Þjóðviljinn - 26.11.1982, Síða 7

Föstudagur 26. nóvember 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7 1
V andræðabarn
úr Svíaríki
Nýjasta bók Jans Myrdal hefur
að geyma uppgjör við foreldra hans,
Gunnar og Ölvu Myrdal
Vandræðabarnið Jan Myrdal veldur enn óskunda á sænska þjóðarheimil-
inu með bitru uppgjöri við reynslu sína úr foreldrahúsum.
Fáum rithöfundum á Norður-
löndum hefur tekist að vekja jafn
sterk viðbrögð við skrifum sínum
og Jan Myrdal. Bók hans um Kína
þótti á sínum tíma brautryðjanda-
verk. Bækur, sem hann gaf út á 7.
og 8. áratugnum, höfðu að geyma
óvenjulegt sambland af persónu-
legu uppgjöri og beinskeyttri pó-
litískri ádeilu. A meðan Kínverjar
studdu Víetnam í þjóðfrelsis-
stríðinu átti hann drjúgan þátt í að
vekja upp hina öflugu Víetnam-
hreyfingu í Svíþjóð. Hann varð
boðberi hugmynda kínversku
menningarbyltingarinnar á meðan
hún stóð sem hæst og hefur verið
einn ákafasti talsmaður „Rauða
khmeranna" og ógnarstjórnar
þeirra í Kampútseu. Hann snéri
bakinu við hugmyndum menning-
arbyltingarinnar eftir uppgjör
Deng Tsjaopengs við hana og gaf
fyrir fáum árum út skemmtilega
bók í samvinnu við sænska rithöf-
undinn Lars Gustavsson þar sem
þeir velta fyrir sér ýmsum grund-
vallarhugmyndum marxismans út
frá tveim ólíkum forsendum. Og
nú þessa dagana kemur út á Norð-
urlöndunum nýjasta bók hans, sem
þegar var orðin umræðuefni í
blöðum nokkrum mánuðum áður
en hún kom út: „Barndom“ - upp-
gjör Jan Myrdals við æsku sína og
uppeldi.
Það er ekki að ástæðulausu að
þessi bók Myrdals hefur vakið
forvitni manna fyrirfram. Foreldr-
ar hans. Alva og Gunnar Myrdal,
hafa notið heimsfrægðar fyrir störf
sín á sviði hagfræði og stjórnmála.
Sjálfur nýtur Jan Myrdal orðstírs
sem einhver hvassasti ádeilupenni
sem skrifar á norræna tungu, og
þeir eru ófáir, sem hlotið hafa
óbætanleg sár undan hvössum
spjótalögum hans á ritvellinum. í
bókinni „Barndom“ eru það for-
eldrarnir, sem Jan Myrdal beinir
spjótum sínum að. Og þar er eng-
um hlíft frekar en í fyrri skrifum
Myrdals. Foreldrarnir eru ásakaðir
um tilfinningakulda og þeim er
borið á brýn að hafa beitt vélræn-
um uppeldisaðferðum.
Nordal Ákerman gagnrýnandi
Dagens Nygeter segir að í bókinni
tefli Jan Myrdal fram tvennum
andstæðum uppeldishugmyndum:
önnur byggist á innbyggðri „skyn-
semi“ atferlisfræðinnar og heilsu-
fræðinnar, hin byggist á „óskyn-
semi“ innsæisins og tilfinninganna.
Jan Myrdal fer í bókinni bitrum
orðum um foreldra sína og heimili
þeirra, sem hann telur reyndar
ekki hafa verið sitt heimili. Þar átti
allt að ganga eftir „skynsemi"
fúnksjónalismans, og þar var allt
sem tengdist dulhyggju og órökvísi
útilokað sem eitthvað óheilbrigt.
Þetta andrúmsloft gerði barnið Jan
Myrdal lokað gagnvart foreldrum
sínum, hann varð vandræðabarn
og sem slíkur viðfangsefni fyrir at-
ferlisfiæðilegar rannsóknir foreldr-
anna. Andstæðu þessa heims fann
hinn ungi Jan síðan á sveitaheimil-
um móður- og föðurforeldra sinna í
Sörmland. Það umhverfi var ekki
sérstaklega innréttað fyrir börn,
það var hvorki sótthreinsað né of-
skipulagt, þar var vítt til veggja í
tíma og rúmi og tilfinningalegt ör-
yggi, sem mestu skipti.
