Þjóðviljinn - 12.12.1979, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 12. desember 1979.
DJOÐVWNN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
(Jtgefandi: (Jtgáfufélag Þjóöviljans
Framkvrradastjóri: Eiftur Bergmann
Riutjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Harftardóttir
Umijónarmaftur Sunnudagsblafts: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Ulfar Þormóftsson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéftinsson
Afgreiftslustjóri: Valþór Hlöftversson
Blaftamenn: Alfheiftur Ingadóttir, Einar Orn Stefónsson, Guftjón Friftriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir Sigurftsson
iþróttafréttamaftur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón Olafsson
Utiit og hönnun: Guftjón Sveinbjörnsson, Sævar Guftbjörnsson
Handiita- og prófarkaiestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvörftur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigríftur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrifstofa: Guftrún Guftvarftardóttir.
Afgreiftsla: Einar Guftjónsson, Guftmundur Steinsson, Kristín Péturs-
dóttir.
Slmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigrlftur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bárftardóttir
Húsmóftir: Jóna Sigurftardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Utkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guftmundsson.
Ritstjórn, afgreiftsia og auglýsingar: Síftumúla 6, Reykjavfk.slmi 8 13 33.
Prentun: Blaftaprent hf.
Klippt
Gagnrýni á
eldflaugaáœtlun
#Utanríkis- og varnarmálaráðherrar Nató munu í þess-
ari viku afgreiða tillögur um að koma fyrir 572 nýjum
meðaldrægum eldflaugum í Vestur-Evrópu. Fréttir frá
Brössel í gær hermdu, að nú væri aðeins eftir að sam-
þykkja þessa áætlun formlega. Sé það rétt hef ur það tek-
ist eina f erðina enn að berja niður þær efasemdir og það
andóf gegn nýjum ráðstöfunum sem bæta drjúgum við
vopnabirgðir hernaðarbandalaganna.
• Eins og vitað er af f réttum hef ur um hríð staðið styrr
um þessa eldflaugaáætlun í ýmsum löndum Vestur-
Evrópu. Danska stjórnin hafði í þessu máli nokkurt
frumkvæði — hún hefur óskað þess að eldf laugaáætlun-
inni sé skotið á frest og tíminn notaður til að reyna að
semja við Svoétmenn um niðurskurð á þessu sviði, en f rá
þeim höfðu áður borist yfirlýsingar um að þeir væru
reiðubúnir til slíkra viðræðna.
• Meðan þetta mál hefur verið á döfinni hefur hefð-
bundið áróðurs- og upplýsingasfríð verið háð. Reynt hef-
ur verið að kveða niður andstöðu Vestur-Evrópumanna
gegn nýju eldflauganeti á þeirra landi á víxl með hótun-
um um að Bandaríkin láti Evrópu lönd og leið og svo
margbrotnum og heldur betur ónákvæmum leik með
tölur um yfirburði Varsjárbandalagsins í ýmsum
greinum. Sovétmenn hafa svarað með hefðbundnum yf-
irlýsingum um að þeir séu aðeins að bregðast við því sem
Vesturveldin geri — um leið og þeir forðast sem mest
þeir mega að nefna nokkrar tölur um eigin styrk. Oll sú
umræða er næsta þreytt orðin.
• Engu að síður hefur það gerst í sambandi við þetta
mál, aðalvarleg kappræða um kjarnorkuvígbúnað hefur
lifnað við, ekki síst í hinum smærri aðildarríkjum Nató í
Evrópu. Ýmsir stjórnmálaforingjar, ekki síst danskir,
hollenskir og norskir, hafa haft uppi gagnrýni á lítt skert
áhrifavald herforingja á hermál. Þeir hafa gagnrýnt
það, að svo virðist sem enginn pólitískur vilji geti
stöðvað það að nýtt voprlakerfi verði framleitt eftir að
tæknileg vandamál sem tengd eru slíkum nýjungum haf i
verið leyst. Þeir hafa lýst því, að stjórnmálamenn séu
neyddir til að taka mjög afdrifarikar ákvarðanir um
hermál með aðeins mjög nauman skammt af upplýsing-
um milli handanna, svo nauman, að þeir reynist alltof
háðir herforingjum og pólitískum skósveinum þeirra um
skilning og túlkun. Æ fleiri, ekki síst áhrifamenn í
sósíaldemókratískum f lokkum, hafa gert sér grein fyrir
því, að í þessum málum hafa herforingjar og jábræður
þeirra haftöll undirtök, og þeir hafa i vaxandi mæli gert
sér grein f yrir þvi, að því f er f jarri að öryggissjónarmið
ráði gangi þess áróðurs- og upplýsingastríðs sem háð er
heldur eru þar og að verki gífurlegir gróðahagsmunir,
átök um ábatasömustu stórpantanir sem upp geta kom-
ið.
