Þjóðviljinn - 24.12.1982, Blaðsíða 12

12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 24. desember 1982
Endanlegt markmið
Endanlegt markmiö Weinbergers liggur
þó ekki í A-Evrópu, heldur í Sovétríkjun-
um sjálfum þar sem markmiðið er að afmá
endanlega hernaðarógnunina þaðan. Það á
að gera með hertu vígbúnaðarkapphlaupi,
„að það verði Sovétríkjunum um megn að
fylgja því eftir um leið og fyrri vopn þeirra
verði gerð úrelt“.9j
Þótt hið endanlega markmið Weinber-
gers um hernaðarlegan sigur yfir Sovétríkj-
unum sé hvergi nefnt, þá má lesa það út úr
þessum orðum hans: „ef við notfærum okk-
ur af skynsemi þá veikleika sem hið úrelta
sovéska heimsveldi býr við, mun það fólk,
sem nú byggir Sovétríkin í fyllingu tímans
eiga eftir að lifa í friði með okkur...“.101
Þessar fjórar grundvallarforsendur
kunna við fyrstu sýn að virðast hafa fá ný-
mæli að geyma frá hendi bandarískra
stjórnvalda, en í heild sinni mynda þær ógn-
vekjandi heildarmynd: Hernaðarástandi
skal þegar komið á í Bandaríkjunum og
hervæðing Bandaríkjanna aukin stig af stigi
þar til Sovétríkin hafa verið umkringd á
öllum vígstöðvum og nauðbeygð af efna-
hagsástæðum til þess að láta af hendi áhrifa-
svæði sín - og fari svo að Sovétríkin svari á
einhverjum tíma á einhverjum stað með
hernaðaraðgerðum verði Bandaríkin að
vera þess reyðubúin að sigra Sovétríkin á
hvaða vígvelli sem er með öllum tiltækum
ráðum.
Stefnubreyting
Klare segir að þessi stefna sé í grundvall-
aratriðum önnur en ráðið hafi ferðinni frá
því á dögum kalda stríðsins, og að hún hafi
stóraukið hættuna á að til stríðsátaka komi
á milli stórveldanna.
Það er í rauninni erfitt að ímynda sé að
Moskva horfi aðgerðalaus á „sérstakar
hernaðaraðgerðir" bandarískra hersveita í
A-Evrópu, eins og Weinberger hefur talað
um.
Klare nefnir sem dæmi, að stefna Reag-
ans í gasleiðslumálinu hafi verið í samræmi
við þessar grundvallarforsendur, en hins
vegar sé stefna hans og Weinbergers
sveigjanleg eftir því sem möguleikar leyfa á
hverjum tíma. Þannig lýsi þeir sig fúsa til
þess að taka upp samninga um takmörkun
vígbúnaðar til þess að friða almenningsá-
litið í Bandaríkjunum og Evrópu á meðan
þeir stórauki framleiðslu og uppsetningu
nýrra kjarnorkuvopna.
„Bylting
Weinbergers“
Klare segir að lýsa megi því sem hann
kallar „byltingu Weinbergers" í stefnu-
breytingu á eftirtöldum sviðum, sem átt
hefur sé stað síðan Reagan kom til valda:
I merkri grein, sem Michael Klare,
bandarískur sérfræðingur á sviði
hermála, ritaði nýlega í danska blaðið
Information, gerir hann grein fyrir
þeim grundvallarhugmyndum, sem
hann telur að liggi að baki
Bandarískrar utanríkisstefnu og lýsir
jafnframt þeim breytingum, sem orðið
hafi á grundvallarmarkmiðum
Bandaríkjanna í stjórnartíð Reagans.
Rekur hann hina breyttu stefnu einkum
til áhrifamanna eins og Caspars
Weinberger varnarmálaráðherra, en
samkvæmt henni eiga Bandaríkin að
sögn Klare að hverfa frá stefnu
jafnvægis og friðsamlegrar sambúðar
en mæta þess í stað veldi Sovétríkjanna
á öllum vígstöðvum með það endanlega
markmið í huga að eyða áhrifamætti
þeirra í þriðja heiminum og A-Evrópu
og „yfirkeyra“ þau í
vígbúnaðarkapphlaupinu þannig að
þau verði endaniega að lúta skilmálum
Bandaríkjanna.
