Þjóðviljinn - 05.07.1980, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN He|g»n 5- 6- Íúlt-
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: EiÖur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan Ólafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir ólafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsbiaös: Þórunn Siguröardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
Iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Ctllt og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnssoiu
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur -.Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6, Reykjavfk, sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaþrent hf.
Meö Pentagon-augum
• Tvennt er athyglisvert við umf jöllun Morgunblaðs-
ins um fund Atlantshafsráðsins í Ankara þar sem utan-
ríkisráðherrar NATÖ komu saman. Eina spurningin sem
er að veltast fyrir blaðinu er hvort mannalega sé staðið
gegn Sovétríkjunum og stefnu þeirra. Á þann mæli-
kvarða er öll viðleitni mæld, en ekki sett nein spurninga-
merki við kjarnorkuvopnakapphlaupið milli stórveld-
anna og af leiðingar þess fyrir ríkin á áhrifasvæði þeirra.
£ f annan stað vill Morgunblaðið gera spurninguna,
sem Bandaríkjastjórn neitar að svara, um vistun kjarn-
orkuvopna á fslandi.að mati á trúverðugleika Ölafs Jó-
hannessonar utanríkisráðherra sem samstarfsaðila í
ríkisstjórn. Þetta eru harla einkennilegar áherslur hjá
smáþjóðarmálgagni. Dálitið broslegt afbrigði af minni-
máttarkennd sem felst í því að þykja íslenskur sjónar-
hóll of lágur, en vilja endilega renna augum Pentagon
yfir heiminn.
• Undir það skal tekið með Morgunblaðinu að Ölafur
Jóhannesson er trausts verður sem stjórnmálamaður
enda þótt blaðið kenni honum jafnan um f lesta þá glæpi
sem að mati þess hafa verið framdir í efnahagsmálum.
En herstöðvaandstæðingar eru ekki að bíða eftir frá-
sögnum ráðherrans af einkasamtölum við utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna á lokuðum NATö-fundum. Ölafur
hefur sjálfur lýst yfir því að hann hafi farið fram á
skriflega yfirlýsingu bandarískra yfirvalda um að hér
séu ekki og verði ekki geymd kjarnorkuvopn.
• íslenski utanríkisráðherrann mun væntanlega sýna
af sér þá málafylgju að fá fram slíkar yfirlýsingar, og
þær eru nokkurs virði, því jafnvel forsetar Bandaríkj-
anna hafa orðið að svara til saka fyrir meinsæri.
Morgunblaðið reynir að gera herstöðvaandstæðinga
hlægilega fyrir traust þeirra á bandarísku réttarfari og
rannsóknarblaðamennsku. Bandarískir stjórnmála-
menn óttastsvo báðar þessar svipur í þeirra stjórnmála-
lífi að þeir vilja fremur þegja en gefa rangar yfirlýs-
ingar. Einmitt af þeim ástæðum er tekið mark á skrif-
legum ummælum þeirra.
• Varðandi hitt atriðið um kjarnorkuvopnakapp-
hlaupið hafa stórblöð i Bandaríkjunum mun meiri
áhyggjur og ótta af því en Morgunblaðið með Pentagon-
augún. New York Times segir í forystugrein sl. þriðju-
dag, að það sé lítil huggun í því,að bilunina sem varð
tvisvar á þremur dögum í stjó. nkerfi atómvopnabún-
aðar Bandaríkjahers megi rekja til lausrar skrúfu sem
kosti 46 sent. Þótt Pentagon sé allshugar fegið sé full á-
stæða til þess að almenningur um allan heim setji við-
vörunarkerfi sitt í gang.
• New York Times telur alvöruna felast í því, að sá
tími sem stórveldin hafa til þess að bregðast við hugsan-
legri árás með kjarnorkuvopnum sé sífellt að styttast.
Stórveldin séu að taka í notkun ný vopnakerfi og önnur
séu á teikniborðinu eða á fyrstu framleiðslustigum sem
munu gera það ósennilegra að hægt sé að bregðast skyn-
samlega við mannlegum mistökum eða tæknigöllum.
• Bandaríska stórblaðið telur þó að tæknin sé ekki
vandamál í sjálfu sér heldur vitglóran í bandarískri
utanríkismálastefnu. Áður hafi það verið stefnan að
samhliða því að koma upp „ósnertanlegu" vopnabúri
hafi verið lögð áhersla á gagnkvæma takmörkun og
eftirlit með árangri í SALT-viðræðunum milli stórveld-
anna. Nú hafi forsetum og þingi tekist, á valdastreitu-
og máttleysistíma í Bandaríkjunum, að tef ja afgreiðslu
SALT-II samkomulagsins í fimm ár. A meðan hafi skap-
ast óvissuástand og nýir hringir hafnir og boðaðir í
vopnakapphlaupinu.