• Sem f yrr segir er ekki vitað um endanlegar niðurstöð-
ur þessa máls: má vera að haukarnir haf i sigur í þessari
lotu og reki smáfugla úr sósíaldemókratískum dúfna-
garði Evrópu út í horn. En þar með er vonandi ekki lokið
þeirri viðleitni sem verður æ sterkari um vestanverða
Evrópu: að reyna að skera á þá sjálfvirkni F f ramvindu
vígbúnaðarkapphlaups sem herf oringjaráð risanna hafa
í raun ráðið. Danska blaðið Information sagði á dögun-
um í leiðara, að kappræðan um kjarnorkuvopn í Evrópu
væri loksins haf in. Hitt er svo annað mál, að stjórnmála-
menn íslenskra Natóflokka hafa látíð þá nýju gagnrýni
sem hér hef ur verið minnstá sem mest um eyru þjóta og
sofið vært sem fyrr undir sírenusöng Natógenerála.
— áb.
Tviskinnungur
Þaö blæs úr mörgum áttum á
siðum Morgunblaðsins þessa
dagana oger blaðið i gær dæmi-
gertfyrir áttavillunaá þeim bæ.
1 forystugrein blaðsins er reynt
að breiða yfir þá augljósu stað-
reynd að miðað við meirihluta-
og viðreisnardrauma og
sko ða n a ka n na nir voru
kosningaúrslitin forystu Sjálf-
stæðisflokksins sár vonbrgöi,
eins og reyndar var viðurkennt
verðbótavisitölu og oliustyrkur
til jöfnunar á upphitunarkostn-
aði kæmi ekki til hækkunar, og
áfengi og tóbak voru tekin út úr
visitölu. Það fer svo eftir þvi
hvernig menn eru stemmdir
hvernig verðbótaskerðingin
sem af þessu leiðir er metin og
hvort félagsleg réttindamál sem
komist hafa i framkvæmd og
loforðum skattalækkun á sinum
tima eru talin einhvers virði.
Það ersiðurensvoeinfaltmál
að gera upp kaupmáttardæmið
nú, en sjálfsagtfinna það flestir
Þeim var refsað
fyrir svikin
Alþýðubandalag og Alþýðuflokkur töpuðu 7 þingsætum í
þingkosningunum, sem fram fóru um mánaðamótin. Þetta
er mikið afhroð eftir aðeins 13 mánaða setu í ríkisstjórn.
Meginástæðan fvrir þessu tapi flokkanna tveggja er áð
sjálfsögðu sú, að kjósendur voru að gera upp reikningana við
flokkana tvo eftir kosningaloforðin, sem þeir gáfu í kosninga-
baráttunni 1978.
Þá gengu þessir tveir flokkar til kosninga undir kjörorðinu:
samningana í gildi. Þá réðust þeir af heift gegn þáverandi
ríkistjórn og nutu til þess stuðnings fjölmargra verkalýðsleið-
toga, sem misnotuðu aðstöðu sína í verkalýðsfélögunum
flokkunum tveimur til framdráttar. Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag lofuðu kjósendum því, að þeir mundu setja
samningana í gildi. Þeir unnu mikinn sigur og fengu meira
fylgi og fleiri þingsæti en þeir höfðu nokkru sinni áður fengið.
Margir töldu, að þessar kosningar mundu marka þáttaskil í
íslenzkum stjórnmálum. Ferill þessara tveggja flokka í vinstri
stjórn í 13 mánuði var ferill svikinna loforða. Samningarnir
voru aldrei settir í gildi. Þvert á móti tóku báðir flokkarnir
þátt í því að skerða kaupgjaldsvísitöluna og það til frambúðar.
að afstaðinni kosninganótt þótt
nú sé reynt að klóra i bakkann.
Svo koma samningarnir i
gildi. Eins og áður ferst
Morgunblaðinu á þann veg að
skamma fyrrv. rikisstjórnar-
flokka og þá alveg sérstaklega
Alþýðubandalagið fyrir að hafa
ekki sett samningana i' gildi eða
þá fyrir að hafa sett þá I gildi,
allt eftir hvað hentar hverju
sinni. Sannleikurinn var sá að
samningarnir frá 1977 vorusett-
ir i gildi strax og stjórnin tók
við, skerðing á álags- og eftir-
vinnugreiðslum varafnumin og
kaup að fullu bætt meö afnámi
söluskatts á matvöru og niður-
greiöslum, nema að þvi leyti að
sett var á vi'sitöluþak, og greidd
föst krónutala á laun fyrir ofan
visst mark.
