Þjóðviljinn - 17.01.1981, Síða 7

Helgin 17.—18. janúar 1981 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 7
sunnudegi
Einar Karl ræðir við Ragnar Arnalds fjármálaráðherra um
stöðu efnahagsmála, afkomu ríkissjóðs, skattamál, erlendar
skuldir, efnahagsáætlunina og fleira
STAÐA EFNAHAGSMÁLA
ER ALLS EKKI SLÆM
Ragnar Arnalds: Alþýðubandalagið hefur oft áður átt þátt i að breyta
gildandi verðbótakerfi með lögum, t.d. i báðum þeim rikisstjórnum
sem Ólafur Jóhannesson veitti forstöðu. Þessar aðgerðir, sem
ákveðnar hafa verið um áramótin, eru eins og aðrar efnahagsráð-
stafanir sem Alþýðubandalagið hefur tekið þátt i, miðaðar við það að
hægja á verðbólguhraðanum án þess að skerða kaupmátt hjá meðal-
tekjufólki og lágtekjufólki yfir árið i heild.
Þjóðviljinn: Er séð nú hvernig
afkoma rikissjóðs varð á árinu
1980?
Ragnar Arnalds: Rikið velti á
siðastliðnu ári 370 þúsund
milljónum gkr., og er þvi dags-
veltan um milljarður. A þessu
:sést að það er erfitt að láta rikis-
sjóðsdæmið stemma upp á krónu.
Það verður að teljast i sæmilegu
jafnvægi ef skekkjumörkin eru
innan við 1% af veltunni.
Rekstur rikisins má meta út frá
tveimur sjónarmiðum. Annars-
vegar er talað um rekstraraf-
komu rikissjóðs, það er að segja
mismun tekna og gjalda, og er þá
miðað við allan álagðan skatt á
viðkomandi reikningsári. Tölur
um rekstrarafkomu liggja ekki
fyrir strax, og rikisreikningur er
venjulega ekki lagður fram fyrr
en i aprillok fyrir undangengið ár.
Ég tel þó langliklegast að rekstur
rikissjóðs sé jákvæður um nokkra
milljarða gkr. Hinsvegar er svo
rætt um greiðslujöfnuð rikissjóðs
og þá miðað fyrst og fremst við
innheimtar tekjurog tillit tekið til
lánahreyfingar inn og út. Eins og
fram kom i fréttatilkynningu,
sem fjármálaráðuneytið sendi út
nýverið, greiddum við 8 milljarða
gkr. i afborgun af rikissjóðslán-
um til Seðlabankans á liðnu ári,
en ný skuldaaukning á árinu hjá
Seðlabankanum er 1.2 milljarður
gkr. reiknað á föstu verðlagi.
Þetta þýðir að okkur vantar 1.2
milljarða gkr. til þess að standa
að fullu við áætlun okkar um að
greiða til baka i Seðlabankann.
Endurgreiðslan nam þvi 6.8
milljörðum gkr. nettó.
Svo er það allt annað mál að sú
gifurlega skuld sem safnaðist upp
i rikisstjórnartið Geirs Hall-
grimssonar ’74 og ’78 og komst
hæst i 27 milljarða króna, hefur
verið framreiknuð frá ári til árs
með verðbótum. Verðbætur einar
á þessari skuld námu 8
milljörðum gkr. á sl. ári svo
skuldin hefur litið lækkað i krónu-
tölu. 1 samanburði er þó hæpið að
taka þennan verðbótaþátt me&
þvi þá er um leið verið að tala um
verðminni krónur. 27 milljarðar
gkr. i árslok 1980 eru að sjálf-
sögðu allt annað en 27 milljarðar
1977, en á þeim tima hafa fjárlög
m.a. tvöfaldast.
Erum hættir að
prenta seðla
Það fæst ekki úr þvi skorið fyrr
en að nokkrum tima liðnum hvoru
megin við strikið rikissjóðsdæmið
telst vera, en auðvitað er það
algjört aukaatriði hvort þarna er
um að ræða 0,5% i plús eða
minus. Aðalatriðið er að rekstur
rikissjóðs er loksins kominn i við-
unandi jafnvægi.
Við erum semsagt hættir þeirri
ósvinnu að prenta seðla til þess að
geta stdtað af óraunhæfum
skattalækkunum, með tilheyr-
andi skuldasöfnun rikisins hjá
Seðlabankanum. A þeirri töflu
sem fylgir greininni sést vel
hvernig þeir Geir Hallgrimsson
og Matthias Á. Mathiesen fóru
að. Þeir eyddu meira en þeir öfl-
uðu, og söfnuðu skuldum á hverju
ári frá ’74 til ’78. Og þeir slógu
lika metið i rikisútgjöldum á liðn-
um áratug 1975, er þau komust i
31.4% af þjóðarframleiðslu.
Ekki rætt um
tollalækkanir
Þjóðviljinn: Stjórnarandstæð-
Ýmis
merki um
jákvæða
þróun, og
atvinnu-
ástand
víðast
hvar með
viðunandi
hætti
ingar halda þvi mjög á lofti að sá
árangur sem náðst hefur i þvi að
tryggja jafnvægi i rikisbúskapn-
um sé tilkominn með skattaáþján
rikisins. Hvað vilt þú segja um
það?
R.A.: Beinu skattarnir til rikis-
ins hafa ekki hækkað á sl. ári, en
útsvörin til sveitarfélaga hækk-
uðu og þessvegna hækkaði
heildarskattbyrðin litillega. Það
er enginn vegur að halda uppi
skattalækkunum með skuldasöfn-
un rikisins eins og gert var áður.
