Þjóðviljinn - 21.11.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 21. nóvember 1980
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ó'.'fsson.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Ólafsson.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaBs: Guöjón Friörikssoii.
AfgreiBsiustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaöamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar örn Stefánsson, Ingi-
björg Haraldsdóttir, Kristln Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason,
Sigufdór Sigurdórsson.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar GuBbjörnsson,
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir,
Bára SigurBardóttir.
S7mavarsia: Ólöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir.
Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúia 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Amnesty
og Gervasoni
• Samtökin Amnesty International hafa áunnið sér
virðingu heimsins með þrotlausu starfi sínu að því að
uppræta hverskyns mannréttindabrot. Þau voru upphaf-
lega stofnuð til þess að vekja athygli á hinum gleymdu
föngum, það er að segja fólki sem haldið var föngnu
vegna pólitískra skoðana, trúarbragða, litarháttar eða
kynþáttar og mál þess fallið í gleymsku. Starfssvið sam-
takanna hef ur á seinni árum farið vaxandi og segja má
að þau stundi nú upplýsingastarfsemi um hverskyns
mannréttindabrot.
• íslandsdeild Amnesty International hefur ekki
starfað fullan áratug, en starfsemi hennar hefur vakið
eftirtekt Islendinga. Það sem útávið hefur snúið er:
kynning í fjölmiðlum á mannréttindabrotum í ýmsum
löndum, en það starf sem fer fram I kyrrþey er ekki
síður mikilvægt. Það er fólgið I því að félagar íslands-
deildarinnar og þeir sem hún fær til liðs við sig herja á
yfirvöld I þeim löndum, þar sem samviskufangar eru í
haldi, með bréfaskriftum og öðrum aðferðum sem oft
duga furðu vel til þess að fá fanga leysta úr haldi. Að-
ferð Amnesty er að láta samvisku þeirra sem beita ó-
mannúðlegum stjórnunaraðgerðum aldrei í
friði, og beina stöðugt athygli að óhæf uverkum, sem við-
komandi stjórnvöld vilja heist að liggi í þagnargildi.
® I forystu Islandsdeildar Amnesty er vandað fólk
sem er hafið yfir flokkakryt. Afskipti fslandsdeildar-
innar af Gervasoni-málinu verðskulda bví alla athvali. I
einuog öllu hefur þar verið farið rétt að og leitað sam-
þykkis og fyrirmæla aðalskrifstofunnar í Lundúnum
eins og reglur samtakanna gera ráð f yrir, en þær eru við
það miðaðar að koma í veg fyrir að starfsemi lands-
deilda verði að pólitísku bitbeini í innanlandsdéilum.
• Svar hefur nú borist frá aðalskrifstofu Amnesty í
Lundúnum þess ef nis, að samtökin muni taka að sér Pat-
rick Gervasoni sem samviskufanga, verði hann fangels-
aður fyrir að neita að gegna herþjónustu. Þessi afstaða
er tekin að lokinni vandlegri athugun á vegum rann-
sóknardeildar Amnesty. Það mun vera fátitt að sam-
tökin skipti sér af málefnum manna áður en þeir eru
fangelsaðir fyrir skoðanir sínar, en í þessu tilfelli hafa
þau ekki talið sér annað fært en að grípa til fyrirbyggj-
andi aðgerða.
• Rökin eru þau að samtökin taka að sér alla þá
Frakka sem neita að sækja um aðra þjónustu I stað her-
þjónustu. Samtökin líta svo á, að I slíkri þjónustu í
Frakklandi felist refsing, þar sem hún er tvisvar sinnum
iengri en herþjónustan. Aðrar takmarkanir eru einnig í
ætt við refsingar, svo sem aðeins 30 daga frestur til þess
aðsækja um undanþágu frá herþjónustu frá þvi að her-
kvaðning hefur borist. Samkvæmt þeim upplýsingum
sem samtökin hafa aflað sér þykir ekki ástæða til þess
aðhafna Gervasoni sem samviskufanga, enda þótt hann
hafi ekki borið fram ástæður sínar við frönsk yfirvöld.
• Afstaða Amnesty International hlýtur að vega þungt
á metunum þegar máli Gervasonis er ráðið til lykta hér á
Islandi. Amnesty hefur upplýst um mannréttindabrot í
110 til 120 löndum, og lætur nærri að þrír f jórðu hlutar
rikja heims geri sig seka um að brjóta gegn mannrétt-
indasáttmála Sameinuðu þjóðanna. íslendingar hafa
verið í þeim ríkjaf jórðungi sem hefur lagt sig fram um
að auka ekki vinnubyrði Amnesty International.
• Við skulum láta þar við sitja, og ekki taka neina á-
hættu með því að senda Patrick Gervasoni úr landi.
