Þjóðviljinn - 31.03.1979, Blaðsíða 2

2 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 31. mars 1979
AF TVEIM HARMSÖGUM
Ég las í blaði i vikunni aðá næstunni stæði til
að taka f riðun«Torf unnar fyrir í borgarstjórn.
Svo mild^hefur verið skrafað og skrifað um
þessa husaþyrpingu að mér finnst ekki á það
bætandi, en langar.til að stela lítilli glefsu úr
Innansveitarkróníku Halldórs Laxness. Ein-
hvern veginn /innst mér þessi stutti kafli eiga
svo undur vel^ylð um Torfuna, sem lengi hefur
verið hlutlaáMfeirri Reykjavík, sem bornum
og barníœadum Reykvíkingum þykir svolítið
vænt um. Um örlög Mosfellskirkju skrifar
Halldór svona:
,, Hér verður f rá því sagt er kirkjan var tek-
in niður og henni jafnað við jörðu í þriðja sinn
á ofanverðri 19du öld. Sýnt verður hvernig
voldugir málafylgjumenn lögðust á eitt að
brjóta niður kirkju þessa alt frá því dana-
konúngur skipaði að hún skyldi hverfa árið
1774; og leið þó stórt hundrað ára áður þeirri
skipun varð framfylgt. í næstum f jórar kyn-
slóðir lögðu drjúgir aðilar hönd á þennan plóg
svo sem stjórnarvöld í DanmÖrku, Alþíngi ís-
lendinga æ ofaní æ, kirkjuyfirvöldin mann
frammaf manni, svo biskupar og prófastar
sem lægri safnaðaryfirvöld, loks innanhér-
aðsbændur og heiðarlegar húsfreyur og karl-
gildir menn sem áttu híngað kirkjusókn, uns
ekki stóð uppi til varnar kirkju þessari nema
bóndi nokkur afgamall á Hrísbrú, Olafur að
nafni Magnússon og ein fátæk stúlkukind,
vinnukona prestsins á Mosfelli, Guðrún að
nafni Jónsdóttir. Þá féll að vísu þessi auma
kirkja. Margir tel ja að guðs visku og lánglund-
argeði haf i samt orðið nokkuð ágeingt f þessu
máli hér í Mosfellsdal, þó í seinna lagi væri, og
mætti heimsbyggðin vel taka nótis af því, þó
hinir hafi og nokkuð til síns máls er annað
hyggja".
Hvað allt þetta gæti nú vel átt við gömlu
Torfuna í miðbænum.
Ég rakst líka á brot af pínulítilli sögu í blaði
um daginn, sögu sem lýsir verðmætamati Is-
lendinga svolítið, og ég get ekki að því gert að
einhvern veginn finnst mér þessi litia saga
sem ég hef heyrt sagða ýtarlegar en hún birt-
ist f blaðinu, varpa örlítilli Ijósglætu á örlög
Torfunnar.
Þetta er harmsaga einhvers mesta kjör-
grips sem komið hef ur til landsins, hljóðfæris
sem sérstaklega var hingað flutt af því að
ekkert annað var til í landinu konungi samboð-
ið. Þetta er harmsaga flygils.
Það er upphaf þessa máls að eftir lát
Kristjáns níunda fóru íslenskir alþingismenn
til Kaupmannahafnar að hitta Friðrik átt-
unda. Friðrik tilkynnti þeim að hann mundi
heiðra íslensku þjóðina með nærveru sinni og
friðu föruneyti hérlendis sumarið eftir (1907).
Nú þótti íslendingum, sem von var, mikið í
húfi að móttökurnar mættu takast sem best,
og var skotið á ráðstef nu um hvernig best væri
að gera kóngi dvölina bærilega hérlendis. Var
fvennt þegar samþykkt. Annað að ryðja reið-
veg austur í Haukadal í Biskupstungum og hitt
að kaupa slaghörpu (flygil).