Með þvi er verið að búa til verð-
bólgu og velta skuldunum yfir á
framtiðina.
Menn tala mikið og hátt um það
ef skattar hækka eða einstökum
skattstofnum er breytt. Á hitt
minnist vart nokkur maður ef
skattar lækka. 1 þessu sambandi
er nauðsynlegt að minna á það að
tollar á innfluttum varningi, sem
endanlega koma fram sem álögur
á almenning i vöruverði, hafa
stórlækkað öll árin ’78, ’79 og ’80
svo nemur mörgum milljörðum
gkr. á hverju ári. Og nú um
siðustu áramót var um að ræða
tollalækkun til iðnaðarins uppá
um 1.5 miljarð gkr.
Breyting á
skattalögunum
Þjv.: Rikisstjórnin hefur i efna-
hagsáætlun sinni boðið skatta-
lækkun á móti frestun verðbóta.
en á sama tima er skattvisitala
ekki hækkuð nægilega. Er þá ekki
aðeins verið að lækka það sem
áður var búið að hækka?
R.A.: Það er rétt að skattvisi-
tala hefði átt að hækka meira að
öllu óbreyttu. Skattvisitalan var á
fjárlögum ákveðin 145 stig, en það
er um 45% hækkun frá árinu áður.
Ef engar breytingar yrðu gerðar
á skattalögum er áætlað að nú-
verandi skattkerfi og skattvisi-
tala myndu skila um fjórum
miljörðum gkr. umfram það sem
fjárlög gera ráð fyrir, eða 86.6
miljörðum gkr. i stað 82.6.
Hugsunin að baki þessu er sú að
við ætlum þessa fjóra.miljarða til
þess að gera almennar breyt-
ingar á tekjuskattskerfinu,
hækka þak á vaxtafrádrætti,
huga að málum einstæðra for-
eldra og fl.
Að svo miklu leyti sem þetta fé
verður ekki notað til sérstakra
breytinga á skattalögum verður
það nýtt til þess að hækka frá-
dráttarliðina, eins og að skatt-
'visitala hefði hækkað sem þvi
nemur.
Saman við þetta má þvi alls-
ekki blanda þeim 11 miljörðum
sem við höfum til efnahags-
ráðstafana á fjárlögum. Ég geri
ráð fyrir að ca. 7 miljarðar gkr..
verði notaðir af þvi fé til þess að
lækka skatta eða greiða fjöl-
skyldubætur með það fyrir aug-
um að auka kaupmátt meðal-
launa og lægri um 1 1/2%.
Heimild til að
auka
skattalækkun
Þjv.: Það er talað um skatta-
lækkun sem nemur 1 1/2% i kaupi
til þess að jafna þá timahundnu
kaupmáttarskerðingu sem hlýst
af frestun verðbóta 1. mars. Hef-
ur rikisstjórnin fé milli handa til
þess að jafna metin ef skerðingin
hjá láglaunafólki verður meiri en
nú er fyrirsjáanlegt?
R.A.: Efnahagsáætlunin miðar
að þvi að þrátt fyrir breytingar á
verðbótakerfinu 1. mars verði
kaupmáttur meðaltekna og lægri
ekki lakari en verið hefði að
óbreyttu. Launafólk fær minni
verðbætur á fyrri hluta ársins en
meiri á seinni hluta þess. Þetta
vinnst upp eins og kunnugt er með
óskertri framfærsluvisitölu 1.
júni, 1. september og 1. desember
i stað skerðingarákvæða Ólafs-
laga, en einnig rýrnar kaupmátt-
ur talsvert miklu minna á hverju
verðbótatimabili, þegar verð-
bólgan fer niður fyrir 50% i stað
70%. Það sem á kynni að vanta
viljum við bæta með sérstakri
skattalækkun, sem er áætluð 1
1/2% i kaupmætti launa.
Reynist kaupmáttarskerðingin
meiri en áætlað var getur þurft
meira til, og i þvi skyni eru heim-
ildir i bráðabirgðalögunum til aö
skerða niður útgjaldaupphæðir
fjárlaga. Hvort til þess þarf að
koma verður ekkert sagt að svo
stöddu.
Kaupmátturinn
er aðalatriðið
Þjv.: Sú skoðun hefur heyrst að
það sé stigsmunur en ekki eðlis á
bráðabirgðalögunum frá áramót-
um og kaupránslögunum frá þvi i
febrúar 1978. Hver er þin afstaða
til þess?
R.A.: Stjórnarandstaðan likir
þessum aðgerðum við kaupráns-
lögin 1978, en þar er svo sannar-
lega óliku saman að jafna, þvi
samkvæmt þeim átti að klipa
helming verðbóta af launum jafnt
og þétt á þriggja mánaða fresti án
þess að nokkuð kæmi i staðinn.
Samkvæmt efnahagsáætlun nú-
verandi rikisstjórnar er um jöfn
skipti að ræða þegar litið er á árið
i heild. Alþýðubandalagið hefur
oft áður átt þátt i að breyta gild-
andi verðbótakerfi með lögum,'og
var það til dæmis gert i báðum
þeim rikisstjórnum sem ólnfur
Framh. á næstu síðu
Innheimtar tekjur og gjöld ríkissjóðs sem
hlutfall af vergri þjóðarframleiðslu
Taflan hér að ofan sýnir að með óraunhæfri skattheimtu, sem var i engu samræmi við rikisútgjöld á
sama tima, rak rikisstjórn Geirs Hallgrimssonar rikissjóð frá ’74 til '78 með stöðugum halla og stór-
felldri skuldasöfnun við Seðlabankann. Hún á lika metið i ríkisútgjöldum á siðasta áratug, árið 1975.