Þjóðviljinn - 08.06.1983, Qupperneq 7

Miðvikudagur 8. júní 19831 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
RIKISSTJORNARINNAR
- Bætur lífsyristrygginga hækka eins og laun um 8% l'.
júní og 4% 1. október. Sérstök 5% hækkun kemur á
tekjutryggingu frá 1. júní, mæðralaun með einu barni
eru tvöfölduð (247 kr. verða 493) og mæðralaun með
fleiri börnum hækka um 30%.
- Ríkisstjórninni er heimilað að verja allt að 150 millj. kr.
umfram fjárveitingar á fjárlögum til jöfnunar á hitun-
arkostnaði íbúðarhúsnæðis. Mun fjármálaráðherra
setja reglur um framkvæmd þessa.
Alls mun ætlunin að verja um 400 m. kr. til þessara
„mildandi aðgerða“. Þar af eru 100 m. kr. eftirstöðvar af
svonefndu láglaunabótafé fráfarandi ríkisstjórnar, en 300
m. kr. skal aflað með niðurskurði ríkisútgjalda. Séu 400 m.
kr. metnar til fulls, má gera ráð fyrir því að þær dragi að
meðaltali um 2-272% úr kaupmáttarhrapinu. Rétt er að
minna sérstaklega á að óljóst er hvort þær 150 m. kr., sem
ætlaðar eru til jöfnunar á hitunarkostnaði, hrökkvi til að
mæta þegar áorðnum og fyrirsjáanlegum hækkunum orku-
verðs í kjölfar afstaðinnar gengisfellingar.
Hjá hjónum með 1 barn undir 7 ára aldri lækka skattar um
5.800 kr. á síðari hluta ársins, eigi hjónin tvö börn undir 7 ára
aldri verður lækkunin kr. 8.800. Hjá hjónum sem ekki eiga
svo ung börn er lækkunin kr. 2.800. Þessir auknu skattaaf-
slættir koma til ailra án tillits til þess hvort tekjur eru háar
eða lágar.
3. Með bráðabirgðalögum um verðlagsmál er m.a. ákveðið
eftirfarandi:
- Verðlagsyfirvöld og aðrir opinberir aðilar, sem fara með
verðlagsákvarðanir skulu aðeins leyfa óhjákvæmilega
hækkun verðs eða endurgjalds fyrir vöru og þjónustu á
tímabilinu 1. júní 1983 til 31. janúar 1984.
- Verðmyndun á vöru og þjónustu sem heyrir undir Verð-
lagsstofnun og er undanþegin sérstakri meðferð
Verðlagsráðs breytist ekki, þ.e. verður áfram frjáls sé
hún frjáls í dag.
- Óheimilt er að miða verð eða gjaldskrá við hærri laun en
ákveðin eru með bráðabirgðalögunum um launamál.
- Á tímabilinu frá 1. júní til 31. janúar 1984 er óheimilt að
breyta þeim álagningareglum eða greiðslukjörum er
voru í gildi 25. maí 1983, ef slíkt er kaupendum eða
neytendum í óhag.
- Almennt fiskverð hækkar um 8% 1. júní 1983 og4% 1.
okt. 1983 og gildir það verð, sem þannig er ákveðið til
31. janúar 1984. Fiskverðshækkunin 1. júní og sú kerfis-
breyting sem henni fylgir leiðir til þess að neyslufiskur
hækkar um 25%.
- Fjárhæðir launaliða í þeim verðlagsgrundvelli búvöru,
sem tók gildi 1. júní 1983 hækka um 8%. Verð til fram-
leiðenda skv. honum gildir til 30. september 1983.
1. október 1983 tekur nýr verðlagsgrundvöllur gildi,
sem gildir til 31. janúar 1984 og hækka launaliðir hans
um 4%.
Dæmi um verðhækkanir:
Neysluflskur 25%
Landbúnaðarvörur 22-33%
Bensín og olíur 15-30%
Aðrar innfluttar vörur 20-25%
4. Með bráðabirgðalögum um heimild til að fresta
greiðslum vegna verðtryggðra íbúðalána er mælt fyrir um
að:
- Veittur verði frestur á að greiða allt að 25% af saman-
lagðri fjárhæð afborgana verðtryggingaþáttar og vaxta
verðtryggðra íbúðalána lánastofnana.
- Þeim greiðslum sem frestað er skal bætt við höfuðstól
lánsins og lánstíminn lengdur eftir þörfum þannig að
greiðslubyrði lánsins aukist ekki af þeim sökum.
5. í bráðabirgðalögum um ráðstafanir í sjávarútvegsmálum
felst meðal annars:
- Fiskkaupandi eða fiskmóttanandi skal greiða útgerðar-
manni eða útgerðarfyrirtæki sérstakan kostnaðarhlut
útgerðar er nemi 29% miðað við fiskverð eins og það er
ákveðið af Verðlagsráði sjávarútvegsins.
Þessi kostnaðarhlutur kemur ekki til hlutaskipta eða
aflaverðlauna. Þó skulu 4% af þessum kostnaðarhlut
koma til hlutaskipta eða aflaverðlauna til skipverja á
fiskiskipum sem eru 240 brúttólestir eða minni en 25%
ekki.
- Þegar fiskiskip selur afla í erlendri höfn skal draga 9%
sem sérstakan kostnaðarhlut útgerðar frá heildsölu-
verðmæti við ákvörðun aflaverðlauna.
- Frá og með 1. júní 1983 falla úr gildi lög nr. 1/1983 um
olíusjóð og olíugjald.
Tekjuhækkun í sjávarútvegi 1. júní 1983
Bátasjómenn (240 tn) Aðrir sjómenn Útgerðin 12.3% 8.0% um 20.0%
Fyrir 1. júní Eftir 1. júní án 8% hækkunar fiskverðs Bátar að Almennt 240 brl.
