Þjóðviljinn - 14.10.1979, Síða 12

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 14. október 1979
Sunnudagur 14. október 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Eftir Árna
Bergmann
og órannsakanlega miskunn
Drottins (sem er einnig hægt aB
fá visbendingu um af spásögnum
ritninga). Eöa hverjir eru hinir
hvitklæddu i opinberunarbók-
inni? Þaö eru hinir kristnu menn
allra alda á leiö inn i sæluna,
sagöi prestur vonglaöur á svip i
anda forákvöröunar. Kenningin
var heldur ströng, nema hvaö
helviti var dottiö út úr myndinni.
A Donaneyju víö Loch Diuch er
sextándu aldar kastali endur-
reistur, geysiskemmtileg bygg-
ing og kallar til lifsins og gerir
trúveröuga alla óra strákaáranna
um skylmingar, samsæri, hleran-
ir, leynigöng og ævintýralega
björgun. tJti á Skye er svo Don-
vegan kastali, þar sem höföingjar
H já Ipræðisherinn í
Inverness var með sam-
komu. Nokkrar konur með
stórar tennur og börn
þeirra sungu við raust og
slógu trumbur með:
Dare to be a Daniel
dare to make it known
Þorðu að vera spámað-
ur, þorðu að vera spámað-
ur sem stælir hugprýði sína
í eldsofni, áræddu að láta
aðra vita hver þú ert.
Sumum finnst líka að
það sé meinlæti og af rek að
hjóla. Hjóla um Skotland?
Fimm hundruð kílómetra?
1 raun og veru er ekkert ein-
faldara. Þaö voru ágæt hjól til
ieigu i Inverness. Kostuöu ellefu
pund á viku og þrjú pund til viö-
bótar fyrir aukadaga. Þriggja
gira. Biluðu aldrei. t stórum bæj-
um jafnt sem uppi á heiöum eru
vinsamlegar konur sem leigja út
rúm og selja morgunmat. Verö
fjögur pund, stundum aöeins
meira, stundum minna. Þegar þú
ert þreyttur og blautur nemur þú
staöar. Öþarfi aö gera nema laus-
legar áætlanir.
Flugur og förunautar
Þetta reyndum viö þrir saman.
Tveir voru átján ára, Snorri og
Hans. Þeir ætluöu að passa karl-
inn fyrir bilum. Þeir skuldbundu
sig til að vera viö öllu búnir og
ekkert grenj. Þetta var um leið
meövituö og lævisleg atlaga gegn
kynslóöaskiptingunni. Þaö var
mórinn.
Auövitaö þarf ekki aö hafa
mörg orð um ágæti þess aö vera
ekki einn á svona feröalagi. Ég
læt bara eitt dæmi nægja. Sam-
býliö viö lífriki Skotlands var
ekki alltaf eins og það best gat
oröiö. Alltaf ööru hvoru voru flug-
ur aö rjúka upp i augun á mér.
Hvernig hefði ég náð þeim án
fylgdarmanna?
Myndir: Á. B.
og Hans Beck
Sem leið liggur
Viö lögöum upp frá Inverness
snemma morguns, héldum inn
fjöröinn, noröur eftir og svo inn I
land, upp milda dali og mjúkar
hæðir, bleikar fyrir lyngi. Þaö var
fljótlegt aö komast aö þeirri
niöurstööu, aö þaö væri lygilega
djöfull gaman aö hjóla. Jafnvel
þótt viö værum þrjá tima aö
þaufast upp á viö nálægt miöju
landi og heföum vestanvindinn i
fangiö þar að auki. Enda rétt aö
niöurlotum komnir þegar viö
stauluöumst I hlaö þar sem heitir
Achnasheen, litil járnbrautar-
stöö: fáein hús, laxá og sauöir
margir.
I stuttu máli sagt: Viö fórum
þvert yfir landiö frá Inverness á
austurströndinni, yfir Ross, niöur
á Lochalshskaga, út á eyna Skye
og fórum þar stóran hring, siðan
til baka yfir mjótt sund milli
lands og eyjar, inn fjörö friöan
sem heitir Loch Duich, yfir heiöar
og niöur I Loc Ness dalinn og þaö-
an aftur til Inverness.
Góð samviska
A þessari leið er mikil fegurö i
fjöllum, löngum vötnum, kastala-
rústum, skógum, lygnum fjörö-
um, lyngi og bröttum klettum.
Það eru til þeir hlutir sem feröa-
manni á hjóli eru andstæöir.
Sumar brekkur eru óguðlega
langar og heimta sterk hné og
þolinmæði. Það geta komið yfir
þig miklar dembur, stundum meö
vindhviöum sem vilja blása þér
út af veginum. Það er allavega
gott aö hafa i pússi slnu dálitiö af
þeirri irsku afstööu sem heitir: it
could be worse, þaö gæti veriö
verra.
En þaö er líklega ekki ástæöa til
aö vera hræddur viö neitt nema
aö láta gamminn geisa niöur
Förunautar Hans og Snorri I rústum kastala Marlu hinnar ágjörnu á
Skye.
brekkur i vætu. Þá eru hand-
bremsurnar á hjólunum illa virk-
ar, og sauökindur skoskar eru lik-
lega heimskari en aörar og gera
sér að reglu aö hlaupa þvert fyrir
farkosti rétt þegar að þeim er
komiö. Enda töldum viö margar
rollur á dag dauöar viö veginn.
