Þjóðviljinn - 09.02.1980, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Laugardagur 9. febrúar 1980
UOWIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóöfrelsis
Gtgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eióur Bergmann
Kitstjdrar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
FréttastjOri: Vilborg Haröardóttir
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Kekstrarstjóri: Olfar Þormóösson '
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöarnenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
lþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eiísson
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Augiýsingar: Sigrlöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ólafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröar-
dóttir.
Simavarsia: Olöf Halldórsdóttir, Sigrtöur Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Kitstjórn, afgreiösia og auglýsingar: Siöumúla 6, Reykjavfk.sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Að taka þátt í sögunni
• Ný ríkisstjórn með þátttöku Alþýðubandalagsins ér
komin á laggirnar. Svo mikil pólitísk tíðindi og spenna
hef ur verið í kringum þessa stjórnarmyndun að vafalítið
eiga sósíalistar eftir óuppgerðan hug til hennar og mögu-
leika stjórnarþátttökunnar. En þar má velta upp ýmsum
umhugsunarverðum flötum.
• Þjóðviljinn hikar ekki við að fullyrða að í þýðingar-
miklum atriðum tekur sá málefnasamningur sem nú
hefur verið gerður þeirri stefnuyfirlýsingu fram sem
samin var sem undanfari seinustu vinstri stjórnar. Ný-
gert samkomulag er einf aldlega betra vegna þess að það
tryggir til frambúðar að ekki verði gripið til aðgerða í
kjara- og efnahagsmálum sem ganga þvert á megin-
sjónarmið Alþýðubandalagsins.
q Þegar þau viðhorf sem uppi hafa verið síðustu miss-
eri í efnahags- og kjaramálum eru höfð til viðmiðunar
fer ekki á milli mála að komið hef ur verið í veg fyrir að
kauplækkunaröflin næðu saman. Þeir naga sig nú í
handarbökin Geirsmenn og kauplækkunarkratar fyrir
að hafa spilað út úr höndunum á sér möguleikum til
samstöðu ,,borgaralegra afla" eins og þeir segja sjálfir
eftirá. Núverandi stjórn er stöðvunarstjórn á kauplækk-
unaröf lin.
• Fyrir síðustu kosningar höfðu allir flokkar nema
Alþýðubandalagið uppi ákveðnar tillögur um stóriðju í
samvinnu við erlenda auðhringi. Jafnf ramt voru komin
á flugstig áform um að þiggja ölmusu af Bandaríkja-
stjórn í íslenska framkvæmd á Keflavíkurflugvelli.
Gagnvart hvorutveggja hefur Alþýðubandalagið nú
stöðvunarvald með þátttöku í ríkisstjórn.
• En enda þótt stöðvunarvald gegn aukinni erlendri
ásælni,gegn erlendri auðdrottnum í efnahagslífi hér og
gegn almennri kauplækkun sé mikilvægt, þá er ekki
síður mikils um vert að í stefnulýsingu stjórnarinnar er
boðuð f ramfarastef na í atvinnumálum sem ber auðsæ
merki hugmynda og tillögugerðar Alþýðubandalagsins.
Fyrir íslenska sósíalista hafa sjálfstæðismálin ávallt
verið í forgrunni. Þeir hafa litið á landhelgismál,
baráttuna f yrir traustu íslensku ef nahagslíf i, efnahags-
legu sjálf sforræði, og baráttuna gegn heimsveldisstef nu
stórvelda, hernáminu á íslandi og baráttuna fyrir varð-
veislu íslenskra menningarverðmæta og þróttmikilli
menningarstarfsemi sem eina órjúfanlega heild — sjálf-
stæðismál þjóðarinnar. í málefnasamningi ríkisstjórnar
Gunnars Thoroddsens eru að vísu engin stéttarleg stór-
tíðindí né ákveðin skref í hermálinu, en þar eru að f inna
áherslur og markmið í atvinnu-, félags-, trygginga-,
menningar-, samgöngu-, byggða-, iðnaðar-, orku-, um-
hverfis-, og landbúnaðarmálum sem geta orðið merki-
legir áfangar á langri braut.
