Þjóðviljinn - 07.10.1981, Blaðsíða 7

Miövikudagur 7. október 1981 þjöÐVILJINN — SÍÐA 7
Kvennaframboð - tfl hvers?
Sunnudaginn 4. október boóa&i
Félagsmálanefnd Aiþýöubanda-
lagsins til fundar undir undir-
skriftinni „Hugmyndir um
kvennaframboð”. Fundinn sóttu
um 40—50 manns, að miklum
meirihluta konur. Fundarstjóri
var Álfheiður Steinþórsdóttir, en
framsögumenn þau Soffia Guð-
mundsdóttir, Vilborg Harðar-
dóttir og Þorbjörn Broddason.
Hér á eftir fer útdráttur úr
ræðum framsögumanna svo og
annarra er tjáðu sig um málið.
Soffia Guðmundsdóttir taldi
vera ærna ástæðu fyrir þvi, að
konur hugleiddu sérframboö.
Konur væru komnar út á vinnu-
markaðinn i stórum stil, en réðu
engu um gang mála. Svo einfalt
væri það.
Þá ræddi Soffla nokkuð þá þætti
er skapa samstöðu manna I mill-
um. Samstaða skapast þegar
mönnum finnast sömu hlutirnir
mikilvægir. Nokkur væru þau
mál er snertu konur sérstaklega
sem væru liklegri en önnur til að
vekja með þeim samstöðu: mál-
efni barna og aðstæður ungra for-
eldra, stefnan I dagvistunar-
málum, skólamál, fjölskyldan og
atvinnu- og kjaramál. Þegar
kæmi að þessum málum sýndu
karlarnir engan áhuga eða brygð-
ust algjörlega. Vitnaði Soffia þar
til verkfalls verkakvenna á Akra-
nesi, er konunum fannst stéttar-
bræöur þeirra bregðast hrapal-
lega. tJt frá þessu mætti e.t.v.
staðhæfa, aö „kvennamál” væru
þau mál er karlmenn vanræktu.
Soffia taldi, aö ein kona i karla-
hópi fengi litlu áorkað — þær
þyrftu alls staðar að vera fleiri.
Það væri timaskekkja að stilla si-
fellt upp karlalistum.
Soffia taldi, að konur yrðu að
fara að öllu meö gát varðandi sér-
framboð. Forysta Ab yrði að læra
eitthvað af þessum umræðum, og
heppilegast væri að mætast á
miöri leið. Hugmyndirnar um ■
sérframboð kvenna væri merki
um veikleika stjórnmálaflokk-
anna i dag — flokkana skorti lif-
rænt yfirbragð og ýmsum hópum
fyndist þeir litt fýsilegir inn-
göngu. Þessi upplausn flokkanna
gæti haft hættur I för meö sér:
e.t.v. færu að heyrast raddir um
„sterka manninn”. Flokkarnir
yrðu að bregðast við þessari
þróun með þvl að laga sig að
breyttum timum og aðstæðum.
„Konur eiga að koma inn i
stjórnmálin með ný viðhorf og ný
mál, byggð á sinni reynslu og ég
hvet þær til þess,” sagði Soffia aö
lokum.
Vilborg Harðardóttir sagðist
engan veginn hafa gert upp hug
sinn gagnvart kvennafram-
boöunum. Hún sagðist skilja
sjónarmið kvennaframboðs-
kvenna en einnig ótta flokkssyst-
kina sinna: kvennaframboð
myndi bitna harðast á Alþýöu-
bandalaginu.
Varnarstaöa borgarfulltrúa
ABR væri að sinu mati óskiljan-
leg. Enginn hefði ráðist á þá,
þvert á móti. Þegar formaður
flokksins hefði komið inn á þessi
mál i ræðu sinni I miðstjórninni,
heföu menn ýmist fussaö eða
hlegið.
