Þjóðviljinn - 17.11.1979, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. nóvember 1979
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans'r
Ingibjörg
Haralds-
dót+ir
Frá fundinum á Hótel Borg.
stofnunum, eöa þær lenda utan
viö kerfiö i sambandi viö
fæöingarorlof, o.fl. skemmti-
legt. En þetta er hlutskipti ansi
stórs hóps i dag.
Til aö konur (eöa karlar) geti
unniö gagn á Alþingi veröa þau
atf setja þessi mál á oddinn.
Félagar i Rauösokkahreyf-
ingunni mættu á fundinn á Hótel
Borg, og aö framboösræöum
loknum komu þeir meö fyrir-
spurnir um sin hjartans mál.
M.a. var spurt hvort frambjóö-
endurnir ætluöu aö setja þær
kröfur á oddinn, sem liklegar
væru til aö stuöla aö auknu jafn-
rétti i landinu, svosem kröf-
urnar um aukna dagvistarþjón-
ustu, sjálfsákvöröunarrétt
kvenna til fóstureyöinga eöa
þriggja mánaöa fæöingarorlof
fyrir alla foreldra. Ætla þessar
konur aö berjast fyrir þessum
kröfum, jafnvel þótt þaö veröi á
kostnað flokkseiningar?
Timinn til umræöna var
naumt skammtaöur, og svörin
sem Rauösokkahreyfingin fékk
voru yfirborösleg og óskýr, og
sumum spurningum alls ekki
svaraö. Sem dæmi um
viöbrögöin má nefna, aö
Ragnhildur Helgadóttir lýsti þvi
yfir, aö ef konur ætluöu aö helga
sig „kvennakröfum” eingöngu,
hefðu þær ekkert á þing aö
gera!
Að lokum stóö einn af
stjórnendum fundarins upp,
þakkaði fyrir góöa áheyrn og
sagöist fyrir sitt leyti vera mjög
ánægö meö fundinn — og hversu
góö tilbreyting það væri, aö
heyra bara kvennaraddir á
svona fundi!
Aö siöustu má geta þess, aö
Rauðsokkahreyfingin notaöi
tækifæriö og bauö Kvenrétt-
indafélaginu og frambjóðendum
á fundinn, sem haldinn veröur i
dag i Félagsstofnun stúdenta.
Þar er ætlunin aö taka upp
grundvallarmál jafnréttis-
baráttunnar.
— sh
m
Sigrún
Hjartardóttir
Eirlkur
Guöjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Ingibjörg
Haraldsóttir
Fund-
urinn
er í dag!
Þaö er i dag, laugardag kl.
14.00 sem viö mætum öll galvösk
á fund Rauösokkahreyfingar-
innar i Félagsstofnun stúdenta
viö Hringbraut og ræöum mál-
iö: Konur i stjórnmálum.
Frummælendur veröa Hildur
Jónsdóttir frá Rauðsokka-
hreyfingunni og Sólveig ólafs-
dóttir, formaður Kvenréttinda-
félags tslands. Aö loknum fram-
söguræðum þeirra veröa al-
mennar umræður og er ekki að
efa aö þær veröa fjörugar. 011-
um kvenframbjóöendum i
Reykjavik hefur veriö boöið á
fundinn.
Til þess aö auövelda barna-
fólki aö mæta og taka þátt i um-
ræöunum, verður skipulögö
barnagæsla i hliöarsal og reynt
aö hafa ofanaf fyrir börnunum á
skemmtilegan og fræöandi hátt.
Stúdentakjallarinn veröur op-
inn, og hægt aö kaupa þar veit-
ingar af ýmsu tagi.
Berglind
Gunnarsdóttir
Guömundur
Hallvarösson
Konur í
karlaleik
Þaö hefur sennilega ekki fariö
framhjá lesendum Þjóöviljáns,
aö s.l. laugardag hélt Kvenrétt-
indafélag tslands opinn fund á
Hótel Borg, þar sem konur á
listum þingflokkanna fjögurra
fluttu framboösræöur fyrir
flokka sfna. Þar kyrjuöu þær
gamla sönginn um veröbólguna,
lausn efnahagsvandans og
by g göas t efn u na . Sömu
frasarnir, sama oröalagiö,sami
ræöustillinn, sem tíökast hefur á
hverjum framboösfundi hingað
til.
Frummælendur stóöu sig meö
prýöi, og voru góö eftirliking
flokksbræöra sinna er þeir
ræða þessi sömu mál. Konur
geta svosem ýmislegt þegar til
kastanna kemur, og eru engir
eftirbátar karlmannanna. Lítið
nýtt var reifaö; gamlar lummur
i gömlu formi. Einhvernveginn
haföi maöur þó átt von á ööru
umræöuefni. (Guðrún Helga-
dóttir var þó yndisleg undan-
tekning — hún var ekki i karla-
leik, og fór ekki dult meö þaö).