Enda þótt ýmsum stjórnvöldum sé illa við upplýsingar
Amnesty eru þær sjaldan vefengdar með rökum. Þess
vegna er afstaða samtakanna til Gervasoni-málsins
besta röksemdin sem fram hefur komið fyrir því að
veita Frakkanum landlausa vist á íslandi.
—ekh
klippt
! Asmundur
j sterkastur
■ Alþýöusambandsþing hefst á
Imánudag og aö vonum hafa
sjónir manna helst beinst aö
forseta- og miöstjórnarkjöri og
J hugsanlegum nýjum samsteyp-
I um milli fylkinga innan ASt i
I þvi sambandi.
Engum blööum er um þaö aö
J fletta aö Asmundur Stefánsson,
I núverandi framkvæmdastjóri
I ASt, stendúr sterkast aö vígi
• fyrir þingiö varöandi forseta-
I’ kjöriö. Aróöur kratanna um aö
óhæfa sé aö kjósa menntamann
sem forseta ASl hefur siöur en
svo skemmt fyrir Asmundi.
I* Flestir sem eitthvaö hafa komiö
nálægt verkalýösmálum muna
þá tiöer kennarar og skólastjór-
ar voru helst valdir til forystu i
I* verkalýösfélögum vegna þess
aö þeir höföu óháöa stööu og
erfitt var fyrir atvinnurekendur
aö sækja aö llfsafkomu þeirra.
IÞaö fer lika i taugarnar á hugs-
andi verkafólki þegar veriö er
aö magna drauga á menn vegna
, menntunar þeirra. Þaö er nú
Isvo aö þaö hefur löngum veriö
draumur flestra fjölskyldna aö
koma börnum slnum til mennta.
, Þessi menntunaþroski hefur
Iekki slöur veriö fyrir hendi i is-
lenskum verkamannafjölskyld-
um en I borgarafamilium. Þaö
, er ljóta hundalógikin ef verka-
Ifólk á aö snúast gegn börnum
slnum vegna þess aö kreppu-
Alþýöuflokksins varla sú ímynd
hins „sanna verkamanns”, sem
ráölegt er aö tefla gegn
„menntamanninum” Asmundi.
Hann þiggur nefnilega lika
lifeyrisréttindi sin úr sjóöi opin-
berra starfsmanna. Sjálfsagt
munu þó Alþýöuflokksmenn
fylkja sér um hann á ASÍ-þingi,
enda kratahópurinn venjulega
samansúrraöur á flokkslinunni
á verkalýösþingum undir kór-
stjórn Karls Steinars, þótt for-
inginn fari meö veggjum.
Mótleikur ASÍ
Eins og Aöalheiöur Bjarn-
freösdóttir hefur bent á er
mergurinn málsins sá aö
Asmundur hefur þá hæfileika til
aö bera sem verkalýöshreyfing-
in þarf á aö halda um þessar
mundir. Hann nýtur viötæks
trausts fyrir starf sitt á siöustu
árum og er mótleikur ASI gegn
nýrri fjölmiölaforystu atvinnu-
rekenda.
Óhjákvæmilega hlýtur flokks-
pólitikin aö leika stórt hlutverk
á ASÍ-þingi, þó aö langur vegur
sé frá þvi aö hægt sé aö eyrna-
merkja alla 450 fulltrúana
einhverjum stjórnmálaflokki.
Verkalýösbaráttan I dag er
einnig þess eðlis aö forystu-
menn I verkalyösfélögum leggja
áherslu á sjálfstæöi sitt og
sverja flokkunum ekki dýra
eiöa, enda þótt þeir geri sér um
leið grein fyrir pólitlsku eöli
baráttunnar og nauösyn þess aö
fylgja eftir árangri i faglega
hluta hennar á pólitlskum
vettvangi.
tviátta tal kratanna hefur áhrif,
en vitaö er aö sumir Ihaldsmenn
amk eru þreyttir á þvi aö vera
sifellt aö púkka undir krata inn-
an ASI og fá aldrei neitt I staö-
inn. Hinsvegar mun þaö
væntanlega hafa margvisleg
áhrif ef fullur skilnaöur veröur
meö Alþýöuflokki og Alþýöu-
bandalagi innan verkalýös-
hreyfingarinnar.
r-
I eina sœng?
Allt getur þvi enn gerst i
blokkamyndun á ASI-þingi og
eigi vlst hver annar vegur.