• Viðvörunarkerfin verða aldrei fullkomin, segir New
York Times. Eina tryggingin gegn skyndiárás vegna
mistaka er gagnkvæmt vopnaeftirlit og vopn sem geta
staðist skyndiárás án þess að vera ógnun um slíka árás.
Bandaríkin hafa farið heimskulega að ráði sínu með því
að rjúfa samningaumleitanir um takmörkun kjarnorku-
vopna.
• Að lokum segir blaðið að „lausa skrúfan hættulega"
sé í hugum „okkar sjálfra". Það þarf varla að taka það
fram að sú órofa samstaða meðal NATö-ríkja sem
Morgunblaðið segir fagnandi að ríkt hafi í Ankara var
m.a. um það að halda fast við áætlanir um staðsetningu
stýriseldf lauga í Vestur-Evrópuríkjum. — Bravó, svona
á aðtaka Rússana, segir Mogginn með Pentagonaugun.
úr aimanakinu
Vigdts Finnbogadóttir nýk.iör-
inn forseti Islands spuröi i sjón
varpsviötali á mánudagskvöld
eftir kosningadag hvernig á þvi
stæöi aö Islenskar konur væru
svo fáar og atkvæöalitlar sem
raunber vitni I stjórnmálum og
á öörum þeim sviöum þjóöllfs-
ins þar sem málum er ráöiö til
lykta. Þetta eru ekki nákvæm-
lega hennar orö en merkingin
var á þessa leiö ef minniö bregst
mér ekki því meir.
Ég reikna meö aö þaö séu
fleiri en Vigdls sem spyrja svip-
aöra spurninga þessa dagana
þegar kona vinnur glæsilegan
sigur í forsetakosningum yfir
þremur körlum sem allir áttu
sér einhvern bakhjarl uppi I
valdakerfinu. Sennilega munu
margir hugsa sem svo aö fjar-
hreyfingarinnar. Margar konur
hlýddu kallinu og komu til
starfa en fundu fljótt aö þær áttu
aöeins aö veiöa atkvæöi. Vildu
þær fara aö hafa áhrif á stefnu
flokksins og frumfylgja yfir-
lýstri stefnu hans I ýmsum
greinum var nóg komiö og þær
máttu hypja sig. Ég nefni þetta
dæmi af þvl aö ég þekki best til I
þessum stjórnmálaflokki, en
býst viö aö viöbrögöin viö
stjórnmálavafstri kvenna séu
svipuö I öörum stjórnmála-
flokkum. Er t.d. liklegt aö Vig-
dís Finnbogadóttir heföi veriö
kjörin forseti heföi valiö fariö
fram meöal þingmanna okkar á
Alþingi? Areiöanlega ekki. Ég
tel engar likur á þvl aö
samkunda manna sem margir
hverjir hafa troöiö flokkssystur
aöri vinnu. Ég held aö Islensku
láglaunakonurnar séu orðnar
sérstakt fyrirbrigði a.m.k. á
Vesturlöndum. Þær vinna þau
störf sem innflytjendur vinna I
nágrannalöndum en eru trúlega
enn verr launaöar.
Eg held aö ein aöalástæöa
þess aö unnt er aö viöhalda þvi
láglaunakerfi sem nú er rekið á
tslandi sé einmitt kvennavinn-
an. Þær vinna þegjandi og
hljóöalaust á lægstu töxtum en
þaö láta fáir karlar bjóöa sér.
En taxtarnir eru skjalfestir og
samþykktir og I oröi kveönu
jafnt fyrir konur og karla svo
þaö er auövelt fyrir atvinnurek-
endur og aöra „aöila vinumark-
aöarins” aö skjóta sér á bak viö
það. Raunar held ég að þessir
taxtar væru ekki til ef konur
Næst hækkum
við
kvennakaupið
veru kvenna af stjórnmála-
vettvangi sé um aö kenna
hlédrægni þeirra og rótgróinni
minnimáttarkennd. kannski
felst I þessu sannleiksbrot, en
þaö er langt I frá aö vera allur
sannleikurinn. Mín skoöun er sú
og margra fleiri aö höfuöastæö-
ur þess aö lltiö fer fyrir þátttöku
Islenskra kvenna i pólitik og
stjdrnsýslu séu allt aörar. Þær
eru hinar sömu og valda þvl aö
minnihluta- og jaöarhópar I
þjóöfélaginu komast ekki til
áhrifa. Þeir sem völdin hafa og
fjármagninu ráöa halda öllum
þeim hópum markvisst frá þvl
aö hafa áhrif á gang mála i
þjóöfélaginu. Þetta er afar aug-
ljóst og þarf engan aö undra en
ef viö reynum aö sjá svolitiö
skýrarhverjir þaö eru sem sitja
aö auöi og völdum hér á landi þá
eru þaö karlar á aldrinum 30-60
ára, en alls ekki allir karlar á
þeim aldri. Þetta er þvl I raun
mikill minnihluti þjóöarinnar en
þaö skiptir ekki máli. Hann hef-
ur yfir þvl aö ráöa sem skiptir
sköpum, auöi og völdum,en þaö
tvennt verður vitaskuld ekki
sundurskiliö eins og vitað er.
