Þjóðviljinn - 25.03.1979, Blaðsíða 12

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 25. mars 197».
Sunnudagur 25. mars 1979. ÞJÓÐVILJINN — StDA 13
Myndir og
texti: S.dór
hlassið dregið heim
Viðurinn dreginn útúr skóginum
Draumurinn
Jón Loftsson, skógarvörður að Hallormsstaö. Birkitréð aö baki Jóni
verður aðfalla, þar sem það heftir orðið vöxt grenitrésins tilhægri.
Yngsti skógarvörður
landsins situr að Hall-
ormsstað. Hann heitir
Jón Loftsson og tók við
embætti skógarvarðar
að Hallormsstað vorið
1978, en þá hafði hann
unnið við skógræktina
að Hallormsstað siðan
vorið 1974 að hann kom
heim eftir að hafa lokið
skógræktarnámi við
landbúnaðarháskólann i
Ási i Noregi. Jón er
fæddur og uppalinn
syðra og við spurðum
hann fyrst hvað hafi
valdið þvi að hann fór i
skógræktarnám.
3ji ættliðurinn
í skógrækt
— Það er eins og þetta sé i ætt-
inni, þvi að ég er 3ji ættliðurinn 1
minni ætt, sem fer i skógræktina.
Afi minn var Einar Sæmundsen,
skógarvöröur, og sennilega er
þetta allt komið frá honum. Ég
fór til Danmerkur árið 1967 og
vann i eitt ár i Danmörku. Þá var
ég ákveðinn i að taka danska
skólann. Hinsvegar hraus mér
hugur viö að nema skógrækt á
malbikinu i Kaupmannahöfn, en
þar er skógræktarskólinn stað-
segir yngsti
skógarvörður
landsins,
Jón Loftsson
á Hallormsstað
settur og þegar mér bauðst að
komast i nám i Noregi tók ég þvi
strax. Fyrst var ég 2 ár i almenn-
um skógskóla og siðan 3 ár i land-
búnaðarháskólanum i Asi. Að
náminu loknu kom ég svo heim og
fór að vinna hér i Hallormsstaö og
hef verið hér siðan.
Fljótsdalsáætlun
stærsta framtíðar-
verkefni
— Hvað vinnur margt fólk hjá
ykkur i skógræktinni að Hall-
ormsstað?
— Fastir starfsmenn eru 8, en
svo yfir sumarið er starfsfólki
fjölgað mjög og þá vinna hér um
30 manns við skógræktina. Yfir
veturinn er unniö að skógarhöggi,
(grisjun) og viö gróðrarstööina,
þar sem við ræktum þær plöntur
sem hér eru gróöursettar yfir
sumarið og eins ræktum við lika
svonefndar garðplöntur, sem fólk
getur fengið keyptar hér. A
haustin og fram af vetri er unnið
mikiö við að höggva jólatré, en
við seljum héðan um eitt þúsund
jólatré árlega. Þau fara öll á
Austurland og liggur nærri að við
önnum þörf Austfirðinga á jóla-
trjám.
Slðan tekur við skógarhögg,
eins og þiö hafið sé þessa daga og
er meira en nóg að gera. Við kom-
umst alls ekki yfir allt það sem
við þyrftum að höggva. Úr þeim
viði sem fæst við skógarhöggið
eru svo unnir girðingastaurar og
arineldiviður. Við erum nýbúnir
að taka i notkun nýja vöru-
skemmu, sem gerbreytir allri að-
stöðu okkar við viðarvinnslu og
einnig höfum við fengið frysti-
klefa, sem gera okkur kleift að
geyma i frysti þær plöntur, sem
gróðursetja á að vori.
— Hvaða verkefni eru stærst á
ykkar verkefnaskrá hér aö Hall-
ormsstað?
— Alveg tvimælalaust Fljóts-
dalsáætlunin. Það var áriö 1968,
að samþykkt voru lög þess efnis,
að bændum i Fljótsdalshreppi var
gert kleift aö hef ja skógrækt með
þeim hætti, að þeir legöu til land
undir skóg. Siðan var þaö Skóg-
rækt rlkisins, sem sá um að girða
landið og planta út. Fyrir þetta
greiddu bændur ekki neitt og
munu ekki greiða neitt fyrr en
skógurinn fer að gefa af sér af-
uröir. Þá á ákveðinn hluti afurö-
anna að renna til Skógræktarinn-
ar. Þá er einnig gert ráð fyrir aö
bændur, sem leggja til land
undir skógrækt geti fengið vinnu
við að girða landið og einnig við
plöntun.
