Þjóðviljinn - 30.10.1979, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 30. október 1979
Þri&judagur 30. október 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
FRÉTTASKÝRING
Þingkosnmgar og
stj órnar my ndun
Eins og f ram hef ur kom-
ið í fréttum/ voru helstu
niðurstöður dönsku kosn-
inganna 23. okt. sl./ að Só-
sialdemókratar styrktu
stöðu sina. Sjálfir bættu
þeir við sig 1/2% atkvæða/
og þeir flokkar/ sem
standa þeim næst, þ.e.
Radikale Venstre og So-
cíalístísk Folkeparti, juku
báðir fylgi sitt hlutfalls-
lega um 50%. Þannig hafa
þessir flokkar samanlagt
49,6% atkvæða, en höfðu
44,6% áður. Samanlögð
þingmannatala þeirra óx
úr 78 í 89. Þá hafa þrir af
fjórum þingmönnum
Grænlendinga og Færey-
inga samstarf við þessa
flokka, svo að þeir hafa
þingmeirihluta, 93 af 179.
Anker Jörgensen hyggst þó
ekki reiöa sig á þennan meiri-
hluta, heldur starfa I minnihluta-
stjórn i nánu samstarfi viö Radi-
kale Venstre og treysta á, aö ekki
náist þingmeirihluti gegn laga-
frumvörpum stjórnarinnar. Þá
hyggst hann halda áfram margra
ára viöleitni sinni til aö koma á
varanlegu samstarfi viö helstu
borgaraflokkana.
Gestur
Guðmundsson
skrifar
frá Danmörku
„Ríkisstjóm Al-
þýðusambandsins ”
Eftir kosningaúrslitin kom
fæstum á óvart aö Anker Jörgen-
sen skyldi mynda minnihluta-
stjórn. Hins vegar kom ráöherra-
listinn mörgum aö óvörum. 1 nýju
stjórninni sitja mun fleiri stuön-
ingsmenn viö umbótastefnu Al-
þýöusambandsins en undanfarin
ár. Má þar nefna Jens Risgaard
Knudsen, sem var pólitiskt ein-
angraöur allt sl. ár, þar eö hann
tók undir mótmæli Alþýöusam-
bandsins gegn myndun sam-
stjórnar krata og Venstre i fyrra.
Þaö telst ekki siöur til tiöinda aö
Knud Heinesen lætur af embætti
fjármálaráöherra eftir margra
ára starf. Heinesen er hægri krati
og fylgir efnahagsstefnu sem sker
sig litt frá stefnu borgaraflokk-
anna. Hann neitaöi aö þessu sinni
aö taka sæti i stjórninni, þar sem
ekki var gengiö aö þeim skilyrö-
um hans, aö gerö yröi 20% geng-
isfelling og henni fylgt eftir meö
lagasetningu, sem tryggöi aö hUn
heföi ekki keöjuverkanir I för meö
sér, heldur leiddi til kjaraskerö-
inga. Loks var þvf lýst yfir aö rik-
isstjórnin myndi hafa samráö viö
launþegasamtökin um mótun
efnahagsstefnu. Aö vonum hafa
brogaraflokkarnir reiöst þessu á-
kaflega og hótaö Anker haröri
stjórnarandstööu.
Hér á eftir leitast ég viö aö ráöa
I kosningaUrslitin og stjórnar-
myndunina i ljósi þeirrar gamal-
kunnu staöreyndar aö kreppa
getur bæöi leitt til uppgjafar
verkalýösstéttarinnar fyrir arö-
ráninu og þess aö hUn gerist her-
skárri i baráttu sinni, jafnvel
byltingarsinnuö. tlr atburöum
siöustu vikna má lesa tilhneiging-
ar i báöar þessar áttir.
Fólk greiddi
atkvœði með
kjaraskerðingu
Þaö er augljóst aö mikill meg-
inþorri danskrar alþýöu tekur
„Fjögurraiaufasmári” borgaraflokkanna og Glistrup fengu ekki umboö kjósenda til aö heröa sultarólina harkalega aö launþegum. Þaö
umboö var veitt Anker Jörgensen til aö beita meiri vettlingatökum viö sömu iöju.
þaö gott og gilt aö kjör hennar
veröi aö versna, vegna slæmrar
stööu Danmerkur I kreppunni.