Þaö var ekki einusinni svo vel,
að barnagæsla væri á staðnum,
sem heföi mátt teljast eölilegt,
þvi aö þaö er nú einu sinni svo
að þar sem konur eru, þar eru
lika börn.
Þaö var sláandi, aö grund-
vallarkröfur jafnréttissinna,
svo sem dagvistarmál,
fæöingarorlof osfrv. bar varla á
góma. Veröur aö teljast i meira
lagi furöulegt, aö á slikum
fundi, sem Kvenréttindafélagiö
stendur fyrir, skuli ekkert reynt
aö kryfja orsakir þess að svo
fáar konur eru i ábyrgöar-
stööum sem raun ber vitni.
Kvenréttindafélagiö hefur
haldiö áloft kröfunni „Fleiri kon
ur á þing”. En er ekki veriö aö
byrja á öfugum enda þarna?
Hvaöa gagn höfum viö af þvi, aö
fá konur inn á þing, sem ekki
viröasthafa minnsta áhuga á aö
vinna aö framgangi hagsmuna-
mála meirihluta kvenna hér á
landi? Konur sem lýsa jafnvel
yfir vilja sinum til að skera niö-
ur þá félagslegu þjónustu, sem
fyrir hendi er og ætti að auka
möguleika kvenna til aö komast
út af heimilunum og taka þátt i
félagslifi og pólitik.
Sú staðreynd aö fáar konur
eru á þingi endurspeglar bara
ástandiö einsog þaö er i dag i
þjóöfélaginu. Ef fariö væri að
troöa konum inn á þing hér og
nú til jafns viö karlmenn, bara
vegna þess aö þær eru konur,
myndi það gefa kolranga mynd
af ástandinu. Og ekki er von til
þess aö þaö batnaði þó aö viö
heföum tuttugu Elinar Pálma-
dætur eöa Ragnhildar Helga-
dætur á þingi. Alla vega ekki
fyrir þær konur, sem eru aö
basla meö ung börn, sem þær fá
hvergi inni fyrir á dagvistar-
Bónusvinna - þrælavinna
Rætt við Herdísi Ölafsdóttur á Akranesi
Á jafnréttisslöunni 27. október
s.l. var viðtal viö þrjár verkakon-
ur I Eyjum, þar sem m.a. var rætt
um bónuskerfið, kosti þess og
galla. Ýmsir lesendur siöunnar
hafa komiö aö máli viö okkur slö-
an og hvatt okkur til aö halda
þessari umræöu áfram, þvl aö
margir séu ósammála þeim viö-
horfum sem fram komu i áöur-
nefndu viðtali. Þau viöhorf voru
nefnilega nokkuö jákvæö I garö
bónuskerfisins, en um þaö kerfi
hefur mikiö verið deilt og afskap-
lega mörgum finnst þaö
ómanneskjulegt og streituvald-
andi.
Viö ákváöum aö fara aö ráöum
lesenda og halda áfram aö kanna
viöhorf til bónuskerfisins. Aö
þessu sinni ræöum viö þetta mál
viö Herdisi ólafsdóttur, formann
kvennadeildar Verkalýösfélags-
ins á Akranesi. Fer viötaliö hér á
eftir.
Jrs.: Hvert er álit þitt á bónus-
kerfinu, Herdis?
Herdis: Mér er efst i huga það
sem Agústa frá Refstað sagöi eitt
sinn um bónusvinnu i grein i
Þjóðviljanum aö hún væri stórt
skref aftur til þrælahaldsins.
Bónusvinnan er þrefaldur þræla-
pfskur á verkakonurnar: vinnu-
dagurinn er alltof langur, konurn-
ar búa við sálræna spennu vegna
vinnuhraöans og kapphlaups viö
vinnufélaga sina, og þar aö auki
veröa þær aö vera mjög vand-
virkar þvi þær eiga yfir höföi sér
refsiaögeröir ef gallar finnast á
vörunni.
Eg vil ekki óska islenskum kon-
um sem vinna að þessum út-
flutningsverömætum og eiga þar
aö auki aö sjá um uppeldi æsk-
unnar i landinu, aö búa viö slikt
vinnuálag.
Hvers vegna konurnar vilja
þetta? Þaö er ekki ööruvisi hægt
aö fá betra kaup, og þaö eru auö-
vitað peningarnir sem ráða
þessu.
Atvinnurekandinn græðir
En ef viö ræöum eitthvaö um
þaö, hvort konurnar græöi mikiö
á bónusnum, þá er þaö staöreynd,
aö eftir þvi sem konan afkastar
meira fær hún hlutfallslega
minna kaup. Viö getum tekiö
dæmi um þetta:
Kona sem vinnur 67 kg. af fiski
og hefur hámarksnýtingu fær 1268
kr. i grunnlaun en 257 kr. i bónus.
