Þjóðviljinn - 08.11.1980, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 8.—9. nóvember 1980
Álfheidur
Ingadóttir og
Sigurdór
Sigurdórsson
FRETTA-
SKÝRING

Ekkert mál hefur verið jafn fyrirferðamikið i fjöl- málið fyrir þjóðinni var ólafur Ragnar Grfmsson og
miðlum siðustu misserin og Flugleiðamálið svonefnda. enginn hefur verið ataður auri í Morgunblaðinu/ hinu
Erfiðleikar þessa fjármálarisa komu eins og köld vatns- óopinbera málgagni Flugleiða h.f. í þessu máli, til jafns
gusa framan i þjóðina, sem um leið uppgötvaði að risinn við hann síðustu misserin, jafnvel þótt hvað eftir annað
stóð þá aðeins á brauðfótum og staulaðist á þeim sömu hafi komið í Ijós að allt sem hann hefur um málið sagt
leið og aðrir risar einkaframtaksins hér á landi, í fang frá byrjun, hefur haft við rök að styðjast. En lítum þá á
ríkisvaIdsins til að leita hjálpar. Sá maður sem opnaði byrjunina.
Sprengja springur
Þann 7. desember 1978, flutti
Ólafur Ragnar Grimsson, fram-
söguræöu um þingsályktunartil-
lögu sem hann flutti, um rann-
sókn á umsvifum Eimskips og
Flugleiöa h.f. I þessari ræöu benti
Ólafur Ragnar fyrstur allra
manna á þann mikla vanda sem
Flugleiðir h.f. væri komiö i og má
segja aö þessi ræöa hafi veriö ein
mesta sprengja, sem sprengd var
i opinberri umræöu þaö áriö. Ekki
stóö á viöbrögöum Morgunblaðs-
ins og forráðamanna Flugleiöa
h.f. Ólafi var jafnvel lfkt viö þann
vonda úr neðra, ef ekki eitthvaö
enn verra. En viö komum aö þvi
siöar.
í þessari ræöu sagöi Olafur
m.a. þegar hann ræddi um far-
gjaldastriðiö sem þá ríkti á
Noröur Atlandshafsleiöinni:
„Fyrir rösku ári bjuggust for-
ráðamenn Flugleiöa greinilega
við þvi, aö þetta mikla veröstrfö
yröi stutt. En svo hefur ekki
oröiö. Þaö stendur enn og er i dag
miklu grimmara en þaö var fyrir
ári. t raun og veru eru engar likur
fyrir þvl i dag að flugleiöamenn
muni reynast sannspárri nú um
þaö, aö þessu mikla veröstriöi
kunni aö ljúka en þeir voru fyrir
rösku ári, þegar þaö var aö hefj-
ast.
Við getum þvi ekki slegiö því
föstu, aö hér sé ekki stefnt I all-
alvarlegan og kannski stórfelld-
ari taprekstur á þessum áhættu-
markaöi heldur en nokkurn hefur
grunaö...”.
Og siöar i ræöunni segir:
,,Sú spurning vaknar óneitan-
lega i hugum þeirra sem vilja
meta samgöngukerfi þjóöarinnar
og þann flugrekstur sem lslend-
ingar stunda, fyrst og fremst frá
öryggis- og velferöarsjónarmiö-
um þjóöarinnar sjálfrar, hvort
þaö sé rétt stefna til lengdar, aö
leggja allt flugkerfi landsins
undir f hinu nýja og stórfellda
áhættuspili sem nú er háö á hin-
um alþjóölega flugmarkaöi At-
landshafsflugsins, eftir aö
Bandarikjastjórn breytti reglun-
um um þann samkeppnismarkaö
fyrir nokkrum misserum.
Ef Flugleiöir tapa þeim leik á
næstu árum, drekkir þaö tap ekki
aöeins fjárfestingum félagsins I
tengslum viö þann samkeppnis-
markaö, heldur einnig öllum öör-
um eignum félagsins. Allt flug-
kerfi landsins kynni aö brenna I
þvi báli. Þaö er mikil áhætta fyrir
islenska þjóö og stjórnvöld lands-
ins aö láta eins og sá möguleiki sé
ekki til, aö útiloka algerlega
ósigur I veröstriöinu á Atlands-
hafsleiöinni, sem kynni aö skilja
allt flugkerfi Islendinga eftir i
rúst....”