Nordal Ákeman segir í gagnrýni
sinni, að ef litið sé eingöngu til
þeirra dæma sem Myrdal rekur til
að rökstyðja hina bitru reynslu sína
í foreldrahúsum, þá sé í rauninni
ekki svo mikið að sakast miðað við
reynslu margra annarra. Afleiðing-
ar andlegrar og líkamlegrar mis-
þyrmingar barna séu verðugt við-
fangsefni, sem Jan Myrdal leiði í
rauninni hjá sér. „Þar með víkur
hann sér undan þeirri frjóu um-
Eins og fram kom í viðtali við
Hannes Hafstein í Þjóðviljanum í
gær, þá sat ísland hjá við atkvæða-
greiðslu í 1. nefnd Allsherjarþings
Sameinuðu þjóðanna á þriðjudag
um frystingu atómvopna. Sagði
Hannes að afstaða Islands hafl ver-
ið sú sama og Danmerkur, en Is-
land og Danmörk voru einu Nató-
ríkin, sem sátu hjá.
Við atkvæðagreiðsluna gerði
fulltrúi Danmerkur grein fyrir at-
kvæði sínu og sagði m.a. að þótt
ræðu, sem í þessari bók hefði hugs-
anlega gefið svar við spurningunni
um, hvers vegna foreldrarnir urðu
eins og þeir urðu eða hvers vegna
hann sjálfur sem miðaldra maður
lætur stjórnast af bernskuheimi
sínum. Þetta gerir það að verkum
að höfundurinn virðist of bundinn
danska stjórnin væri í grundvallar-
atriðum hlynnt frystingu, þá þætti
henni miður að tillaga þar um kæmi
fram á þessum stað, þar sem hún
gæti spillt fyrir viðræðunum í Genf.
„Frysting réttlætir að okkar mati
mikla og nýlega aukningu á atóm-
vopnabúri Sovétríkjanna og festir í
sessi ríkjandi jafnvægisleysi....
Við höldum því fram að „fryst-
ing” eigi ekki að vera forsenda,
heldur niðurstaða viðræðanna í
Genf.... Danska ríkisstjórnin vill
gjarnan undirstrika, að atkvæða-
viðfangsefninu án þess þó að viður-
kenna það. Og það gerir þessari
góðu bók ekki eins áhugaverða og
hún annars hefði getað orðið.“
Bókin „Barndom" kom í bóka-
versíanir á Norðurlöndum s.l.
greiðslan í dag felur ekki í sér neina
breytingu á ótvíræðum stuðningi
ríkisstjórnarinnar við hina tvíhliða
ákvörðun Nató eða á utanríkis- og
öryggisstefnu Danmerkur.”
í sænsk-mexíkönsku tillögunni,
sem samþykkt var af 103 ríkjum,
segir m.a. að á milli kjarnorkuveld-
anna ríki „gróft reiknað jafnvægi”
og að þau búi nú yfir miklum um-
frameyðingarmætti, þannig að ein-
mitt nú sé heppilegur tími til „fryst-
ingar.”
-ólg.
mánudag.
-ólg.
Frysting kjarnorkuvopna:
Afstaða Danmerkur og íslands
Jón Sigurður Loftsson heildsala 60 ára
Jón Loftsson hlutafélag 40 ára
JL-húsið húsbúnaður 10 ára
JL-matvörumarkaður-matvara 2ja ára
JUhusiðí
ÐJOÐUM
L L
LKOMNA!
Kynningarveitingar í matvörumarkaðnum JL-portið - nýr inngangur
í dag, föstudag 26. nóv. kl. 2-9 Fjöldi nýrra bílastæða
í JL-portinu
Stærri matvörumarkaður
JL-húsið er opið 9-10 og
laugardag til hádegis
JL-húsið - 10 ára - afmælisafsláttur
Gefum 10% aukaafslátt 26/11 til 4/12
af húsgögnum og rafljósum
Notið tækifærið og verslið
þar sem úrvalið er mest og kjörin best