Stjórnmálamenn og sérfræöingar
fullvissa þjóöina um aö greiöslu-
halli og atvinnuleysi krefjist
slikrar kjaraskeröingar, og aörar
skýringar á kreppunni fá minnk-
andi hljómgrunn. Þeir sem biöu
helsta ósigurinn i kosningunum
voru einmitt loddarinn Glistrup,
sem ætlar aö lækna öll vandamál
meö lækkun skatta, og lýöskrum-
arinn Erhard Jacobsen, sem seg-
ir aö innræting kommUnista I
skólum og fjölmiölum sé ein
helsta ástæöa þess, hve illa er
komiö fyrir efnahag Dana.
KommUnistar biöu einnig mikinn
ósigur, en þeir hafa meö öllu neit-
aö aö taka „efnahagsvandann”
alvarlega og lagt fram tillögur
um þensluskapandi stjórnaraö-
geröir.
Mikill meirihluti kjósenda — og
mun fleiri en siöast — greiddu at-
kvæöi sitt „ábyrgum” flokkum,
sem hyggjast rétta greiöslujöfnuö
Danmerkur viö meö aögeröum,
sem munu heröa sultarólina aö
danskri alþýöu. Þótt jafnframt
eigi aö gripa til aögeröa gegn at-
vinnuleysinu, sýnir athugun á
efnahagsstefnu hinna „ábyrgu”
flokka, aö I raun mun hUn auka á
atvinnuleysiö. Allir þessir flokk-
ar, bæöi hinir borgaralegu og só-
sialdemókratar, ganga erinda
auömagnsins i þeirri voniausu
viöleitni aö lækna auömagns-
kreppuna meö þvi aö skeröa kjör-
in.
Alþýöufólk sér augljóslega eng-
an valkost, heldur flykkir sér um
þann kostinn sem illskástur er:
Allir veröa aö axla byröar, segir
Anker Jörgensen landsfööurleg-
ur, en þeim veröur aö skipta rétt-
látlega niöur. Þaö veröur aö
vernda hina tekjulægstu og veita
launþegum uppbót fyrir kjara-
skeröinguna meö auknum áhrif-
um á atvinnulifiö. Þetta hefur
Anker Jörgensen siendurtekiö, og
stuöningur viö þennan málflutn-
ing er vitaskuld uppgjöfr verka-
lýöurinn tekur á sig afleiöingarn-
ar af kreppu auömagnsins.
Reynt að slá á
óánœgjuna
Uppgjöf verkalýösins er þó ekki
einhlít. Eins og fram hefur kom-
iö, gekk Anker Jörgensen mjög til
móts viö Alþýöusambandiö i upp-
hafi kosningabaráttunnar. Þau
bönd voru treyst enn frekar eftir
kosningar, meö þvi aö ráöherra-
listi Anker Jörgensen tók mikiö
tillit til óska launþegasamtak-
anna og jafnframt hefur hann
heitiö samráöi viö þau samtök
um mótun efnahagsstefnu.
I þessum „félagssamningi”
felst þaö aö visu, aö Alþýöusam-
bandiö verður ábyrgt fyrir kjara-
skeröingum, tekur þátt I þvl aö
réttlæta meö tilvisun til þjóöar-
nauösynjar og umbótahillinga.
Hins vegar sýnir þaö kapp, sem
lagt er á samráöiö, aö kratar þora
ekki annað en aö láta llta svo Ut
sem hagsmunir launþega séu aö
verulegu leyti ráöandi um stjórn-
arstefnuna. SU sýndarmennska er
Anker meira aö segja svo mikil-
væg, aö hennar vegna skeröir
hann verulega möguleika sina til
aö láta óskadraum sinn rætast,
þ.e. samstarf viö borgaraflokk-
ana.
Hér ber aö hafa I huga aö þótt
bæöi Sóslaldemókrataflokkurinn
og Alþýöusambandiö lUti miö-
stýringu fárra nátengdra manna,
fer mikiö upplýsingastreymi
upp pýramldann, einkum Alþýðu-
sambandsmeginn. TugþUsundir
trUnaöarmanna og flokksmanna
segja forystu verkalýösfélaga og
flokksfélaga frá þvl, hvernig and-
inn er meðal verkalýös og ann-
arra kjósenda krata, og þaöan
berast skilaboðin upp i æöstu
stööur. Skilaboöin nú 1 haust virö-
ast hafa veriö ótvlræö: Fólk er ó-
þolinmótt, þaö vill bæöi sjá aö
fórnir þess skili árangri I barátt-
unni viö greiösluhallann og at-
vinnuleysiö, og þaö vill llka sjá
umbætur. Langlundargeöi
sómakærra sósialdemókrata var
ofboöiö vegna margra ára sam-
starfs krataforystunnar viö hægri
öflin og þeir kröföust verkalýös-
sinnaörar stefnu. Þaö er svo önn-
ur saga, hvilik blekking þaö er aö
nefna stefnu nýju rikisstjórnar-
innar verkalýössinnaöa.
