Þjóðviljinn - 01.10.1980, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 1. október 1980.
Listsýning
a
Ári trésins
Þaö er hagsmunamál nemenda aö geta keypt skólabækurnar án álagningar I skólunum sjálfum. — Or
skólabóksölu MH I gær. — Ljósm. —eik—.
Leggjast skólabóksölur nidur?
Bóksalar neita
afslátt
um
,/Fyrir hönd allra nem-
enda innan L.M.F. mót-
mælir stjórn L.M.F. harö-
lega þeirri svívirðu sem
bókaútgefendur og bók-
salar hafa bundist samtök-
um um. Með því samsæri
sinu, að neita að selja bók-
sölum framhaldsskólanna
kennslubækur á heildsölu-
verði, vega þeir alUharka-
lega að rótum efnahags-
legrar afkomu nemenda".
Þannig hefst ályktun sem
stjórn Landssambands mennta-
og fjölbrautaskólanemenda hefur
sent frá sér í tilefni þess, aö bók-
salar hafa tekið sig saman um aö
neita skólabókasölunum um af-
slátt eða heildsöluverð, en sú
ákvöröun hefur i för með sér
stóra útgjaldaaukningu auk mik-
illar fyrirhafnar, segir á ályktun
stjórnar L.M.F., sem jafnframt
segist harma þessa ákvörðun
bóksala og bókaútgefenda og
vona aö þeir sjái að sér f tima svo
aö bóksölur framhaldsskólanna
geti tekiö til starfa strax um
næstu áramót. Væri heppilegasta
lausnin aö taka upp fyrra sam-
starf sem hefur reynst prýðilega
siöustu árin, segir stjórnin.
Karl Andersen formaöur bók-
sölunefndar MR sagöi i samtali
við blm. að þessi ákvörðun bók-
sala hefði í för með sér allt að 25%
útgjaldaaukningu fyrir nem-
endur. Þetta væri mikla fjárhæðir
fyrir hvern nemanda, jafnvel yfir
10.000 kr. Karl sagði að á undan-
förnum árum heföi sá háttur
verið hafður á að skólabóksölur
hefðu fengiö 20% afslátt hjá bóka-
búðum en lagt siðan á 1% til að
mæta kostnaöi. Nemendur hefðu
þvi getaö keypt bækur á mjög
hagstæðum kjörum.
Jónsteinn Haraldsson hjá
Bókabúð Máls og menningar
sagöi blm. að Félag islenskra
bókaverslana hefði ekki fengið
þetta mál til umfjöllunar,en bóka-
búðirnar tekið sig saman að
undirlagi Bókabúðar MM, Ey-
mundssonar og Snæbjarnar og
neitað að selja skólabóksölum
bækur meö afslætti.
Astæöan væri sú að viðskipti
þessi hefðu verið orðin mjög
óhagstæð fyrir verslanirnar. Þær
fái 20—30% i umboðslaun en
skólabókaverslanir hafi verið
farnar aö heimta 20% afslátt, þ.e.
60—70% umboðslaunanna til sin.
Jónsteinn sagði þetta tapviðskipti
og verslanirnar iðulega þurft að
sitja uppi með skellinn af geð-
þóttastarfsemi framhaldsskól-
anna. Auk þess sem viöa væri
pottur brotinn i þessum efnum,
t.d. hefði einn framhaldsskólinn
fengið bækur með 20% afslætti en
selt á meira en fullu verði til þess
aö fjármagna Flóridaferð 6.
bekkjar. Bókaverslanir gætu ekki
verið varaskeifur slikrar starf-
semi.
Jónsteinn bætti þvi við að
skólanemendur fái 10% afslátt af
erlendum bókum og hafi fengið i
lengri tima. Hann geröi ekki ráð
fyrir að breyting yrði á þessum
málum en sagði það einn mögu-
leikann að bóksölur framhalds-
skólanna tækju alveg að sér viö-
skipti með skólabækur.
-gb.
Iönaöarmannafélagiö i Reykja-
vík hyggst efna til sýningar á
nytja- og listmunum úr tré i byrj-
un nóvember n.k., i tilefni af ,,Ari
trésins”. Sýningin veröursett upp
I samvinnu viö framkvæmda-
nefnd um ár trésins, og hefur
þegar veriö kjöriö i undirbúnings-
nefnd, Formaöur hennar er Helgi
Hallgrimsson.
A blaðamannafundi meö nefnd-
inni fyrir skömmu kom fram, aö i
Reykjavik eru nú aöeins starf-
andi 4 eða 5 myndskerar, sem
hafa myndskurð aö aðalstarfi.
Hinsvegar eru margir sem
stunda þessa listiðn i fristundum.
Nefndin hefur skrifað öllum iðn-
aöarmannafélögum á landinu til
þess aö leita fanga um gripi á
sýninguna. Einnig er þvi beint til
fólks sem á muni, nýja eða
gamla, sem gætu sómt sér vel á
sýningunni, að hafa samband við
einhvern sýningarnefndar-
manna, t.d. við formanninn,
Helga Hallgrimsson, i sima 33594.
Skógræktarmenn taka þátt i
sýningunni með þvi að sýna i máli
og myndum sögu viðarins, frá
fræi til efniviðar. Þá verður viður
sýndur sem smiðaefni, vinnsla
hans og meðhöndlun, og er gert
ráð fyrir að hagleiksmenn veröi
til staðar og sýni gestum hvernig
fariö er að þvi aö smiða fagra
muni úr tré.
Loks verða sýndir listmunir og
nytjamunir, m.a. frá Þjóðminja-
safninu og eftir ýmsa listasmiði.
Nokkur verk eftir Sigurjón ólafs-
son verða á sýningunni.
