Þjóðviljinn - 16.06.1979, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJOÐVILJINN.Laugardagur 16. júní 1979
DlOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóöfrelsís
l'tgefandi: Utgáfufélag Þjóftviljans
Kramkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Kilstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Kréltastjóri: Vilborg Harftardóltir
l msjónarmaóur Sunnudagsblaós: 1 ngólfur Margeirssnn
Kekstrarstjóri: Olfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar SkarphéBinsson
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Guömundsson. tþróttafréttamaöur:
Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaöur: Siguröur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
CJtlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: SigriÖur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Ölafsson.
Skrifstofa: GUÖrún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla : Guömundur Steinsson, Hermann P Jónasson. Kristín Pét-
ursdóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Ctkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuÖmundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6. Reykjavik. simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Þjóðnýting og mark-
viss stýring
# Bandaríkjastjórn gæti leyst olíukreppu heimsins á ein-
um degi segir hinn umdeildi hagfræðingur Milton
Friedman. Aðferðin er einföld. Gefa skal verð á olíu
frjálst og framfylgja gildandi reglum sem banna við-
skiptasvindl auðhringa með olíu. Ýmsir hagfræðingar
hins/<f rjálsa” markaðskerf is halda því fram að iðnrík-
in hefðu getað siglt út úr olíukreppunni 1973 með því einu
að láta almenning bera hið háa olíuverð án niður-
greiðslna um leið og ríkisskattar á bensín hefðu verið
stórhækkaðir. Með þessari aðferð hefði sjálfkrafa dreg-
ið úr eftirspurn, orkusparnaður orðið fólki tamur, og
olíuverð smámsaman farið lækkandi á ný.
# Ríkisstjórnir í iðnríkjunum hafa óttast verðbólguáhrif
af stefnu sem þessari og óvinsældir meðal kjósenda. I
Bandaríkjunum hefur flókið kerfi verðlagseftirlits og
niðurgreiðslna stuðlað að samdrætti í olíuframleiðslu
heimafyrir og sívaxandi olíuinnflutningi. Bandaríkja-
stjórn hefur gert sitt til þess að halda uppi eftirspurn
innanlands og með stefnu sinni hefur hún spennt upp
olíuverð á uppboðsmörkuðum eins og í Rotterdam.
# Hin íslenska hlið þessara mála er sú að olíureikningur
íslendinga nær þrefaldast á þessu ári haldi fram sem
horf ir. Helmingur orkunotkunar í landinu byggist á olíu-
vörum og rösklega fjórðungur útflutningstekna mun
fara í olíuhítina. Viðbrögðin við þessari hrikalegu stað-
reynd skipta þjóðina alla miklu máli. Flest bendir til
þess að olíukreppan muni ágerast og verða viðvarandi
vegna fyrirsjáanlegra átaka um takmarkaðar auðlindir
i auðvaldsheiminum.
# Ef Sjálfstæðisf lokkurinn væri við völd í landinu þyrfti
ekki að spyrja hvers eðlis viðbrögðin yrðu. Olíklegt er að
hann myndi verða trúr frjálsræðiskenningu sinni og
gefa olíuverðið f rjálst. Trúlega hefði hann nú þegar beitt
sér fyrir gengisfellingu og afnámi kaupgjaldsvísitöl-
unnar.
#Tómt mál er að tala um það að lögmál hins frjálsa
markaðar dugi sem svar við olíukreppunni á íslandi. Við
getum tekið sem dæmi hvað gerast myndi ef f iskiskipa-
flotinn yrði látinn bera alla olíuverðshækkunina sem
yfirvofandi er. Halda menn að það myndi framkalla
hagræðingu og aðlögun að nýjum kostnaðaraðstæðum?
Nei, svo einfalt er málið ekki. Kristján Ragnarsson,
formaður L.i.Ú. myndi umsvifalaust kalla f lotann í höfn
og hreyfa hann ekki fyrr en annaðhvort væri komin
gengisfelling eða niðurgreiðsla á skipaolíunni.
