu staöiö lengi. Misjafrit var
Ihversu langt aftur ræöumenn
röktu deilurnar. Sumir héldu sig
viö átökin um uppstillinguna á
■ bæjarstjórnarlistann sl. vor,
Iaörir töldu upphafiö vera þegar
Ihalds- og Framsóknarmeiri-
hlutinn i Kópavogi tók aö gliöna
■ fyrir einu og hálfu ári, og farið
I var allt aftur til ársins 1974 til
• þessaörekja ræturnaraöþvi á-
Istandi sem nú er upp komiö i
Alþýöubandalaginu i Kópavogi.
. Djúpstæður ágreining-
Iur
Aö ööru leyti voru ræöumenn
■ á fundinum ósammála um flest.
ITalsmenn hins svokallaöa
félagsmálahóps, sem hefur
„frýjað sig ábyrgð á störfum
, núverandi meirihluta” Cá
Ifundinum töluðu Finnur Torfi
Hjörleifsson, Helga Sigurjóns-
dóttir og Ragna Freyja Karls-
, dóttir máli hans,) leggja þunga
Iáherslu á aö hér sé um lang-
vinnan og djúpstæöan málefna-
legan ágreining aö ræöa. Þaö er
, einnig deilt hartá starfsaöferöir
Iog vinnubrögö þeirra sem ráöa
feröinni i bæ jarmálastarfi
flokksins (einkum Björns
, Olafssonar, formanns bæjar-
Iráðs, og ólafs Jónssonar, sem I
20 ár hefur veriö oddviti I bæjar-
málum Alþýöubandalagsmanna
, I Kópavogi, en gaf ekki kost á
|_____ _____
sér viö siöustu kosningar).
Raunar kom þaö fram aö
„félagsmálahópurinn” telur
ekki hægt að skilja sundur
starfsaöferöir, málefni og hæfni
manna til þess aö berjast i só-
sialfsku starfi. Höfuögagnrýni
hópsins á forystuna er aö hún
hafi látiö undir höfuö leggjast aö
„tengja dægurmálastarfiö við
sósialiska stefnu, við heQdar-
stefnu og framtiðarstefnu”
1 þvi sambandi er bent á að
einu fulltrUarnir i nefndum á
vegum bæjarins sem lagt hafi
fram mótuð stefnuplögg hafi
veriö Ur „félagsmálahópnum”.
Þá hafi forystan i engu haggaö
vinnubrögöum embættismanna,
ekki skipt um á mikilvægum
póstum eöa hnikaö neinu i
stjórnkerfi bæjarins og sé ein-
göngu umhugaö um völdin
þeirra sjálfra vegna. Einnig
hafi hún beitt markvissri útilok-
unarstefnu gagnvart einstakl-
ingunum I „félagsmálahópn-
um” bæöi fýrir og eftir siðustu
kosningar. Loks hafi þaö sjón-
armiö veriö vanvirt aö virkja
virkustu og starfsmestu félag-
ana i trúnaðarstööur af ótta viö
aöráöandi mennværu aö missa
stjórntökin á félaginu og bæjar-
málastarfinu.
Ekki starfsfriður
Þá er komiö aö þvi aö gera
grein fyrir sjónarmiðum þeirra
leitni til aö gera sjálfan sig aö •>
pislarvotti. Ekki hafi heldur
verið starfsfriöur til skynsam-
legra verka fyrir stööugu og ó-
frjóu þrasisem lamaö hafi allt
félagsstarfiö. Engu likara væri
en hópurinn heföi labbaö sig inn
á skrifstofu og keypt sér einka-
rétt á sósialismanum, og teldi
allt annaö en sin viöhorf og
vinnubrögð hægrimennsku og
tiiræði við sósialismann. Frá
upphafi hafi hópurinn veriö á
móti uppstillingu og meirihluta-
samstarfi og ekki sætt sig við að
vera i minnihluta.
Sáttavilji
Fyrir utan þá tvo hópa sem
hér hafa veriö tilgreindir á
fundinum voru áreiöanlega
margir sem vildu aö sættir
tækjust og hin striðandi öfl
kæmu til móts viö hvor önnur
meö þvi aö báðir aöilar sýndu
viljann i verki og slægju nokkuö
af. Þaö var i upphafi umræöna ,
töluvert sáttahljóö i mönnum og
fram kom tillaga um sáttanefnd
úr héraöi og önnur um aö fram-
kvæmdastjórn Alþýöubanda-
lagsins freistaöist til aö koma á
sáttum á málefnalegum grunni.