Þaö var engu likara en bilarnir
heföu tekiö aö sér þaö hlutverk aö
hefna sin á sauðkindinni, sem á
sinum tima var höfö til þess aö
hrekja Hálendinga úr byggöum
sinum og svo af landinu og er af
þvi mikil harmsaga sem viö
kannski vikjum aö siöar. Nema
þá aö kindadráparar hafi veriö
óánægöir skattborgarar að mót-
mæla rikisstyrk viö óþægt sauö-
fé: fjögur pund á hverja kind.
Hvaö um þaö: feröalag af þessu
tagi skapar sérstakt sálarástand
og furöulega hreina samvisku.
Frá þvi segir i visu sem til varö á
leiöinni:
Hæöir Skotlands brosa blltt
þótt blár sér rass og marinn
allt er nú sem oröiö nýtt:
ærnar, konur, barinn.
Blár rass og marinn eru raun-
verulegt vandamál, þvi hnakkar
á reiðhjólum eru enn gallagripir.
En visan kemur þvi og til skila, aö
þær þrautir eru gjald fyrir eitt-
hvaö annaö og betra i anda þeirr-
ar alþýðuvisku, aö enginn veröur
óbarinn biskup.
Kráin, kalvínistar,
kastalar
Vitaskuld er gott aö koma á
krána, ekki sist á laugardags-
kvöldi, þegar stúlka úr sveitinni
syngur irska og skoska ástar-
söngva og drykkjuvisur og er ekki
viss um þaö hvort hún eigi aö láta
eins og henni er eðlilegt eða eins
og stjörnur gera i sjónvarpi.
Þaö er lika ágæt lifsreynsla aö
skreppa morguninn eftir til
messu hjá kalvinistum, sem ekki
vilja neina skurögoöadýrkun og
hafa þvi kirkjur sinar myndlaus-
ar: kirkjugestir horfa á skrúö-
lausan prest og himinbláan vegg.
Presturinn ræðir á grjótharðri
skosku um órannsakanleg auöævi
jaröar (sem menn samt rannsaka
meö borunum i sjávarbotn, geim-
feröum og annarri afskiptasemi)
Fort Augustus: bátar I Calcdóniuskuröinum
Plockton, snyrtilegur listamannabær úti á Lochalsskaga
Hæöir Skotlands brosa blltt...
VlacLeod klansins hafa búið i 700
ár og búa enn. Og þar situr trúr
þjónn ættarinnar og segir gamlar
skrýtlur af hjónabandserjum,
ættarrig og sjóránum og ferða-
menn hlusta með andagt. Margir
þeirra eru afkomendur Hálend-
inga, búsettir i Kanada eða
Astraliu, hingað komnir til aö
leita aö „rótunum” eins og nú er i
tisku, kaupa skjaldarmerki ættar-
innar og velja sér flik meö hennar
tartan, hennar munstri. Og hafa
gleymt þvi aö höföingjarnir sviku
feöur þeirra herfilega, ráku þá af
landinu og brenndu ofan af þeim
húsin.
Á tali
Þaö er heldur ekki litils Viröi aö
lita i kringum sig á heimilum þar
sem þú færö rúm og morgunverö.
Konurnar eru mjög vinsamlegar,
en þaö er ekki vist aö þú sjáir
nokkru sinni framan i húsbónd-
ann. Svo getur meira en veriö aö
þér veröi boöið i te um kvöldiö og
þá eru ættarsögur raktar á báöa
bóga. I einu húsi kynntumst viö
prýöilegum enskum hjónum: þau
voru náttúruskoöarar, elskuöu
fugla, Skota, hvali (eru þiö enn að
drepa hvali? spuröu þau) og voru
sérfræöingar i aö brugga vin sem
þau höfðu svo engan áhuga á að
drekka.
I Dunvegan úti á Skye, þar sem
kastalinn er, þar eru geliskar
heföir enn i nokkrum heiöri. Frú
MacGregor, sem viö bjuggum
hjá, kvaöst tala gelisku betur en
ensku, hún átti Bibliuna á þvi
máli og heitir Biobull, og margar
gamlar bækur um sögu átti hún.
A barnum þar i plássi reyndu
ungir menn aö telja mér trú um,
aö endurvakinn væri mikill áhugi
á hinni gelisku tungu Hálendinga,
aö um ein miljón manna kynnu
máliö vel. Þvi miöur gat ég ekki
trúaö þessu, þótt ég feginn vildi.
Viö töluðum lika um þaö hvaÖ þaö
væri aö vera Skoti en þaö var far-
ið aö spila reels og airs á fiölu og
harmoniku og athyglin kannski
ekki nógu vösk. Samt skulum við
halda áfram meö þessa spurn-
ingu næsta sunnudag: Hvaö er aö
vera Skoti? Hvaö er þaö annaö en
fara i pils, blása i sekkjapipu og
láta segja af sér skrýtlur?
SKOTLAND
Rústir á Skye
Kastalinn á Donan-eyju iifgar viö alia strákadrauma