Konur eru aftur á móti stærsti
jaöarhdpurinn sem markvisst
er haldiö utan viö stjórnsýslu.
Þessi hópur er fátækur upp til
hópa og valdalaus. Þegar talað
er um flnar og rlkar frúr þá er
átt við konur sem giftar eru rlk-
um körlum. Sjálfsagt geta
margar þeirra keypt sér fin föt
o.fl þess háttar.en þær eru fjár-
hagslega háöar slnum karli og
ráöa ekki yfir fjármununum.
Þaö sést vel I starfi stjórn-
málaflokkanna hvernig karlar
hafa svarist I fóstbræöralag
(sennil. ómeövitaö) um aö
halda konum I hæfilegri fjar-
lægö. Aþreifanlegt dæmi um
þetta er sókn Alþýöubandalags-
ins eftir Rauösokkum til starfa
fyrir flokkinn á fyrstu árum
sinar undir fótum færu aö kjósa
konu sem þjóöhöföingja. Þetta
er athyglisvert og sýnir þeim
sem vissu þaö ekki fyrir aö
raunverulegt lýöræöi er ekki vel
tryggt meö þingræöinu einu
saman. í þessum forsetakosn-
ingum tók almenningur af skar-
iö og gaf langt nef þeim ihalds-
öflum sem koma af staö og viö-
halda þeim áróöri gegn konum
aö þær hvorki „þori, vilji né
geti”.
Onnur ástæöa þess aö konur
eru svo litt áberandi I opinber-
um málum er gamalkunn. Kon-
ur bera enn höfuðábyrgö á
heimilishaldi og barnauppeldi.
Þrátt fyrir margvlslegar breyt-
ingarl þjóöfélaginu og einhverj-
a áfanga I jafnréttisbarattu er
þetta óbreytt. Og á meöan svo
er, er tómt mál aö tala um jafn-
rétti.
Þaö er ekki einasta aö konur
axli þessa ábyrgö og vinnu svo
til einar, heldur hvllir llka á
þeim vinnuskulda utan heimilis.
Ég segi skylda vegna þess aö
launin I landinu eru svo lág, og I
þessu láglaunalandi sitja kon-
urnará botninum. Þessar konur
sem eru langstærsti hluti Is-
lenskra kvenna geta ekki, enda
þótt vilji og þor væri fyrir hendi.
látið aö sér kveöa á opinberum
vettvangi. Þær komast ekki yfir
annaö en sinna heimili sinu og
börnum og erfiðri og illa laun-
Helga
Sigurjónsdóttir
skrifar
heföu ekki streymt á síöustu ár-
um Ut á vinnumarkaöinn og tek-
iðaö sér þegjandi og hljóöalaust
störf ófaglæröra verkamanna.
Ég vona svo sannarlega aö
glæsilegur sigur Vigdlsar Finn-
bogadóttur komi til meö aö vega
þungt I jafnréttisbaráttu
islenskra kvenna á komandi ár-
um. Ég vona lika aö þessi sigur
skerpi sjón okkar þannnig aö viö
sjáum enn skýrar en ella hversu
hrikaleg og ömurleg kúgun
Islenskra kvenna er. Svo sann-
arlega eigum viö atkvæöi I
hrönnum og næst skulum viö
nota þau til aö hækka laun
kvenna og annarra láglauna-
hópa. Viö skulum llka nota þau
til aö skapa okkur betra um-
hverfi þar sem llfið sjálft er ekki
gert Utlægt. Og enn skulum viö
nota þau til aö reka af höndum
okkar erlendan her og kveöa I
kUtinn alla þá sem styöja
heimsvaldabrölt stjórþjóöanna.
— Meöan konur vinna möglun-
arlítiö verstu verkin I þjóöfélag-
inu á lægsta kaupinu
— meöan fórnardýr nauögara
eru send I geörannsókn en ekki
brotamaöurinn
— meöan konur taka á sig tvö-
falda vinnubyr;öi mestalla
starfsævi sina
— og meöan konur skilja ekki
samhengiö i eigin llfi — þá er
jafnrétti svo sannarlega ekki I
sjónmáli.
—ekh