Þessari áætlun var nú heldur
dauflega tekið i fyrstu. En skiln-
ingur manna á skógrækt vex ár
frá ári og nú hafa 8 jaröir hér i
Fljótsdalshreppi notfært sér þetta
og ég á von á þvi að flestar jarðir i
hreppnum muni verða með áður
en langt um liður. Þær jarðir sem
eiga rétt á að vera með I Fljóts-
dalsáætluninni eru 33, þar af 30 i
Fljótsdalshreppi og siðan 3 jarðir
hér fyrir utan, sem voru teknar
inni þessa áætlun. Og það fer ekk-
ert á milli mála, að þessi áætlun
er og verður okkar stærsta verk-
efni I skógrækt næstu árin.
Lerki, greni og fura
— Hvaða trjátegundir eru það,
sem þið ræktið hér I gróðrarstöð-
inni?
— Við ræktum Siberiu-lerki,
sem hefur reynst ákaflega vel á
tslandi, nú og síðan erum við með
stafafuru, sitka rauð- og blá-
greni. Þetta eru langþýðingar-
mestu trjátegundirnar til tekju-
öflunar I timburvinnslu. Auk þess
erum við svo með ýmsar aðrar
tegundir sem ætlaðar eru 1 garða
og til skjólbetlagerðar.
— Hvað gaf skógurinn af sér i
tekjur á siðasta ári?
— Það voru um 17 miljónir
króna. Þessar tekjur koma af sölu
jólatrjáa, girðingarstaurasölu,
arinviðarsölu og sölu á garð-
plöntum. Tekjurnar af skóginum
hafa aukist jafnt og þétt undan-
farin ár, þótt enn sé langt i land
að endar nái saman, sem sést
best á þvi, að við greiddum bara i
vinnulaun á siöasta ári um 36 mil-
jónir króna. Þá er allur annar
kostnaður ótalinn.
Tilraunir með
beitarþol
— Af þvi að ég nefndi áðan
Fljótsdalsáætlun, sem okkar stóra
framtiðarverkefni, vil ég einnig
nefna merka tilraun, sem við
erum aö fara af stað með, i sam-
vinnu við tiíraunabúið á Skriðu-
klaustri, en þaö er beitarþolstil-
raun i skóginum. Við ætlum að út-
búa nokkur hólf i skóginum og
rannsaka hvaöa tegundir af skógi
sauðkindin tekur helst, hve mörg-
um kindum má beita á hvern
hektara, á hvaða tima má beita
þeim á skóginn, hvaða plöntur
kindin tekur og fleira og fleira.
Það er ætlunin að kanna þetta
beitarþolsmál til hlitar og ég veit
að margir bændur hér um slóðir
biða spenntir eftir niðurstööunni.
Eitt atriði I þessum rannsóknum
verður að ofbeita i einu hólfinu og
sjá hvernig uppblástur lands
hefst og býst ég við að marga fýsí
að sjá niðurstöður þeirrar rann-
sóknar.
Eins og allir vita hafa skóg-
ræktarmenn og fjárbændur deilt
hart á liðnum árum um þetta
mál, en þarna vonumst viö til að
hægt verði að fá nitjurstöður sem
menn ættu ekki að þurfa að deila
um.
Ferðamannastraum-
ur eykst sífellt
— Nú er það fleira en skógrækt-
in, sem þú hefur á þinum
snærum. Sá vinsæli ferðamanna-
staður Atlavik er undir ykkar
umsjá, fer vikin ekki að verða of
lítil?
— Vissulega. Ferðamanna-
straumurinn eykst ár frá ári og
um háannatimann er mjög þröngt
I Atlavik. Þar hefur nú verið
komið fyrir fyrsta flokks aöstöðu,
vatnssalernum og baðaðstööu.