Að sjálfsögðu tekur Alþýðubandalagið margvíslega
pólitíska áhættu vegna þess að stjórnmálastaðan er f lók-
in og óljós. Og það kann að vera að það fái minni þakkir
en vert er, fyrir að koma i veg fyrir að það verði sem
fyrirsjáanlegt er að mati sósíalista ef borgaraöflin ná
saman. En miklu hraksmánarlegar færist flokknum ef
hann hafnaði tækifæri til þess að verja hagsmuni verka-
lýðsstéttarinnar vegna atkvæðasjónarmiða og vegna
þess að hann teldi sér hægara að berjast á móti kaup-
skerðingu, auknu hernámi og auknu forræði erlends
f jármagns í efnahags- og atvinnulifinu, þegar þetta allt
væri komið í kring undir ihaldsstjórn.
• Alþýðubandalagið mun í þess stað kjósa að leggja á
langa veginn og treysta á að með ef Idum innri styrk og
með ungri forystu muni því takast að vinna sósíalískum
sjónarmiðum vaxandi fylgi og koma á virkara lýðræði á
öllum sviðum þjóðlífsins en nú er.
• Enginn skyldi heldur vanmeta sundrunguna meðal
íhaldsaf lanna. Þegar Reykjavík féll íkosningunum 1978
vegna kosningasigurs Alþýðubandalagsins spáði Þjóð-
viljinn því að það myndi reynast Sjálfstæðisflokknum
dýrt spaug að missa lykilaðstöðu sína í íslenska valda-
kerfinu. Á sama tíma var því spáð að hin nýja valdaað-
staða sósíalísta og vinstri sinna í sveitarstjórnum um
land alltog í landsstjórninni þýddi vatnaskil í íslenskum
stjórnmálum. Þjóðviljinn hefur reynst sannspár i þessu
ef ni vegna þess að með því að missa meirihlutaaðstöðu í
Reykjavík urðu allir innri veikleikar Sjálfstæðisf lokks-
ins berir landsmönnum og þeim sjálfum. Þegar litið er
til lengri tíma eru þau pólitísku stórtiðindi sem gerst
hafa á síðustu tveimur árum svo þýðingarmikil að
Aiþýðubandalaginu hefði aldrei fyrirgefist ef það hefði
einmitt nú gengið í pólitískan jómfrúrdóm. Það hefði
verið að missa af sögunni og hafna því að taka þátt í að
móta hana. -ekh
klippt
j Óskalistar.
Margir hafa rekiB augun i þá
■ staðreynd aö Framsóknarflokk-
I urinn er meB fjóra ráBherra og
J fimm ráBuneyti i nýju stjórn-
| inni, AlþýBubandalagiB meö
■ þrjá ráöherra og fjögur ráöu-
■ neyti og Gunnarsmenn meö þr já
„ ráöherra og þrjú ráöuneyti. Þvi
■ er ekki úr vegi aö gera nokkra
• grein fyrir þvi hvernig þetta
j gekk til.
Þaö lá nokkuö snemma fyrir
■ eftir aö stjórnarmyndun fór af
I staö aö dr. Gunnar var reiöubú-
■ inn til þess aö gefa eftir eitt af
■ „sinum ráöuneytum” til þess aö
\ jafna stæröarmuninn miili hans
■ 5 manna flokks og 17 manna
I þingflokks Framsóknarmanna.
■ Við þetta undu Alþýöubanda-
I lagsmenn vel og var ekki
■ ágreiningur um aö 5 ráöuneyti
óskalistanum þá heföi þaö getaö
komiö þvl til leiöar aö hver aöili
fengi aðeins þrjá ráöherra. Viö
nána skoöun i þingflokki og
framkvæmdastjórn á fimmtu-
dagskvöld varö niöurstaöan sú
að ekki borgaöi sig aö gera
gagntilboö og tefla málum I þrá-
tefli um ráöherraembætö meö
þeirri hættu aö Alþýöubanda-
lagiö yröi af ööru hvoru eða
báöur: fjármálaráöherraem-
bættinu eöa iönaöarráöuneyt-
inu.
