Þjóðviljinn - 03.07.1981, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 3. júlí 1981
Saxo Grammaticus
Siglaugur Brynleifsson skrifar
Saxo Grammaticus: The History
of theDanes. Vol. I. English Text.
Translated by Peter Fisher. Edi-
ted by Hilda EUis Davidson. D.S.
Brewer — Rowman and Littie-
field 1979.
Saxo sem hlaut heiöurstitilinn
Grammaticus, hjá sföari tlma
mönnum þar sem hann var talinn
skrifa mjög góöa latinu, er talinn
hafa lokiö viö Gesta Danorum
milli 1208 og 1218. Formáli Saxo
aö verkinu var skrifaöur eftir aö
hann lauk viö þaö, einhverntima
fyrir 1222, en þaö ár hvarf Anders
Sunesen frá Lundi sem erki-
biskup þar. Formálinn er skrif-
aöur aö miöaldahætti og höf-
undurinn hefur lagt sig fram viö
aö vanda sem mest latínuna og
ávarpar þar nefndan Anders
erkibiskup. Still formálans er
iburöamikill og stingur i stilf viö
þurrari texta sögunnar sjálfrar.
Hann segir ástæöurnar fyrir þvi
aö hann tókst á hendur aö skrifa
sögu Dana, og aö aöalhvata-
maöurinn aö fyrirtækinu hafi
veriö Absalon, erkibiskup I Lundi.
Hann mælir fagurlega eftir
þennan hvatamann sinn og hælir
kónginum á hvert reipi, Valdimar
n.
Tilgangur þessara skrifa var aö
ágæta fööurlandiö en þaö tiök-
aöist á þessu timabili aö læröir
menn settu saman sögur af eigin
þjóöum á latlnu. Saxo nefnir tvo
þessara manna: Beda og Dudo.
Hann mun Hlcasttil hafa þekkt rit:
Jordanesar um Gota, Gregorius
frá TUrs, sem skrifaöi frægt rit
um Franka ofl. ofl. Fyrirmyndin
aö þessum ritum voru rit Róm-
verja og Róm var þaö dæmi og sU
fyrirmynd sem hinar nýkristnu
þjóöir áttu aö stæla. Eftir aö
kunnáttallatfnu barst meö klerk-
um til þessara þjóöa, var tekiö að
rita um forsögu þeirra. Hin mikla
fyrirmynd var Eneesarkviöa Vir-
gils, og á sama hátt og hann
ágætti og rakti sögu Rómverja,
reyndu latínulærðir klerkar aö
ágæta sögu eigin þjóöa. Þessar
skriftir voru einnig einn þáttur
þess aö kynna öörum þjóöum
sögu eigin þjóöar, þetta kemur
fram hjá þeim flestum á einhvern
hátt. Þeir vildu sýna ágæti eigin
þjóöa og sanna öörum, auk þess
sem áhugi þeirra beindist að þvl
aö manna eigin þjóö og gera hana
hlutgenga. Saxi rekur heimildir
sinar I formálanum og nefnir þar
rUnasteina meö fornum kvæöum,
fróðleik Absalons og Islendinga,
sem hann kallar allra manna
fróöasta um fornar sögur.
Hann byrjar á þvl aö lýsa Dan-
mörku og þeim löndum sem
liggja að Eystrasalti. Siöan velur
hann sér Island sem land undr-
anna, en það var mikill siöur miö-
aldahöfunda aö flétta frásagnir af
furöum og undrum náttUrunnar I
ritsem þessi. Hann lýsir hverum,
eldfjöllum og hraunum, svo og
isnum. Ekki mun Saxo hafa
komiö til Islands, en sögurnar
mun hann hafa fengið hjá ferða-
mixinum af Islandi. Hann lýsir
einnig þeim þjóöum sem byggöu
nyrstu héruö Noregs og Svl-
þjóöar. Saxi leitast viö aö draga
upp heildarmynd af þeim heimi
sem hann haföi einhverjar
spurniraf og einnig aö rekja sögu
nærliggjandi landa og Dan-
merkur. I þessum niu bókum sem
hér eru birtar er saga Danmerkur
rakin. Alls eru bækurnar sextán.
