Þjóðviljinn - 29.07.1979, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 29. júli 1979.
Rætt við
Guðrúnu
Svövu
Svavarsdóttur
myndlistar-
mann sem
nýlega hlaut
12 mánaða
starfslaun
„Það er kannski gleggsta
dæmið um hvernig rikisvaldið
og þá um leiö almenningur lita á
listamenn sem þurfalinga i
þjóðfélaginu, að þessi starfs-
laun skuli i engu fylgjaákvæðum
um kaup og kjör. Starfslaunin
eru greidd i einu lagi og siðan á
maður að framfleyta sér af
þeim i eitt ár. Þaö fyrsta sem
maður verður þvi að gera er að
segja sig inn á fjármála-
spekúlasjónir, koma þessu fé á
vexti eöa verðtryggja það, þvi
ööru visi veröa þetta engin 12
mánaða laun.”
53 listamenn sóttu i ár um
starfslaun listamanna og 7
hrepptu hnossið. Einn lista-
maður, Guðrún Svava Svav-
arsdóttir, myndlistarmaö-
ur, hlaut starfslaun i eitt ár og
það er hún sem rætt er við.
„Þetta fyrirkomulag á starfs-
laununum gerir manni erfitt
fyrir i verðbólgunni. Það býður
heim þeirri hættu að þau verði
ekki notuð sem starfslaun,
heldur til einhvers konar fjár-
festingar, þegar þau eru greidd
svona á einu bretti. Auk þess
ræður maður engu um það
hvenær maður fer aö vinna á
þessum launum. Maður verður
að byrja strax, og þaö getur
verið erfitt fyrir þá sem sækja
um þetta upp á von og óvon að
losa sig fyrirvarlaust úr þeim
verkefnum eða störfum sem
þeir hugsanlega eru i, þvi mað-
ur má ekki taka föst laun annars
staðar á meðan.”
Moskvu
„Hvaö geturðu, sagt mér um
myndlistarferil þinn, Guðrún?”
„Ég fór IMR, en hætti og hélt
til Moskvu, þar sem ég fór i
myndlistarnám. Ég tók
skúlptúr sem aðalgrein á
Myndlistaakademiunni og
teikningu, málun, keramik og
skartgripasmiði sem aukafög.
Ég var þarna I eitt ár og kom
svo heim.”
„Hvað tók þá við?”
„Ég fór að vinna við keramik
hjá Glit. Ég hafði áður veriö i
Myndlistaskólanum i Reykjavik
i skúlptúr hjá Asmundi Sveins-
syni siðasta áriö sem hann
kenndi og siöan Ragnari Kjart-
anssyni. Eftir aö ég átti seinna
barniö mitt tók ég svo til við
menntaskólann aftur og lauk
stúdentsprófi. Ég byrjaöi i Há-
skólanum, en leiddist og hætti
eftir fyrstu timana. Þá tók ég
aftur til við myndlistina af full-
um krafti og fór I teikningu hjá
Hringi Jóhannessyni, en hann
hefur verið minn aöalkennari.
Það má eiginlega segja að ég
hafi veriö i stanslausu námi siö-
an, en fyrstu sýninguna hélt ég
1977 i Galleri Súm.”
„Nú vakti þessi fyrsta sýníng
þin talsveröa athugli. Hvernig
fannst þér aö halda opinbera
sýningu á verkum þlnum?”
Lærdómsrikt aö útskýra
I myndirnar
,,Það var mjög skrýtin tilfinn-
ing. Maöur rennir alveg blint i
sjóinn og finnst maður standa
berskjaldaður. Það kom lika
svo margt fóik á opnunina,
miklu fleira en ég átti von á.
Mér fannst ég læra mikið á að
sitja yfir sýningunni og ræða viö
fólk og reyna að útskýra i oröum
Guðrún Svava og maöur hennar, Þorsteinn skáld frá Hamri.
r •
það sem ég hafði verið að leitast
við að segja i myndunum.”
„Þú fjallar mikiö um þina
nánustu i ýmiss konar umhverfi
i myndum þinum. Geturðu út-
skýrt hvers vegna þú velur þér
þetta viöfangsefni? ”
„1 skólanum hafði ég fengist
mest við að teikna mannslik-
amann. Það var þvl eölileg þró-
un aö glima viö það sem næst
mér stóð, fjölskyldu og vini.
Það var mjög gaman að sjá
hvernig fólk tók þessu. Ég
þurfti oft að útskýra myndirnar
og fólk virtist taka afstöðu til
þeirra, bæði sem málverks og
sem einhvers konar upp-
lýsingar um sjálfa mig.”
Kynslóðamunur í leikhús-
um
„Hvernig stóö á þvi að þú
fórst svo aö vinna i leikhúsi?”
„Min fyrstu afskipti af leik-
húsvinnu voru aö ég geröi brúð-
ur fyrir LR á Listahátið ’74 i
verk um Sæmund fróöa eftir
Böðvar Guömundsson. Siöar
fór ég að vinna meira við þetta,
það kom af sjálfu sér. Ég gerði
ýmist bara búninga, eða
búninga, tjöld og jafnvel lika
brúður. Ég hef á þessum árum
unnið i leikhúsunum hér i
Reykjavik, Þjóöleikhúsinu,
Leikfélaginu, Alþýöuleikhúsinu
og Nemendaleikhúsinu, jafn-
framt þvi sem ég hef málaö.”