Framboð kvenna yrði uppreisn
gegn óþolandi ástandi I stjórn-
málaflokkunum og þjóðfélaginu,
sagöi Vilborg. Þaö væri einnig i
takt viö timann: þær hreyfingar
sem nú spryttu upp i V-Evrópu,
svo sem friðarhreyfingin og
umhverfisverndarhreyfingar,
sýndu að fólki fyndist orðið tima-
bært að breyta til.
Vegna þess að hugtakiö
kvennamenning hefur verið
mikið á oddi i umræðum um
kvennaframboðiö hafa sumir
taliö, aö hafnaö hafi verið stefn-
unni kvennabarátta — stéttabar-
átta, en svo sannarlega væri
þarna enn um stéttabaráttu að
ræða og þyrfti ekki annaö en lita á
þá staðreynd að mikill; meirihluti
lægst launuðu stéttanna og miðl-
ungs launuðu stéttanna eru
konur.
„Ég vona, að flokkurinn rati út
úr þessum ógöngum,” sagði Vil-
borg að lokum. „Það gerir hann
auövitað best með umræðum og
stefnumótandi starfi.”
Þorbjörn Broddason rakti
nokkuö I upphafi ræðu sinnar
hvernig konur gripu fyrsta tæki-
færi til þess að karlkenna kvenna-
störf, sbr. að hjúkrunarkona
heitir núna hjúkrunarfræðingur
(kk-orð). Lita bæri á þessa þróun
sem dæmi um vanmáttarkennd
kvenna — þeim fyndist nauðsyn-
legt að tileinka sér hugmynda-
heim karlmanna til þess aö
standa þeim jafnfætis.
Þá ræddi Þorbjörn helstu
möguleika þess að breyta hlut-
föllum kvenna og karla á listum
stjórnmálaflokkanna: bjóöá
mætti fram kvennalista innan AB
Soffia Guðmundsdóttir
karla), þvi vinnumarkaöurinn
væri vettvangur valdanna.
Næst tók til máls Bjarnfriður
Leósdóttir. Sagöi hún fáa karla
skilja alvöru þessarar umræðu
meðal kvenna og vitnaði til þess
að karla vantaöi svo til alveg á
fundinn.
„Konur geta sameinast um öll
mál,” sagði Bjarnfriður. Hins
vegar skorti konur traust til
hverrar annarrar og úr þvi þyrfti
að bæta. Hitt væri hins vegar aug-
ljóst, að konur yröu að gripa til
einhverra ráða til að knýja fram
breytingar. Bjarnfriður nefndi
dæmi: þegar Jónas Arnason hætti
Þorbjörn Broddason
þrautar 1 þessum efnum,” sagöi
Gúðfinna.
Margrét Sigurðardóttir sagði
undarlegt af Þorbirni að halda
þvi fram, aö þaö þyrfti að um-
breyta öllu þjóðfélaginu áður en
konur kæmust til áhrifa. Hún,
taldi að flokksmenn hefðugóöa
reynslu af starfi kvenna I bæjar-
stjórn Reykjavikur og að það
þyrfti ekki sfst að breyta til i
valdastööunum.
„Konur verða að krefjast
aðstöðu til að móta heiminn jafnt
og karlar og nota til þess öll tiltæk
vopn,” sagöi Margrét. Ekki
kvaðst hún neinu vilja spá um
Vilborg Harðardóttir
Einar Karl taldi augljóst, að
skoöanir kvenna væri mis-
munandi á þvl, hvað ætti aö hafa
forgang og nefndi þar búsetu sem
einn áhrifaþátt. „Konur eru ekki
endilega sammála um konur,
ekki fremur en karlar eru sam-
mála um karla,” sagði Einar. Þá
minnti hann á forval Alþýðu-
bandalagsins og að þar væri
möguleiki kvenna mikill.
„Flokkurinn verður betra
baráttutæki ef konum fjölgar I
honum.”
Steinunn Jóhannsdóttir taldi,
aö ekki væri búið aö fullreyna
stjórnmálaflokkana. Hún sagöist
vilja hvetja konur til aö halda
áfram á þeim vettvangi: störf
þeirra kvenna sem brautina
ruddu hefðu gert hana greið-
færari. Þá taldi hún baráttuvett-
vang kvenna vera á heimilum, I
stéttarfélögum og i stjórnmálum
og konur mættu hvergi láta deig-
an siga.