Fyrstu níu bækurnar eru merkari
hluti ritsins, þar er fjallaö um
sögu Danmerkur fram aö dögum
Gorms.
I sögu Saxa eru ýmsar heim-
ildir um atburöi, sem siðar voru
nýttir I önnur rit. Frægast þessa
er saga Amlóöa, sem Shake-
speare notaöi i leikrit sitt um
Hamlet, en I Danmerkursögunni
er fyrsta umgetningin um þau
efni.
Þótt Saxi væri prestur, var
hann prestur aö þeirrar tíöar
hætti, eins og sá starfi var oft rek-
inn á Norðurlöndum. Hann var
fyrst og fremst hirðmaöur, og
tnlarleg auömýkt var honum
fjarri. í umsögnum hans um
Absalon hælir hann Absalon fyrir
hreysti og haröfengi og aö hann
hafi fremur haft áhuga á vikinga-
feröum en biskupsstarfa. Saxi
notar efni Ur eldri krónikum I
sögu sinni, eins og Hróarskeldu -
króníkunni frá því um 1140. Saga
Saxa var prentuð i Paris 1514 og
slöasta enska Utgáfan er frá 1894,
fyrstu nlu bækurnar.
útvarp
sunnudagur
8.00 Morgunandakt.
8.35 Létt morgunlög Hljóm-
sveit Mantovanis leikur.
10.25 Út og suður Umsjón:
Friörik Páll Jónsson.
11.00 Messa
13.20 Frá tónlistarkeppni
Soffíu drottningar I Madrid
1980 Diego Blanco, sem
hlaut fyrstu verðlaun i
gitarkeppninni, leikur tón-
verk eftir Voch, Albeniz,
Bach, Sor, Brouwierz og
Rodrigo.
14.00Dagskrárstjóri I eina
klukkustund Haukur
Sigurösson kennari ræöur
dagskránni.
15.00 Fjórir piltar frá Liver-
pool Þorgeir Astvaldsson
rekur feril Bitlanna — ,,The
Beatles”. (Endurtekið frá
fyrra ári).
15.45 ísienskir einsöngvarar
Þuriður Pálsdóttir syngur
lög eftir Pál Isólfsson.
16.20 Matur, næring og
nevtendamál Umræðuþátt-
ur i umsjá Kristinar Aðal-
steinsdc ttur kennara.
17.10 A ferð Óli H. Þórðarson
spjallar við vegfarendur.
17.20 öreigapassian Frans
Gíslason.
19.25 ,,Ekki hæli ég cinver-
unni" Guðriin Guðlaugs-
dóttir ræöir við Hjörleif
Kristinsson á Gilsbakka I
Akrahreppi.
20.15 Valur - Akranes
21.15 Þau stóðu i sviösljósinu:
Alfreð Andrésson (Endur-
tekíö).
22.00 Kórsöngur Norski ein-
söngvarakórinn syngur
norsk lög: Knut Nystedt stj.
22.35 Synoduserindi: Um
stöðu kristinnar triíar I
hugsun samtimans dr. Páll
SkUlason flytur.
23.00 Danslög.
mánudagur
8.00Fréttir. Dagskrá.
Morgunorö. Jón Bjarman
talar.
9.05 Morgunstund barnanna.
9.45 Landbúnaðarmál
10.25 íslenskir einsöngvarar
og kórar syngja
11.00 A mánudagsmorgni
Þorsteinn Marelss. hefur
orðið.
11.15 Morguntón lei kar
Gunilla von Bahr og Diego
Blanco leika saman á flautu
og gitar „Inngang, stef og
tilbrigði” I a-moll op. 21
eftir Heinrich Aloys
Prager/Félagar i
Tékkneska blásarakvintett-
inum leika Blásarakvartett
i' Es-dUrop. 8 nr. 2 eftir Karl
Filip Stamitz/Georg
Malcolm og Menuhin-
hátlðarhljómsveitin leika
Sembalkonsert nr. 2 i E-dUr
eftir J.S. Bach: Yehudi
Menuhin stj.
