Þjóðviljinn - 18.10.1980, Blaðsíða 20

20 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 18.—19. október 1980
Meira um
„popp” og
alþýðutónlist
Greinarkomiö mitt um útvarp
og sjónvarp,sem ég hripaöi upp
fyrir Helgarblaö Þjóöviljans
4.-5. okt. sl., hefur dregiö vænan
dilk á eftir sér. Hallgrímur
Helgason, doktor i tónlist, skrifar
um hæl i næsta Helgarblaö
(11,—12. okt.) ög setur ofan i viö
mig fyrir aö nota oröiö alþýöutón-
list yfir það sem nefnt hefur veriö
dægurlög eöa „popp”. Ég verö nú
aö sverja af mér þann glæp aö
hafa fundið upp á aö kenna
alþýöuna viö ,,þá hreggs hræri-
kytju, sem stendur aö poppfram-
leiöslu”. Sökudólgurinn er liklega
sá, er þýddi þætti sem sýndir voru
i islenska sjónvarpinu hér um
áriö og voru um sögu vinsællar
tónlistar, allt frá Afrikutónlistinni
sem barst meö þrælunum til
Ameríku og fram til um 1970.
Heiti þáttanna á ensku var „All
you need is love” meö undirtitl-
inum „The story of popular
music”,sem þýöandi snaraði yfir
á islensku — „ALÞÝÐUTÓN-
LIST” — en hann var enginn ann-
ar en Þorkell Sigurbjörnsson tón-
skáld, sem kenndur hefur veriö
viötónLIST, —aö ég held, og væri
gaman aö fá aö heyra álit Þorkels
á málinu, þ.e.a.s. alþýöutónlist-
inni. A sl. ári var svo stofnaö fé-
lagiö SATT — Samband alþýðu-
tónskálda og -tónlistarmanna —
og siöan hefur oröið alþýöutónlist
oröiö æ algengara um „popp-
músik”. Þaö er því greinilegt aö
grípa veröur til róttækra aögeröa
ef firra á alþýðuna ábyrgö á þess-
ari músik. — En væri þaö rétt?
Um þaö mætti endalaust deila,og
veröum viö vist aö láta timann
leiöa i ljós hvaö lifa mun i munni
alþýöu af músik hvers tima.
Ég geri mér fulla greinfyrir þvi
að þaö er ekki á minu færi aö rök-
ræöa um tónLIST viö Hallgrim
Helgason, en samt langar mig aö
gera athugasemdir við nokkur
atriði i grein hans „Nokkur orö
um popp og list”. Ég byrja þar
sem hann segir, að: „Unglinga-
músik væri nær sanni”, er hann
talar um hugsanlegt heiti á
„poppframleiöslunni”.
Fólk á mínum aldri (rúml. þri-
tugt) var unglingar þegar Bitl-
arnir hófu sigurgöngu sína um
allan heim,og varö svo „hippa-
kynslóðin” svonefnda sem var
geysiafkastamikil i músiksmlö og
textagerö og kom á þann hátt á
framfæri vitt og breitt lffs-
skoöunum sinum. 1 mörgum
löndum var hér um að ræða þjóö-
félagsbyltingu, sérstaklega i
Bandaríkjunum, og eru bylgjur
hennar ekki alveg hljóönaöar
enn, þótt minna hafi oröiö úr en til
stóö, eins og svo oft vill veröa um
hugsjónir.
Músik þessa timabils var mjög
fyrirferöarmikill þáttur i lifi ungs
fólks þá, og þetta sama fólk er nú
oröiö fulloröiö — þótt margt hafi
verið drepiö í Vietnam og viöar.
Og þrátt fyrir „aldurinn” fylgj-
umst við „gömlu hipparnir”
áfram meö og tökum þátt i músik
tiöarandans, þvi aö af eigin
reynslu vitum viö aö hlutihennar
er spegill samtimans, og gefur
aöra og réttari mynd en sá spé-
spegill sem fjölmiölar birta okkur
af hallærisplönum heimsins o.fl..
Og þá kem ég aö þvi sem
tónLIST ARmönnum viröist
óskiljanlegt (hafa kannski nóg
meö aö vera ósammála i flokkun
eigin LISTAR), en þaö er aö
„popular music” (sem Þorkell
þýddi meö „alþýöutónlist”)
flokkast i margar greinar. T.d.
má nefna rokk, þungt rokk,
„soft” rokk, djassrokk, reggae,
pönk, nýbylgju, framúrstefnu-
eða þróaöa músik ýmisskonar,
músik i þjólagastil og svo popp,
sem hérlendis hefur fengið sömu
merkingu og „dægurlög”
(þ.e.a.s. auömelt músik, og þá
ekki endilega „rusl”, þó þaö sé
kannski i meirihluta). Þess vegna
er mér illa viö aö nota oröiö popp
gæsalappalaust sem heildarheiti
yfir þessar ýmsu músikgreinar.
Þá er þaö um „einhliöa veg-
sömun popps” og „popp áróöur
óreyndra”. Mig langartilaö taka
fram, aö þrátt fyrir takmörkuö
kynni af klassískri tönlist, og auk
þess áhuga á ööru, þá dytti mér
aldrei til hugar aö draga gildi
hennar né annarrar klassískrar
menningar I efa eöa segja um
hana hnjóösyröi. En er ekki tima-
bært aö athuga hverjir hafi tæki-
færi til aö leggja stund á tón-
LIST? — Er þaö tittnefnd alþýöa?