„Er mikill munur á að vinna i
þessum leikhúsum?”
„Já, hann hefur verið allmik-
ill. Þó kannski ekki endilega
vegna þess að mikill munur sé á
þessum stofnunum, heldur
frekar af þvi að ég hef unniö
með óliku fólki. Það er óneitan-
lega nokkur munur á kynslóðum
i leikhúsunum, auk þess sem sú
vinnuaðferð sem hverri sýningu
er valin er að miklu leyti undir
leikstjóranum komin. Þess
vegna skiptir það mestu máli
meö hvaða fólki maður vinnur,
en ekki endilega i hvaða leik-
húsi. Það hefur óneitanlega
veriö mikill munur að vinna við
þessi leikhús, vegna þess aö að-
staða fyrir leikmyndateiknara
er svo ólik. 1 Alþýöuleikhúsinu
og Nemendaleikhúsinu gera all-
ir allt og það hefur vissulega
sina kosti, þótt það sé erfitt
stundum.”
ríkisvaldsins
til listamanna
að starfslaun
ákvæðum um
kaup ogkjör”
gerð búnings, þannig að
búningurinn hjálpi leikaranum
en hefti hann ekki. Ég verð aö
segja að ég hef oröiö vör við
nokkurt kynslóöabil hvað þetta
snertir, og oftast náð betri á-
rangri meö yngri leikurunum I
slikri samvinnu.”
Listræn forusta nauösyn-
leg
„Hvað finnst þér um þær
umræður, sem hafa verið mjög
háværar á s.l. ári að nauðsyn-
legt sé að auka völd starfsfólks I
leikhúsum?”
„Lýðræði er vissulega nauð-
synlegt á öllum vinnustööum.
Hins vegar er þaö svo með list-
greinar að þær eru mismunandi
lýðræðislegar i eðli sinu.
Leiksýning og leikhús verða
að hafa listræna forustu.
Hvernig tekst að koma henni I
framkvæmd er svo að mestu
undir samvinnunni komið, en ég
tel ekki að listamenn eigi t.d. að
ráða sig sjálfir. Þaö er allt ann-
að mál hvort þeir hafa áhrif á
verkefnaval o.s.frv. En mér sýn
ist reynslan viða á Noröurlönd-
um hafa sannaö að þaö tryggir
ekki listrænan árangur að lista-
menn húsanna stjórni t.d.
mannaráðningum. Arangurinn
hefur m.a. sýnt sig i einangrun,
ihaldsemi og listrænni stöðnun,
þar sem engu nýju fólki er
hleypt inn og hver hugsar um að
vernda sinn hag. Ég held að
hæfilegt öryggisleysi sé öllum
listamönnum hollt. Það er
þroskandi aö þurfa að berjast.”
Ekki hægt aö sameina
„Hvernig hefur þér gengið að
sameina málaralistina og leik-
myndageröina?”
„Það gengur alls ekki. Ég hef
ekkert getað unnið við aö mála
á meöan ég hef verið aö vinna i
leikhúsinu. Það er eins og að
ganga i björg aö fara að vinna i
leikhúsi. Þaö gleypir mann ger-
samlega og ég hef verið lengi að
koma mér að þvi að mála eftir
tarnirnar i leikhúsinu. En til að
brauðfæða mig og fjölskylduna
hef ég tekið leikhúsvinnuna. Ég
býst hins vegar ekki við að
vinna i leikhúsi á meðan ég er á
starfslaununum, heldur reyna
aö einbeita mér að málverki og
teikningu. Ég vona að ég eigi
eftir að vinna við leikhús siðar,
þvi mér finnst fátt eins spenn-
andi og aö sitja á æfingum og
fylgjast meö þvi hvernig leik-
ararnir þróa sinar persónur og
sýningin verður til.”
„Finnst þér þú hafa breyst
mikið sem myndlistarmaöur á
þessum árum frá þvi að þú hélst
þina fyrstu sýningu?”
„Ja, ég býst við aö þeir sem
hafa fylgst meö þeim sýningum
sem ég hef tekið þátt I geti séð
ákveðna þróun. Til dæmis eru
þær teikningar sem ég á nú i
Listmunahúsinu i Lækjargötu 2
talsvert ólikar minum fyrstu
myndum.
Ég hlakka vissulega til aö geta
helgað mig myndlistinni ein-
göngu næstu mánuði og þróað á-
fram þau viðfangsefni sem ég
hef verið aö fást við.” —-Þ8
Forvinna — samvinna
„Hvernig finnst þér best aö
vinna sem leikmyndateikn-
ari?”
„Mér finnst árangurinn
verða bestur þegar samvinnan
við leikstjórann og leikarana er
sem nánust. Mér finnst ýtarleg
forvinna með leikstjóra alveg
nauðsynleg og siðan aö fylgjast
vel meö æfingum og nýta hug-
myndir leikaranna. Þetta þarf
að renna saman og allir þurfa
aö hafa sameiginlegt markmið
með sýningunni. Ég vil t.d.
vinna mjög náið með leikara að
Guðrún Svava við mynd sina „Börnin okkar”, en hún er ein þeirra mynda sem nú eru sýndar I List-
munahúsinu i Lækjargötu á samsýningu sex islenskra myndlistarkvenna.