Þjóðviljinn - 17.09.1981, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. september 1981
„Er bjartsýnn á
framtíð sveitanna”
Gunnar Guöbjartsson hefur nú látið af formennsku
Stéttarsambands bænda. Hafði þá gegnt því starfi í 18
ár. Forysta fyrir Stéttarsambandinu er vandasamt starf
og á stundum vanþakklátt. Þar þarf í senn að sýna lipurð
og festu. Bændur eru ekki alltaf á einu máli um allt,
fremur en fólk í öðrum stéttum. En ágreiningsmálin
hefur Gunnari tekist að leiða til lykta með þeim hætti, að
rétt horfir, þegar stefna hefur verið tekin. Þær raddir
eru a.m.k. fágætar, séu þær þá til, sem annað herma.
Gunnar hefur vaxið með störfunum.
Blaöamaöur haföi tal af Gunn-
ari Guöbjartssyni á Laugafundin-
um. Hann var fyrst spuröur aö
þvl hvenær Stéttarsambandiö
heföi veriö stofnaö og um tildrög
aö þvi.
Stofnun Stéttarsambands-
ins
— Stofnfundur Stéttarsam-
bands bænda var haldinn aö
Laugarvatni um rnánaöamótin
ágúst-sept. 1945. Ég mætti þar og
var þá yngsti fulltrúinn á fundin-
um. Bændastéttin átti um þessar
mundir lýmsum erfiöleikum. All-
valin. Sú atkvæöagreiösla fór svo
fram um veturinn og formlega
gengiö frá stofnun sambandsins
áriö eftir. Var bráöabirgöastjórn-
in þá endurkosin.
Málamiölun
— Og hvernig fór svo atkvæöa-
greiöslan?
— Þar varö nú mjótt á munun-
um, en svo fór þó, aö þeir, sem
vildu byggja á búnaöarfélögun-
um, uröu i meiri hluta. En eöli-
legt þótti þó aö fara þarna miöl-
unarleiö: Horfiö skyldi frá hug-
myndinni um nýjar félagsstofn-
ar alltaf haft. I byrjun voru þeir
meö mér I stjórnínni Einar Ólafs-
son I Lækjarhvammi, Bjarni
Halldórsson á Uppsölum, Vil-
hjálmur Hjálmarsson á Brekku
og Páll Diöriksson á Búrfelli.
— Hvernig sagöi þér svo hugur
um starfiö?
— Eg kveiö afskaplega mikiö
fyrir þvi aö takast á hendur þetta
starf. Þá var nýbúiö aö mynda
viöreisnarstjórnina og hún var nú
ekki ýkja hliöholl bændum. En
þaö var gott samstarf I Stéttar-
sambandsstjórninni og alger ein-
hugur. Engin pólitik komst þar
aö. Ég get ekki neitaö þvi aö ég
var eitthvaö tortryggöur til að
byrja meö en sú tortryggni eydd-
ist fljótlega. Og á samstarfiö i
stjórninni hefur aldrei boriö neinn
skugga. Einar mun hafa starfað
lengst með mér i stjórninni. Hann
var einnig I 6-mannanefndinni,
sem fjallar um verölagsmál.
Erfiðustu viðfangsefnin
— Hvaöa mál hefur þér þótt
erfiöast viö aö fást?
mgh
ræðir við
Gunnar
Guðbjartsson,
fyrrverandi
formann
Stéttar-
sambands
bænda
Frá aöalfundi Stéttarsambands bænda.
ar aörar stéttir I þjóöfélaginu
höföu þá myndaö sin samtök, þótt
kannski væru þau mismunandi
sterk og fyrirferöarmikil. Til-
gangur slikra samtaka var og er
aö sjálfsögöu sá, aö standa vörö
um hagsmuni viðkomandi stétt-
ar. Bændur höföu sin fagsamtök
þar sem er Búnaöarfélag tslands.
En eiginleg stéttarsamtök höföu
þeir engin. Þvi var ákveöiö aö
stofna Stéttarsambandiö.
— Var eining meöal bænda um
þetta áform?
— Já, það var þaö. En all-
snarpar deilur voru meöal bænda
um formið á samtökunum. Sumir
vildu að sambandiö yröi sérstök
deild I Búnaöarfélaginu, en aörir
aö stofnuö yröu sérstök félög
bænda I hverjum hreppi og yröu
þau grunneiningar Stéttarsam-
bandsins. Bent var á, aö búnaöar-
félög væru i hverjum hreppi og i
þeim væru allir bændur. Þaö væri
þvi eölilegt aö á þeim grunni, sem
þarna var fyrir, byggöist Stéttar-
sambandiö fremur en aö fariö
yröi aö stofna önnur félög af sömu
mönnum viö hliö þeirra, sem fyr-
ir voru. Um þetta var hart deilt.
Fyrir stofnfundinn feröuöust þeir
Steingrlmur Steinþórsson og Pét-
ur Ottesen um landiö og héldu
fundi meö bændum.