í greininni vitnar Klare í fjölda heimilda
er hann raðar saman til þess að fá fram
heildarmynd af forsendum bandarískrar
utanríkisstefnu. Ber þar mest á ræðum og
ritgerðum Weinbergers og tilvitnunum op-
inberra aðila í leynileg skjöl um grundvall-
armarkmið í uppbyggingu bandaríska
hersins.
Þjóðviljinn birtir hér útdrátt úr greininni.
Klare vitnar m.a. til ræðu er Weinberger
flutti íNational Defence University 13. júlí
1981, þarsem hann sagði m.a.: „Við viljum
vinna að langtímabundnum pólitískum og
hernaðarlegum breytingum innan hins so-
véska heimsveldis, er létta muni uppbygg-
ingu á friðsamlegri og öruggari
heimsskipan".')
Klare telur að þær breytingar, sem
Weinberger eigi hér við séu kannski fyrst og
fremst að brjóta á bak aftur áhrifamátt So-
vétríkjanna í A-Evrópu. Og til þess að ná
Caspar Weinberger
varnarmálaráðherra Bandaríkjanna
er arkitekt ögrunarstefnu
Bandaríkjanna í utanríkismálum að
mati Michael T.KIare.
Bandarísk
utanríkisstefna
Bylting
Caspars Weinberger
því marki þurfi Bandaríkin að stilla alla
utanrfkisstefnu si'na inn á átök við Sovétrík-
in á öllum sviðum. Þessi stefna móti ekki
bara utanríkisstefnuna í heild sinni, heldur
snerti hún einnig innanríkismálin eins og
kemur fram í fjárhagsáætluninni til varnar-
mála, sem Weinberger lagði fram í janúar
sl., en samkvæmt henni skulu útgjöld til
varnarmála aukin úr 182 miljörðum dollara
árið 1980 í 326 miljarða dollara árið 1987.-’!
Ein mikilvægasta heimildin um markmið
utanríkisstefnu Weinbergers er skýrsla,
sem ber yfirskriftina „Meginmarkmið hers-
ins á fjárhagsárunum 1984-88“, og skjal frá
Öryggisráði Bandaríkjanna sem Ronald
Reagan undirritaði hinn 21. mai sl.
Meginmarkmið
Þótt „Meginmarkmið hersins...“ sé
leynilegt plagg, þá hefur Hvíta húsið látið
leka út einstök atriði er gefa til kynna hern-
aðarleg meginmarkmið Bandaríkjanna.
Þar er því haldið fram, að framtíðarstyrjöld
við Sovétríkin muni væntanlega ná til fleiri
heimsálfa og því verði Bandaríkin að vera
við því búin að berjast gegn Sovétríkjunum
á fleiri stöðum samtímis. Gengið er út frá
því að slík átök muni annað hvort fara fram
með hefðbundnum vopnum eða kjarnorku-
vopnum og að þau muni annað hvort vara í
skamman eða langan tíma, og því þurfi
bandaríski herinn að vera viðbúinn öllum
möguleikum. Því þurfi að fjölga stórlega í
bandaríska hernum (um 53%) og koma á
fót 8 nýjum flugvélamóðurskipum með til-
heyrandi búnaði (aukning um 69%) og 14
meðaldrægar flugherdeildir.9 Þetta á að
kosta um 2.5 biljónir dollara á næstu 6-7
árum, jafnframt því sem herskylda verður
endurvakin á ný.
Aukin útgjöld
til hersins
Þessi mikla aukning vígbúnaðar á sér
ekki hliðstæðu frá síðari heimsstyrjöldinni,
og því spyrja menn hvað það sé er kalli á
þennan mikla vígbúnað?