# Meginhluta íslenskra orkumála er stýrt af opinberum
aðilum. Eðlilegt verður að teljast að sá helmingur orku-
búskaparins sem byggist á olíu verði einnig settur undir
opinbera stjórn. Þjóðvil jinn er þeirrar skoðunar að olíu-
innf lutning og olíudreif ingu hérlendis eigi að þjóðnýta nú
þegar, og sameina oliufélögin í eitt opinbert fyrirtæki.
Um leið og stjórnvöld öðlast þannig aukna möguleika tii
stýringar á olíubúskapnum þarf að setja fram áætlun
um orkubúskap (slendinga á næstu árum.
# Ríkisstjórnin hefur nú til umf jöllunar tillögur að sam-
stilltum, markvissum aðgerðum til þess að mæta þeirri
röskun sem verða mun á högum atvinnuvega og ein-
staklinga af völdum olíuverðssprengingarinnar. í því
sambandi er vert að leggja áherslu á að niðurgreiðslur á
skipaolíu og húshitunarolíu mega ekki verða til þess að
viðhalda orkusóun og ofveiði, heldur verður að tengja
þær aðgerðum eins og endurskipulagningu f iskveiðanna
og útrýmingu olíu til húshitunar. Aðeins með slíkum
samþættum ráðstöfunum er von til þess að íslendingar
geti unnið sig út úr olíukreppunni.
# Þegar til lengri tíma er litið standa íslendingar sæmi-
lega að vígi í orkumálum. Eins og bent er á í fréttatii-
kynningu frá ríkisstjórninni kemur þar til ríkuiegt
vatnsafl og jarðvarmi, sem meðal annars kann innan
tíðar að veita möguleika til framleiðslu á eldsneyti í
landinu sjálfu, sem komið gæti í stað olíu. Á þessum
sviðum þurfa landsmenn að samstilla kraftana og gera
stórátak. Olíukreppan ætti því aðef la menn til átaka þótt
allir verði nokkru til að kosta í bráð vegna skyndilegra
búsif ja.
Langavitleysa
lögspekings
Arás Siguröar Llndal,
prófessors á verkfallsréttinn i
sjónvarpi fyrr I vikunni hefur
vakiö mikla og almenna reiöi
meöal launafólks. Hefur mikil
gagnryni komiö fram á þau
sjónarmiö sem hann geröist
talsmaöur fyrir, og eru ættuö
beint úr höfuöstöövum Vinnu-
veitendasambandsins.
En þaö er ekki aöeins afstaöa
prófessorsins sem undrun og
reiöi vekur. Ef fariö er ofan i
saumana á þulu hans kemur I
ljós aö þar er um hreina löngu-
vitleysu aö ræöa, og rökfræöi
Kollsteypa rökvisinnar.
þaröll langtundir þvi plani sem
ætla má löglæröum manninum.
„Verkfallsrétturinn veldur
þvi aö hugtakiö frjálsir samn-
ingar veröur merkingar- og
marklaust”, var ein af fullyrö-
ingum hans, og erþar hlutunum
alveg snúiö viö. Þvi þaö má
hverjum manni ljóst vera aö án
verkfallsréttar eru- „frjálsir
kjarasamningar merkingar- og
marklausir.”
Kjarasamningar eru einfald-
lega samningarum kaup ogsöiu
á vinnuafli. Ef seljandi vörunn-
ar (þ.e. launþegar I þessu til-
felli) hefur fyrirfram skuld-
bundiö sig til aö afhenda vöruna
án tillits til þess hvert verð
kemur fyrir, þá gefur það auga
leið aö kaupandanum (vinnu-
„veitanda”) er þar meö raun-
verulega gefiö sjálfdæmi um
kaupin.
Meö þessum hætti voru vinnu-
laun almennings ákveðin fyrir
daga verkalýöshreyfingarinnar
og Sigurður Llndal veit jafnvel
og aðrir af hvllíkum rausnar-
skap atvinnurekendur skömmt-
uöu launþegum I þá daga.