Einn maður er alveg i þvi yfir
sumarið aö sjá um Atlavikina og
veitir ekki af. Við erum uppi meö
hugmyndir um aö koma fyrir
ferðamannaaðstöðu i næstu vik
við, beint fyrir neðan bensin-
söluna hér að Hallormsstað. Að-
staða þar verður ekki siðri en I
Atlavik og þarna er mjög fallegt.
Þaö verður þó vart fyrr en sum-
arið 1980 eða 1981 sem hægt
verður að opna þetta svæöi fyrir
ferðamönnum. En það er aftur al-
veg ljóst, að okkur myndi ekki
veita af að geta tekið svæðið I
notkun á þessu ári.
— Er átroðningur af ferða-
mönnum i skóginum?
— Nei, alls ekki, fólk gengur
yfirleitt mjög vel um og i rauninni
eru það allt of fáir sem skoða
skóginn. Fólk hefur komið unn-
vörpum og spurt hvort það megi
fara um skóginn, sem þvi er auö-
vitað velkomiö. Þess vegna tók-
um við upp skemmtilega nýjung,
sem er „Ratleikur” fyrir ferða-
menn. Fólk fær kort af skóginum,
þar sem allir þeir staöir, sem við
viljum að fólk skoði, eru merktir
inn. Þá fylgir kortinu bæklingur,
þar sem er að finna greinargóða
lýsingu á Hallormsstað og skóg-
inum, skráða af Sigurði Blöndal
skógræktarstjóra. Við byrjuðum
með þetta i fyrra og leikurinn
vaut vaxandi vinsælda hjá al-
menningi.
Draumurinn rættist
— Ef við snúum okkur aðeins aö
þér sjálfum, Jón, kanntu vel við
þig hér að Hallormsstað?
— Já, mjög vel. Mér hefur liðið
vel hér siöan ég kom hingað fyrst
og fyrir skógfræöing er hvergi
betra að vera en á Hallormsstaö.
— Nú ert þú fæddur og uppalinn
i fjölmenninu fyrir sunnan, finnst
mönnum ekki þeir vera einangr-
aðir þegar þeir koma á stað eins
og Hallormsstaö til langdvalar?
— Ja, ef þetta er einangrun, þá
kann ég mjög vel viö hana og vil
ekki hafa þaö öðruvisi. Það væri
lika fullkomið vanþakklæti ef ég
væri ekki ánægöur; draumurinn
var alltaf að verða skógarvörður,
til þess fór ég úti þetta nám. Ég er
aðeins 32ja ára gamall og
draumurinn hefur ræst. Hvers
ætti ég frekar að óska mér?
—S.dór
Skósrækt á Hallormsstað
Með skógar-
mönnum að
Hallormsstað
Hér fyrrum voru sekir
menn kallaðir ,,skógar-
menn", en það er sem bet-
ur fer liðin tíð. Þeir sem
fást við skógrækt nú til
dags eru aftur á móti
nefndir skógræktarmenn,
sem er heldur óþjált og að
því er undirrituðum þykir
leiðinlegt orð og mun fal-
legra að nefna þá einfald-
lega skógarmenn, enda
eins og f yrr segir neikvaéða
merkingin fyrir löngu af
lögð. Fyrir nokkru fóru
skógarmenn úr Þingeyjar-
sýslu í heimsókn að Hall-
ormsstað. Var um skoðun-
arf erð að ræða, þar sem að
Hallormsstað höfðu verið
tekin í notkun ýmis tæki
viðkomandi skógræktinni.
Blaðamaður Þjóðviljans
slóst með í ferðina,og verð-
ur á næstunni reynt að
segja frá því helsta sem
fyrir augun bar, auk þess
sem rætt verður við nokkra
aðila úr ferðinni.
Skógarhögg
A þessum árstima er gjarnan
unnið að grisjun skóganna, eða
skógarhöggi. Þannig var það
meöan við ferðalangarnir stóðum
viö aö Hallormsstaö. Þrir starfs-
menn skógræktarinnar að Hall-
ormsstaö unnu að þvi aö grisja
birkiskóg, þar sem plantaö hefur
verið út greni, sem nú þarf aukið
rými, eftir aö birkiö hafði veitt
þvi ákveðið skjól á fyrstu upp-
vaxtarárunum.