Nú höfðu Islendingar tapað niður dansinum
einhvern tímann á miðöldum og með honum
hljóðfæraleik, og var ástandið í hljómlistar-
málum Islendinga um þessar mundir slíkt að
enginn Islendingur var talinn nægilega fingra-
fimur til að geta spilað lag fyrir kónginn. Þá
var í skyndingu sent teligram til Hafnar og
pantaður píanisti þaðan. Svo slysalaust virðist
sú spilamennska hafa gengið fyrir sig, að
hennar er ekki getið í íslandssögu Jóns Aðils.
Nú segir ekki af flyglinum í tvo-þrjá ára-
tugi. Þá birtist hann úti á túni í Stykkishólmi,
en þar var honum stillt upp til sölu ásamt með
öðru góssi úr eigum valinkunns embættis-
manns, sem var á förum suður. Allt sem á
túninu var seldist, nema flygillinn, sem
útvegsbændum i Hólminum þótti ólíklegt að
gæti flotið, jafnvel þótt járnaruslið væri tekið
innan úr honum. Allar vorannirnar stóð svo
þessi kjörgripur, sérhannaður fyrir kónga og
keisara og öðrum hljómfegurri, þarna í gró-
andanum og var illa hægt að bera skarn á hóla
fyrir tækinu, hvað þá slóðdraga. Aðkallandi
var að koma hljóðfærinu og öðru því sem slæft
gat bitið í amboðum burt áður en sláttur hæf-
ist. Þá var það að Jónas frá Hriflu kom þess-
ari fyrrverandi gersemi til Laugarvatns.
Telja sérfræðingar að þegar hér var komið
sögu hafi hljómbotninn verið orðinn eitthvað
missiginn og strengir misþandir eða jafnvel
slakir. Laugvetningar vissu að sjálfsögðu ekki
f remur en aðrir hvaða not gætu orðið að þess-
ari mublu, sem var of há til þess að hægt væri
að éta við hana. Rottur tóku sér bólfestu í
kassanum og juku þar kyn sitt, þar til skóla-
piltar fóru að gera sér dagamun með því að
míga ofan í flygilinn. Þá flýðu rotturnar vos-
búðina. Flygillinn var svo gefinn einhverjum
sérvitringi og altmúligmanni austur á f jörð-
um að því tilskildu að hann kæmi gripnum f rá
menntasetri sunnlendinga. Þegar svo flyglin-
um var skipað upp á Norðfirði nöktum, um-
búðalausum og i engri af sinni upprunalegu
dýrð, héldu kallarnir í uppskipuninni að hér
væri komin pulsugerðarvélin, sem kaupfélag-
ið var búið að panta. Þar stendur konungsger-
semin víst enn, búið að rífa út hljómfegursta
instrúmenti sem hingað hef ur komið til lands-
ins, vírana og járnaruslið, og í því er geymt
kjötf ass.
Þetta var sem sagt sagan um konungsger-
semina sem flutt var hingað til lands, flygil-
inn, sem var öðrum hljóðfærum hljómfegurri
og tekinn í misgripum fyrir pulsugerðarvél og
er nú notaður til að geyma í honum ketkássu.
Hvað sagði raunar ekki f jármálaráðherra
við menntamálaráðherra um daginn:
Fyrir menninguna er mikið greitt,
en munað skyldi,
að hún hefur naumast neitt
notagildi.
Flosi.
Dagskrá Kvikmyndahá-
tíðar hernámsandstæðinga
Laugard. 31. mars
Kl. 5 Orrustan um Chile I.
hluti.
Sunnud. 1. aprfl
Kl. 3 Orrustan um Chile II
hluti.
kl. 5 Ljóniö hefur 7 höfuö.
Mánud. 2. april
Kl. 8 Mexico frosin bylting og
September i Chile.
Kl. 10 Ganga Zumba.
Þriöjud. 3. april
Kl. 5 Stund brennsluofnanna
(allir hlutarnir)
Miövikud. 4. aprfl
Kl. 5 Sjakalinn firá Nahueltoro.
Kl. 8 Refsigaröurinn og viötöl
viö My Lai-moröingjana.
Kl. 10 Ljóniö hefur 7 höfuö.