I þvl ljósi veröur einnig harla
undarleg sú staðhæfing hans aö
verkalýöshreyfingin hafi náö
takmörkuöum árangri viö það
aö bæta llfskjör umbjóöenda
sinna. Megniö af þeim efna-
hagslegu og félagslegu gæbum
sem viö njótum I dág er beinn
árangur af faglegri og pólitiskri
baráttu verkalýöshreyfingar-
innar.
t hinu sama skötulfld eru
kvartanir „frjálshyggjumanns-'
ins” Líndalyfir þvi aö hóparhá-
launaöra launþega svo sem
flugmanna beittu afli verkfalls-
réttar til aö ná fram sem hag-
stæöustum kjarasamningum.
En þá er aö benda þeim góða
manni á að slík hegöan er I hinu
fullkomnasta samræmi viö hug-
myndafræöi frjálshyggju og
kapltalisma, þar sem grund-
vallarlögmáliö er ab hver skuli
ota sinum tota eftir megni.
Sú kenning Sigurðar, aö há-
launamenn eigi af „siðferöileg-
um” ástæöum aö gefa eftir
mögulegar launahadckanir er I
hrópandi andstööu viö alla hug-
myndafræði Sjálfstæöisflokks-
ins og þaö er beinlínis hættulegt
aö halda svona löguöu fram, þvi
ef röksemdin er framlengd þá
leiðir hún til kröfu um aö at-
vinnurekendur gefi eftir eitt-
hvaðaf sinni sneiö I þjóöarkök-
unni, svona af „siðferöilegum”
ástæðum. Og hvar endum viö
þá, Siguröur?
Baunaö ú dóms-
málaráðherra
Nú þegar um ár er liöið frá
þingkosningum viröist sá góði
maöur Vilmundur Gylfason
vera farinn aö átta sig á þvl I
hverju vinsældir hans fyrir
kosningar voru einkum fólgnar,
semsé I þvl aö berja á Fram-
sóknarmönnum vegna dóms-
málanna.
Hann viröist nú hafa komist
aö þeirri niöurstööu að umfjöll-
un um efnahagsmál sé ólíkleg til
vinsælda nú um stundir og þvl
sé betra að halda sig viö trygg
vinsældamál.
Hann hóf leikinn aö nýju i
Dagblaðinu s.l. mánudag og
heggur þar að núverandi og
fyrrverandi dómsmálaráö-
herra.
Tíminn svarar svo af reiði
mikilli I leiöara um miöja vik-
una og hefur ljót orö um Vil-
mund, auk þesssem Steingrlm-
ur Hermannsson ber af sér
ásakanir I Helgarpóstinum.
Dómsmálaslagur Vilmundar
og Framsóknarflokks er þvl
kominn I fullan gang á ný, og
ætli við getum ekki sagt aö
þar meö sé komiö á eölilegt
ástand með framhalds-
skemmtisögu fyrir okkur hin.
Ill eru
orlofsheimilin
Miklir og fjölbreytilegir eru
kveinstafir þeirra er atvinnu-
rekstur stunda hér á landi. Nú
hefur nýr harmagrútur bæst viö
og er sá frá veitinga- og gisti-
húsaeigendum. Sjá þeir mjög
ofsjónum yfir uppbyggingu or-
lofe-, dvalar- og gistiheimila úti
á landsbyggfinni.
Þykirþeim hartaö verkalýös-
hreyfinginskuli gæta hagsmuna
félagsmanna sinna meö bygg-
ingu orlofsheimila, og aö sveit-
arfélög leitist viö að tryggja aö-
stööu til félagsstarfs meö bygg-
ingu félagsheimila.
Kemur þetta fram í bréfi
stjórnar Sambands veitinga- og
gistihúsaeigenda til Feröa-
málaráös vegna sölu Flóka-
lundar til verkalýöshreyfingar-
innar.
En þaö verður aö segjast sem
eraðlitla samúð hefur klippari
meb kveinstöfum þessum, og
má benda veitingahúsaeigend-
um á, aö orlofshúsabyggingar
verkalýbsfélaganna eru beinlln-
is tilkomnar vegna þess að al-
menningur átti þess engan kost
aö njóta orlofsdvalar á verbi
sem hægt væri aö kalla þolan-
legt.
Orlofeheimilin eru þvl ekki
orsök velsældar I veitingahúsa-
rekstriá landsbyggöinni, heldur
er vesæll veitingarekstur
ástæöa fyrir byggingu orlofs-
heimila.
eng.
—ekh