Hugsanlegt er og aö menn gerist
svo vigamóöir aö allir skrlöi i
eina sáttasæng og semji um
skiptingu áhrifapósta. Þá væri
komin upp sú staöa aö meiri
hluti I miöstjórn ASl væri óráöin
gáta og réöist frá einum tlma til
annars. Kvennaframboö til
varaforsetaembættis er heldur
ekki ósennilegt,enda una konur
innan ASI um helmingur félags-
manna, illa sinum hlut i valda-
pýramida sambandsins. Spurn-
ingin I þvi sambandi er sú hver
hefur sig I aö rjúfa fylkinga-
bönd. Aöalheiöur geröi þaö 1976
án þess aö dygöi til aö riöla fylk-
ingum.
ASI-þing eru einhverjar
fjölmennustu pólitisku sam-
komur sem hér eru haldnar.
Andrúmsloft er venjulega hlaö-
iö spennu, þaö eru deilur,
næturvökur, og útsendarar
stjórnmálaflokka I hverju horni.
Mikiö þykir vera i húfi hvernig
mál ráöast á ASI-þingum.
Idraumurinn um menntun þeirra
hefur ræst.
j í hvorum
! arminum?
Þegar Guömundur J.
J Guðmundsson var aö berjast
I fyrir þingsæti sinu voriö 1978
I bar þaö upp á sama daginn aö
1 eiginkona hans varö stúdent og
I’ sonurinn doktor. Guömundur J.
hefur stundum veriö aö striöa
menntamönnum innan Alþýöu-
t bandalagsins og af þvi spunnist
Igriöarlegar speglasjónir um
klofning milli menntamanna-
arms og verkalýðsarms innan
, flokksins. En hvaö á aö segja
Ium menn sem ekki einu sinni
geta variö sitt heimafólk fyrir
hremmingum langskólanáms-
, ins? I hvorum arminum eru þeir
Ieiginlega, þegar alls er gætt?
Margt hefur líka veriö spaugi-
legt I áróöri Alþýöublaösins
, gegn Asmundi. Meöal annars
hefur ekki verið minnst á þaö
einu oröi aö Björn Þórhallsson
sem llklegur er talinn til auk-
inna metoröa innan ASl er
• viöskiptafræöingur aö mennt.
IHann hefur fengiö aö njóta
sannmælis sem einlægur verka-
lýössinni þrátt fyrir menntun
. Sjálfsagt ræöst fylkingaskip-
an á ASt-þingi ekki fyrr en á
þing er komiö. Þó eru uppi um
þaö teikn aö svokallaöir
stjórnarliöar, þaö er aö segja
Alþýöubandalagsmenn, Fram-
sóknarmenn og hópur
Ihaldsmanna kringum Björn
Þórhallsson hyggist standa
saman aö málum á þinginu.
Alþýöuflokksmenn undir
forystu Karvels og Karls
Steinars og hópur íhaldsmanna
undir forystu Péturs Sigurös-
sonar róa aö þvi öllum árum aö
splundra hugsanlegri samstööu
af þessu tagi.
Og tala sitt meö
hvorri...
Annarsvegar tala kratar blitt
til Alþýðubandálagsmanna og
vilja ekki heyra minnst á aö þær
verkalýössystur sllti þrösóttum
samvistum. Hinsvegar hjala
þeir I eyru Ihaldsmanna og
Framsóknarmanna og ræöa
ábúöarfullir um nauösyn þess
aö „einangra kommana” I ASI
meö „samstööu lýöræöisflokk-
anna”.
Spurning er hvort þetta
Rauö Ijós og
grœn
En það er fleira en kosningar.
ASt-þings biöa mörg merkileg
mál, svo sem stefnuskrárum-
ræöa og umfjöllun um hvaö
örtölvubyltingin muni bera I
skauti sér fyrir vinnandi fólk.
Þaö er heldur ekki ólikiegt aö
ASl-þing vilji setja upp rauö ljós
á niöurtalningarveginn áöur en
rikisstjórnin tekur aö feta hann.
Vafasamara er aö ASl setji upp
nokkur græn ljós, enda þótt þaö
yröi vel þegiö á æöri stöðum
ónefndum.
ASl er margbrotiö og flókiö i
eöli sinu. Miöstjórnarvald
samtakanna er lítiö, valdiö ligg-
ur hjá félögunum og skrifstofu-
haldiö hjá landssamböndunum.
Innan þess eru ólikir tekjuhópar
og fulltrúar flestra pólitiskra
skoöana i landinu. Þaö þarf
mikla lagni, pólitiska útsjónar-
semiogforystuhæfileika til þess
aö fylkja þessari mislitu hjörö i
vörn og sókn. En einungis sam-
einuö er hún svo sterk aö ekkert
stenst fyrir henni. Verkefni
nýrrar miöstjórnar og nýs
forseta eru þvi störbrotin, en
ekki auöunnin.
— ekh
I *
Lr.
sina.
Kennarinn Karvel Pálmason
af hálfu verkalýðsnefndar
skorið