Skammir í
báöar áttir
Reykjavikurborg setti samn-
ingana i gildi uppúr launa-
stiganum i áföngum. Siðan féll
þakið smámsaman niður vegna
þrýstingsaðgerða hálaunahópa
og úrskurður kjaranefndar. Ál-
þýðubandalagiö lagöi fram til-
lögur s.l. vor um að sett yrði
nýtt visitöluþak við raunsærra
tekjumark, en á það féllust ekki
Alþýðuflokkur og Framsóknar-
flokkur. Þeir hafa hins vegar
ekki sparaö það siðan aö kenna
Alþýðubandalaginu um að hafa
lyft þakinu.
Þannig hefur þessi umræða
verið ákaflega skinheilög og
ýmist verið uppiásakanir um að
hafa sett samningana igildi eða
hafa ekki sett þá i gildi. Hitt er
svo annaö mál að við setningu
Ólafslaga í vor var á það fallist
aö þriðjungur viöskiptakjara-
rýrnunar kæmi til frádráttar
á sjálfum sér að kaupmáttur at-
vinnuteknanna hefur rýrnað.
Hitt er svo annað mál hvort
menn telja það eðlilegt miöað
við skakkaföll þjóðarbúsins, eða
lita svo á að með breyttri tekju-
skiptingu og jöfnun lífskjara
Trúnaðarbrestur
,,Þaö sem nefnt hefur verið,
skiptir þó ekki eins miklu máli
og hitt, að margir treystu ekki
Sjálfstæðisflokknum. Of
skammt var frá þvi, að sam-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins var felld,
of litil endumýjun haföi orðið i
liði sjálfstæðismanna, of fáir
frambjóðendur flokksins börð-
ustfyrir stefnu hans af sannfær-
ingu og fullum skilningi vand-
ans og siðast en ekki sist spilltu
sérframboð Jóns Sólness á
Akureyri og Eggerts Haukdals
I Rangárvallasýslu mjög
fyrir honum. Innviðir flokksins
voru of veikir, hann var ekki i
hugum margrasá styrki, frjáls-
lyndi fjöldaflokkur, sem einum
er treystandi, þegar lýðræðis-
skipulagið er i hættu. Flokkur-
inn verður varla betri i hugum
margra en þeirmenn, sem berj-
ast fyrir hann. Og hvaða sjálf-
stæðismenn börðust til sigurs I
sjónvarpi og á fjöldafundum við
Kjartan Jóhannsson, Jón Bald-
vin Hannibalsson, Steingrim
Hermannsson, Svavar Gestsson
og Ólaf Grímsson, svo aö nokkr-
ir snjöllustu áróðursmenn
„vinstri” flokkanna séu nefnd-
ir?”
Fleiri öfgamenn
á þing
„Tregðulögmálið gildir enn I
Sjálfstæðisflokknum, margir
frambjóðendur hans hafa ekki
annaö fram að bjóða en þægi-
legt viðmót, hvorki þekkingu né
baráttugleði. Sá, sem trúir þvi
ekki sjálfur, sem hann segir,
getur varla búist við að aörir
trúi þvi'. Ég tek undir það, sem
Þorsteinn Pálsson skrifaöi á
þessu ári i bókina Uppreisn
frjálshyggjunnar: „Við þurfum
aðvinna til traustsá nýjan leik.
Það er ekki nóg aö samþykkja
almennar frjálshyggjuyfirlýs-
ingar i þessu skyni, meðan þing-
SjálfstaðUnokkurinn vann
ekki »t|)ingi»kosnin(í»rnar 2. ou
3. drsember »1. þótl h»nn t»p»&i
þeim ekki heldur. Hann fékk
35,4% atkvieia, en haffti fcngifl
32.7% I alþinKlskosningunum 25.