15.10 Miðdegissagan:
„Praxis” eftirFay Weldon
16.20 Siðdegistónleikar Konél
Zemplény og Ungverska
rlkishljómsveitin leika
Tilbrigði um barnalag op. 25
fyrir pianó og hljómsveit
eftir Ernö Dohnanyi:
György Lehel stj./Fil-
harmonlusveitin I Osló leik-
ur Sinfóniu nr. 21 D-dUr eftir
Christian Snding: Kjell
Ingebretsen stj.
17.20 Sagan: „Hús handa
okkur öllum” eftir Thöger
Birkcland Sigurður
Helgason les þýöingu sina
(6).
20.00 Lög unga fólksins
Kristin B. Þorsteinsdóttir
kynnir.
20.50 Víkingur — Breiðablik
21.50 Illjómsveit Kjcll Karlsen
leikur létt lög
22.35 „Miðnæturhraðlestin”
eftir Billy Hayes og William
Hoffer Kristján Viggósson
byrjar lestur þýöingar
sinnar.
23.00 Frá tónleikum Sinfónlu-
hljómsveitar tslands I Há-
skólablói 4. jUni s.l. Stjórn-
andi: Jean-Pierra Jacquill-
at Einleikari: únnur Marla
ingólfsdóttir Fiðlukonsert i
D-dUr op. 35 eftir Pjotr
Ilyitsj Tsjaikovský. —
Kynnir: Baldur Pálmason.
þriðjudagur
8.55 Daglegt mál. Endurt.
þáttur Helga J. Halldórs-
sonar frá kvöldinu áöur.
9.05 Morgunstund barnanna.
10.30 Morguntónleikar: ts-
lensk tónlist Guöný Guð-
mundsdóttir og Halldór
Haraldsson leika Fiðlu-
sónötu eftir Jón Nordal /
Sinfóníuhljómsveit Islands
leikur „Punkta”, tónverk
fyrir hljómsveit og segul-
band, eftir MagnUs Blöndal
Jóhannsson: Páll P. Páls-
son stj.
11.00 „Man ég það sem löngu
leið” Ragnheiður Viggós-
dóttir sér um þátönn.
11.30 Vinsæl hljómsveitarlög
Ýmsar hljómsveitir leika.
12.00 Fréttir. 12.45 Veöur-
fregnir. T ilk ynn in gar.
Þriðjudagssyrpa — Páll
Þorsteinsson og Þorgeir
Astvaldsson.
15.10 Miðdegissagan:
„Praxis” eftir Fay Weldon
Dagný Kristjánsdóttir les
þýðingu sína (2).
16.20 Siðdegistónleikar.
17.20 Litli barnatiminn St jórn
andi: Guðriður Lillý Guö-
björnsdóttir.
17.40 A ferð Óli H. Þórðarson
spjallar við vegfarendur.
17.45 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veöurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.35 A vettvangi Stjórnandi
þáttarins: Sigmar B.
Hauksson. Samstarfs-
maöur: Asta Ragnheiöur
Jóhannesdóttir.
20.00 Afangar Umsjónar-
menn: Asmundur Jónsson
og Guöni RUnar Agnarsson.
20.30 Aö vestan Umsjón:
Finnbogi Hermannsson.
20.55 Tónlcikar
21.30 „Maður og kona” eftir
Jón Thoroddsen Brynjólfur
Jóhannesson leikari les (2).
(Aður Utv. veturinn 1967-
68).
22.00 Leikbræður syngja
nokkur lögCarl Billich leik-
ur meö á pianó.
22.35 „Miðnæturhraðlestin”
eftir Billy Ilayes og William
Hoffer Kristján Vigfússon
les þýöingu sina (2).
23.00 A hljóöbergi Umsjónar-
maöur: Björn Th. Björns-
son listfræðingur.
23.45 Fréttir. Dagskrárlok.
miðvikudagur
7.00 Veðurfregnir. Frétör.
Bæn.