1. Skiptaverð 100.0 100.0 104.0
2. Stofnfjársjóður (10% af skiptaverði) 10.0 10.0 10.0
3. Olíugjald (7% af skiptaverði 7.0 _
4. Olíusjóður (er nú tekið sem útflutnings- gjald en er 10% af siciptaverði 10.0 -
5. Sérstakur kostnaðar- hlutur (29% af skipta- verði) 29.0 25.0
Brúttó fiskverð 127.0 139.0 139.0
Samkvæmt bráðabirgðalögunum skulu 39% aflaverð-
mætis tekin framhjá skiptum, í stað 27% áður, ef olíusjóðs-
gjald af útflutningi er talið með. Á bátum undir 240 brl. eru
35% tekin framhjá skiptum í stað 27% áður. Fiskverð hækk-
ar af þessum sökum um 9.45% umfram þá 8% fiskverðs-
hækkun sem ákveðin er. Umframhækkunin fellur öll til út-
gerðar á fiskiskipum 240 brl. og stærri. Tekjur útgerðar
hækka þar með um 20% eða meira.
Verðlagshorfur
Samkvæmt þjóðhagsspá í apríl var gert ráð fyrir því að
meðalhækkun framfærslukostnaðar yrði um 80% frá 1982 til
1983. f ljósi framvindu síðustu vikna verður að telja að hér
hafi verið um nokkurt vanmat að ræða. Líklegt má telja að
hækkunin hefði að óbreyttu orðið 90-100%.
Á tímabilinu frá 1. febrúar til 1. maí hækkaði vísitala
framfærslukostnaðar um 23.38%. Að óbreyttu hefðu verð-
bætur því átt að vera um 22%. Á móti verðhækkunum fær
launafólk almennt 8% hækkun, en 14% falla óbætt.
8% launahækkun er horfín
Hækkun framfærsluvísitölu:
Gengissig og gengisfelling í maí 7.5%
Búvöruverðshækkun 4.1%
Fiskur, rafmagn o.fl ?
Frá 2. júní tók gildi nýtt búvöruverð. Hækkun á algeng-
ustu kjötvörum er á bilinu 22-23%, en um og yfir 30% á
mjólkurvörum. Með þessum hækkunum einum má telja að
8% kauphækkunin sé með öllu upp étin hjá lágtekjufólki.
Eru þá ótaldar miklar hækkanir sem nú dynja yfir, m.a.
vegna gengisfellingarinnar. Þegar á allt er litið verður að
telja líklegt að verðhækkanir frá 1. maí til 1. ágúst verði um
eða yfir20% eðá litlu minni en á síðasta 3ja mánaða tímabili.
Hins vegar má búast við því að á tímabilinu frá ágúst til
nóvember fari að draga mjög úr verðhækkunum. Veruleg
hækkun búvöruverðs er þó fyrirsjáanleg á nýjan leik 1.
október n.k. á sama tíma og laun hækka um 4%.
Verðhækkun febrúar til maí 23.4%
Kauphækkun 1. júní 8.0%
Verðhækkun maí til nóvember 30-35%
Kauphækkun 1. október 4%
Svo sem nú horfir má áætla að hækkun framfærslukostn-
aðar verði um 85% á árinu. Verðlagshækkun frá ársbyrjun
til ársloka verður væntanlega 70-80% og verðlagshækkun
frá maí til nóv. 30-35%, en á móti þeirri hækkun á engin
önnur launahækkun að koma en 4% hækkunin 1. október.
Kaupmáttur
- Að óbreyttu verðbótakerfi óg án grunnkaupshækkana á
árinu má gera ráð fyrir því að kaupmáttur kauptaxta
ASÍ félaga hefði rýrnað um 12-13% frá árinu 1982. Á 4.
ársfj. 1983 hefði kaupmáttur væntanlega verið um 14-
15% rýrari en á árinu 1982.
- Með8% hækkunlauna 1. júní, 4% 1. október og afnámi
verðbótakerfisins eru horfur á að kaupmáttur kauptaxta
ASÍ verði um 19-20% lakari á árinu 1983 en hann var
1982. Þar sem skerðing kaupmáttar verður mest á síðari
hluta ársins segir þetta ekki alla söguna, en á 4. ársfj.
1983 verður kaupmáttur að óbreyttu 27-28% lakari en á
sl. ári.
- Ef litið er á þróun næst lægsta taxta verkamanna með
fullri starfsaldurshækkun reynist kaupmáttur árin 1942
og fyrr og árin 1951 og 1952 lakari en horfurnar á 4.
ársfj. 1983. Önnur lakari dæmi finnast ekki. Fara verður
aftur til 1969 til þess að finna dæmi um svo slakan
kaupmátt sem spáin fyrir 2. ársfj. bendir til. Sjá töflu
bls. 3
- Verði ráðstöfunum stjórnvalda haldið til streitu þarf
kaupmáttur launa að hækka um 40% á fyrstu mánuðum
ársins 1984 eigi að nýju að nást sá kaupmáttur sem
launþegar bjuggu við á síðasta ári.
- Tekið skal fram, að tölur þessar eru með venjulegum
fyrirvara vegna óvissu og að félagslegar aðgerðir og
breytingar á beinum sköttum, hafa engin áhrif á niður-
stöður.
Kaupmáttur kauptaxta landverkafóiks innan
ASÍ
1981 101
1982 100
1983 spá 81
1983 1. spá 91
2. spá 84
3. spá 77
4. spá 73
- Gangi þessi spá eftir verður kaupmáttur taxtakaups 18-
20% lakari á síðasta fjórðungi ársins en hann hefði
lakastur orðið síðustu 12 ár.