Sá viður sem þarna fæst er not-
aður að mestum hluta I giröinga-
staura, en það sem afgangs verö-
ur fer i arineldiviö, sem er orðinn
eftirsótt vara. Giröingastaurarn-
ir eru sagaðir, birkjaðir, yddaðir
og fúavarðir i eða við nýja glæsi-
lega skemmu, sem reist hefur
verið fyrir skógræktina. í þessu
nýja húsi er aðstaða til aö vinna
girðingarstaura að öllu leyti og i
kjallara hennar eru kæli- og
frystigeymslur. Þar eru geymdar
i frysti þær plöntur, sem planta á
út i vor. Meö þvi að nýta daufari
tlmann i skógræktinni, haustið og
fyrripart vetrar til aö tina þessar
plöntur og láta I frysti, vinnst
dýrmætur timi. Áður þurfti að
gera þetta á mesta annatfman-
um, vorinu.
Nýir öryggis-
búningar
Fyrir utan að vera einhver erf-
iöasta vinna sem þekkist, er
skógarhögg einnig hættuleg
vinna. Hættan var vissulega fyrir
hendi meðan skógur var högginn
með exi, en slysahættan hefur sist
minnkað eftir að vélsagir komu
til sögunnar. Mesta hættan liggur
i þvi að sagir fari á fótleggi
manna. Jíú hafa verið teknir i
notkun að Hallormsstað norskir
skógarhöggsmannabúningar,
sem eru þannig geröir aö á þeim
stöðum, þar sem hættan er mest á
að sögin fari á menn, eru búning-
arnir fóðraðir meö efni sem hefur
þá eiginleika að vöðlast I tennur
sagarinnar og koma þannig i veg
fyrir stórslys. Auk þess eru
skórnir þannig að á þeim er stál-
tá, sem kemur i veg fyrir slys, ef
trjábolir detta á fætur manna.
Þeir bar saman um þaö mönn-
unum, sem unnu aö skógarhögg-
inu aö Hallormsstað, aö mikill
munur væri að vera búnir aö fá
þessa búninga. Og nú mun þess
skammt aö biða að allir skógar-
höggsmenn Skógræktar rikisins
fái sllkan öryggisbúning.
Léttir erfiðið
Eins og fyrr segir er skógar-
högg mikil erfiðisvinna. Það erf-
iöasta og seinlegasta er aö bera
trén útúr skóginum, eftir að þau
hafa veriö hoggin. Það er I orðs-
ins fyllstu merkingu þrældómur.
Nú hefur veriö tekið I notkun að
Hallormsstaö norskt spil, meö
gálga, sem hægt er að nota til aö
draga allan við úr skóg-
inum, siðan er hann búntaður og
hiföur upp á spilinu, sem fest er
við dráttarvél.og ekið meö viðinn
heim aö húsi. Þarna er bæöi um
aö ræða mikinn létti við vinnuna
og aðauki meiri hraða við verkið.
Um Hallorms-
staðarskóg
Eftir aö hafa skoðað þessar
nýjungar allar, fór Jón Loftsson
skógarvöröur meö gesti i skoðun-
arferö um Hallormsstaðarskóg.
Þeir sem komu úr Þingeyjársýslu
voru þeir ísleifur Sumarliðason,
skógarvöröur að Vöglum, Friö-
geir Jónsson skógarbóndi að
Ystafelli I Köldukinn, og tveir
starfsmenn skógræktarinnar að
Vöglum, Jóhannes Glslason bóndi
i Grirr.stungu og Þorsteinn Arn-
þórsson.
Fyrir leikmann eins og undir
ritaöan er afar erfitt aö lýsa þvi
sem fyrir augu bar. Ég held aö
það sé ekki fyrir aöra en sérfræð-
inga aðlýsa skógi. Þó sannfæröist
ég um eitt, en það er að skógur er
ekki siður fallegur að skoða hann
að vetri en að sumri. Eitt atriði
kom mér einnig mjög á óvart, en
þaö var hve trén eru sterkir ein-
staklingar. Tvö trð, sem standa
Framhald ð næstu siðu
0