júnf 1978. Fylgi SjálfstaeAis-
nokkaina hefur aldrei verii
mlnna en I þessum tvennum
kosningum. ÞingmSnnum hana
fiekka&i úr 25 I 20 1978, en
fjolgaði einungia I 21 1979. Tveir
framhmleguatu þingmenn
hana. Ragnhildur Helgadittir og
Ellert B. Schram, voru ekki
kosnir. Flokkurinn vann ekki
kosningarnar þrátt fyrlr
.vinatri’ stjirn sundrungar og
svikinna loforia Alþýtuflokks
og Alþýiuhandalags Framsikn-
arflokkurinn vann kosningarn-
ar llann fikk 24,9% atkvseia, en
haffii fengifi 16.9% 1978, og
þingmðnnum þess fjfilgaii úr 12
I 17. Alþýfiuflokkurinn og Al-
þýfiubandalagifi misstu fylgi. Al-
þýðuflokkurlnn fákk 17,4% at-
kvaeia, og þingmfinnum hans
hekkafii úr 14 110. Alþýðubanda-
lagifi fákk 19,7% atkviefia. og
þingminnum hans fiekkaði úr 14
111. Þai kom engum á ðvart, þvi
að sigur þessara flokka 1 kosn-
Reykjavík
nesjamanns
Flokkurinn
vinsamlegur Ibúum Suivestui
lands. Steingri i
mannsson sagði
ins aihyllast stjirnlyndisstefnu
I framkviemd. Frjálshyggjuyfir-
lýsingu þarf afi fylgja eftir mei
lijflri frjálshyggjumanna inn á
Alþingi."
Sjálfstseðismcnn mcga þi alls
ekki mikla þetu allt fyrir sár.
Flokkurinn hefur áður orðlð
fyrir áfflllum. Hann tapafii I
hverjum kosningunum af flðrum
frá 1934 tll 1942 - á fyrstu
formannsárum Ólafs Thors. Sár-
frá
Rcykjavik spillti mjflg
Að loknum
kosningum
braskarar. Islenikur hagfratð-
ingur hefur ásetlað, at lifskjor
þjóðarinnar v«ru fjirðungi
betri en þau cru, ef verðbilgan
vieri ekki. Verðbilgan verður Ul.
vcgna þess að stjirnmálamenn
diela peningum I íhífi út I
atvinnulifit, og hún verfiur ekki
la-knuð nema með aðhaldi 1
peningamálum og rlkisfjármál-
um. Og menn auka hana með
ihiflegum krflfum um peninga.
vegna þess að þeir búast við
auklnni verðbilgu og loka þann-
ig vltahringnum Þennan vlta-
hring vrrfibilguviðbúnaðar vert-
ur að rjúfa. Sannleikurinn er sá.
vegna, Islendingar eru að drag-
ast aftur úr Oðrum þjófium í
lifskjorum. Getur verið, að ellefu
alda tilraunin mistaklst? Getuf
vcrið, afi sjálfsUeðisbaráttu
þjiiarinnar Ijúki með isigri?
Þessi mál verður ai taka
alvarlega. Kn einn mrsti vandi
stjirnmála á islandi er sá, að
allt of fálr taka þau alvarlega.
Stjirnmálamenn eru laldir trúð-
ar, og stjirnmálabaráttan er
talin marklaus skemmtun.
megi allavega snúa dæminu við
láglaunafólki i hag. Um það
munu standa deilur á næstunni.
Ofstœki ihaldsins
Hannes Hólmsteinn Gissurar-
son, sem nú situr við að skrifa
sögu Sjálfstæðisflokksins, ritar
merkilega grein I Morgunblaðið
þar sem hann vekur m.a, máls á
þeim trúnaðarbresti sem komin
er i samskipti forystu Sjálf-
stæðisflokksins við þjóðina. Þar
á örugglega ekki sist hlut að
máli það ofstæki sem orðið hef-
ur vart við I málflutningi for-
ystunnar og samfléttaðri valda-
stöðu útópista frjálshyggjunnar
og verslunarihaldsins i flokkn-
um.
menn flokksins aöhyllast sjórn-
lyndisstefnu í framkvæmd.
Fr jálshyggjuyfirlýsingu þarf að
fylgja eftir með kjöri frjáls-
hyggjumanna inn á Alþingi.”
Þannig vilja þeir Hannes
Hólmsteinn og Þorsteinn Páls-
son feta þá leið að breyta Sjálf-
stæðisflokknum endanlega i
kreddubundinn frjálshyggju-
flokk en útrýma frjálslyndis- og
stjórnlyndismönnum lands-
byggðarinnar og framkvæmda-
mönnum ýmsum sem þó hafa
verið kjölfestan i Sjálfstæðis-
flokknum og átt þátt i þvi að viö-
halda myndinni af hinum stóra,
sterka og breiða valdaflokki
sem öllum vill vel. Þessi mynd
ernúað vikja fyrir öfgasinnaðri
frjálshyggju sem veldur ugg
meðal landsmanna.
— ekh
■ rýrnunar kæmi til frádráttar i a Z
l-----------------....»09 SKOrlO-l