Framsóknarsparnaður
Þaö er svo alfariö mál Fram-
sóknarflokksins aö hann skuli
hafa knúið þaö fram aö ráöherr-
ar í rikisstjórninni yröu tiu i
staö niu áöur. Varla lýsir þaö
sparnaöarsjónarmiöum sem
Framsóknarmenn hafa þó mjög
á lofti. En sjálfsagt eru asrin
verkefniíhverju ráöuneyti fyrir
sig og Framsókknarmönnum
ekki of gott aö vera fjórum á
stjórnmálaumræöu aö þaö sé
óábyrgur kröfugeröarflokkur,
og er kominn timi til þess aö
flokkurinn reki þaö orö af sér.
Ung forysta i Alþýðu-
bandalagi.
En þaö er margt fleira at-
hyglisvert viö ráöherraútnefn-
inguna. Meöalannarsþaö aö sjö
ráðherrar af tiu eru yfir
fimmtugsaldri. Þeir einu sem
eruyngri en fimmtugir eru þrlr
ráöherrar Alþýöubandalagsins,
þar af einn rétt aö veröa kjör-
gengur til forsetakjörs. Þeir siö-
astnefndu eruþóóumdeilanlega
forystusveit sins flokks. Þaö
sýnir aö kynslóðaskipti eru orö-
in i þingforystu Alþýöubanda-
lagsins og þar viö bætist aö
Ólafur Ragnar Grimsson er llk-
legur kandidat sem formaöur
þingflokksins. Lúövik Jósepsson
lætur af formennsku flokksins á
næsta landsfundi sem halda á I
„Drengirnir” á sextugsaldrinum meö afa.
skyldukoma Ihlut Framsóknar,
fjögur I hlut Alþýöubandalags
og þrjú I hlut Gunnarsmanna. í
fyrstu var út frá þvl gengiö aö
hver aöili um sig fengi þr já ráö-
herra. 1 samræmi viö þaö hitt-
ust formennirnir Lúövik, Stein-
grimur og Gunnar varaformaö-
ur áfundikl. 1. sl. fimmtudag og
báru fram óskalista um ráöu-
neyti. Gunnar vildi forsætis-,
dóms- og landbúnaöarráöu-
neytin, Lúövik kynnti óskir
þingflokks Alþýöubandalagsins
um fjármála-, iönaöar-, félags-
mála-, heilbrigöis- og trygg-
ingamálaráöuneytin, eöa seun-
gönguráöuney tiö I staö þess slö-
asta. 1 ljós kom aöFramsóknar-
menn höföu þvi sem næst sömu
óskir fyrir utan þaö aö þeir töldu
verulega flokkslega erfiöleika
vera bundna þvl aö missa land-
búnaöarráöuneytiö úr höndum
sér. Sömuleiöis lagöi Steingrlm-
ur þunga áherslu á iönaöar- og
orkuráðuneytiö fyrir s jálfan sig,
enda rafmagnsverkfræöingur
aömennt,og Tómas á f jármála-
ráöuneytiö til þess aö geta háft
ráö annarra ráöherra I hendi
sér. Enginn Framsóknarmanna
virtist áfjáöur i utanrikisráöu-
neytiö en aö sjálfsögöu var þaö
ekki fyrir nokkurn mun falt
fyrir Alþýöubandalagiö.
Alþýðubandalagið gat
ráðið
Þannig stóöu mál þar til
Gunnar Ihoroddsen sama kvöld
geröi tilboö um aö Alþýöu-
bandalagiö fengi sinn óskaÚsta
gegn þvl aö Framsóknarmenn
fengju f jóra ráöherra I sárabæt-
ur og gætu leyst hatrammar
innanflokksdeilur um ráöherra-
efni. Þegar þetta tilboð var lagt
fram mun Gunnar hafa haft
veöur af þvl aö ólafur Jóhann-
esson hafi lætt þvi út úr sér aö
hann skyldi leysa deilur I þing-
flokki Framsóknarmanna meö
þvi aö fara sjálfur i stól utan-
rikisráöherra. Þar meö var
Ingvar Glslason, vonbiöill I stól
menntamálaráöherra i áratugi
úti I kuldanum og úr vöndu aö
ráöa. Fjóröi ráöherrastóllinn
leysti þaö mál.