Þaö er enn fremur staöreynd,
aö þótt verkalýöur kjósi kjara-
skeröingarstefnu Anker Jörgen-
sen yfir sig, sætta menn sig illa
viö þaö, þegar þeir sjá kjara-
skeröinguna I eigin launaum-
slagi. Sóslaldemókratlskir verka-
menn bjóöa lagaboöum, vinnu-
rétti, og fortölum landsfeöra oft
byrginn ásamt hinum róttækari
og verja kjör sin. Þótt dönsk al-
þýöa hafi greitt atkvæöi meö
kjaraskeröingunum, gætir vax-
andi óánægju. Þaö eru þvl nokkr-
ar Ukur á þvi aö hluti verkalýös-
ins hneigist til aukinnar róttækni,
þegar haldleysi hinna kratlsku
kreppuráöstafana segir til sin.
Vissulega má jafnframt búast viö
almennri hægrisveiflu. Þaö er
a.m.k. vlst, aö Anker Jörgensen
vann kosningasigur sinn út á hálf-
geröafn gúmmitékka, — hann lof-
aöi þvi aö ná árangri I baráttunni
viö efnahagsvandann meö skerö-
ingu kjara, á timum þegar auö-
magnskreppan gerist æ dýpri og
skelfilegri og „efnahagsvandinn”
veröur þvi óviöráöanlegri.
Kaupmannahöfn 28.10 1979
Gestur Guömundsson.
Sálfræðideildin í Hólabrekkuskóla heimsótt
Fólk heldur að vid séum kraftaverkamenn
Sálfræöideiid skóla hefur veriö
starfrækt i Arbæjar- og
Breiöholtshverfum undanfarin
fimm ár. Nú fyrir skömmu flutti
deildin i nýtt húsnæöi i Hðla-
brekkuskóla, og boöaöi blaöa-
menn á sinn fund af þvi tilefni.
Viö deildina starfa sjö sér-
fræöingar: félagsráögjafar og
sálfræöingar. Yfirmaöur deildar-
innar er Grétar Marlnósson, sál-
fræöingur.
Deildinni er ætlaö aö annast
sálfræöiþjónustu I sex grunn-
skólum i þessum barnflestu
hverfum höfuöborgarinnar. Taliö
er aö u.þ.b. 17% barna þurfi á ein-
hverri aöstoö aö halda umfram
þá sem skólarnir sjálfir veita, og
er þá átt viö sérkennslu og
sálfræðiþjónustu. Sérkennsla
heyrir aö visu ekki undir sál-
fræöideildina, en engu aö siöur
má þaö ljóst vera aö deildin getur
engan veginn sinnt öllum þessum
skólum á þann veg sem gert er
ráö fyrir á pappirnum.
Þessvegna var gripiö til þess
ráös I fyrra aö breyta starfs-
háttum deildarinnar þannig, aö
hún einbeitir sér nú aö færri
skólum. Þetta veröur til þess aö
t.d. Seljaskóli veröur alveg út-
undan, en á hinn bóginn fá nú
hinir skólarnir betri þjónustu.
Starfsmenn deildarinnar starfa
mest úti I skólunum, I beinum
tengslum viö kennara og
nemendur. Einsog einn starfs-
maöurinn oröaöi þaö á blaöa-
mannafundinum: — ef viö sætum
hér allan daginn og biðum eftir aö
fólk kæmi til okkar heföum viö
sjálfsagt minna aö gera.
Sumum þeim verkefnum sem
eiga lögum samkvæmt aö heyra
undir deildina getur hún alls ekki
sinnt vegna mannfæöarinnar, og
á þetta einkum viö um rannsóknir
ýmiskonar og ráögjöf I sambandi
viö starfs- og námsval unglinga.
Skólarannsóknadeild mennta-
málaráöuneytisins sinnir rann-
sóknum aö einhverju marki, en
engin tengsl eru milli hennar og
sálfræöideildarinnar. Aö sögn
Grétars Marinóssonar eru yfir-
höfuö litil tengsl innan kerfisins,
og sálfræöideildirnar mæta oft
andstööu af hálfu þeirra sem
völdin hafa. Sagöi Grétar aö sú
andstaöa byggöist á fordómum og
þekkingarleysi. Sumir ráöamenn
virtust vera þeirrar skoöunar, aö
sálfræöingar ættu yfirleitt ekki aö
koma náiægt skólakerfinu, sbr.