Og einnig segir I ræöunni:
,,Þaö þarf aö svara þeirri
spurningu, hvort til lengdar, viö
hinarnýju aöstæöur, sem komnar
eru upp á Atlandshafsmarkaðn-
um, eigi allt flugkerfi þjóöarinnar
innanlands og viö Evrópu aö vera
tengt við þetta mikla áhættuspil.
Og sú spurning veröur enn
brýnni, þegar haft er i huga aö
meginþunginn I fjárfestingum
Flugleiöa, svo sem kaupin á DC-
lOþotunni, sem nú eru ákveöin og
jafngilda aö verömæti nánast
heilli Kröfluvirkjun, og nýleg til-
kynning um kaup á annari DC-10
þotu, auk einnig nýrrar Boeing
flugvélar á næsta ári, hvort þessi
markmiö, sem félagiö kýs aö
setja á oddinn i sinni fjárfestingu,
séu i raun og veru rétt....”
Lygi, lygi
Ólafur sagöi margt fleira
merkilegt i þessari ræöu, en lát-
um sitja viö þetta aö sinni. Þeir
sem ekki heyröu þessa ræöu og
fylgdust ekki meö gangi málanna
þá, en hafa fylgst meö Flugleiöa-
málinu I ár, segja ef til vill sem
svo og hvað meö þetta. Jú, ræöan
var flutt 7. desember 1978, þegar
flestir héldu aö allt væri i stak-
asta lagi hjá Flugleiöum, enda
höföu forráöamenn þess látiö sem
svo væri, þótt slöar hafi komið i
ljós aö þeir vissu betur,en leyndu
þvi fyrir Islendingum. 1 ræöu
Arnar O. Johnson, formanns
stjórnar Flugleiöa h.f. á aöalfundi
félagsins 1980 sagöi hann m.a.
,,Þótt ljóst væri þegar á áliðnu
ári 1978 aö mjög vaxandi erfiö-
leikar væru framundan i flug-
rekstri almennt, vegna ört hækk-
andi eldsneytisverös, veröbólgu
og ekki sist vegna taumlauss verö>
striös milli þeirra féiaga sem
stunda flugsamgöngur á Noröur-
Atlandshafsleiöinni... mun þó
engan hafa grunaö aö I vændum
væru þeir gifurlegu erfiöleikar
fyrir starfsmenn Flugleiða, sem
raun ber vitni....”
Þaö var sem sé vitaö um erfiö-
leika Flugleiöa strax 1978, þótt
þeir séu nú meiri en menn óraöi
fyrir. En hvaö sögöu þingmenn
um þingsályktunartillötu Ólafs
Ragnars 1978.
Eiöur Guönason Alþ.fl. sagöi
m.a.
„Menn eiga aö skoöa þessi mál
meö opnum huga, en þó meö fullri
gagnrýni. Tillagan hér er hins-
vegar barmafull af allskonar
sleggjudómum....”
Alexander Stefánsson
Frams.fl.
,,....Þaö er full þörf á að benda
á niöurrifsstefnu þessarar tillögu
og hvernig slíkur tillöguflutn-
ingur getur beinlinis skaöaö Is-
lensk stórfyrirtæki á erlendum
mörkuöum....”
Og einnig:
„Þessi tillöguflutningur er fyrst
og fremst sviösetning....”
Um Flugleiöir og Eimskip segir
Alexander:
„Þau eru stolt okkar útá viö og
ein mikilvægasta landkynning,
þvl bæöi þessi fyrirtæki eru rekin
meö myndarskap og hafa fengiö
viöurkenningu á alþjóðavett-
vangi, sem eftir hefur veriö
tekiö...”
Aö lokum sagöi Alexander i
þingræöu sinni:
„Ég endurtek aö ég get vel
samþykkt aö þingmenn kynni sér
starfsemi slikra fyrirtækja opn-
um huga, en ekki sem rann-
sóknaraöili (leturbr. Þjóövilj-
inn), eins og þessi furöulega til-
laga ber með sér....”.