Alþýöubandalagiö haföi þaö i
hendi sér aö hafna þessu tilboöi,
og setja Ingvar út I kuldann.
Engum blööum er um þaö aö
fletta aö heföi Alþýöubandalag-
iösagst vera reiöubúiö tii samn-
inga og vera tilbúiö aö falla frá
móti vinnuhestum Alþýöu-
bandalagsins i ráöherrastólum.
Vildi yfirráðuneytið
Hitt kann svo aö vera álitamál
Lúövlk lætur þá róa eina
hversvegna Alþýðubandalagiö
lagöi áherslu einmitt á þau
ráöuneyti sem raun ber vitni.
Kjósendur Alþýöubandalagsins
geta áreiðanlega skiUB áhersl-
una á félagsmála-, heilbrigöis-
og tryggingaráöuneytin. Sömu-
leiöis áhersluna á iönaöarráöu-
neytiö þar sem Hjörleifur hvarf
frá nýbyrjuöu verki og miklu
skiptir um Islenska atvinnu-
stefnu. En fjármálaráöuneytiö?
Þaö hefur oft verið nefnt
nokkurskonar yfirráöuneyti, og
fengu Alþýöubandalagsmenn
sannarlega á þvi aö kenna I ráö-
herratíö Tómasar Arnasonar.
Fjármálaráöuneytiö leggur aö-
skiljanlega hluta fjármálanna
fyrir og undirbýr rammann um
rlkisfjármálin, lánsfjáráætlun,
skattheimtu o.fl. o.fl. AB sjálf-
sögöu ermeginstefnan mótuö af
rikisstjórninni, en hvaö eftir
annaö voru brotnirsamningar á
Alþýöubandalagsmönnum og
vafist fyrir I málum sem skiptu
þá pólitískt séö verulegu máli en
rikissjóö litlu. AB sjálfsögöu er
þaö ekki ætlun Alþýöubanda-
lagsins aö beita Tómasaraö-
geröum I fjármálaráöuneytinu,
en aö mati fiokksins er betra aö
standa sjálfur aö tillögugerö I
fjármálum heldur en aö vera sl-
fellt og mánuöum saman aö
berjast viö afturgöngur úr þvl
ráöuneyti.
Þvl hefur einnig veriö núiö um
nasir Alþýöubandalagsins I
--------------.03
haust og þegar þar að kemur er
sýnt aö til reiöu veröur samvirk
og reynd forysta tiltölulega
ungs fólks til þess aö taka viö
öllum helstu forystustörfum
flokksins. Þessi breyting hefur ■
gengið liölega fyrir sig enda |
hefur Lúövik Jósepsson mark- ■
visst og smámsaman þokaö I
sjálfum sér til hliöar. Slöast nú „
er hann neitaöi aö taka aö sér ■
fjármálaráöherraembættiö
eftir aö á hann haföi veriö geng- -
iö og eftir aö Geir Gunnarsson I
haföi I annaö sinn hafnaö sllkri ■
viröing.
■
Flokksafinn i1
Framsókn
Annaö er upp á teningnum hjá m
Framsóknarflokknum. Til þess ■
aö leysa sinn vanda varö þing- ■
flokkur hans aö leita á náöir J!
„flokksafans” og g;era tvennt I I
senn að skáka honúm út úr for- ■
setaframboöi og láta hann halda |
ihendur „strákanna” sem allir ■
eru á sextugsaldrinum. Ólafur |
Jóhannesson er „ekki hættur I *
pólitlk” eins og hann hefur JJJ
margtekiö fram. Því er ekki I
ástæöa til annars en ætla aö ■
hann geti tekiB pólitiskar rokur |
innan nýju stjórnarinnar og ■
tugtaö ,,drengina”sina til þegar I
þeir sýna af sér barnabrekin á \
sextugsaldrinum. Afleiöingin er ■
sú aö forystuskiptin I Fram- I
sóknarflokknum dragast svo á ■
langinn aö llklega veröa §
„drengirnir” komnir á sjötugs- ■
aldurinn áöur en þau komast I
endanlega I kring.
-ekh ■
skorið