7.15 Tónleikar. Þulur velur
og kynnir.
8.00 Fréttir. Dagskrá.
Morgunorö. Jóhannes
Tómasson talar.
9.05 Morgunstund barnanna.
10.30 Sjávarútvegur og sigl-
ingar.
10.45 Kirkjutónlist Missa
brevis nr. 11 F-dúr eftir J.S.
Bach. Agnes Giebel, Gisela
Litz, Hermann Prey og Pro
Arte-kórinn i Lausanne
syngja meö Pro-Arte--
hljómsveitinni i Munchen,
Kurt Redel stj.
11.15 Talmál
11.30 Svend Saaby-kórinn
syngurlög frá ýmsum lönd-
um.
15.10 Miðdegissagan:
„Praxis” eftir Fay Weldon
Dagný Kristjánsdótör les
þýðingu sina (3).
16.20 SiðdegistónlcikarHan de
Vries og Filharmóniuhljóm-
sveitin i Amsterdam leika
óbókonsert I F-dúr op. 110
eftir Johann Kalliwoda,
Anton Kersjes
st j./Fi'lharmóniusveiön i
Berli'n leikur Sinfóniu nr. 3 i
a-moll op. 56 eftir Felix
Mendelssohn, Herbert von
Karajan stj.
17.20 Sagan: „llús handa okk-
ur öllum” eftir Thöger
Birkeland Sigurður Helga-
son les þýöingu sfna (7).
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.35 A vettvangi
20.00 Sumarvaka.
21.10 íþróttir
21.30 „Maöur og kona” eftir
Jón Thoroddsen Brynjólfur
Jóhannesson leikari les (3).
(Aður Utv. veturinn
1967—68).
22.00 llljómsveit Victors
Silvesters leikur lög eftir
Richard Rogers.
22.35 „Miönæturhraölestin”
eftir Billy Hayes og William
Hoffer Kristján Viggósson
les þýðingu sina (3).
23.00 Fjórir piltar frá
Livcrpool Þorgeir Astvalds-
son rekur feril Bitlanna —
„The Beatles”. (Endurtekiö
frá fyrra ári).
23.45 Fréttir, Dagskrárlok.
fimmtudagur
8.00Fréttir. Dagskrá. Morg-
unorð. Guörún Þórarins-
dóttir talar.
9.05 Morgunstund barnanna.
10.30 Morguntónleikar Sigriö-
ur E. MagnUsdóttir syngur
„Angelus Domini” eftir Leif
Þórarinsson meö Kammer-
sveit Reykjavikur, höfund-
urinn stj. /Félagar i Sin-
fóniuhljómsveit Islands
leika Islenska svitu fyrir
strengjasveit eftir Hallgrim
Helgason, Páll P. Pálsson
stj.
11.00 Iðnaðarmál Umsjón:
Sigmar Armannsson og
Sveinn Hannesson.
11.15 Sígild lög sungin og leik-
ióÝ m si r flytjendur.
14.00 Út i bláinn Siguröur
Sigurðarson og Orn Peter-
sen stjórna þætti um feröa-
lög og Utilif innanlands og
leika létt lög.
15.10 Miðdegissagan: „Prax-
is” eftir Fay WeldonDagný
Kristjánsdótör les þýöingu
si'na (4).
16.20 Siðdcgistónleikar Byron
Janis og Sinfóniuhljóm -
sveitin I Minneapolis leika
Planókonsert nr. 2 I c-moll
op. 18 eftir Sergej Rakh-
maninoff, Antal Dorati stj. /
Fílharmóniusveiön I Vinar-
borg leikur Sinfóniu nr. 5 I
Es-dúr op. 82 eftir Jean
Sibelius, Lorin Maazel stj.
17.20 Litli barnatiminn St jórn-
andi: Gréta ólafsdóttir.
19.35 Daglegt mál Helgi J.
Halldórsson flytur þáttinn
19.40 A vettvangi.
20.05 Lási trúlofast Leikrit eft-
ir
20.50 Gestur i útvarpssal Kjell
Bækkelund leikur á pianó.
a. Kinderzenen” eftir Ro-
bert Schumann. b.