Iönaðarmannafélagið stóð að
listsýningu árið 1977, og þótti þá
mjög vel til takast. Sýningin i
nóvember verður haldin á sama
stað, i kjallara Húss iðnaðarins
við Hallveigarstig. — ih
Listasmiö Rikharðs Jónssonar i baöstofu iðnaöarmanna I Reykjavík.
Brennivín,
ýsa
ogkaffi
Afengisvarnarráö hefur
sent frá sér samanburö á
veröhækkunum á áfengi
annars vegar og ýsu og kaffi
hins vegar.
I bréfinu segir að I nóvem-
berárið 1967 hafi 1 kg. af ýsu
kostað 15 kr„ 1 kg. af kaffi
kostaði þá 84 kr„ en ein
flaska af brennivini 315 kr.
18. september sl. kostaði kg.
af ýsu 555 kr„ kaffi 5.160 kr.
hvert kg„ en brennivins-
flaskan 11.000 kr.
Ef brennivinsverðið hefði
hækkaö jafnmikið og verð á
ýsu ætti það að vera 11.655,
en ef þaö hefði hækkað jafn
mikið og kaffi ætti það að
vera 19.350.
Þá er boriö saman brenni-
vinsverð og timakaup árið
1937 og 1980. Arið 1937 var
tlmakaup verkamanns i
hafnarvinnu 1,45 og
brennivinið kostaði þá 8,50.
Það tók verkamann tæpar 6
stundir aö vinna fyrir einni
flösku. I dag kostar flaskan
11.000 eins og áður segir, en
timakaupiö er 2.263. 1 dag
tekur það verkamann tæpar
Sstundir að vinna fyrir flösk-
unni.
Hefði brennivinið hækkað
jafn mikiö og timakaupið
ætti það aö kosta 13.266.
Rune Andréasson ráögjafi WHO:
Bílbeltí bjarga mörgum
Runé Andréasson ráögjafi hjá
Heilbrigöisstofnun Sameinuöi
þjóöanna gisti island nú fyrii
skömmu. Hann hélt fund meö
fulltrúum heilbrigöis- og um-
ferðarmáia og kynnti þá kosti
sem fylgja notkun biibelta.
A fundi meö biaöamönnum
ræddi Andréasson um reynslu
ýmissa þjóöa af bilbeltum, ásamt
þeim Svavari Gestssyni féiags-
málaráöherra og ólafi Ólafssyni
landlækni.
Andréasson sagði aö það væri
ótvirætt mikill kostur aö lögleiöa
notkun bilbelta. Alls staðar þar
sem slikt hefur verið gert eða i 30
löndum, hefur dregið verulega úr
slysum. Hér á landi fer slysum
fjölgandi og Island sker sig úr
meðal Noröurlandanna hvaö
þetta atriöi varöar.
Aróðurinn einn dugir ekki.
Andréasson nefndi dæmi frá
Sviss. Þar voru bilbelti lögleidd,
en svo komust einhverjir laga-
fróðiraö þeirri niðurstöðu, að slik
lögleiöing væri ekki I samræmi
við stjórnarskrána og þau voru
felld úr gildi. Viö það féll notkun
bilbelta úr 92% i 59%.
Þarna er komið aö stórri spurn-
ingu, á þaö að vera réttur ein-
staklingsins aö ákveöa hvort
hann tekur þá áhættu ab lenda i
slysi, eða á samfélagiö aö gripa
i taumana. Þeir sem mæla gegn
bilbeltum gleyma þvi oft hvilikur
gifurlegur kostnaöur það er fyrir
samfélagiö aö sinna öllum þeim
Ólafur ólafsson landlæknir, Svavar Gestsson félagsmálaráöherra og Rune Andréasson kynntu blaöa-
mönnum kosti þá sem fylgja biibeltum.
sem slasast, sjúkrahúsvist, end-
urhæfing og fleira, en meö notkun
bilbelta má koma i veg fyrir all
verulegan fjölda þeirra slysa sem
verða.
Andréasson minntist einnig á
aðra gagnrýni, þá spurningu hvaö
gerist ef bill veltur og fer i klessu,
ef bill lendir i vatni, eða ef eldur
kemur upp við árekstur og
snöggra handtaka er þörf.
Rannsóknir hafa sýnt að einnig i
þessum tilvikum veröa bllbelti til
bjargar, þvi oftast veldur það
miklu að fólk rotast eöa ruglast
við það aö kastast til, en ef bil-
beltin eru notuö, situr fólk fast og
getur hugsað upp ráö til að losna,
jafnvel á kafi i vatni.
Þaö hlýtur aö vera samfélaginu
i hag aö afstýra slysum og þvi
rekur WHO, heilbrigöisstofnun
S.Þ.,áróður fyrir lögleiöíngu bil-
belta.
Hitt er svo annaö mál, að sögn
Andréasson aö bilbeltin duga
aðeins upp að vissum hraöa,
þegar farið er yfir þau mörk,
veröur ekkert til bjargar. Eftir aö
notkun bilbelta var lögleidd i
Sviþjóö kom fram ný tegund
slysa, fyrst og fremst skurður á
halsi og hörundssár, en þó mun
minni skaöi en ella.
Enn eitt hefur komiö fram, þar
sem bilbelti eru lögleidd. Lögin
'ein duga skammt, til að þau séu
notuö, refsing við broti verður aö
fylgja með.
Andréasson sagöi að læknar
væru yfirleitt mjög hlynntir
bilbeltum, en þaö væri stjórn-
málamanna aö taka ákvöröun og
þeir væru oft erfiðir við að eiga.
Hann nefndi aö það hefði kostað
miklar umræöur aö lögleiða bil-
belti i Sviþjóð, en eftir aö þaö var
samþykkt, hefur ekki heyrst
nokkur gagnrýni opinberlega.
— ká