Hún fær þvi 1525 kr. i kaup á tim-
ann. En ef hún vinnur 200 kg fær
hún 1746 kr. I bónus, sem er þaö
hæsta sem hægt er aö fá i bónus,
og hefur þá 3014 kr. i kaup á tim-
ann. Hún hefur þvi afkastaö þre-
falt meira, en fær aöeins tvöfalt
meira kaup. Þaö er ljóst af þessu
aö hún fær ekki greitt i réttu hlut-
falli við afköst sin.
Ef viö litum hinsvegar á hvern-
ig þetta kemur út fyrir atvinnu-
rekandann, kemur i ljós aö hann
greiöir konunni sem afkastar
undir þvi marki sem þarf til aö fá
bónus, þ.e. vinnur meö eölilegum
vinnuhraöa, kr. 22.70 fyrir hvert
unnið kiló, en hann greiðir aðeins
15.07 kr. fyrir hvert kg. sem unniö
er með hámarkshraöa og nýt-
ingu. Þessvegna sækjast þeir eft-
ir hröðum höndum. Þaö er nefni-
lega alltaf atvinnurekandinn sem
græöir mest á auknum vinnuaf-
köstum.
Þaö er svo athyglisvert, aö þótt
algengt sé aö konurnar hækki sig
um 50% i kaupi, fá þær samt
lægra kaup en greitt er sam-
. kvæmt 13. taxta starfsmanna rik-
is og bæja. 1 fiskvinnu er svo
greitt sama bónushlutfall í dag-
vinnu, eftirvinnu og næturvinnu,
en i öörum starfsgreinum hækkar
bónusinn i hlutfalli viö eftir- og
næturvinnutaxtinn.
Eitt er þaölika, aö útreikningur
bónussins veröur alltaf flóknari
.og flóknari þannig aö engin leiö er
fyrir hina almennu verkakonu aö
átta sig á, i hverju hann felst. Viö
hérna á Akranesi höfum til dæmis
haldið þrjú námskeiö fyrir
trúnaöarkonur um það hvernig
þessi útreikningur fer fram, en
þaö er engin von til þess að fólk
almennt geti áttaö sig á þessu. Ef
verkalýöshreyfingin stæöi sig
sem skyldi kæmi hún þvi til leiöar
aö bónuskerfiö yröi einfaldaö
Herdis: bónusvinna er þrefaldur
þrælapfskur á konurnar.
þannig aö hver einstaklingur
skildi sitt kaupdæmi, og aö aldrei
væri unnið lengur en átta tima i
ákvæöisvinnu.
Reynslaná Akranesi
Jrs.: Hver er reynsla ykkar á
Akranesi af bónusnum?
Herdis: Þaö hafa orðið miklar
breytingar hér siöan fariö var aö
vinna eftir bónusi fyrir rúmu ári.
Afköstin hafa aukist um 100%, en
kapphlaupið er oröiö mikiö, og i
kjölfar aukins álags veröur þaö
algengara að konur vinni bara
hálfan daginn. Og þótt timinn
kunni aö „liöa hraöar” i bónusn-
um þá segir likaminn til sin og
þreytan.
Þetta er orðiö svo slæmt, aö
þegar ég kem i frystihúsin
til að ræöa við konurnar,
þá hætta þær ekki að
vinna á meðan, kapphlaupið
er orðið svo mikið. Ég var að
spyrja konur nýlega um vinnuna
og þeim bar saman um að vinnan
væri bæöi erfiö og leiðinleg. Ég
man eftir þvi að ein sagði:
— Þetta er ógeö allt saman,
nema þegar maöur fær launaum-
slagiö.
f sumar var unniö án bónuss
eftir kl. 7 á kvöldin og þeim fannst
léttir að vinna eftir kvöldmat, þvi
þá voru þær lausar viö bónusinn.
Ég held aö flestar konurnar vildu
vinna á timakaupi og losna viö
bónusinn, en þá yröi auðvitað aö
stórhækka kaupið.
Þaö má svo undirstrika þaö, að
þessi vinna er mjög vandasöm,
þvi þess er krafist aö varan sé
gallalaus.
En þaö er ekki aöeins i salnum
hjá konunum, sem peningakapp-
hlaupiö á sér staö. Karlarnir sem
vinna „premíustörfin” (þ.e. öll
önnur vinna i frystihúsinu en
snyrting og pökkun fisksins)
vinna einnig i ákvæðisvinnu. Þeir
miöa sig þá gjarna viö „bónus-
drottningarnar”, og finnst hart aö
lenda neöar I kaupi en þær.