Friörik Sóphusson S.fl. hélt
mjög langa varnarræðu fyrir
flugleiöir og Eimskip. Hann sagöi
m.a.
„1 ööru lagi viröist þaö vera til-
gangur flm. aö koma höggi á
einkareksturinn i landinu, meö
þvi aö gera rekstur Flugleiöa og
Eimskips tortryggilegan....”
„1 þriöja lagi er þaö augljós til-
gangur hv.þmþ Ólafs Ragnars
Grimssonar aö þjóönýta þessi
fyrirtæki....”.
A öörum staö I ræöunni sagöi
Friörik Sophusson:
„Flugrekstur hefur frá upphafi
veriö I höndum einstaklingsfram-
taks og einkarekstrar og standa
vonir til að svo megi veröa áfram,
þrátt fyrir tillöguflutning eins og
þann sem hér er til umræöu....”
Þá sagöi Friörik siöar I ræöu
sinni:
„1 3ju spurningu heldur hv.þm.
Ólafur Ragnar þvi fram, aö At-
landshafsflugið sé baggi á Flug-
leiöum og aö feröalangar til
Evrópu borgi Amerlkuflugiö
niöur.... Aöstæöur til flugreksturs
á hinum ýmsu flugleiðum Flug-
leiöa eru mjög misjafnar og
kostnaöur eftir þvi. Þar er
rekstur Atlandshafsflugsins til-
tölulega hagkvæmastur en
ástæöur fyrir þvi eru margvis-
legar....”
Stuttu siöar sagöi Friörik:
„Þaö sem máli skiptir fyrir
okkur er aö meö Amerikufluginu
er lagöur grundvöllur aö Evrópu-
fluginu. Þetta þýöir aö ef
Amerikuflugiö leggst niður
mundi feröum til Evrópu fækka
og verö hvers miöa hækka....”
(Heimildir: Alþingistiöindi)
Mótsagnir
Hér aö framan hefur aöeins
veriö tæpt á opnun þessa mikla
máls, sem allar götur siöan hefur
verið eitt helsta fréttaefni fjöl-
miöla hér á landi og jafnvel kom-
ist I fjölmiðla erlendis. Ekki er
óeölilegt aö spyrja sem svo?
Vissu þeir þingmenn, sem
svöruöu ólafi Ragnari ekki betur
en fram kemur I ræðum þeirra,
eöa voru þeir viljandi aö fara meö
rangt mál? Þaö er næsta ótrúlegt
aö þeir hafi ekki vitaö betur en
fram kemur I ræðum þeirra, þvi
aö nú rak hver stór atburðurinn
annan hjá Flugleiöum.
Þær umræöur á Alþingi sem
raktar voru hér aö framan fóru
fram 7. og 12. des. 1978 og 22.
mars 1979. Hinn 30. okt. 1978
óskuöu Flugleiöir h.f. eftir niöur-
fellingu lendingagjalda I Luxem-
borg, vegna rekstrarefiöleika og
meö bréfi dagsettu 8. mai 1979 var
sama ósk borin upp viö islensk
yfirvöld varöandi lendingagjöld á
Keflavikurflugvejli.
Og þann 1. júli 1979 var rúmlega
200 starfsmönnum Flugleiöa h.f.
sagt upp störfum og 28. desember
1979 var tilkynnt um uppsagnir
139 starfsmanna til viöbótar. Sem
sé meira en 340 starfsmönnum
sagt upp á 6 mánuðum. Auövitað
var öllum oröiö ljóst um þetta
leyti aö Flugleiöir voru aö komast
I þrot, en samt var öll umræöa um
þaö kölluö áróöur og niöurrifs-
stefna i Morgunblaöinu.
Þann 15. janúar 1980 skýrði
Þjóöviljinn frá þvi að I blgerð
væri hjá Flugleiöum h.f. að segja
öllu starfsfólki sinu upp. Sama
dag sendi Kynningardeild Flug-
leiöa frá sér fréttatilkynningu þar
sem segir m.a. „Frétt þessi er al-
gjör uppspuni frá rótum. Engar
uppsagnir starfsfólks hér á landi
um fram þær sem tilkynntar voru
fyrir áramót eru á döfinni. Er
raunar vandséö hverju þessi
fréttaflutningur Þjóöviljans á aö
þjóna”.