Klare kemst að þeirri niðurstöðu, að
jafnvel þótt Bandaríkin vilji hræða Sovét-
ríkin frá allri ævintýramennsku með því að
sýna hernaðarstyrk sinn, þá dugi sú skýring
ekki, sérstaklega ef tillit er tekið til þess, að
Sovétríkin sitja föst í botnlausu feni í Afg-
Þetta er í rauninni rökrétt framhald fyrri
forsendu og hún leiðir til þess að Bandarík-
in verða að vera þess búin að berjast á fleiri
vfgstöðum - og þar sem Bandaríkin kunna
að vera fáliðaðri í einhverjum heimshluta
þá verða þau að vera þess reiðubúin að
„gera gagnárásir á viðkvæma staði eins og
Kúbu eða Víetnam“.5)
3) Eigi að vera mögulegt að mæta Sovét-
ríkjunum á heimsmælikvarða er nauðsyn-
legt að öll önnur markmið víki til hliðar.
Hér er átt við að öll útgjöld ríkisins m.a.
verði að víkja fyrir hernaðarútgjöldunum.
Samkvæmt hugmyndum Weinbergers er
hernaðarstyrkur Sovétríkjanna nú sú mesta
ógnun sem Bandaríkin hafa nokkru sinni
staðið frammi fyrir og „við erum nú komin
langleiðina inn í hættulegasta áratug í sögu
okkar... þar sem framtíð frelsisins er í
veði... og séum við ekki þeirrar skoðunar
að það sé fórnanna virði... munum við ör-
ugglega glata því“.ój
Flér er einnig átt við að eftirliti með víg-
búnaðarkapphlaupinu, mannréttindum og
viðskiptahagsmunum verði að fórna, þegar
um það er að ræða að mæta Sovétríkjunum
á heimsmælikvarða, - jafnvel þótt það
muni kosta versnandi samband við banda-
menn Bandaríkjanna.
4. Baráttan gegn útþenslustefnu Sovét-
ríkjanna er stríð sem heyja þarf til enda, og
markmið okkar getur ekki orðið neitt
minna en algjör upplausn hins sovéska
heimsveldis.
Fyrri valdamenn i Bandaríkjunum hafa,
segir Klare, reynt að leita leiðar til friðar í
heiminum með slökun spennu og friðsam-
legri sambúð. Weinberger og skoðana-
bræður hans halda hins vegar að friður
verði fyrst unninn þegar Bandaríkjunum og
bandamönnum þeirra hefur lánast að leysa
hið sovéska heimsveldi upp og gj örsigra So-
vétríkin hernaðarlega. Þetta á að nást fram
fyrst með því að „umlykja þau svæði, þar
sem Sovétríkin hafa hernaðarlega aðstöðu
eða eftirlit" í þriðja heiminum og síðan eftir
því sem spennan eykst á að vinna að því að
gerð verði uppreisn gegn Sovétríkjunum í
A-Evrópu.7j
í „Meginmarkmiðum hersins" segir m.a.
að „til þess að notfæra sér pólitíska efna-
hagslega og hernaðarlega veikleika Var-
sjárbandalagsins verði sérsveitir (þ.e.
Green barrets og hliðstæðar sveitir) látnar
taka til hendinni í A-Evrópu“.sj
hanistan eru bundin með fjórðung herafla
síns við kínversku landamærin og þurfa að
halda stórum hluta herja sinna í viðbragðs-
stöðu í A-Evrópu, þar sem alltaf geti dregið
til tíðinda.
Fjórar
forsendur
1) Sovétríkin eru árásarsinnað stórveldi
með útþensluáform sem nú eru í hámarki
„Útþenslustefna Sovétríkjanna er komin
á nýtt stig“, sagði Weinberger í Council of
Foreign Relations í apríl sl. og benti þá
sérstaklega á stöðu þeirra í þriðja
heiminum.
Klare segir að þótt þessi staðhæfing geti
vart talist frumleg, þá stangist hún þó á við
hugmyndir margra sem telji áhrifamátt So-
vétríkjanna fara þverrandi. Þannig er haft
eftir George Kennan, fyrrverandi sendi-
herra Bandaríkjanna í Moskvu, að hann
„sjái enga þá sovésku ávinninga er nálgist
það að jafna upp þau miklu áföll sem So-
vétríkin hafi mátt þola eftir stríð: Júgósla-
víu, Kína og EgyptalandVj
2) Hernaðarmáttur Sovétríkjanna nær
nú til alls heimsins og við honum verður að
bregðast í sama mæli.