þau fleygu orö Alberts
Guömundssonar, aö þaö þyrfti
enga sálfræöinga, heldur fleiri
fótboltavelli.
Viöhorf kennara til sálfræöi-
deildanna eru mun jákvæöari, og
sérlega jákvæö i þeim skólum þar
sem starfsmenn deildarinnar
hafa unniö mest. Hvaö snertir
viöhorf almennings til sálfræöi-
þjónustunnar voru starfsmenn
deildarinnar sammála um aö þau
væru tvibent. Sumir foreldrar
væru haldnir tortryggni og jafn-
vel ótta viö sálfræðinga, en aörir
litu á þá sem kraftaverkamenn,
sem ættu aö kippa öllu I lag á einu
bretti. Fólk kæmi meö börn sln og
segöi: hér er sonur minn, lagaöu
hann fyrir mig, en I guðanna
bænum kenndu mér ekki um,
hvernig fyrir honum er komiö.
— Viö viljum samvinnu viö for-
eldra, — sagöi einn starfsmann-
anna, — en þaö er einsog margir
þeirra séu hræddir viö okkur.
Fólk heldur aö viö göngum um
meö röntgenaugu og sjáum I
gegnum þaö. Og svo er sagt aö viö
búum til vandamál.En starf
okkar á fyrst og fremst aö vera
fyrirbyggjandi. Þar sem sllkt
starf er unniö hlýtur vandamála-
þröskuldurinn aö lækka; þá hafa
kennarar samband viö okkur
áöur en vandamálin veröa stór.
Oft heyrist þvi haldiö fram aö
sálfræöiþjónusta sé dýr I rekstri
Starfsmenn sálfreöideildarinnar i Hólabrekkuskóla. F.v.: Grétar Marlnósson, Sigtryggur Jónsson, Helga Gunnarsdóttir, Kristin Ing-
unnardóttir, Sigmar Karlsson, Guölaug Magnúsdóttir og Edvald SaMnundsen. Ljósm. Jón.
og kosti skattborgarana mikiö fé.
En þá má benda á staöreynd, sem
e.t.v. liggur ekki alveg á yfir-
boröinu: börn sem eiga viö alvar-
leg sálfræöivandamál aö striöa og
fá enga aöstoö lenda oft á stofn-
unum einsog upptökuheimilum,
fangelsum osfrv., sem lika kosta
skattborgarana fé. Kostnaöur viö
sálfræðideild nemur á einu ári
sem svarar ársuppihaldi tveggja
ógæfusamra einstaklinga á
stofnun. Þaö gefur auga leiö, aö
meö þvi aö bjarga þó ekki væri
nema 2 börnum á ári frá þvi aö
veröa stofnananmatur réttlætir
sálfræöideildin starfsemi sina,
jafnvel þótt aöeins sé hugsaö I
beinhöröum peningum.
Sem fyrr segir er deildin nú
komin I nýtt húsnæöi I Hóla-
brekkuskóla. Aöur var hún i
gluggalausu og þröngu bráöa-
birgöahúsnæöi i Feliaskóla.
Starfsfólkiö var á einu máli um aö
mikil bót væri aö nýja húsnæöinu,
og yfirleitt töldu þau aö starf-
semin gengi betur núna en nokkru
sinni fyrr. Vegna hins mikla
vinnuálags eru mannaskipti tlö á
deildinni, og i fyrra byrjaði öll
deildin ný, nema Grétar, sem
hefur starfaö I henni frá þvi hún
var sett á laggirnar fyrir 5 árum.
—ih
vidtalldagsiiis
Þrjár gerðir
samfélags -
ein gerð skóla?
Fráfarandi menntamálaráð-
herra skipaöi & sl. vori nefnd til
aö vinna aö endurskoöun grunn-
skölalaganna og er formaöur
hennar Jönas P&lsson, skölastjöri
Æfinga- og tilraunasköla Kenn-
arahásköla Islands. Nefndin hef-
ur þaö verkefni aö yfirfara lögin
og framkvæmd þeirra í ljbsi feng-
innar reynslu og leita 'alits
kennara og annarra skölamanna.
Jönasi Pálssyni farast orö á
þessa leiö um þetta viöfangsefni:
Viö höfum leitaö til kennara-
samtaka, fræösluráöa, n&ms-
stjöra, samtaka sveitarffelaga og
fleiri aöila um &lit þeirra & fram-
kvæmd grunnskölalaganna, og
svör eru farin aö berast.