Niöurstaöa stofnfundarins varö
sú, aö kosin var bráöabirgöa-
stjórn og var hún skipuö mönnum
frá báöum deiluaöilum. Siöan
skyldu bændur skera úr þvi meö
atkvæöagreiðslu hvor leiöin yröi
anir en Stéttarsambandið skyldi á
hinn bóginn vera óháö Búnaöar-
félaginu og starfa sjálfstætt.
— Og Sverrir I Hvammi var
kosinn formaöur?
— Já hann var þaö og þvi starfi
gegndi hann i 18 ár. Hann var sex-
tugur er hann tók viö formennsk-
unni og þvi 78 ára oröinn er hann
hætti. Sverrir var ákaflega far-
sæll formaöur, hófsamur en fast-
ur fyrir, margreyndur, víösýnn
og traustur félagsmálafrömuður.
Var það mikiö lán fyrir samband-
iö aö njóta forystu Sverris á þess-
um fyrstu mótunarárum.
— Hvert var megin viöfangs-
efni Stéttarsambandsins I upp-
hafi?
— Fyrstu tvö árin fóru nú eink-
um I það aö fá aðild aö búvöru-
verðlagningunni. Þá var hún I
höndum svonefnds Búnaðarráös
og voru bændur yfirleitt óánægöir
meö þaö fyrirkomulag, enda áttu
samtök þeirra ekki aöild aö skip-
an þess. Niöurstaöan varö sú, aö
lögfest var stofnun Framleiöslu-
ráös og fékk þaö aöild aö verö-
lagningunni, sem og Stéttarsam-
bandiö.
Aldrei borið skugga á sam-
starfið
— Og svo tókst þú viö af
Sverri?
— Já, þaö kom I minn hlut og
þaö var engan veginn vandalaust
aö taka viö af honum. En ég haföi
góöa samstarfsmenn og hef raun-
— Ég held aö verölagsmálin
hafi nú alltaf verið vandasömust
viö aö eiga. Kaup bænda skal
miðast viö kaup svonefndra viö-
miöunarstétta, iönaöarmanna,
sjómanna og verkamanna.Stjórn-
völd vilja á hinn bóginn halda
niðri verölagi til þess aö hamla
gegn veröbólgunni. En þess ber
aö gæta, aö kaup bænda fer ekki
fyrir öörum hækkunum heldur á
eftir. Þaö er þvi afleiöing, ekki
orsök. Þaö hefur oft veriö þungur
róöur aö halda uppi hlut bænda-
stéttarinnar.
A hinn bóginn kom svo til þrá-
láturáróöur gegn landbúnaöinum
og raunar framleiöslu búvara á
Islandi yfirleitt. Og þó aö sá áróö-
ur hafi byggst á ósanngirni og
þröngsýni, — svo maöur segi ekki
beinum illvilja, — þá hefur hann
haft sin áhrif. Gegn þessu hafa
bændur aö sjálfsögöu snúist hart.
Svo er þaö náttúrulega sölu-
vandamáliö en veröbólgan hefur
gert okkur illkleift aö flytja út bú-
vörur fyrir viöunandi verö. Og
svo er þessi afleiöing veröbólg-
unnar, sem engin stétt á minni
sök á en bændur, kölluö offram-
ieiösla. Þaö er ekkert gamanmál,
' þegar um árabil hefur veriö aö
þvi stefnt aö auka framleiösluna,
aö þurfa svo skyndilega aö fara
aö takmarka hana. Bændur áttu
aö vonum erfitt meö aö sætta sig
viö þá hugsun. Þegar ég tók viö
formennskunni þurfti lítið að
flytja út af búvöru. Menn
bjuggust viö aö svo yröi áfram.
Fyrsta áriö, sem ég var formað-
ur, þurfti 21 milj. kr. I útflutnings-
bætur og var þaö ekki nema brot
af þeim útflutningsbótarétti, sem
bændur áttu þá. En svo snerist
þetta tiltölulega fljótt viö. Og viö
þetta svonefnda offramleiöslu-
vandamál hafa bændur veriö aö
glíma aö undanförnu og beitt við
þaö aögeröum, sem út litur fyrir
aö nái tilgangi sinum.
Víst var þetta tilvinnandi
— Þaö þarf naumast aö þvl aö
spyrja að þetta hefur veriö eril-
samt starf, Gunnar?
O-já, töluvert. Ég hef aö sjálf-
sögöu mætt á miklum fjöida
bændafunda þessi ár. Svo var
þegar I upphafi og þó aldrei meira
en sföustu árin. Arin 1978—1979
mátti heita aö ég mætti á fundum
um allar helgar. Stóöu þeir stund-
um 6—10 klst. Þegar söluvanda-
málin voru til umræöu. Sumir
áttu erfitt meö aö skilja og sætta
sig viö þær ráöstafanir, sem rætt
var um aö beita og slðan beitt, til
takmörkunar á framleiöslunni.
Og þaö skal I sjálfu sér engum
láö. Fyrir kom aö manni var
brigslaö um aö vera aö svlkja
stéttina og var ónotalegt aö fá
þann áburöúr eigin rööum. Þessu
hef ég i raun og veru aldrei svar-
aö þótt fyrir hafi komið aö ég hef
skrifaö bréf.
