Þjóðviljinn - 24.12.1982, Blaðsíða 2

2 SÍÐA
- ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 24. desember 1982
Gamall færeyskur
sjómaður
Áriö 1871 hófu Færeyingarútróöurtil
íslands á þiljuskipum yfir
sumartímann. Til aö byrja meö
stunduðu þeir einkum veiöar viö
austurströnd landsins. Síðar stunduöu
þeir einnig veiöarfyrir noröan og
vestan land. Fiskveiöar við ísland voru
stór þáttur í atvinnulífi Færeyinga
nokkuð fram á tuttugustu öld.
í upphafi komu þeir hingaö á
þiljuskipum og lögöu þeim í lægi í
einhverjum firði þar sem aflavænlegt
var. Reru síðan til fiskjarfrá þeim á
léttum róðrarbátum. Skipið notuöu þeir
Asdís Skúladóttir
tók saman
ið hér við eyjarnar. Næsta ár og þaðan af
fylgdu önnur fiskiskip Færeyinga dæmi
þeirra Haraldssona og af því arðurinn varð
nú meiri af fiskiveiðunum, fóru þiljuskipin
að fj ölga ár frá ári, svo að nú 1881 eigum vér
21 þiljuskip með 300 skipverjum, sem veiða
við Færeyjar meðan þi er fiskur og sigla svo
til íslands að leita hans. Það hefir sýnt sig,
að fiskveiðarnar eru mjög arðsamar, þegar
þær eru þannig reknar, svo miklar líkur eru
til, að þiljuskipin verði tvöfalt fleiri, áður
en langir tímar líða, ef engar hindranir
verða lagðar í veginn. En því miður er nú
farið að brydda á hindrunum, sem hætt er
við að hamli algjörlega þiljuskipa-veiðum
vorum við ísland; og það hefir sýnt sig, að
ekki var orsakalaust, þó mönnum stæði
„Skúmaskotið Þórs-
höfrí‘
í blaðinu Dimmalætting nr. 45-46 1881,
gefið út í Þórshöfn eða „í skúmaskoti því er
.Þórshöfn heitir“ eins og Jón Ólafsson rit-
stjóri og skáld kaus að orða það, er grein
þar sem rætt er um veiðar hér við land. Þar
segir m.a. að fyrir 25 árum hafi Færeyingar
ekki veitt fisk við eigin eyjar nema á opnum
bátum. Hins vegar hafi ensk, frönsk og hol-
lensk skip veitt mikið kringum eyjarnar.
Færeyingar viti vel að þeir eigi mikinn auð í
sjónum en þá skorti afl og fé til að nýta
hann. Að vísu hafi rentukammerið stutt til-
raun með þiljuskip en sú tilraun fór út um
stuggur af lögunum 14. desember 1877 um
ýmisleg atriði, er snerta fiskveiðar á opnum
skipum, og menn óttuðust að þau yrðu til
tjóns fyrir fiskveiðar Færeyinga við Island.1"
Færeyingar höfðu vissulega ástæðu til að
óttast að enn frekari hömlur yrðu lagðar á
veiðar þeirra en gert var í nefndum lögunt.
Austfirðingar voru þegar í upphafi mjög
andsnúnir veiðum þeirra hér við land. Þeg-
ar árið 1875 sendu Seyðfirðingar bænarskrá
til Alþingis um vernd gegn usla þeim og
ágengni sem fjarðarbúar yrðu að þola af
veiðiskap Færeyinga sem með veiðitækjum
sínum fiskuðu á fjörðum inni til mikils traf-
ala fyrir héraðsbúa án þess að greiða til
lands- eða sveitarþarfa. Árið 1887 sendu
Norðfirðingar og bænarbréf til Alþingis þaf
sem bænarbréf Norðfirðinga hafi ekki notið
náðar löggjafans.
Þann 25. júní 1882 birtist grein frá
Norðfirðingum í blaðinu Fróða er nefnist
„Um fiskveiðar Færeyinga'". Þar segir m.a.:
„Fyrir hér um bil 7-8 árum var hér stunduð
mjög handfæraveiði, allt til miðsumars
einkanlega, og gafst hún mjög vel og kom
einkum jafnt yfir. Menn unnu henni því
Fær eyingur inn“
sem nokkurs konar sjóbúö og söltuöu
þar afla sinn. Síðar varð þaö algengt
meðal þeirra er hingaö reru hvert
sumar aö flytja báta sína f rá Færeyjum
meö póstskipi eða seglskipi og geyma
þá hér viö land til næstu vertíðar er þeir
hurfu aftur heim aö hausti. Húsnæði og
ýmsa aðstöðu í landi fóru þeir þá aö
kaupa af íslendingum einkum af
bændum og kaupmönnum. Seldu þeir
þá og afla sinn hér. Veiöarfæri þeirra
voru langar línur eöa lóðir og beita
þeirravarfjölbreytt.
þúfur þar eð þau voru ekki hentug til fiski-
veiða né formönnum sú list lagin í þann tíð.
Þegar verslunin var gefin laus 1856 vakn-
aði áhugi og framtakssemi heimamanna.
Færeyingum þótti nú minnkun að horfa á
veiðiskap útlendinga við eyjarnar og gerðu
tilraunir á kaupum og rekstri þiljuskipa.
Gafst það vel nema að því leyti að þó nógur
fiskur væri við eyjarnar vor og haust var
venjulega lítið um hann á sumrum svo þá
fór „í súginn ineira eða minna af því, sem
skipin afla á hinum tímunum".
Síðan segir í Dimmalætting: „Hin fyrstu
tildrög til heppilegrar breytingar á þessu,
og til að koma fiskiveiðunum í það horf,
sem þær eru nú, má telja að orðið hafi árið
1872. Það ár fóru bræðurnir, Haraldssynir
eina ferð til íslands á þiljuskipinu Fox, og
komu hlaðnir heim aftur, en á sama tíma
höfðu hin þiljuskipin lítið sem ekkert feng-
Bátarnir
dregnir
á flot.