Impromtu i c-moll op. 90 nr.
1 eftir Franz Schubert.
21.20 Náttúra tslands Ari
Trausti Guðmundsson.
22.00 Sigfús Halldórsson syng-
ur og leikur eigin lög
22.35 „Miðnæturhraðlestin”
eftir Billy liayes og William
Hoffer Kristján Viggósson
les þýöingu sina (4).
23.00 „Vfsan hefur vængi”
Njöröur P. Njarövik kynnir
sænska visnasöngvara.
23.45 Fréttir. Dagskrárlok.
föstudagur
7.15 Tónleikar. Þulur velur
og kynnir.
8.55 Daglegt mál. Endurt.
þáttur Helga J. Halldórs-
sonar frá kvöldinu áöur.
9.00 Fréttir.
10.30 Morguntónleikar Manu-
elaWiesler leikur „Calais”,
tónverk fyrir einleikara-
flautu eftir Þorkel Sigur-
björnsson/Manúela Wiesler
og Julian Dawson Lyell
leika Divertimento fyrir
flautu og planó eftir Jean
Francaix og „Chant de
Linos” eftir André Jolivet.
11.00 „Ég man það enn”
Skeggi Asbjarnarson sér
um þáttinn.
11.30 Vladimir Ashkenazý
leikur á pianóEtýöur op. 10
eftir Frédéric Chopin.
15.10 Miðdegissagan: „Prax-
is” eftir Fay WeldonDagný
Kristjánsdóttir les þýðingu
sína (5).
17.20 Lagið mitt Helga Þ.
Stephensen kynnir óskalög
barna.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.40 A vettvangi
20.05 Iieimsmaðurinn Avi-
cennaÞáttur frá UNESCO.
Þýðandi og umsjónarmaö-
ur: Kristján Guðlaugsson.
20.30 Nýtt undir nálinni Gunn-
ar Salvarsson kynnir nýj-
ustu popplögin.
21.00 Þingmálaþáttur i umsjá
Halldors Halldórssonar.
21.45 Söngur djúpsins Annar
þáttur Guðbergs Bergsson-
ar um flamencotónlist.
22.00 Hljómsveit Arnts Haug-
en leikur gamla dansa.
22.35 „Miðnæturhraðlestin”
eftir Billy llayes og William
lloffcr Kristján Viggósson
les þýöingu sina (5).
23.00 Djassþáttur Umsjónar-
maöur: Gerard Chinotti.
Kynnir: Jórunn Tómasdótt-
ir.
laugardagur
7.15 Tónleikar. Þulur velur
og kynnir.
9.30 óskalög sjúklinga.
11.20 Nú cr sumar. Barnatimi
undir stjórn Sigrúnar
Siguröardóttur og Siguröar
Helgasonar.
13.45 tþróttaþáttur Umsjón:
Hermann Gunnarsson.
13.50 A ferð Öli H. Þórðarson
spjallar við vegfarendur.
14.00 Laugardagssyrpa —
Þorgeir Astvaldsson og Páll
Þorsteinsson.
16.20 Endurtekið efni eöa nýtt
17.00 Siðdcgistónleikar
Konunglega fílharmóníu-
hljómsveitin I Lundúnum.
19.35 Smásaga
19.55 Frá landsmóti UMF á
Akurcyri
21.15 Tónleikar
20.35 Gekk ég yfir sjó og land
Jónas Jónasson.
21.10 Hlöðuball Jónatan
Garöarsson kynnir amer-
Tska kúreka- og sveita-
söngva.
21.50 „Nú lokar dagur ljósri
brá"Gunnar Stefánsson les
ljóö eftir Guömund
Guömundsson skólaskáld.
22.00 Boston Pops-hljómsvcit-
in leikur gömul vinsæl lög,
Arthur Fiedler stj.
22.35 Mcð kvöldkaffinu Björn
Þorsteinsson spjallar yfir
bollanum.
22.55 Danslög. (23.45 Fréttir).
01.00 Dagskrárlok.