Þegar liöa tók á fund hitnaði i
umræöum og geröust þær mjög
persónulegar og voru rifjuð upp
mörg ásteytingsefni sem uröu
tilefni til varnar og sóknar.
Utanaökomandi flokksfélagi
I

sem „félagsmálahópurinn”
beinir spjótum sinum aö, (en
málsvarar þess hóps á fundin-
um voru Björn ólafsson, ólafur
Jónsson, Páll Theódórsson,
Svandis Skúladóttir og Siguröur
Grétar Guömundsson). t mál-
flutningi þeirra kom fram aö
rangt væri aö núverandi meiri-
hluti hefði enga stefnu. HUn
kæmi meöal annars fram i sam-
starfsyfirlýsingu meirihluta-
flokkanna. Hinsvegar væri þaö
forsenda þess aö hægt væri að
vinna skipulega aö heildar-
stjórn bæjarmála aö fjármálum
bæjarfélagsins væri komið I lag.
Allt frá kosningum hefði höfuö-
verkefniö veriö aö „moka fjós-
iö” eftir fráfarandi meirihluta.
NU fýrst væri aö komast skriöur
á undirbúning eigin fjárhagsá-
ætlunar og ljóst væri, aö nýi
meirihlutinn væriaö ná tökum á
fjármálastjórninni. Drög lægju
þegar fyrir aö hugmyndum aö
breyttu stjórnkerfi og hvernig
vinna skyldi aö bæjarmálum
skipulega eftir heildaráætlun.
Þessar áætlanir ættueftir aö fá
flokkslega meöferö og meiri-
hlutaumfjöllun, en þaö flokkaö-
ist undir óþol hjá „félagsmála-
hópnum” aö viöurkenna ekki aö
fjárhags- og atvinnumálin hlytu
aöhafa forgangogfyrsteftir að
eitthvert land væri framundan i
þeim efnum væri hægt aö fella
aöra þætti og framtiöarstefnu
inn i heildarmyndina.
Af hálfu þessa hóps kom skýrt
fram aö Jélagsmálahópurinn”
hefði veriö mjög ein-
strengingslegur I vinnubrögö-
um, og öll umræða hans um ó-
lýðræöislega starfshætti, um-
ræöuskort, og um aö meiri-
hlutinn niddistá minnihlutanum
byggöist á fádæma tortryggni
sem magnaöi hvert smámál upp
i stórmál og bæri keim af viö-
eins og klippari treystir sér ekki
til aö rekja þær umræöur svo vel
fari. En óneitanlega hlýtur að
verða aö draga þá ályktun af
umræðum, að inn i málefnadeil-
ur og vinnubragöakif blandist
æðisterk persónuleg misklið, og
héldu reyndar meirihlutamenn
þvi fram fullum fetum.
Niðurstaðan
Niðurstööu fundarins gátu
hinir striöandi aðilar unaö
nokkuö vel viö. Þeir bæjarfull-
trúar sem starfa áfram fengu
traust fundarins og blessun yfir
áframhaldandi meirihlutasam-
starf, en m innihlutinn fékk staö-
festa verulega andstööu og
stuöning við sinn málstaö. Vert
er aö vekja athygli á, aö heföi
þaö veriö ætlun „félagsmála-
hópsins” aö kljúfa i heröar niö-
ur. heföi hann starfað áfram sem
sérstakur flokkur og Helga ekki
sagt af sér. Um framvinduna i
flokksfélaginu I Kópavogi verð-
ur þvi ekki spáö hér.
En þær spurningar sem deilan
i Kópavogi vekur munu á-
reiöanlega áfram veröa til um-
ræöu i Alþýöubandalaginu. Upp
á hvaða býti á flokkur sem
Alþýðubandalagiö aö taka þátt i
meirihlutasamstarfi i stjórn
sveitarfélags eða i landsstjórn-
inni?Hvaöa vinnubrögöeiga só-
sialistar aö viöhafa i sam-
steypustjórnum, eftir aö þeir
hafa á annað borö samþykkt aö
ganga til samstarfe viö aöra
flokka? Hvaða aðferöir á aö
nota til aö setja niöur málefna-
legar og persónulegar deilur?
O.sf rv.
Satt aö segja hafa þessar og
þvilikar spurningar siður en svo
veriö nægilega ræddar innan
flokks á siöustu árum.
—ekh
— áb