Steinunn kvaðst leiöinlegt að
finna ætlð ólund og fýlu meðal
sumra kvenna, en aldrei gleði yfir
vel unnu starfi. Konur yrðu aö
vera jákvæöari. — Þannig styrktu
þær sitt baráttuþrek og löngun til
að halda áfram.
Ernu Arngrlmsdóttur fannst
skrýtið aö á sama tima og karlar
töluðu fjálglega um jafnréttisbar-
áttuna, létu þeir sig algjörlega
vanta á fund sem þennan og ýttu
þessum málum alveg frá sér. Ef
til vill væri ástandinu best lýst
með orðum Karls Marx er hann
Forvitnilegur fundur
félagsmálanefndar AB
og aö stjórnmálaflokkarnir leit-
uðust við aö fá fleiri konur inn I
flokkana. Þorbjörn sagðist ekki
sjá hvert gagn yröi aö óháðum
kvennalista. Hann taldi slikan
lista ekki geta unnið það gagn
sem réttlætti sérframboö og þvl
væri þessi hugmynd timaskekkja.
„Breyting á þjóðfélaginu
verður ekki með þvi aö stilla upp
til helminga á listum”, sagði Þor-
björn. Róttækar breytingar koma
ekki að ofan — ekki frá Alþingi
eða bæjarstjórnum, þvl völdin
eru ekki þar. Breytinga væri helst
að vænta meðal verkakvenna (og
þingmennsku, kom engum til
hugar, að Bjarnfriöur ætti að
fiytjast í annað sætiö: það hefði
kostað mikil læti og valdið
gremju meöal karlanna.
Guðfinna Eydal Sagöi I sinni
ræðu, að umræðan um kvenna-
framboðin væri vottur þess, að
fólkialmenntfyndist ganga allt of
hægt. Meöal almennings væri að
skapast samstaða um, að hin svo-
kölluðu „kvennamál”, þ.e. mál
heimilanna, vinnuaöstæður og
laun kvenna, ættu aö fá forgang.
„En ég tel, að ekki sé búiö að
reyna Alþýðubandalagið til
framtið stjórnmálaflokka, en
augljóst væri að þeir kynnu ekki
að hlusta á kall tlmans. Ef konum
dygöi ekki að berjast innan flokk-
anna, yrðu þær bara að fara
einar.
Kristin Guðbjörnsdóttir kvaöst
fyrst hafa efast um gildi kvenna-
framboöa, en væri nú komin á þá
skoöun aö. þau hefðu fullt gildi.
„Alþýöubandalagið er afskaplega
litiö áhugavekjandi,” sagöi Krist-
in. Hún taldi ekki skipta höfuð-
máli hvort maöur væri kona
innan AB, heldur hitt hvort
háskólapróf væri I vasanum.
„Ef þessi umræða veröur til
þess, að konur fara aö meta störf
sin meira en áður, þá er vel,”
sagði Kristin að lokum og lýsti
eftir fleiri konum til starfa innan
verkalýðshreyfingarinnar.
Unnur Kritjánsdóttir sagðist
skilja hugtakið kvennamenningu
svo, að átt væri viö ólikan
reynsluheim kynjanna. Taldi frá-
leitt af Þorbirni að halda þvl
fram, aö konur væru aö berjast
skv. skilyrðum karlaveldisins:
kvennaframboð byggt á kvenna-
menningu væri fyrsta skrefiö I átt
til öðru vlsi jafnréttis- eða
kvennabaráttu en hingað til hefði
viögengist.
Einar Karl Haraldsson kvaðst
fagna þeirri umræðu er hér færi
fram. „Við Alþýðubandalags-
menn litum á flokkinn sem
baráttutæki og dæmum hann eftir
þvi hvernig hann dugir i þeirrí
baráttu”, sagði Einar. Ekki
kvaðst hann ætla aö svara þvi,
hvort flokkurinn dygði konum —
þvi yrðu þær að svara sjálfar.