Fim rntud. 5. april
Kl. 5 Mexico frosin bylting og
September I Chile.
Kl. 8 Orrustan um Chile I hluti.
Kl. 10 Orrustan um Chile II
hluti.
Föstud. 6. april
Kl. 5 Stund brennsluofnanna
(allir hlutarnir)
Kl. 8 Ganga Zumba.
Kl. 10 Refsigaröurinn og Viötöl
við My Lai-moröingjana.
Sunnud. 8. aprfi
Kl. 3 Ljóniö hefur 7 höfuö.
Kl. 5 Stund brennsluofnanna
(aUir hlutarnir)
K1.8 0rrustanum Chile Ilhluti.
Kl. 10 Mexico frosin bylting og
September i Chile.
Mánud. 9. april
Kl.5 Orrustan um Chile I. hluti.
Kl. SOrrustan um Chile Ilhluti.
Kl. 10 Sjakalinn frá Nahueltoro.
Ráb Jön lir Vör.
KÓPAVOGUR:
Baráttudagskrá á morgun
1 tflefni af þvi aö 30áru eruliöin Páll Theódórsson flytur
frá inngöngu tslands f Natóefna ávarp, Jón fir Vör les ljóö, tón-
Samtök herstöövaandstæöinga I listarmenn koma fram og fleira.
Kópavogi til baráttudagskrár i Dagskráin hefst kl. 14 og
Félagsheimili Kópavogs á stendur fram eftir degi. Kaffi-
morgun sunnudaginn 1. april. veitingar eru á staðnum.
Nýja sjálfvirka simstööin í Mosfellssveit:
hefst í
næstu viku
■ Fullkomnasta símstöö á landinu
■ Sama gjaldskrá og í Reykjavik
t fyrrakvöld var haldinn fundur
um simamálin i Mosfellssveit á
vegum Junior Chamber. Fundur-
inn var haldinn i Hlégaröi og var
boöiö til hans Jóni Skúlasyni,
póst- og simamáiastjóra,
Kristjáni Helgasyni, umdæmis-
stjóra Pósts og sima, Oddi ólafs-
syni alþingismanni, Pétri
Bjarnasyni skólastjóra og
Ragnari Arnalds samgönguráö-
herra. Ragnar gat ekki mætt á
fundinn, en Þorsteinn Magnússon
aðstoöarmaöur ráöherra mætti
fyrir hans hönd.
Það kom m.a. fram i máli
Þorsteins, aö árið 1975 hafi sim-
stööin á Brúarlandi fengiö 600
númer, sem -nú eru fullnýtt. A
siöustu árum hefur ekki veriö
unnt aö stækka simstööina
vegna niöurskurðar á heildar-
framkvæmdum Pósts og slma
1976—77. En á sl. ári var tekin sú
ákvöröun aö Mosfellssveit yröi á
gjaldskrá höfuöborgársvæöisins
og simnotendur greiddu eftir
sama taxta og Reykvíkingar.
Vegna þessarar ákvöröunar
þurfti aö breyta um kerfi I
Mosfellssveit og kaupa sjálfvirka
simstöö, sem annar meiru en
gamla stööin og hefur fleiri linur
beint til annarra stööva á höfuö-
borgarsvæöinu. Viö afgreiöslu
siöustu fjárlaga var tryggt fjár-
magn til framkvæmda viö nýju
simstööina og nemur heildarfjár-
magn til byggöarlagsins nú rúm-
lega 500 miljónum á fjárlögum.
Þessi nýja simstöö veröur hin
fullkomnasta á öllu landinu.
Nokkra mánuði getur tekiö aö
ljúka framkvæmdum, en byrjaö
veröur aö setja stööina upp I
næstu viku. Póstur og sími mun
reyna aö hraöa verkinu eins og
unnt er.
Fundurinn i Hlégarði var mjög
fjölmennur og mikil þátttaka i
umræðum. Póst- og simamála-
stjóri fékk fjölmargar fyrirspurn-
ir um simamái sveitarinnar og
þótti mönnum fengur I aö geta
rætt málin við „ kerfiö” milliliöa-