— Eg leyfi mér aö efast um aö
svo sé.
Aö efnahag alþýöu slepptum,
sem viö vitum þó aö er næg
ástæöa til að sauösvartur almúg-
inn etur ekki börnum sinum út I
tónlistarnám né annan álika
„óþarfa”, þá koma lika aörar
ástæöur til, s.s. hugsunarleysi,
venjuleg þröngsýni og sú al-
menna skoöun að alþýöan skilji
ekki LIST. Þaö siöastnefnda
stafar aö visu af minnimáttar-
kennd — en hvaö hefur vakiö
hana?
Ég er sammála H.H. þegar
hann segir: „Tónlistarsmekkur
þroskast ekki með heilli þjóö fyrir
tilstilli fjölmiöla. Þar ráöa skólar
og heimili úrslitumý — nema
hvaö ég er hrædd um aö alþýöu-
heimili séu fá þarna i gæsalöpp-
unum. — En skólarnir ættu ein-
mitt aö vera vettvangurinn.
Hvers vegna er ekki jafnsjálf-
sagt nám eins og nótnalestur gert
Frh. á bls. 27
Leiðrétting
Igrein,sem ég skrifaðii siðasta
Sunnudagsblað, slæddist inn
villa, sem mig langar til aö leið-
rétta. Ég var að hafa orö áþvi að
konum væri grátgjarnt eftir
barnsburð og sagði: „Þegar
maöur er á meyru mánuðunum
(sbr. mjóu mánuðina, innskot
mitt nú ), þá skilur maður ekki
mennina, sem stjórna veröld-
inni.” með tilvisun til þess fjand-
skapar, sem börnum er sýndur i
hörðum heimi. En einhvern veg-
inn hefur meining min brenglast i
meðförum, þannig að i blaðinu
stóð: „Þegar maður er á megri
mánuðunum....” o.s.frv. sem hef-
ur enga sérstaka merkingu fyrir
mér.
Það sem ég ætlaði þarna að
tæpa á, var sú skoðun min, að það
sé ekki fullnægjandi skýring á
áhyggjum mæðra með korna-
börn, aö hormónastarfsemi
þeirra sé að breytast, og þvi megi
þær búast vib grátköstum fyrst i
stað eftir fæðingu, en stundum
lengi. Það er aöeins á þetta
minnst i þeim fæðingarundirbún-
ingi, sem konum er gefinn kostur
á hér i Reykjavik, og þá með
hormónaskýringunni. Ég tel aftur
á móti að konur hafi nægar
ástæður til að hafa áhyggjur af
velferð barna sinna, burt séð frá
öllum hormónum. Áhyggjur, sem
geta stafað af slæmri félagslegri
aðstöðu og fátækt, a.m.k. aura-
leysi, þegar allt, sem barnið þarf,
er svo dýru verði keypt, áhyggjur
af umönnun þess og uppeldi og
efasemdir um eigið ágæti til að
annast það og bera ábyrgðina,
sem þvi fylgir, oft að mikiu leyti
einar, ungar og illa undir það
búnar. Færi betur, ef samfélagið
(feðurnir og öldungaráðið) deiidi
þessum áhyggjum meira með
þeim;þá er ekki vist, aö táraflóð-
iö á MEYRU mánuðunum yrði
jafn mikið, þá er ekki vist, að
uppeldismistökin yrðu jafn mörg,
þá yrði kannski „börnum betra
hér”.
Með þökk fyrir leiðréttinguna,
Steinunn Jóhannesdóttir.
Við Haffjaröará áriö 1926.
Stúlkan er Asa Björnsson frá
Borgarnesi, dóttir Jóns Björns-
sonar kaupmanns frá Svarfhóli.
Hún er nú viröuleg húsfreyja i
Reykjavík, eiginkona Hannesar
ólafssonar frá Hvítárvöllum.
Ariö 1922 efndu oddfellóar til
hópferöar til Þingvaila og má
hér sjá hina tignarlegu bilalest.
Ármannsfell er i baksýn.
Á flestum rótgrónum
heimilum eru til gömul
fjölskyldualbúrri/ og i
mörgum þeirra eru ó-
metanlegar heimildir um
aldarhátt, menningu,
andblæ og siði þesstíma
sem þær eru teknar á.
Sums staðar leynast líka
myndir af sögulegum at-
burðum, og geta þær
þegar best lætur sagt
meiri sögu en mörg orð.
Sunnudagsblað Þjóðvilj-
ans komst í eitt gamalt
albúm frá 3. áratug
aldarinnar, og eru hér á
siðunni sýnd sýnishorn úr
því.
Hanna Helgadóttir við Haf-
fjarðará 1926. Hún er dóttir
Helga Arnasonar,sem var veiði-
vörður Thorsaranna við ána i
mörg herrans ár. Hún er nú
starfsmaður ríkisf éhirðis f
Reykjavik.
* ** • .„■? *' ' y • * 1
»«*** f: f * _ ; 9 9 » %v- * ■ * i - • * ' • 9 * * * *•• *

Svona leit Ráðherrabústaðurinn út sumarið 1922. Þá mun hafa búiö f honum Sigurður Eggerz forsætis-
ráðherra.
Undir þessari mynd stendur „RáöherrahöHin I Reykjavik” og er myndin tekin áriö 1922. Hesturinn
gefur myndinni skemmtilegan svip,og sama má segja um simastaurinn. Lengst til hægri má aðeins sjá I
gamla kirkjugarðshiiðið á kirkjugarðinum viö Suðurgötu.