Umræðan um kvennaframboö
væri ógnun viö karlveldiö I
flokknum, en einnig tákn um að
lengi mætti flokkinn reyna. Að
minnsta kosti virtist sér sem
ýmsar konur hugsuöu þannig.
Þá rakti Einar Karl hvað konur
gætu gert innan flokksins: flokks-
ráðsfundur væri á döfinni I nóv-
ember og þar ættu konur að láta
til sln taka. Fjölskyldupólitik
hefði mikið veriö til umræðu á
siðasta flokksráðsfundi, en hefði
koönaö niöur. Konur þyrftu að
taka upp þráðinn að nýju.
var eitt sinn spuröur að þvl hvert
væri helst einkenni kvenna:
„Veikleiki þeirra.”
Þórhildur Þorleifsdóttir taldi
ekki skorta málefnin fyrir
kvennaframboð, og vitnaði þar til
orða Soffiu og Bjarnfrlðar. Hún
sagöi stjórnmálaflokkana ekki
aölaöandi, hvort heldur væri fyrir
konur eða karla. Kvennaframboð
myndi ná fram þvl afli sem byggi
I konum — flokkarnir berðust
ekki fyrir þeim málum sem
brynnu á þeim, eins og greinilega
hefði komiö fram I tali margra
ræðumanna.
Þórhildur kvað konur halda
gangandi þjóöfélagi sem enginn
kærði sig um að vita af. Þaö yrði
aö ná þessu þjóöfélagi upp á yfir-
boröiö og gefa þvi forgang. I þess-
um málum heföi allt of litið miöaö
og þvl ætti allt rétt á sér sem
miðaði þeim áleiðis. Þá kvaöst
hún ekki skilja hræðslu Alþýðu-
bandalagsmanna viö kvenna-
framboð — hún sæi ekkert þvi til
fyrirstööu að konur af kvennalist-
anum gætu gengiö til samstarfs
við AB eftir kosningar.
Elsa Kristjánsdóttir kvað konur
eiga að hella sér út I félagsmálin
— það væri eina leiðin til aö ná
einhverju fram, þótt vissulega
væri þaö erfitt. Hún taldi slæmt,
ef kvennaframboð yröi til þess að
AB tapaði I Reykjavlk. Það væri
hins vegar að slnu mati spurning
hvort ekki væri rétt að fórna ein-
hverju I eitt kjörtimabil.
Guðrún Helgadóttir kvaðst al-
farið vera á móti kvennafram-
boðum, og þá ekki sist þverpóli-
tiskum framboöum kvenna. Hún
sagöi, að konur yrðu aö vera al-
gjörlega vonlausar um að nokkuð
annað gæti borið árangur til þess
aö grlpa til þessa úrræðis. Sér
fyndist konur býsna ósanngjarn-
ar I garð flokksins. Hlutirnir
heföu mjakast áleiðis meö til-
komu nýja meirihlutans I
Reykjavlk. Með kvennaframboöi
væri hins vegar verið að afhenda
Ihaldinu stjórnina aftur.
Alþýðubandalagið hefði að slnu
mati ekki staðiö sig nógu illa til að
réttlætanlegt væri að grlpa til
þessa ráða. Konurnar ættu leik-
inn og nú ættu þær aö flykkjast I
flokkinn. „I stað þess aö brjóta
niður eina flokkinn, sem berst
fyrir þessum málum, eiga konur
að flykkjast I hann og láta til sin
taka,” sagði Guðrún að endingu.
Að lokum tók til máls Þorbjörn
Broddason og kvað hafa gætt
nokkurs misskilnings á mál-
flutningi slnum og rakti þann
misskilning. Slðan var fundi
slitið. Að mati margra fundar-
manna voru umræðurnar mjög
gagnlegar og er vonandi að fram-
hald verði á. —ast