Skásta sem völ er á
Ég segi svo fyrir sj&lfan mig,
aö helst vildi feg aö þjööffelagiö
væri i stakk btiiö til þess aö taka
upp aöra skölagerö. En vegna
þess, aö þessi lög eru i raun og
veru þaö sk&sta,sem völ er á, þ&
finnst mér aö þaö skipti mestu aö
sem best sé skoöuð framkvæmd
þeirra og hvaöa aðgeröir eru
nauösynlegar til aö lögin n&i til-
gangi sinum.
Hvaö mér finnst nauösyn aö
leggja &herslu &?
Ég er enginn sferstakur ahuga-
maöur um miöstýringu. En is-
lenskar stofnanir eru svo veikar
yfirleitt aö þaö veitir ekki af aö
styrkja þær ef viö eigum aö geta
tryggt samhengi i skölastarfinu.
Til dæmisþarf aö efla námsstjörn
— þaö er mikiö undir henni komiö
hvernig til tekst meö framkvæmd
grunnskölalaganna, m.a. vegna
þess hve starfsskilyröin i skölun-
um eru mismunandi.
Ráðgjöf,
rannsöknir
Þaö er lika mjög nauösynlegt
aö efla r&ögjafarþjónustu í
skölum, s&lfræöiþjönustuna — og
færa hana um leiö meira inn i
skólana sj&lfa en gert hefur veriö
til þessa. Og þ& ekki siöur n&ms-
og starfsfræöslu. Leiöbeiningar
um starfsval, sem sfeu i tengslum
viö n&msmat, veröa enn brýnni
en &öur, þegar skólinn veröur
sveigjanlegri, meöal annars til aö
unnt sé aö koma i veg fyrir aö
börnin loki ýmsum leiöum fyrir
sfer meö röngu vali i n&mi.
Ég þreytist aldrei & aö brýna
fyrir mönnum nauösyn þess aö
efla menntastofnanir kennara.
Þetta varöar reyndar ekki grunn-
skólalögin —nemaþ& aöþvi leyti,
aö framkvæmd þeirra veltur aö
sj&lfsögöu mjög & þvi aö kennara-
menntun sfe göö.
SUhugmynd hefur verið reifuö,
aö a.m.k. eitt prösent af tit-
gjöldum til fræöslum&la fari til
rannsökna i sköla- og uppeldis-
m&lum. Þvi fer fjarri aö þessu
marki hafi veriö n&ö, og er hér þó
um mikla nauösyn aö ræöa. Þaö
þarf aö efla Kennarah&skólann til
aö sinna rannröknarskyldum
sinum, og Skólar&nnsöknadeild,
sem hefur margt og þarflegt gert,
þarf aö eiga miklu fledri kosta völ.
Henta misvel
Þegar & heildina er litiö þ& er
rfett aö hafa þaö i huga, ab viö
biium viö þrj&r samffelagsgeröir:
borg, sjávarþorp, sveitir. En lög
Jónas Pálsson um
grunnskólalögin
og endurskoðun
á þeim
eins og grunnskölalögin eru til-
raun til aö finna formUlu sem
hentar öllum þessum þrem
gerðum samffelags. Og viö
verðum fljótt varir viö þaö, aö
lögin þjöna betur þör&im fjölbýlis
hferna & suövesturhorninu en
sj&varþorpum og sveitum. Fölk
hugsar sfer skólann i misjöfnum
hlutföllum auövitaö — sem vett-
vang þar sem fram fer fræösla og
uppeldi — og einnig sem
geymslustað. Og hfer i fjölbýlinu
styöur fólk I störum dr&ttum
skólann eins og hann er i öllum
þessum hlutverkum. En Uti &
landsbyggöinni upplifa margir
skólann og atvinnulifiö sem and-
stæöur, þar gætir samkeppni
þeirra i milli vegna vinnuafls
unglinga.
Heppileg blanda
Mér finnst aö þarna sfe um
ákveöna mötsögn aö ræöa sem
þurfiab reyna aö leysa, þaö þurfi
aö finna formtilu fyrir þvi hvaö er
hægt aö gera og hvaö ekki i dreif-
býli og f jölbýli. Og einmitt I þessu
sambandi sýnist tilvaliö aö reka
hornin i miöstýringu og gefa
frumkvæöi & hverjum staö sem
mesta möguleika. En feg held aö
viö þurfum einhverja heppilega
blöndu af valddreifingu og vel-
viljuöu miöstjórnarvaldi, valdi
sem er nauösynlegt til aö þrýsta i
gegn nauösynlegum breytingum.
Til þess aö t.d. þaö sem gert er
fyrir fjölbýliö komi meö einskon-
ar bylgjuhreyfingu aö gagni i
dreifbýli — án þess aö þrengja
kost fólks sem þar býr. —áb