Og spyrja má, hvort þetta hafi
veriö tilvinnandi. Já, ég sé ekki
eftir þvi aö hafa eytt þessum ár-
um i þetta starf. Auövitað var þaö
oft erfitt vegna heimilisins en úr
bætti, aö þar var fullum skilningi
aö mæta. En ég hef llka kynnst
ákaflega mörgum mönnum
vegna þessa starfs og eignast
marga vini og það er ekki hvaö
sist þetta, sem gert hefur starfiö
ánægjulegt.
Konurnar fegra fundina
— Ertu ekki bjartsýnn á fram-
tiö Stéttarsambandsins?
— Jú, framtíð þess er trygg og
ég er bjartsýnn á framtið sveit-
anna og bændastéttarinnar. Þaö
er gleöileg staöreynd, aö ungt fólk
vill I vaxandi mæli leita út i sveit-
irnar. Ég hef aöstoöaö marga viö
þaö.
— Hvernig finnst þér svo þessi
fundur hafa veriö?
— Þetta hefur verið góður
fundur. Friösamur, en annriki
hefur veriö mikiö, enda mála-
fjöldinn meö fádæmum. Og mér
finnst aö fundirnir hafi fengið allt
annan og ánægjulegri svip siöan
konurnar fóru aö sækja þá.
Svo óska ég eftirmanni minum
farsældar I störfum og treysti
honum vel til aö takast á viö þann
vanda, sem óneitanlega fylgir
þeim.
Klúbbur NEFS :
Purrkur
og Þursar
Klúbbur NEFS tók til starfa i
Félagsstofnun stúdenta um slö-
ustu helgi. Um næstu helgi veröur
enn á ný tekiö til viö tónlistar-
flutning, aö þessu sinni veröa
Purrkur Pillnikk & Q4U á ferö-
inni, þeir félagar spila á föstu-
dagskvöld, en á laugardag leikur
Þursaflokkurinn.
Ýmsar breytingar verða geröar
á tilhögun klúbbstarfsins. Húsið
veröur nú opnað kl. 20, tónlistar-
flutningurinn hefst kl. 21 og á aö
ljúka kl. 23. Aðgangseyrir er 50
krónur aö venjulegum tónleikum,
eöa þegar islenskir listamenn
koma fram. Vlnveitingar eru á
staönum.
Handbók um
stofublóm
ílSOstofublóm ciakennl • ra'.kiun • umhlrða
. d ■ V * , ‘ -.■**% l\ ■
Mál og menning hefur sent frá
sérbókina 350stofublóm eftir Rob
Herwig. Öli Valur Hansson garö-
yrkjuráöunautur þýddi og staö-
færöi.
Þessi bók fjallar um öll helstu
blóm sem ræktuð eru og unnt er
aö rækta i' heimahúsum hér á
landi. Fjallaö er um umhiröu
plantna, staðsetningu og vaxtar-
skilyröi, og slöan er hverju blómi
helgaöur sérstakur kafli ásamt
yfirliti um þörf þess fyrir birtu,
hita, jaröveg og vatn. í bókinni er
aö finna hugmyndir um hvernig
koma má fyrir blómum I glugg-
um, kerjum og blómaskálum, um
ræktun i flöskum, vatnsrækt,
gróðurvinjar á skrifstofum o.fl.
Bókin er rikulega og glæsilega
myndskreytt, m.a. litmyndir af
öllum þeim blómum sem um er
fjallaö og henni fylgir nafnaskrá,
bæöi yfir islensk heiti blómanna
og fræöiheiti þeirra.
Oddi hf annaöist setningu og
filmuvinnu, en bókin er prentuð i
Hollandi. Hún er 192 bls. aö stærö.
Sjáarútvegsráðuneytið
Friðun
fyrlr Norð
austurl.
Sjávarútvegsráöuneytiö hefur
gefiö út reglugerö, sem tekur
gildi 15. september, og varöar
hún breytingar á friöaöa svæöinu
fyrir Noröausturlandi.
Veiöar meö botn- og flotvörpu
veröa bannaöar á timabilinu 15.
september til 31. janúar á svæöi,
sem markast af linu dreginni 360
gráöur réttvísandi frá Rifstanga
og aö austan af llnu dreginni 10
gráöur réttvisandi frá Hraun-
hafnartanga og linu, sem dregin
er 40 sjómilur utan viömiöunar-
linu.
Þá eru veiöar meö botn- og flot-
vörpu bannaðar allt áriö á svæöi,
sem markast af linu 10 gráöur
réttvisandi frá Hraunhafnar-
tanga og aö austan af linu dreg-
inni 360 gráöur réttvisandi frá
Langanesi og 40 sjómllur utan viö
viömiöunarlinu. Sama gildir um
svæöi, er markast af linu dreginni
360 gráöur réttvisandi frá Langa-
nesi og aö austan af linu dreginni
81 gráöu réttvlsandi frá Langa-
nesi og aö utan af linu dreginni 30
sjómllur utan viö viömiöunarllnu.